SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma

Wpływ nanorurek węglowych na właściwości poliakrylanowego kleju samoprzylepnego - DOI:10.15199/62.2017.7.22

Aneta Łukaszek-Chmielewska Zbigniew Czech Paweł Ogrodnik

Poliakrylanowe kleje samoprzylepne (PSA) wchodzą w skład grupy klejów opartych na bazie wielkocząsteczkowych polimerów1). Od kilkunastu lat cieszą się coraz większą popularnością w przemyśle i życiu codziennym ze względu na swe korzystne właściwości użytkowe, do których zalicza się m.in. dobrą przyczepność do podłoży polarnych, odporność na starzenie, wysoką wydajność produkcji, łatwość usuwania z klejonych powierzchni oraz niskie koszty produkcji1-3). Z uwagi na coraz korzystniejsze parametry jakościowe kleje samoprzylepne stosowane są jako materiał do produkcji taśm montażowych, etykiet samoprzylepnych, folii ochronnych i dekoracyjnych. Ponadto wchodzą one w skład samoprzylepnych materiałów medycznych, do których zalicza się m.in. plastry, hydrożele, taśmy operacyjne, a także elektrody biomedyczne. Kleje samoprzylepne coraz częściej zastępują tradycyjne techniki łączenia, takie jak spawanie lub nitowanie1-8). Parametrami pozwalającymi opisać właściwości fizykochemiczne i mechaniczne klejów samoprzylepnych są m.in. kleistość, adhezja przy oderwaniu oraz kohezja. Kleistość jest to parametr opisujący samoprzylepność kleju do powierzchni. Adhezja, nazywana również przyczepnością, definiuje odporność kleju na odrywanie od różnych powierzchni. Kohezja, określana mianem spójności, dotyczy utrzymania właściwej pozycji obciążonej warstwy samoprzylepnej i jest miarą wytrzymałości wewn... »

Uwarunkowania wyboru transportu multimodalnego w branży chemicznej w Polsce - DOI:10.15199/62.2017.7.2

Marzenna Cichosz Katarzyna Nowicka Aneta Pluta-Zaremba

Przedstawiono znaczenie zrównoważonego podejścia do rozwoju transportu w polityce transportowej Unii Europejskiej (UE). Ponadto wskazano uwarunkowania wyboru gałęzi transportu na gruncie teorii zarządzania i skonfrontowano je z wynikami badań na temat czynników, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych, wpływających na decyzje w zakresie zarządzania transportem przez decydentów reprezentujących przedsiębiorstwa należące do branży chemicznej w Polsce. Prowadzone badania należą do zakresu realizacji Projektu ChemMultimodal, którego celem jest wsparcie wzrostu wykorzystania transportu multimodalnego w przemyśle chemicznym. Projekt jest realizowany w ramach Programu Interreg Central Europe. Istotność transportu multimodalnego Transport multimodalny, czyli przewóz ładunków za pomocą co najmniej dwóch środków różnych gałęzi transportu na podstawie umowy o transporcie multimodalnym1), nabiera coraz większego znaczenia w UE. Przyczyn tego należy upatrywać przede wszystkim w dążeniu do zmniejszenia w Europie udziału transportu drogowego, który obecnie stanowi prawie 75% wszystkich przewozów towarów wewnątrz kontynentu2), oraz chęci zmniejszenia niekorzystnych efektów zewnętrznych transportu drogowego, które wg Komisji Europejskiej (KE) kosztują europejskich podatników ok. 250 mld euro rocznie3). Prawie połowa tych kosztów jest związana z kongestią i dłuższym czasem transportu. Dodatkowo KE wskazuje na koszty społeczne i ekologiczne (wzrost emisji zanieczyszczeń, CO2, wzrost poziomu hałasu, pogorszenie bezpieczeństwa na drogach i związany z tym wzrost liczby wypadków). W związku z tym na początku XXI w. UE, definiując politykę transportową, postawiła na konieczność zrównoważonego podejścia do rozwoju transportu i zaspokajanie potrzeb obecnego pokolenia w taki sposób, aby przyszłe pokolenia również mogły zaspokajać swoje potrzeby4). Wśród kluczowych punktów polityki transportowej wskazano na: hamowanie rozwoju transpor... »

Ocena potencjalnych szkód środowiskowych związanych z zanieczyszczeniami wodnymi podczas podziemnego zgazowania węgla z zastosowaniem analizy cyklu życia - DOI:10.15199/62.2017.7.16

Dorota Burchart-Korol Agata Fugiel Piotr Krawczyk

Węgiel kamienny i brunatny są w Polsce głównymi paliwami stosowanymi do produkcji zarówno energii elektrycznej, jak i ciepła. Od kilku lat rozwijane są czyste technologie węglowe, do których należy PZW. Technologia ta może stanowić alternatywę dla stosowanych dotychczas technologii wydobycia węgla w kopalniach, w których złoża nie nadają się do eksploatacji tradycyjnymi metodami górniczymi ze względów technicznych lub ekonomicznych. Produktem PZW jest gaz procesowy, który może być wykorzystany w produkcji energii i w przemyśle chemicznym1, 2). Wartość opałowa gazu procesowego zależy m.in. od jakości węgla oraz od rodzaju czynników zgazowujących. Przegląd metod PZW oraz możliwości ich stosowania w warunkach krajowych przedstawiono w pracach3, 4), natomiast ocenę aspektów środowiskowych, technicznych i ekonomicznych podziemnego zgazowania węgla przedstawiono w pracach5, 6). Główną zaletą stosowania technologii PZW jest możliwość przetwarzania węgla bezpośrednio w miejscu jego zalegania, bez 1524 96/7(2017) Dr inż. Piotr KRAWCZYK w roku 1995 ukończył studia na Wydziale Budownictwa Politechniki Śląskiej (kierunek budownictwo lądowe), a w 1997 r. studia w zakresie techniki ochrony środowiska w Internationales Hochschulinstitut w Zittau (Niemcy). W 2004 r. ukończył także studia I stopnia w Wyższej Szkole Bankowości i Finansów w Katowicach. W 2017 r. uzyskał stopień doktora w dyscyplinie inżynieria środowiska w Głównym Instytucie Górnictwa. Jest głównym specjalistą badawczo-technicznym w Zakładzie Oszczędności Energii i Ochrony Powietrza Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach. Specjalność - inżynieria środowiska, finanse, ekoefektywność. konieczności jego wydobywania, przeróbki oraz transportu do elektrowni w celu produkcji energii6). W literaturze przedstawiono wyniki środowiskowej analizy CLA procesu podziemnego zgazowania węgla do uzyskania energii elektrycznej. Wykazano, że technologia PZW jest technologią o małym wpływi... »

Zastosowanie mezoporowatej krzemionki MCF modyfikowanej trialkoksysilanami w procesie adsorpcji kwasu rozmarynowego - DOI:10.15199/62.2017.7.28

Małgorzata Geszke-Moritz Michał Moritzb

Materiały mezoporowate definiuje się jako substancje porowate, których średnica porów, zgodnie z podziałem zaproponowanym przez IUPAC, mieści się w przedziale1) 2-50 nm. Spośród wielu substancji mogących tworzyć struktury mezoporowate2) (tlenki metali, węgiel, materiały hybrydowe, czyste struktury organiczne) szczególne miejsce zajmują krzemionkowe sita molekularne. Jest to związane z opublikowaniem w 1992 r. przez Kresgego i współpr.3) pierwszej pracy poświęconej syntezie oraz szczegółowemu opisowi właściwości mezoporowatej krzemionki MCM-41. W krótkim czasie od chwili opublikowania tej pracy opisano syntezę kolejnych krzemionek, m.in. HMS, KIT, SBA-15 i MCF2). Krzemionkowe materiały mezoporowate odznaczają się znaczną powierzchnią właściwą, rzędu 1000 m2/g, objętością porów nawet do 2 cm3/g, możliwością modyfikacji powierzchni oraz stabilnością hydrotermiczną4, 5). Unikatowe właściwości fizykochemiczne sprawiają, że substancje te znalazły zastosowanie m.in. w procesach katalizy heterogenicznej6), podczas otrzymywania systemów dostarczania substancji leczniczych7) oraz jako elementy czujników elektrochemicznych8) i optycznych9). Znane jest także ich zastosowanie jako adsorbentów jonów metali ciężkich10), środków ochrony roślin11) czy też do zatężania substancji biologicznie czynnych, takich jak alkaloidy12), antocyjany13), polifenole14) oraz pochodne kwasów fenolowych15). 1586 96/7(2017) Przedmiotem badań była ocena właściwości adsorpcyjnych mezoporowatej krzemionki MCF modyfikowanej grupami 3-aminopropylowymi (-CH2-CH2-CH2-NH2) oraz 3-(2-aminoetyloamino)propylowymi (-CH2-CH2-CH2-NH-CH2-CH2-NH2) wobec kwasu rozmarynowego. Kwas rozmarynowy (rys. 1) jest estrowym połączeniem kwasu kawowego oraz kwasu 3,4-dihydroksyfenylomlekowego (kwas (R)-O-(3,4- -dihydroksycynamoilo)-3-(3,4-dihydroksyfenylo)mlekowy). Substancja ta po raz pierwszy została wyizolowana w czystej postaci z Rosmarinus officinalis przez M. Scarpati i G. Oriente w 1... »

IV Kongres "Polska Chemia"

Jerzy Polaczek Jan Szyprowski

Już po raz czwarty odbył się Kongres "Polska Chemia", zorganizowany przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego tym razem w toruńskim Centrum Kulturalno- -Kongresowym Jordanki w dniach 7 i 8 czerwca 2017 r. Dwie pierwsze edycje Kongresu miały miejsce w Puławach, a trzecia w Krakowie. Otwierając obrady Kongresu Pan dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu Izby, przytoczył dane makroekonomiczne podsumowujące obecną pozycję polskiego sektora chemicznego. Produkcja sprzedana polskiego przemysłu chemicznego wzrosła w 2016 r. o 5,3%, a inwestycje o 2,7%. Udział przemysłu chemicznego w produkcji sprzedanej całego przemysłu wynosi już 12,2% (udział przemysłu paliwowego stanowi 4,6%). Izba jest jedną z najaktywniejszych organizacji samorządu gospodarczego w Polsce i skutecznie broni interesów swoich członków na terenie Polski i w Unii Europejskiej. W sesji otwierającej Kongres wystąpili Goście Specjalni. Pan Wojciech Jasiński, prezes zarządu Polskiego Koncernu Naftowego Orlen SA, Partnera Strategicznego Kongresu, podał, że inwestycje Koncernu w 2017 r. wyniosą 2 mld zł i obejmą budowę wytwórni polietylenu i polipropylenu w Unipetrolu (Czechy) oraz wytwórni propylenu (przez metatezę olefin) w Płocku. Zapewnił, że Koncern będzie aktywnie wspierał się posiadanymi przez siebie zasobami z obszaru badań i rozwoju oraz wysokim potencjałem innowacyjnym pracowników. Jednocześnie, wskazując na wyzwania stojące przed firmą, mówił o rozwoju elektromobilności oraz rozbudowie segmentu petrochemicznego. Kolejny Gość Specjalny Kongresu, Pan Piotr Cieśliński, poseł na Sejm Rzeczypospolitej i przewodniczący Parlamentarnego Zespołu ds. Przemysłu Chemicznego, z uznaniem wypowiedział się o wzroście liczby członków Izby (podwojenie w ciągu 4 lat!), o merytorycznej pracy Izby oraz o ekspertyzach wykonywanych przez nią na potrzeby zespołu sejmowego. Ze szczególnym uznaniem Poseł wypowiedział się o działalności integracyjnej Izby, w tym o Kongres... »

2017-6

Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma

Tlenek manganu-sodu jako materiał aktywny katody ogniwa sodowo-jonowego - DOI:10.15199/62.2017.6.8

Krzysztof Wasiński Magdalena Przybylczak Paulina Półrolniczak Mariusz Walkowiak

W ostatnich latach odnotowano znaczący postęp w opracowaniu nowych materiałów elektrodowych do ogniw sodowo-jonowych (Na-ion). Rozwój technologii Na-ion podyktowany jest bardzo szerokim (w przeciwieństwie do litu) rozpowszechnieniem sodu w przyrodzie oraz tym, że ogniwa tego typu mogą pracować na zasadzie bardzo podobnej do zasady pracy ogniw litowych. Do tej pory zidentyfikowano podstawowe grupy materiałów anodowych, katodowych oraz elektrolity. Celem badań naukowych pozostaje nadal wyjaśnienie złożonych procesów elektrochemicznej (de)insercji sodu w materiałach elektrodowych. Materiał katodowy ogniwa Na-ion powinien charakteryzować się potencjałem wyższym niż 2 V względem elektrody sodowej Na|Na+.Struktura krystaliczna materiału musi umożliwiać efektywny proces insercji oraz deinsercji sodu podczas pracy ogniwa i jednocześnie nie ulegać zmianom. Dodatkowo wymagane jest zapewnienie przewodnictwa elektronowego oraz kompatybilności z elektrolitem. Preferowane są tanie i nietoksyczne materiały. Wymagania te spełniają tlenki o wzorze ogólnym NaxMeOy, w którym Me oznacza metal (najczęściej kobalt, mangan lub nikiel), a x i y określają liczbę poszczególnych atomów metali w tlenku. W literaturze opisano także połączenia mieszane zawierające dwa lub więcej atomów metali przejściowych. Pod względem struktury dominują dwa charakterystyczne układy: P2 i O3. Oznaczenia literowe wskazują, które miejsca w sieci krystalicznej są obsadzone przez kationy sodu. Cyfra określa liczbę warstw MeOy. Zarówno NaxMeOy, jak i mieszane tlenki zawierające dwa lub więcej różnych atomów metali przejściowych mogą być łatwo syntezowane w atmosferze powietrza w fazie stałej lub poprzez współstrącanie lub też hydrotermalnie1). Syntezę hydrotermalną krystalicznego połączenia tlenków o wzorze NaxMnO2 opisano już w 1981 r.2). Wykazano, że struktura kryształu, w tym stosunek x/y, ma decydujący wpływ na chemiczne i fizyczne właściwości tlenków manganu-sodu. Syntezy... »

Badania przetopionego stopu na osnowie niklu w symulowanym środowisku chemicznym - DOI:10.15199/62.2017.6.22

Mariusz Walczak Jacek Caban Katarzyna Gałuszko

Według danych1) w latach 2009-2013, globalny popyt niklu wzrastał o 8,9% w skali roku. Wzrost popytu był bardzo silnie związany z konsumpcją gospodarek krajów azjatyckich, głównie napędzany konsumpcją chińskiej gospodarki, która wzrastała o 18% rocznie. Nikiel oraz jego stopy są używane w takich dziedzinach, jak przemysł lotniczy, stoczniowy i motoryzacyjny. Ponadto nikiel oraz jego stopy są używane przez sektor medyczny i elektrotechniczny. Dane szacunkowe wg USGS (United States Geological Survey)2) wskazują, że produkcja niklu od 2010 r. systematycznie i w szybkim tempie rośnie, osiągając rekordowy poziom ponad 2,5 mln t w 2013 r. Wynika to bezpośrednio ze światowego wzrostu produkcji stali nierdzewnej, stopów i superstopów niklu oraz ogniw stosowanych w elektronice. Według przytaczanych danych autorów3) obecne zasoby eksploatacyjne rud zawierających nikiel wystarczą na ok. 30-letni okres statycznej produkcji, a uwzględniając jeszcze niezagospodarowane złoża Ni, na 50-55 lat. W wielu wdrożeniach nadal brakuje substytutów niklu. Metale pochodzące z recyklingu stają się coraz ważniejsze dla gospodarki i środowiska naturalnego, ponieważ sektor przemysłowy reaguje na publiczne zapotrzebowanie, aby zasoby były szanowane a środowisko chronione4, 5). Recykling będący istotnym czynnikiem w dostawach wielu metali używanych w naszym społeczeństwie zapewnia korzyści dla środowiska pod postacią oszczędności energii, zmniejszonej ilości wytwarzanych odpadów, a także obniżenia emisji gazów wykorzystywanych podczas produkcji wyrobów4, 6). Według danych USGS w 2015 r. z zakupionego złomu odzyskano 101,9 tys. t niklu, co stanowiło ok. 45% całkowitej podstawowej konsumpcji za rok7). Złom wytwarzany w dziedzinie stomatologii jest czysty metalurgicznie z uwagi na fakt, że topienie tego metalu ma miejsce w warunkach kontrolowanych. W dziedzinie stomatologii ponowne wykorzystanie stopów wydaje się obiecujące w przypadku stopów NiCr oraz CoCr8, 9) ... »

Wybrane zgłoszenia patentowe z dziedziny chemii (wg Biuletynu Urzędu Patentowego nr 5 i 6 z 2017 r.)

Zgł. nr 413874; A01N 43/40 INSTYTUT AGROFIZYKI IM. BOHDANA DOBRZAŃSKIEGO POLSKIEJ AKADEMII NAUK, Lublin Rudko T., Compa M. Zastosowanie preparatu zawierającego nikotynę jako środka chroniącego przed szrotówkiem kasztanowcowiaczkiem Zastosowanie nikotyny jako środka chroniącego przed szrotówkiem kasztanowcowiaczkiem poprzez opryskiwanie charakteryzuje się tym, że stosuje się 5-10-proc. wodny roztwór preparatu o składzie: nikotyna 4,5-5,5%, glikol etylenowy 65-75% oraz gliceryna 23-27%, przy czym roztwór wodny ma stężenie nikotyny od 0,23% dla młodych drzew do 0,55% dla drzew starszych. Oprysku dokonuje się wczesną wiosną tuż po wykształceniu się liści. (1 zastrzeżenie) Zgł. nr 413675; B01D 53/14 INSTYTUT CIĘŻKIEJ SYNTEZY ORGANICZNEJ BLACHOWNIA, Kędzierzyn-Koźle; INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA, Zabrze; TAURON POLSKA ENERGIA SPÓŁKA AKCYJNA, Katowice; TAURON WYTWARZANIE SPÓŁKA AKCYJNA, Katowice Budner Z., Ładak T., Sobolewski A., Ściążko M., Tatarczuk A., Tchórz J., Tokarski S., Więcław-Solny L., Wilk A., Wójcik J. Sposób usuwania ditlenku węgla z gazów spalinowych Sposób usuwania ditlenku węgla z gazów spalinowych polega na tym, że wstępnie oczyszczone gazy spalinowe zawierające 10-30% mol. CO2 wprowadza się do kolumny absorpcyjnej zaopatrzonej w wypełnienie lub półki, a w przeciwprądzie wprowadza się roztwór zawierający N-metylopirolidon i/lub N-formylomorfolinę jako rozpuszczalnik organiczny, wodę, trzeciorzędową alkanoloaminę, pierwszorzędową alkanoloaminę, aktywator organiczny charakteryzujący się małymi wartościami różniczkowych i całkowych zmian entalpii absorpcji ditlenku węgla i małymi wartościami stałej Henry’ego oraz dużymi wartościami współczynnika przyspieszenia absorpcji z reakcją chemiczną w fazie ciekłej, przy czym proces prowadzi się w temp. 0-60°C i pod ciśnieniem 90-300 kPa absolutnych; nasycony ditlenkiem węgla roztwór absorpcyjny ogrzewa się do temp. 80-150°C; z nasyconego ... »

Wpływ dodatku polimerowych cieczy jonowych na właściwości korozyjne akumulatora kwasowo-ołowiowego - DOI:10.15199/62.2017.6.2

Grzegorz Lota Marek Baraniak Agnieszka Gabryelczyk Kacper Kopczyński Bartosz Łęgosz Juliusz Pernak Ewa Jankowska Włodzimierz Majchrzycki Waldemar Rzeszutek

Akumulatory kwasowo-ołowiowe są wykorzystywane na szeroką skalę w przemyśle motoryzacyjnym, w zasilaczach awaryjnych i jako akumulatory trakcyjne. Wykazują szeroką gamę zalet, do których należy niski koszt wytwarzania, prosta konstrukcja i dobre parametry elektrochemiczne w porównaniu z innymi ogniwami1). Pomimo wielu lat obecności akumulatorów kwasowo-ołowiowych na rynku problem utraty pojemności spowodowany korozją kolektora prądowego jest ciągle aktualny. W celu ograniczenia tego niepożądanego zjawiska zaczęto stosować m.in. inhibitory korozji jako dodatki do elektrolitu. Wśród substancji wykazujących pozytywny wpływ aPolitechnika Pozanańska; bInstytut Metali Nieżelaznych Oddział w Poznaniu, Centralne Laboratorium Akumulatorów i Ogniw, Poznań; cPPUH Autopart Jacek Bąk Sp. z o.o., Mielec Effect of polymeric ionic liquids on the corrosion properties of lead-acid battery Wpływ dodatku polimerowych cieczy jonowych na właściwości korozyjne akumulatora kwasowo-ołowiowego DOI: 10.15199/62.2017.6.2 Dr inż. Marek BARANIAK - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym numerze na str. 1206. Instytut Chemii i Elektrochemii Technicznej, Politechnika Poznańska, ul. Berdychowo 4, 60-965 Poznań, tel.: (61) 665-21-58, fax: (61) 665-25-71, e-mail: grzegorz.lota@put.poznan.pl Dr hab. inż. Grzegorz LOTA w roku 2001 ukończył studia na Wydziale Technologii Chemicznej Politechniki Poznańskiej. W 2005 r. uzyskał stopień doktora nauk chemicznych w zakresie technologii chemicznej, a w 2012 r. stopień doktora habilitowanego na tym samym wydziale. Jest zatrudniony w Instytucie Chemii i Elektrochemii Technicznej Politechniki Poznańskiej oraz w Instytucie Metali Nieżelaznych Oddział w Poznaniu, Centralne Laboratorium Akumulatorów i Ogniw. Specjalność - materiały elektrodowe do chemicznych źródeł prądu, kondensatory elektrochemiczne, ogniwa litowo-jonowe, ogniwa wodorkowe oraz ogniwa paliwowe. * Autor do korespondencji: Mgr inż. A... »

Wpływ nawożenia siarką i azotem na azotowo-fosforową gospodarkę kukurydzy - DOI:10.15199/62.2017.6.32

Anna Podleśna Janusz Podleśny Hanna Klikocka

W Polsce obserwuje się systematyczny wzrost powierzchni uprawy kukurydzy, która jest zaliczana do najbardziej wydajnych roślin zbożowych. To powoduje, że ma ona duże wymagania pokarmowe. Ze względu na znaczną masę organów wegetatywnych i generatywnych kukurydza wymaga dużych dawek wszystkich składników pokarmowych, w tym również odpowiedniego zaopatrzenia w siarkę. Nawożenie roślin jako element produkcji integrowanej musi jednak uwzględniać cele plonotwórcze i środowiskowe. Przyjmuje się, że rozwój rolnictwa nie powinien naruszać środowiska życia człowieka i prowadzić do degradacji biosfery1). W praktyce zdarza się jednak,że intensyfikacja rolnictwa, obok zwiększenia wydajność produkcji, prowadzi do niepożądanych skutków ubocznych, do których należą straty finansowe rolnika oraz zanieczyszczenie środowiska1). Problem ten dotyczy głównie azotu i fosforu, które są składnikami biogennymi, inicjującymi eutrofizację wód powierzchniowych. Zbyt wysokie, względem potrzeb roślin uprawnych, nawożenie azotem może prowadzić do jego niecałkowitego pobierania, co powoduje nadmierne gromadzenie się tych związków w glebie. Forma azotanowa azotu, jeśli nie zostanie pobrana przez roślinę, ulega wymyciu w głąb profilu glebowego i przenika do wód gruntowych jako najbardziej labilna, słabo sorbowana forma tego składnika1). W ostatnich latach większą uwagę zwraca się także na znaczny wzrost ilości fosforu pochodzenia obszarowego, przede wszystkim z rolnictwa, jako potencjalnego źródła zanieczyszczenia wód gruntowych2). Fosforany są bowiem drugim po azocie, istotnym składnikiem biogennym decydującym o jakości wód. Te niekorzystne zjawiska są uwarunkowane także wieloma innymi czynnikami, takimi jak typ gleby lub wielkość i rozkład opadów atmosferycznych2). Jednak ważne jest takie ustalenie wysokości dawek składników pokarmowych, aby były w największym stopniu pobierane przez rośliny, a w najmniejszym tracone do wód glebowych. Wydaje się także zasadne... »

2017-5

Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma

Materiały węglowe i kompozyty polimerowe

Jerzy Polaczek

W dniach 4-7 kwietnia 2017 r. w Domu Wczasowym Jawor w Ustroniu-Jaszowcu odbyły się obrady X Jubileuszowej Konferencji Naukowo-Technicznej "Materiały Węglowe i Kompozyty Polimerowe" połączonej z III Ogólnopolską Konferencją Naukowo- Techniczną "Kompozyty - Polimery - Nauka - Przemysł 2017". W konferencji uczestniczyło ponad 100 osób reprezentujących uczelnie, PAN, Instytuty BR i przemysł. Otwarcia konferencji dokonały prof. Elżbieta Frąckowiak z Politechniki Poznańskiej, prezes Polskiego Towarzystwa Węglowego i wiceprezes PAN oraz prof. Anna Boczkowska z Politechniki Warszawskiej. Obrady prowadzono w IX sekcjach podzielonych tematycznie. Wygłoszono 39 prezentacji ustnych i zaprezentowano 34 plakaty. Pierwszej sesji poświęconej kondensatorom elektrochemicznym przewodniczył prof. François Béguin z Politechniki Poznańskiej. W trakcie tej sesji dr Krzysztof Fic z Politechniki Poznańskiej omówił swoje prace dotyczące hybrydowych kondensatorów węgiel-węgiel, które skoncentrowane były na optymalizacji dodatniej elektrody węglowej poprzez zastosowanie jonów jodkowych i bromkowych, wykazujących aktywność redox i zapobiegających wydzielaniu się tlenu. Otrzymane kondensatory charakteryzowały się gęstością energii 20 W·h/kg. W następnym referacie mgr Adam Śleziński z Politechniki Poznańskiej przedstawił wyniki badań nad modyfikacją elektrod superkondensatora przy użyciu amoniaku, który oddziałując na ujemną elektrodę węglową umożliwił zwiększenie stabilności termodynamicznej układu (jako elektrolit wykorzystano wodny roztwór siarczanu litu) i poszerzenie okna napięcia do 1,8 V. Następnie mgr Ewa Miniach z Politechniki Wrocławskiej przedstawiła wyniki badań nad zastosowaniem kompozytów ditlenek manganu/zredukowany tlenek grafenu (75:25) jako materiału elektrody dodatniej w asymetrycznych superkondensatorach, które wykazywały gęstość mocy 21-22 W·h/kg, przy oknie napięciowym 2,0 V i gęstości prądu 1 A/g, w przypadk... »

Epoxidized vegetable oils in the production of coatings Epoksydowane oleje roślinne w wytwarzaniu materiałów powłokowych - DOI:10.15199/62.2017.5.36

Łukasz Sałaciński Eugeniusz Milchert

A review, with 59 refs., of the methods for prepg. the title paint coatings by using carboxylic acid anhydrides and polyamines. Przedstawiono sposoby wytwarzania materiałów powłokowych, opierając się na epoksydowanych olejach roślