SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma

Modele izoterm sorpcji stosowane w złożach gazu w pokładach węgla i w skałach mułowcowo-łupkowych - DOI:10.15199/62.2018.6.13

Rafał Smulski Józef Imioło Stanisław Nagy

Rozwój technologii wydobycia gazu ze złóż niekonwencjonalnych dotyczy w szczególności wydobycia ze złóż piaskowców zbitych o niskiej przepuszczalności (typu tight), mułowcowo-łupkowych (typu shale) i metanu z pokładów węgla CBM (coal bed methane). Gaz zawarty w łupkach jest głównie wydobywany w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, a także w Argentynie i Chinach, zaś wydobywany z pokładów CBM jest ważnym źródłem energii w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii i Chinach. W Polsce także występują duże zasoby geologiczne gazu niekonwencjonalnego w złożach mułowcowo-łupkowych na Niżu Polskim, mułowcowo-łupkowych w basenie bałtyckim i regionie lubelskim, a także metanu w pokładach węgla CBM, głównie w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Na terenie Polski były i są podejmowane próby wydobycia metanu z niekonwencjonalnych złóż. Wydobycie metanu CBM w Polsce odbywa się w trakcie odmetanowania kopalń i pozyskiwania metanu z powietrza wentylacyjnego. Metan zawarty w pokładach węgla cechuje się tym, że prawie cała jego objętość jest zaadsorbowana na powierzchni węgla. W pokładach węglowych 98% metanu jest zaadsorbowane w mikroporach, a pozostałe 2% jest rozpuszczone w wodzie lub pozostaje w stanie wolnym w szczelinach. W złożach łupków ilość zaadsorbowanego metanu też jest znaczna. Ilość zaadsorbowanego metanu jest przedmiotem laboratoryjnych badań procesu adsorpcji/desorpcji i analiz modeli opisujących te procesy. Modele izoterm adsorpcji metanu w pokładach węgla Węgiel jest adsorbentem, w którym główną cześć porów zajmują nano-, mikro- i mezopory. Jego zdolności adsorpcyjne zależą od takich czynników, jak stopień uwęglenia, zawartość popiołu, wilgoci, temperatura, ciśnienie i stopień mineralizacji. Węgiel jest skałą mikroporowatą, dlatego wg klasyfikacji Brunauera izoterma adsorpcji na węglu jest zgodna z I typem klasyfikacji IUPAC1). Izoterma I charakteryzuje się szybkim wzrostem zdolności adsorpcyjnych dla niskich ciśnień, spowodowanym... »

Właściwości mechaniczne nanokompozytowych warstw Ni-P/Si3N4 wytwarzanych metodą redukcji chemicznej na stopie aluminium AW-7075 - DOI:10.15199/62.2018.6.23

Kazimierz Czapczyk Stanisław Legutko Piotr Siwak Bartosz Gapiński Grzegorz Cieślak

Stopy aluminium serii 7xxx są obecnie szeroko stosowane w wielu gałęziach przemysłu, zwłaszcza w okrętowym, lotniczym oraz motoryzacyjnym. Ze względu na mniejszą masę w porównaniu ze stalą znajdują również bardzo wiele innowacyjnych zastosowań, np. jako koła zębate łańcuchowe w napędach motocykli, jako poszycia kadłubów spajanych metodą zgrzewania tarciowego FSW (friction stir welding) lub jako precyzyjne prowadnice cierne w systemach automatyzacji. Wymagania wytrzymałościowe oraz oczekiwania dużej odporności na zużycie ścierne stawiane wobec konstrukcji maszyn wykonanych ze stopów aluminium wymuszają prowadzenie dalszych badań materiałowych. Przykładem jest obróbka powierzchniowa stanowiąca obecnie jeden z głównych nurtów rozwoju powłok przeciwzużyciowych. Stopy aluminium mogą być pokrywane różnymi powłokami, zarówno o przeznaczeniu technicznym, jak i dekoracyjnym. Technikami galwanicznymi można wytwarzać na stopach aluminium warstwy powierzchniowe z różnych materiałów, mogą znacząco zwiększyć odporność warstwy wierzchniej danej części na zużycie ścierne oraz zwiększyć ich twardość1). Jednak niezbędny jest odpowiedni dobór materiału takiej warstwy pod względem właściwej struktury, twardości, odporności na kruche pękanie, współczynnika tarcia, a także musi być spełniony warunek dobrego jej połączenia z podłożem2-5). Obecnie można zaobserwować duże zainteresowanie kompozytowymi warstwami opartymi na stopach niklu wytwarzanymi metodą bezprądową. Warstwy kompozytowe z cząstkami ceramicznymi wykazują dużą twardość i odporność na zużycie ścierne. Cząstki wprowadzane to zwykle węglik krzemu SiC, tlenek glinu Al2O3, diament i PTFE6). W ostatnich latach dużym zainteresowaniem cieszą się również nanocząstki Al2O3, SiC lub Si3N4 jako fazy dyspersyjne w warstwach Ni-P i Ni-B, które mogą występować w różnych kształtach i o różnych wymiarach. Takie cząstki wpływają na wytrzymałość oraz zachowanie warstw w warunkach eksploatacyjnych w zale... »

Od redakcji

Andrzej Jan Szyprowski

Trwają prace legislacyjne nad reformą polskiej nauki w szkołach wyższych. Kolejnych informacji na temat reformy udzielił Piotr Müller, wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego (Gazeta Wyborcza, 8 maja 2018 r.). Zasadnicze elementy reformy wejdą w życie w październiku br., czyli już za kilka miesięcy. Do informacji, o których już pisałem doszły te o przekształcaniu od 2019 r. obecnych studiów doktoranckich w szkoły doktorskie. Wszyscy doktoranci będą otrzymywali stypendia, a kobiety urlopy macierzyńskie, jeśli w trakcie przygotowywania doktoratu urodzą dziecko. Na stanowisko profesora uczelnia będzie mogła powołać osobę nieposiadającą habilitacji, czyli np. doktora nauk o odpowiednim dorobku naukowym. Rektor szkoły wyższej uzyska znacznie większą władzę kosztem rad wydziałów. Będzie on miał większy wpływ na kształtowanie polityki uczelni. Z wywiadu ministra nie wiadomo jednak, kto będzie oceniał dokonania rektora. Możliwości uczelni będą zależały od prowadzenia studiów o profilu ogólnoakademickim, nadawania stopni naukowych oraz kategorii naukowych, jakie uczelnia uzyska w prowadzonych przez siebie dyscyplinach naukowych. Nowym organem, obok rektora i senatu, będzie rada uczelni, której część członków mają stanowić osoby spoza uczelni, domyślnie z przemysłu. Projekt ustawy przewiduje, że stopnie naukowe doktora i doktora habilitowanego będą mogły nadawać uczelnie kategorii A i B+. Nowe zasady będą obowiązywać od 2021 r. Początkowo przewidyw... »

Wpływ sposobu udostępniania złoża i wybranych parametrów petrofizycznych na eksploatację niekonwencjonalnych zbitych (tight) złóż gazu - DOI:10.15199/62.2018.6.9

Łukasz Klimkowski Stanisław Nagy

Właściwości hydrodynamiczne skał zbiornikowych są bezpośrednio związane z definicjami warstw (jednostek) przepływowych (lub hydraulicznych). Koncepcja tworzenia takich podziałów hydraulicznych (warstw) została zainspirowana przez firmę MacKenzie (1975) i z powodzeniem wykorzystana przez firmę Ebanks (1987) jako pomoc w opisie przepływów w ośrodkach porowatych. "Hydrauliczna jednostka przepływowa" (HU) jest definiowana jako strefa ciągła stratygraficznie charakteryzująca się podobnym rodzajem porów. Każda HU może być scharakteryzowana m.in. przez przybliżony zakres rozwarcia porów (pore throat). Szczególnie użyteczny, z praktycznego punktu widzenia, jest promień rozwarcia porów przy 35-proc. nasyceniu rtęcią (r35 i rp35) podczas wyznaczania ciśnienia kapilarnego. Odpowiada to 35-proc. skumulowanej objętości porów. Promień rozwarcia kanału porowego, rp35, w mikrometrach można obliczyć z korelacji Aguilery (1)1, 2): (1) w której k oznacza przepuszczalność, mD, a Φ porowatość. Zmiana przepuszczalności absolutnych i efektywnych w funkcji porowatości i nasycenia gazem/wodą w skałach typu tight jest zauważalna w skali makro, jak i w skali mikro. Jednym z możliwych zastosowań do oceny zmian przepuszczalności absolutnej w skałach tight jest analiza RQI (reservoir quality index)3) lub podobne metodologie (FZI, ESS, HU). Na rys. 1 pokazano wykres RQI w zastosowaniu do skał konwencjonalnych, zbitych piaskowców (tight) i łupków. W przeprowadzonej analizie skałę zbiornikową charakteryzowano, wykorzystując przedstawiony wyżej model. Dla założonych wartości promienia kanałów porowych i porowatości wyznaczano przepuszczalność matrycy skalnej. Analizowano również wpływ parametrów definiujących strefę stymulowaną (liczba, zasięg i przepuszczalność szczelin hydraulicznych). W tym celu zbudowano numeryczne modele symulacyjne, które posłużyły do wyznaczenia profili wydajności i wydobycia gazu w różnych wariantach złoża i jego udostępniania. B... »

Problem rtęci w eksploatacji i zużyciu gazu ziemnego na tle innych paliw - DOI:10.15199/62.2018.6.10

Krzysztof Kogut Rafał Smulski Adam Szurlej

Rtęć w gazie ziemnym występuje przede wszystkim w postaci pierwiastkowej (pary lub mikrokrople), ale w kondensatach węglowodorowych dominującą formą tego pierwiastka są organiczne związki rtęci. W gazie ziemnym mogą w niewielkich ilościach prawdopodobnie występować również nieorganiczne (HgCl2), organiczne ((CH3)2Hg, (C2H5)2Hg) i organiczno-jonowe (CH3HgCl) związki rtęci. Są one bardziej agresywne w procesach korozyjnych niż postać pierwiastkowa1, 2). W Polsce rtęć jest spotykana w wielu złożach gazu ziemnego na Niżu Polskim (rys. 1, tabela 1), a więc w głównym regionie zarówno pod względem zasobów gazu ziemnego (67,5% wydobywal-nych zasobów), jak również pod względem wydobycia (71,4% krajowego wydobycia)5, 6). Zgodnie z rozporządzeniem7) stężenie par rtęci w paliwach gazowych przesyłanych sieciami przesyłowymi i dystrybucyjnymi gazowymi nie może przekraczać 30 μg/m3. Analizując problem emisji rtęci, w przypadku Polski należy wiązać go przede wszystkim z sektorami gospodarki wykorzystującymi węgiel, które odpowiadają za prawie 98,3% rocznej emisji. Dominują procesy spalania (93,4%)8). Geneza i występowanie rtęci w złożach gazu ziemnego w Polsce W okresie permskiej działalności wulkanicznej na obszarze Niżu Polskiego karbońskie skały pochodzenia organicznego stanowiły czynnik przechwytujący strumień par rtęci wydobywających się z głębi Ziemi do atmosfery jako utwory mogące kumulować rtęć do wartości ekstremalnych. W okresie późniejszym, w miarę coraz to większego pogrążania się utworów karbońskich i przemian geoche-Fig. 1. Location of natural gas plants and gas stations where elevated mercury contents were measured. 1 - Kotowo, 2 - Mchy, 3 - Nowe Tłoki, 4 - Chynów, 5 - Paproć, 6 - Kościan, 7 - Bonikowo, 8 - Racot, 9 - Radlin, 10 - Roszków1, 3, 4) Rys. 1. Lokalizacja kopalń gazu ziemnego oraz stacji gazowych, w których zmierzono podwyższone zawartości rtęci. 1 - Kotowo, 2 - Mchy, 3 - Nowe Tłoki, 4 - Chynów, 5 - Pap... »

2018-5

Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma

Ropa naftowa Alaski i Murkowscy - DOI:10.15199/62.2018.5.29

Ludwik M. Bednarz

Alaska to stan Stanów Zjednoczonych w północno-zachodniej części Ameryki Północnej, graniczący od wschodu z Kanadą, a od zachodu, przez Cieśninę Beringa, z Rosją. Jej powierzchnia jest zdominowana przez góry, z najwyższym punktem Ameryki Północnej, jakim jest szczyt Denali (dawna nazwa: McKinley), 6194 m n.p.m. Alaska ma największą powierzchnię spośród wszystkich stanów USA oraz najmniejszą gęstość zaludnienia. Powierzchnię 1,5 mln km2 zamieszkuje 740 tys. osób. Terytorium Alaski jest większe od łącznej wielkości terytorium Polski, Niemiec, Czech, Słowacji, Białorusi, Ukrainy i Litwy. Biali stanowią 70% ludności Alaski, Eskimosi (kilkanaście plemion) 15%, Azjaci 5%, a Czarni 3%. Obszar Alaski został odkryty przez Vitusa J. Beringa, duńskiego żeglarza w służbie rosyjskiej, który dopłynął do jej brzegów w 1741 r. Aleksander II, car Imperium Rosyjskiego, sprzedał ją Stanom Zjednoczonym za 7,2 mln USD w 1867 r. Jednym z pierwszych amerykańskich urzędników federalnych Alaski został Polak, Włodzimierz Krzyżanowski. W tym czasie Alaska nie miała ani gospodarczego, ani militarnego znaczenia dla Rosji, która borykała się z problemem opanowania gigantycznych terytoriów Syberii i Dalekiego Wschodu. Do Unii Alaska została przyjęta jako 49. stan w 1959 r. Wzrost gospodarczy Alaski i gwałtowny rozwój osadnictwa nastąpił po odkryciu w 1897 r. złóż złota w Klondike. W późniejszym okresie podjęto także eksploatację złóż miedzi i węgla. W latach 50. i 60. XX w. oprócz tradycyjnych gałęzi gospodarki, takich jak rybołówstwo, leśnictwo, górnictwo i myślistwo, nastąpił wzrost znaczenia turystyki. Kolejnym mocnym bodźcem wzrostu ekonomicznego stało się odkrycie ropy naftowej w 1957 r. Obecnie eksploatuje się tam ropę naftową, gaz ziemny, złoto, platynę oraz rudy miedzi, cyny, ni... »

Ocena energetycznych właściwości odchodów zwierzęcych cow dung - DOI:10.15199/62.2018.5.19

Grażyna Łaska Aneta Szymajda

Europa zmierza w kierunku zwiększenia udziału energii odnawialnej do poziomu 20% w 2020 r. i do poziomu 40% w 2030 r. Realizacja celów Unii Europejskiej narzuciła Polsce obowiązek produkcji energii z odnawialnych źródeł od 3,1% w 2005 r. do 15% w 2020 r. Elektrownie w tym celu poczyniły znaczne inwestycje. Dla wsparcia rozwoju energetyki odnawialnej wdrożono w Polsce, w 2005 r. system "zielonych certyfikatów", które miały rekompensować podwyższone koszty zielonej energii. Gwałtowny spadek wartości zielonych certyfikatów w 2013 r., który trwa do chwili obecnej, nie daje możliwości rekompensowania kosztów produkcji energii z OZE. Fakt ten istotnie wpłynął na zaprzestanie lub znaczne ograniczenie odbioru zielonej biomasy przez koncerny energetyczne. Istnieje więc potrzeba szukania nowych odnawialnych surowców opałowych, które będą miały niską, konkurencyjną cenę, a zarazem wysoką wartość opałową. Przykładem takiego surowca jest biomasa cow dung. Rosnące zapotrzebowanie na energię i konieczność zmniejszenia emisji tzw. gazów cieplarnianych powodują, że polityka energetyczna Polski zmierza do zastępowania energii uzyskiwanej z paliw kopalnych energią z odnawialnych źródeł, w tym z biomasy1, 2). Biomasa pochodzenia zwierzęcego to odpady zwierzęce stałe (obornik) i płynne (gnojowica) o średniej zawartości ok. 77% wody (H2O), 0,45-0,69% azotu (N), 0,12-0,87% fosforu (P2O5), 0,42-0,7% potasu (K2O), 0,14-0,27% magnezu (MgO) i 20-27% substancji organicznych3). Są one wykorzystywane w wielu regionach świata jako nawóz, paliwo, izolator termiczny i materiał budowlany4). Od wielu lat produkcja i pozyskiwanie różnego rodzaju biomasy są nowymi kierunkami działalności rolniczej5, 6). Biopaliwa stałe należą do grupy najważniejszych źródeł energii odnawialnej1) . 750 97/5(2018) biomasy w pierwotnej formie, należy ją wysuszyć przed spaleniem12). Spalanie biomasy w tradycyjnych kotłach wymaga zmniejszenia jej wilgotności poniżej 15%10). Wartość... »

Parametry reologiczne cieczy modelowych wykorzystywanych do opracowania charakterystyk pomp zębatych - DOI:10.15199/62.2018.5.2

Agata Bieńczak Anna Ptaszek

W instalacjach technologicznych przemysłu spożywczego transportowane są zarówno ciecze newtonowskie, jak i nienewtonowskie1- 3). Z punktu widzenia procesów produkcyjnych, w których transportowane są płyny nienewtonowskie istotne jest najczęściej zachowanie warunków laminarnych przepływu, co zapobiega zmianie właściwości cieczy w czasie przepływu1). Dlatego też rodzaj pompy dobierany jest do konkretnego produktu o odpowiednich właściwościach reologicznych2, 3). W Przemysłowym Instytucie Maszyn Rolniczych prowadzone były badania pomp zębatych, które miały na celu opracowanie ich charakterystyk przepływowych. Charakterystyki te powinny przedstawiać m.in. zależność objętościowego natężenia przepływu cieczy od prędkości obrotowej pompy4) oraz powinny być uzależnione od właściwości reologicznych pompowanej cieczy. Na rysunku przedstawiono wirtualny model stanowiska badawczego do badań pomp zębatych. Ze zbiornika (1) ciecz o określonych parametrach przepływa przez badaną pompę (2) oraz przez przepływomierz (3) a następnie wraca do zbiornika. Szczegółowy Fig. The virtual model of test stand; 1 - tank, 2 - gear pump, 3 - flowmeter Rys. Wirtualny model stanowiska badawczego; 1 - zbiornik, 2 - pompa zębata, 3 - przepływomierz 97/5(2018) 675 Table 1. Estimated values of shear rate for different rotational speeds of the pump Tabela 1. Oszacowane wartości szybkości ścinania przy różnych prędkościach obrotowych pompy Prędkość obrotowa, 1/s Objętośc... »

Skład chemiczny sproszkowanego miąższu dyni i jego wykorzystanie do celów spożywczych - DOI:10.15199/62.2018.5.21

Marian K. Panasiewicz Jacek Mazur Paweł Sobczak Kazimierz Zawiślak Kinga Kraśnicka Karol Kupryaniuk

Odmiany dyni różnią się od siebie kształtem, rozmiarem, barwą, składem chemicznym oraz możliwością wykorzystania. Dynia (jej pestki i miąższ) często przewyższa swoimi walorami żywnościowymi i technologicznymi inne warzywa1). Świeża masa owocu dyni składa się z łupiny 16-17%, miąższu 73-79,6% oraz nasion (pestek) 4,4-10%. Miąższ dyni, w zależności od gatunku i odmiany, ma mocno zróżnicowany skład chemiczny1, 2). Obecnie obserwuje się wzrost zapotrzebowania na nowe surowce rolno-spożywcze i półprodukty, zwłaszcza te pozyskiwane nowatorskimi metodami przetwarzania3, 4). W Polsce wzrasta zainteresowanie uprawą dyni na skalę przemysłową. Spowodowane jest to m.in. wzrastającym zapotrzebowaniem na miąższ dyni przez przemysł kosmetyczny, farmaceutyczny i spożywczy, gdzie wykorzystywany jest on jako naturalny dodatek do wielu kosmetyków, preparatów farmaceutycznych oraz produktów żywnościowych. Szczególne zastosowanie znalazł on jako naturalny barwnik i dodatek do odżywek dla dzieci oraz składnik wyrobów kosmetycznych i farmaceutycznych. Z danych literaturowych jednoznacznie wynika, że dynia zasługuje na większe rozpowszechnienie wynikające z wysokiej wartości odżywczej5, 6). Dynia jest jednym z warzyw, które spełnia wymagania dotyczące zdrowego odżywiania7-9). Jest warzywem niskokalorycznym i lekkostrawnym ze względu na niską wartość energetyczną. Posiada ona także wiele łatwo przyswajalnych składników odżywczych i dlatego jest cennym komponentem diet odchudzających10, 11). Jednym ze sposobów zwiększenia konsumpcji miąższu dyni jest tworzenie nowych, trwałych jego postaci np. w formie proszku, tabletek i peletów, dzięki czemu możliwe jest jego szersze wykorzystanie12). Dzięki sproszkowaniu miąższu dyni możliwe będzie uniezależnienie się od sezonowości produkcji. Ze względu na znaczący wzrost zainteresowaniem uprawą, konsumpcją i przetwórstwem owocu dyni oraz rosnące zapotrzebowanie na ten surowiec, ważnym czynnikiem jest zdobycie wied... »

Właściwości chemiczne wybranych produktów odpadowych przetwórstwa rolno-spożywczego w aspekcie ich energetycznego wykorzystania - DOI:10.15199/62.2018.5.26

Joanna Szyszlak-Bargłowicz Grzegorz Zając Andrzej Kuranc Tomasz Słowik Agnieszka Dudziak Monika Stoma Jacek Wasilewski

Paliwa kopalne, takie jak ropa naftowa, węgiel i gaz ziemny mają wciąż największy udział wśród źródeł energii na świecie. Jednak obawy dotyczące wpływu wykorzystania tych paliw na zmiany klimatyczne oraz perspektywa ich wyczerpania powodują konieczność poszukiwania czystszych metod wytwarzania energii. Rozwój sektora odnawialnych źródeł energii wywołuje pozytywne zmiany w otoczeniu rolnictwa oraz w środowisku naturalnym, zmierzając do zrównoważonego gospodarczego rozwoju świata1, 2). Biomasa, która stanowi ogromny potencjał na całym świecie, jest jedną z obiecujących alternatyw dla paliw kopalnych3-5). Wśród wielu jej zalet należy wymienić dostępność, neutralność emisji CO2 oraz małą zawartość siarki i popiołu. Wykorzystanie energii z biomasy sprzyja zmniejszeniu zużycia paliw kopalnych, a przez to zmniejszeniu problemów środowiskowych i energetycznych. Wykorzystanie energetyczne odpadów pochodzenia roślinnego to także sposób na rozwiązanie problemów związanych z ich zagospodarowaniem. Według różnych źródeł szacuje się, że 14% światowego zapotrzebowania na energię dostarcza biomasa, a spalanie biomasy stanowi ponad 90% całkowitej światowej bioenergii. Pojęcie "biomasa" obejmuje wszystkie materiały pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, odpady rolnicze, produkty i pozostałości przemysłu rolno-spożywczego. Głównymi zasobami biomasy są uprawy rolne i ich odpady uboczne, odpady zwierzęce, organizmy wodne (algi, wodorosty), rośliny i pozostałości leśne, odpady z przetwarzania żywności, odpady komunalne i odpady z obróbki drewna6-9). Niestety, biomasa ma także pewne wady, takie jak mała wartość opałowa i mała gęstość, wysoka wilgotność i zawartość substancji lotnych oraz duża wartość stosunku O:C. Joanna Szyszlak-Bargłowicz, Grzegorz Zając, Andrzej Kuranc*, Tomasz Słowik, Agnieszka Dudziak, Monika Stoma, Jacek Wasilewski 780 97/5(2018) Mgr inż. Agnieszka DUDZIAK w roku 2005 ukończyła studia na Wydziale Inżynierii Produkcji Uniwers... »

2018-4

Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma

Wpływ rodzaju rozpuszczalnika na właściwości spektroskopowe ksantohumolu

Marta Arczewska Barbara Gieroba Bożena Gładyszewska Edward Rój Mariusz Gagoś

W ostatnich latach przemysł farmaceutyczny i browarniczy ponownie zaczyna interesować się roślinami leczniczymi i zawartymi w nich związkami poprzez badanie ich działania zarówno in vitro, jak i na poziomie molekularnym1, 2). Uzyskanie maksymalnego prozdrowotnego efektu przy minimalnych skutkach ubocznych możliwe jest jedynie poprzez zastosowanie izolowanych, stężonych substancji aktywnych występujących w roślinach. Wśród tej grupy roślin ważne miejsce zajmuje chmiel zwyczajny (Humulus lupulus L.), który stanowi cenne źródło naturalnych substancji aktywnych o wszechstronnym pozytywnym działaniu na organizm człowieka2-4). Chmiel jest bogatym źródłem flawonoidów, olejków eterycznych, żywic, terpenów oraz garbników odpowiedzialnych za kształtowanie smaku i aromatu piwa5). Podstawowym materiałem wykorzystywanym w przemyśle browarniczym są żeńskie kwiatostany szyszek chmielu2). Na największą uwagę, ze względu na interesujące właściwości prozdrowotne i znaczenie dla przemysłu browarniczego, zasługuje prenyloflawonoid 2’,4’,4-trihydroksy-6’-metoksy-3-(3-metylo-but-2-en- -1-yl)chalkon (ksantohumol, XN), który stanowi aż 80-90% całkowitej masy polifenoli zawartych w chmielu6-8). Pod względem strukturalnym należy on do grupy chalkonów, będących produktami pośrednimi w biosyntezie flawonoidów. Szkielet strukturalny związku stanowią dwa pierścienie aromatyczne (A i B) połączone poprzez łańcuch trzech węgli z nienasyconym wiązaniem oraz podstawiona w pierścieniu A jednostka prenylowa w pozycji 3` (rys. 1). Dotychczas bardzo intensywne badania nad zastosowaniem XN w lecznictwie wskazują na szerokie spektrum jego aktywności biologicznej. Wykazuje on działanie antynowotworowe9, 10), antyangiogenne11), przeciwwirusowe12), a także ochronne przed uszkodzeniami oksydacyjnymi w DNA13). Przy niskich stężeniach (1-50 μM) wykazuje działanie przeciwnowotworowe na wszystkich etapach procesu nowotworzenia, w fazie inicjacji, promocj... »

Zastosowanie metody badania zaburzeń w przedsiębiorstwach na przykładzie przemysłu chemicznego - DOI:10.15199/62.2018.4.27

Mariusz J. Ligarski

Organizacje poszukują różnorodnych możliwości poprawy skuteczności funkcjonowania i zapewnienia jakości swoim wyrobom. Na świecie i w Polsce rozpowszechniły się systemy zarządzania jakością wg wymagań normy1). Jednak pomimo posiadania certyfikowanych systemów zarządzania jakością, część organizacji boryka się z różnego rodzaju problemami2, 3). Autor publikacji od wielu lat prowadzi kompleksowe badania dotyczące systemów zarządzania jakością w różnych grupach organizacji4-6). Otrzymane wyniki zainspirowały go do opracowania nowatorskiej metody badania zaburzeń7, 8). Zaburzenia nie są badane, jak to zwykle bywa, z wnętrza organizacji, ale na podstawie danych uzyskanych z audytów trzeciej strony. Audyty te prowadzone są przez profesjonalnych audytorów jednostek certyfikujących i powinny dostarczać obiektywnych danych. Istnieje jednak duży problem z dostępem do tego typu danych. Autorowi udało się przepro... »

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji aktywnych środków ochrony roślin na ich los i zachowanie w środowisku oraz profil ekotoksykologiczny - DOI:10.15199/62.2018.4.20

Dorota Sobczak Igor Kondzielski Marta Kijeńska Barbara Gworek

Substancje aktywne środków ochrony roślin trafiają do wszystkich komponentów środowiska (woda, gleba i powietrze) i podlegają tam rozmaitym procesom chemicznym, biologicznym i biochemicznym, których przebieg zależy od wielu czynników. Do najważniejszych z nich, obok sposobu ich stosowania (rodzaj formulacji, dawka, liczba zabiegów, odstępy pomiędzy aplikacjami, termin i rodzaj uprawy) należą właściwości fizykochemiczne substancji aktywnej. Mają one duży wpływ zarówno na los i zachowanie substancji aktywnych w środowisku, jak również na wielkość narażenia i profil ekotoksykologiczny tych substancji. Do fizykochemicznych właściwości substancji aktywnych środków ochrony roślin, najważniejszych z punktu widzenia oceny losu i zachowania w środowisku oraz ekotoksykologii należy zaliczyć: strukturę związku, rozumianą jako przestrzenne ukształtowanie cząsteczki oraz obecność zróżnicowanych wiązań i grup funkcyjnych decydujących także o izomerii molekuły, masę cząsteczkową molekuły, tożsamą z masą molową związku, rozpuszczalność w wodzie powiązaną z mobilnością i biodostępnością determinującą w znacznym stopniu zarówno trwałość w środowisku, jak i profil toksykologiczny danej substancji, lotność substancji, wyrażoną za pomocą prężności par nasyconych i stałej Henry’ego, mogącą mieć istotny wpływ na oszacowaną wielkość narażenia, hydrofilowość/hydrofobowość związku, wyrażoną przez współczynnik podziału oktanol/woda (log Pow), wpływającą w sposób istotny na profil ekotoksykologiczny danej substancji aktywnej, trwałość związku w środowisku, definiowaną jako szybkość jego degradacji lub przemiany, związaną ze strukturą cząsteczki oraz mobilność w środowisku, najczęściej wyrażoną parametrami adsorpcji. W procesie oceny losu i zachowania w środowisku, a w szczególności w modelowej ocenie narażenia, wynikiem której jest wyliczenie przewidywanych stężeń środowiskowych (PEC) w różnych komponentach środowiska, ani trwałość związku w środow... »

Zastosowanie kart kontrolnych Hotellinga w kontroli jakości wieloparametrowego procesu technologicznego - DOI:10.15199/62.2018.4.13

Eugenij Volodarsky Zygmunt Warsza Larysa Kosheva Marina Dobrolyubova

Statystyczna kontrola procesu technologicznego stanowi jedno z głównych zastosowań statystyki matematycznej w przemyśle i w wielu innych dziedzinach gospodarki. Na podstawie monitorowania wybranych parametrów, stanowiących statystyczne wskaźniki przebiegu procesu technologicznego, wykrywa się, czy sterowanie tym procesem zapewnia, że wytwarzane produkty spełniają wymagania norm, czy też zmiany niektórych z tych wskaźników dają podstawę przypuszczać o powstawaniu niedopuszczalnych zakłóceń o charakterze deterministycznym. Może to doprowadzić do znacznych nieprawidłowości w procesie technologicznym i w konsekwencji do spadku jakości lub wadliwości wytwarzanych produktów1, 2). Głównym narzędziem stosowanym w praktyce przemysłowej do wykrywania konieczności interwencji w przebieg procesu jest karta kontrolna parametru zaproponowana przez Shewharta. Sygnałem o nieprawidłowości jest wyjście monitorowanego parametru procesu poza dopuszczalny dla niego przedział wartości. Pomysł ten znalazł szerokie uznanie ze względu na jego prostotę i dosyć dużą uniwersalność. Stanowił on podstawę utworzonej normy międzynarodowej3), która zawiera też różne modyfikacje tego sposobu. Propozycje udoskonalenia kryteriów opartych na kartach kontrolnych Shewarda autorzy przedstawili już poprzednio4, 5). W praktyce stosuje się obecnie trzy główne metody prowadzenia statystycznej kontroli procesów oraz ich różne modyfikacje6). Pierwsza z nich, oparta na kryteriach Neumanna i Pearsona, stosuje kartę kontrolną Shewharta. Jest to historycznie najstarsza metoda 580 97/4(2018) Doc. dr inż. Marina V. DOBROLYUBOVA w roku 2000 ukończyła studia na Narodowym Technicznym Uniwersytecie Ukrainy - Politechnice Kijowskiej "KPI". W 2012 r. uzyskała stopień kandydata nauk technicznych, a w 2013 r. stopień docenta. Pracuje w Katedrze Automatyki Badań Eksperymentalnych KPI. Jest członkiem Akademii Metrologii Ukrainy. Specjalność - przetwarzanie danych statystycznych. Pr... »

Kompaktowany ("ciężki") tripolifosforan sodu

Zygmunt Kowalski Marzena Smol Joanna Kulczycka

W technologiach produkcji proszków piorących w postaci tabletek, środków kompaktowych, koncentratów i superkoncentratów ważnym etapem stały się procesy służące zwiększaniu gęstości nasypowej gotowego produktu. Należą do nich kompaktowanie, granulacja na mokro oraz wytłaczanie lub kształtowanie. Obserwuje się także wyraźną tendencję doskonalenia metod produkcyjnych w celu uzyskiwania również półproduktów o zwiększonych gęstościach nasypowych. Tripolifosforan sodu (TPFS) ze względu na swoje właściwości (zdolność sekwestracji jonów wapnia i magnezu, deflokulacji i dyspersji cząstek brudu oraz emulgacji tłuszczu) znalazł zastosowanie jako komponent syntetycznych środków czyszczących, w tym nowoczesnych środków do prania typu compact1-3). Oprócz odpowiedniej zawartości faz krystalicznych (Faza I i Faza II), stopnia hydratacji, rozpuszczalności i granulacji, powinien on mieć dużą gęstość nasypową. TPFS otrzymywany jest w wyniku trzech procesów chemicznych, a ciąg technologiczny składa się z części mokrej i suchej1-3). W części mokrej kwas fosforowy neutralizowany jest sodą. Stosunek molowy Na2O:P2O5 (TM) dla procesu neutralizacji wynosi ok. 1,67. W wyniku tego procesu otrzymuje się mieszaninę ortofosforanów, w której na 1 mol fosforanu(V) sodu przypadają 2 mole fosforanu(V) disodu. W części suchej instalacji produkcyjnej ma miejsce suszenie i kalcynacja fosforanów. W czasie suszenia mieszanina fosforanów(V) sodu ulega kondensacji do pirofosforanów. Powstała mieszanina pirofosforanów sodu (diwodoropirofosforanu disodu i pirofosforanu tetrasodu) kondensuje w procesie kalcynacji tworząc tripolifosforan sodu (trifosforan(V) pentasodu, TPFS)3, 4). Parametry procesu suszenia i kalcynacji wpływają na właściwości fizykochemiczne otrzymanego produktu. Temperatura kalcynacji jest parametrem decydującym o stosunku masowym Fazy I do Fazy II w produkcie końcowym5-8). Tripolifosforan sodu wytwarzany jest najczęściej metodą rozpyłowo- piecową pole... »

2018-3

Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma

Charakterystyka parametrów wybuchowych i palnych wybranych poeksploatacyjnych syntetycznych sorbentów substancji ropopochodnych - DOI:10.15199/62.2018.3.12

Maciej Celiński Monika Borucka Kamila Sałasińska Agnieszka Gajek

Najczęstszymi przyczynami zanieczyszczeń środowiska naturalnego są niezwykle uciążliwe rozlewy olejowe powstające wskutek nieszczelności, awarii rurociągów oraz awarii transportowych. W ich wyniku substancje organiczne przedostają się do wód powierzchniowych lub na powierzchnie dróg i autostrad. Substancje ropopochodne bardzo szybko rozprzestrzeniają się na powierzchni wody, tworząc warstewkę filmu ograniczającego dostęp tlenu do górnych warstw wody i powodując zamieranie flory i fauny wodnej oraz hamując proces biodegradacji. Z kolei ropa naftowa rozlana na powierzchni gleby ulega sorpcji na jej cząstkach. Woda deszczowa może wymywać składniki olejowe i przenosić je w głębsze warstwy gruntu oraz do wód podziemnych. Ponadto substancje ropopochodne przedostające się w głąb gleby blokują kanały, którymi transportowana jest woda i powietrze, co pociąga za sobą zmiany w składzie biologicznym gleb. Rozlewy substancji ropopochodnych likwiduje się poprzez ich zebranie metodami mechanicznymi, w których stosowane są sorbenty sypkie pochłaniające kontaminanty. Sorbentami tymi są zazwyczaj ciała stałe o rozwiniętej powierzchni, pochłaniające niebezpieczne Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa Maciej Celiński, Monika Borucka, Kamila Sałasińska Agnieszka Gajek* Characterization of explosive and combustible parameters of selected after-exploitation synthetic sorbents used for petroleum substances Charakterystyka parametrów wybuchowych i palnych wybranych poeksploatacyjnych syntetycznych sorbentów substancji ropopochodnych DOI: 10.15199/62.2018.3.12 Dr inż. Monika BORUCKA - notkę biograficzną i fotografię Autorki drukujemy w bieżącym numerze na str. 398. Dr inż. Maciej CELIŃSKI w roku 2010 ukończył studia na Wydziale Nowych Technologii i Chemii Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie. W 2014 r. uzyskał stopień doktora nauk chemicznych. Pracuje na stanowisku asystenta w Zakładzie Zagrożeń Chemicznyc... »

Przemysł chemiczny i energetyka. Tworzenie symbiozy - DOI:10.15199/62.2018.3.1

Sławomir Bieleck Tadeusz Skoczkowski

Operujący na globalnym rynku europejski przemysł chemiczny chcąc zachować swą konkurencyjność, musi mierzyć się z różnymi wyzwaniami. Część z nich wynika z uwarunkowań polityki gospodarczej, energetycznej i klimatycznej. Jako że przemysł chemiczny należy do najbardziej energochłonnych branży gospodarki, zaś sama struktura energetyki podlega przeobrażeniom, oba sektory mogą naturalnie zacieśnić współpracę na zasadzie symbiozy. Sektor energetyczny dostarcza energię do produkcji chemicznej, będąc jednocześnie rozwijającym się rynkiem zbytu nowych, predestynowanych dla niego produktów przemysłu chemicznego. Wymusza tym samym innowacje w zakresie oferty produktów i metod produkcji, uwzględniające konieczność poprawy efektywności energetycznej i zwiększenia udziału źródeł odnawialnych. Współpraca obu sektorów jest możliwa m.in. na polu ograniczania emisji CO2 i świadczeniu wzajemnych usług o charakterze energetycznym. Wychodząc od przedstawienia statystyk i prognoz z zakresu m.in. energochłonności branży, zidentyfikowano istotniejsze wyzwania stojące przed europejskim przemysłem chemicznym, których sprostanie może być realizowane w powiązaniu z sektorem energetycznym. Dotyczyć to może w szczególności innowacji na polu procesowym i produktowym. Gospodarcze znaczenie europejskiego przemysłu chemicznego Metodologia Eurostatu1) obejmuje w grupie Chemical industry działy: 20 Manufacture of chemicals and chemical products, 21 Manufacture of basic pharmaceutical products and pharmaceutical preparations, 22 Manufacture of rubber and plastic products. Z takim podziałem jest zgodna Polska Klasyfikacja Działalności (PKD). Zwyczajowo, do przemysłu chemicznego zalicza się też segment paliwowy (wytwarzanie paliw i wyroby petrochemiczne, 19 dział PKD). Przemysł chemiczny można podzielić na cztery obszary2): chemia masowa (produkty wysokotonażowe i masowo stosowane), przetwórstwo chemiczne (wyroby końcowe na bazie wysokotonażowyc... »

Krystalizator FB MSZ ze strumienicą cieczową do wydzielania struwitu ze ścieku z przemysłu nawozów fosforowych - DOI:10.15199/62.2018.3.25

Anna Stanclik Nina Hutnik Agata Mazieńczuk Bogusława Wierzbowska Andrzej Matynia

W nowoczesnych procesach recyklingu fosforu wydzielanie struwitu MgNH4PO4·6H2O polega na doprowadzaniu związków magnezu i amonu do wstępnie oczyszczonych ścieków komunalnych, przemysłowych lub rolniczych (gnojowica) zawierających jony fosforanowe(V), w ściśle określonych i kontrolowanych warunkach 468 97/3(2018) Dr inż. Bogusława WIERZBOWSKA w roku 1973 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Jest adiunktem na tym wydziale. Specjalność - technologia chemiczna nieorganiczna, a w szczególności zagadnienia kinetyki procesów krystalizacji masowej z roztworów. Dr inż. Agata MAZIEŃCZUK w roku 2009 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Rozprawę doktorską obroniła w 2014 r. Specjalność - technologia chemiczna i inżynieria procesowa. hydrodynamicznych i chemicznych, w odpowiednio zaprojektowanym krystalizatorze1, 2). Oprócz istotnego z punktu widzenia ochrony środowiska efektu oczyszczania ścieków, a tym samym zapobiegania m.in. niekorzystnym procesom eutrofizacji wód naturalnych akwenów lądowych, wydzielany produkt krystaliczny stanowi ważne wtórne źródło fosforu3). Odzyskiwany struwit może być dalej przetwarzany lub wykorzystywany bezpośrednio jako atrakcyjny rolniczo nawóz mineralny4). O efektywności procesu zarodkowania i krystalizacji struwitu decyduje krystalizator, odpowiednie konstrukcyjne rozwiązanie jego wnętrza5), wzajemne usytuowanie miejsc wprowadzania reagentów6) oraz właściwy dobór parametrów jego pracy ciągłej7, 8). W większości krystalizatorów typu DTM (draft tube magma) regulację poziomu przesycenia roboczego osiąga się przez wywołanie w aparacie kontrolowanej wewnętrznej cyrkulacji zawiesiny9). Ruch zawiesiny powoduje wyrównanie temperatury i stężeń, utrzymuje wydzielające się i wzrastające kryształy w zawieszeniu oraz przeciwdziała ich aglomeracji. Urządzeniem mechanicznym wymuszającym wewnętrzny przepływ zawiesiny jest zazwyczaj mieszadło lub wewnęt... »

Badania nad wpływem tokoferoli na stabilność oksydacyjną biopaliw do silników o zapłonie samoczynnym - DOI:10.15199/62.2018.3.4

Zygmunt Burnus Dariusz Sacha

Estry metylowe kwasów tłuszczowych FAME (fatty acid methyl esters) stanowią mieszaninę składającą się z estrów kwasów tłuszczowych o długości łańcucha węglowego 14-24 atomów. W przypadku FAME otrzymanych z oleju rzepakowego przez transestryfikację metanolem przy użyciu katalizatora alkalicznego, aż 90% tych estrów stanowią estry kwasów o 18 atomach węgla w cząsteczce. Ta cecha produktu, jakim jest FAME, sprawia, że jest on jednorodny i względnie stabilny, i może być zastosowany, po wzbogaceniu o dodatki uszlachetniające, jako paliwo do silników o zapłonie samoczynnym. W Instytucie Nafty i Gazu - Państwowym Instytucie Badawczym w latach ubiegłych podejmowano już tematykę badania wpływu składników śladowych estrów metylowych kwasów tłuszczowych w ramach prac własnych1, 2). Powstały wówczas metodyki badania dużej grupy śladowych składników estrów metylowych kwasów tłuszczowych. Są one podejrzewane o wpływ na właściwości użytkowe końcowego produktu, jakim są FAME stosowane jako samoistne paliwo (B100) lub jako dodatek do oleju napędowego. Paliwa te służą do zasilania pojazdów wyposażonych w silniki z zapłonem samoczynnym. Do tej pory w ramach badań własnych zidentyfikowano i przebadano takie składniki śladowe FAME (B100), jak: monoacyloglicerole nasycone i nienasycone, di- i triacyloglicerole, wolne sterole oraz wolne glukozydy steroli. Spośród tych struktur szczególnego znaczenia nabrały nasycone monoacyloglicerole oraz wolne glukozydy steroli, które przebadano pod kątem kształtowania niskotemperaturowych parametrów produktu końcowego1). Uwidoczniono i opisano ich wpływ, a wyniki badań pokrywały się z wynikami uzyskiwanymi w Europie i Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej dla FAME uzyskanych z soi i oleju palmowego. Tematyka struktur 356 97/3(2018) śladowych wymaga dalszych badań, z uwagi na swoją złożoność. W wyniku przeglądu literatury stwierdzono, że szczególnie interesującymi strukturami pod kątem ich wpływu na parametry... »

Z półki księgarskiej

Henryk Madura

Bogusław Więcek, Krzysztof Pacholski, Robert Olbrycht, Robert Strąkowski, Marcin Kałuża, Mariusz Borecki, Wacław Wittchen TERMOGRAFIA I SPEKTROMETRIA W PODCZERWIENI. ZASTOSOWANIA PRZEMYSŁOWE Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017, ISBN 978-83-01-19187-0, 348 stron, cena 89 zł.Termowizja (termografia) to dziedzina techniki zajmująca się detekcją, rejestracją, przetwarzaniem i wizualizacją niewidzialnego promieniowania podczerwonego emitowanego (lub odbitego) przez obiekty, przy czym otrzymany obraz (kolorowy lub czarno- biały) jest odwzorowaniem rozkładów temperatury na powierzchni obserwowanego (rejestrowanego) obiektu. Obraz ten jest nazywany ... »

2018-2

Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma

Oddziaływanie bakterii na folie oksy-degradowalne zawierające olejki eteryczne oraz nanocząstki srebra i miedzi - DOI:10.15199/62.2018.2.21

Edyta Gibas Agnieszka Richert

Polietylen (PE) od blisko pięćdziesięciu lat jest jedną z najczęściej produkowanych i stosowanych poliolefin na świecie. Jest on również odporny na działanie warunków atmosferycznych1-4) w przeciwieństwie do oksy-degradowalnego PE, który po kilku tygodniach może zostać rozłożony w środowisku naturalnym przez mikroorganizmy. Stosując aktywowane kompatybilne dodatki lub jednostki strukturalne można uzyskać oksy-degradowalne poliolefiny, których czas użytkowania podlega regulacji. Niewątpliwą zaletą takich materiałów jest możliwość ich rozkładu bez wydzielenia ditlenku węgla5-8) oraz sposobność modyfikowania ich substancjami bakteriobójczymi. Materiały polimerowe bakteriobójcze to takie, które powstają w wyniku połączenia tradycyjnego tworzywa polimerowego z dodatkiem antybakteryjnym, który hamuje wzrost i rozprzestrzenianie się bakterii. Otrzymywanie tego typu materiałów zwiększa ich możliwości wdrożeniowe4-9). Warunkiem uzyskania odpowiedniej odporności materiałów polimerowych na działanie mikroorganizmów jest zdolność dyfuzji aktywnego składnika, np. olejkueterycznego roślinnego na powierzchnię wyrobu. Należy pamiętać, że olejki mają zmienny skład ilościowy, który ściśle uzależniony jest od gatunku rośliny oraz warunków abiotycznych, w których roślina wegetuje10). Olejki eteryczne i nanozwiązki spotkały się z zainteresowaniem ośrodków naukowych, w których prowadzone są prace dotyczące oznaczania właściwości biologicznych nowopowstałych materiałów polimerowych z ich udziałem. Dodatki bakteriobójcze w postaci związków organicznych i nieorganicznych mają na celu zmienić właści... »

KONFERENCJE Ochrona Środowiska

W dniach 8-10 listopada 2017 r. w Domu Wypoczynkowym "Jawor" w Jaszowcu odbyła się XVIII Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Techniczna Ochrona Środowiska. Konferencję zorganizował Oddział Gliwicki Stowarzyszania Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego oraz Sekcja Ochrony Środowiska przy Zarządzie Głównym SITPChem wspólnie z Wydziałem Chemicznym Politechniki Śląskiej i Polską Izbą Przemysłu Chemicznego. Konferencję otworzyli Panowie mgr inż. Jerzy Kropiwnicki, sekretarz generalny ZG SITPChem, i prof. dr hab. inż. Jacek Kijeński, prezes ZG SITPChem. Pierwszy referat wygłosiła Pani prof. dr hab. inż. Beata Cwalina (Politechnika Śląska), a jego tematem była teledetekcja w monitoringu środowiska. Referat rozpoczęła informacją o czarnej dziurze zaobserwowanej w 2017 r. przez japońskiego satelitę. Z wykonanego przez tego satelitę zdjęcia w podczerwieni wynika, że wnętrze kosmicznej czarnej dziury jest zimne, czyli pochłania ona energię, ale jej nie magazynuje. Jest to obserwacja, która może stanowić przełom w naszym rozumieniu budowy wszechświata. Istnieją dwa systemy nawigacji satelitarnej: GPS (system armii amerykańskiej) oraz Glonas (rosyjski). Istnieją też satelity komunikacyjne (najbardziej popularne) i środowiskowe, służące monitorowaniu obszarów lądów i mórz. Wokół Ziemi krąży ponad 7000 satelitów, z których tylko 1200 jest aktywnych. Zdjęcia satelitarne są wykorzystywane w planowaniu przestrzennym, ocenie szkód po klęskach żywiołowych, ewidencji emisji zanieczyszczeń, planowaniu oprysków pól i terminów nawożenia. Ze zdjęć tych można wyodrębnić 40 różnych klas terenów, np. lasy liściaste i iglaste, łąki, wody, zabudowa, tereny rolnicze. Do odróżniania rodzaju terenu stosuje się filtry spektralne, które pozwalają np. wyróżnić obszary o większej zawartości wody, a nawet rodzaje roślin na danym terenie (z obecnych w liściach barwników). Technika skanowania laserowego z satelity typu LIDAR pozwala rozróżnić wyso... »

Badanie wpływu wilgoci higroskopijnej i przemijającej na wartość opałową węgla pochodzącego z kopalń należących do Górnośląskiego Zagłębia Węglowego - DOI:10.15199/62.2018.2.4

Bożena Karbowska Jakub Idkowiak Bogdan Wyrwas

Chociaż obecnie węgiel budzi wiele kontrowersji w zakresie ochrony środowiska, to na korzyść przemawia jego względnie niska cena. Zasoby węgla są dostępne we wszystkich regionach świata i szacuje się, że zostaną wyczerpane za ok. 460 lat. Światowe zasoby węgla wg Euracoal wynoszą 726 mld t1). Wydobywany jest w ponad 50 krajach. Dostępność innych nieodnawialnych źródeł energii jest bardziej ograniczona niż w przypadku węgla. Europejska produkcja węgla stanowi 14% światowego wydobycia. Węgiel kamienny stanowi 81,9% a brunatny 18,1% zasobów tego minerału2). Największe zasoby węgla znajdują się w USA (238,3 mld t czyli 28,8% zasobów światowych). Pokaźne zasoby mają również Rosja (157,0 mld t) i Chiny (114,5 mld t). W Europie znaczące zasoby posiada Ukraina 206 97/2(2018) Dr hab. inż. Bogdan WYRWAS w roku 1987 ukończył studia na Wydziale Technologii Chemicznej Politechniki Poznańskiej. Jest adiunktem w Instytucie Chemii i Elektrochemii Technicznej na tym samym wydziale. Specjalność - biodegradacja i analityka związków powierzchniowo czynnych, modyfikacje i rozwój metod oznaczania związków powierzchniowo czynnych. Table. Classification of coal by types11) Tabela. Klasyfikacja węgla kamiennego wg typów11) Typ węgla Parametry klasyfikacyjne zawartość Ogólna charakterystyka części lotnych Vb, % zdolność spiekania RI dylatacjab, % ciepło spalania Qb c, Nazwa wyróżnik kcal/kg Węgiel płomienny 31,1 powyżej 28 poniżej lub równe 5 nie normalizuje się poniżej lub równe 7400 węgiel energetyczny do wszystkich typów 31,2 powyżej 7400 palenisk rusztowych i pyłowych Węgiel gazowopłomienny 32,1 powyżej 28 5-20 nie normalizuje się węgiel energetyczny 32,2 20-45 do wszystkich typów palenisk Węgiel gazowy 33 powyżej 28 45-55 węgiel energetyczny do palenisk rusztowych, komorowych, pyłowych Węgiel gazowokoksowy 34 powyżej 28 powyżej 55 węgiel energetyczny do wszystkich typów palenisk rusztowych i pyłowych Węgiel ortokoksowy 3... »

Z ŻYCIA POLSKIEJ IZBY PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO

Nowi Członkowie Izby.W styczniu 2018 r. do Izby przystąpiło 4 nowych członków. Członkiem została Crido Taxand Sp. z o.o., która zapewnia przedsiębiorcom wsparcie podatkowe, prawne, transakcyjne i biznesowe. Pomaga rozwijać innowacyjną działalność, w tym pozyskując finansowanie ze środków publicznych i innych dostępnych źródeł. Zajmuje wysoką pozycję w rankingach doradców podatkowych oraz firm wspierających działalność B+R i innowacyjną. Dzięki przynależności do międzynarodowej organizacji Taxand wspiera klientów w rozwoju ich biznesu również za granicą. Przystąpiła również Spółka Ellipsis Energy Sp. z o.o., która działa na polskim rynku od 2015 r. i specjalizuje się w usługach audytorskich w dziedzinie poprawy efektywności energetycznej. Doradza w zakresie energetyki w różnorakich sektorach gospodarki oraz przemysłu. Przeprowadza kompleksowe audyty energet... »

Fluidyzacja i czas opadania złoża mieszanin o bidyspersyjnym rozkładzie wielkości cząstek - DOI:10.15199/62.2018.2.1

Bronisław Buczek Piotr Zabierowski

Od dłuższego czasu prowadzone badania nad właściwościami drobnych cząstek dowodzą, że z trudnością przechodzą one w stan fluidalny. Wynika to z występowania znacznych sił kohezji pomiędzy nimi. O ich wielkości decydują siły Van der Waalsa, kapilarne i elektrostatyczne oraz adsorpcja gazu. Siły te w stanie fluidalnym są dla nich porównywalne z siłami hydrodynamicznymi, działającymi wewnątrz warstwy. W efekcie gaz nie rozdziela poszczególnych cząstek, stąd obserwuje się zakłócenia fluidyzacji. Badania dotyczące drobnych cząstek, które podczas fluidyzacji charakteryzuje duży udział oddziaływań kohezyjnych, w sposób systematyczny zapoczątkowano w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w.1, 2). Uściślono wówczas pojęcie "drobne ziarna", formułując klasyfikację opartą na zachowaniu ziaren ciała stałego podczas fluidyzacji3, 4). Wyróżnia ona 4 grupy cząstek. Grupa A to ziarna łatwo przechodzące w stan fluidalny o homogenicznej ekspansja złoża, grupa B to ziarna umiarkowanie przechodzące w stan fluidalny o fluidyzacji pęcherzykowej, grupa C obejmuje ziarna trudno przechodzące w stan fluidalny o znacznych oddziaływaniach kohezyjnych między ziarnami a ziarna grupy D tworzą złoże fontannowe. O podziale na grupy decydują nie tylko gęstość i wymiar ziaren, lecz również rozkład ich wielkości, kształt, porowatość, twardość i szorstkość powierzchni oraz temperatura i ciśnienie, lepkość i wilgotność gazu. Pierwsze badania zakłóceń fluidyzacji5, 6) prowadzono w Polsce w latach sześćdziesiątych i osiemdziesiątych XX w. Badania te kontynuowano7) koncentrując się na oddziaływaniach elektrostatycznych i ich wpływie na charakter fluidyzacji. Większość prac badawczych w tym 97/2(2018) 191 W doświadczeniach z opadaniem złoża fluidalnego stosowano tę samą aparaturę, ale wykorzystywano wówczas umieszczony przed kolumną zawór elektromagnetyczny (EV) by przepływający strumień powietrza odciąć w sposób natychmiastowy. Zawór zamykano po zmieszaniu ... »

2018-1

Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma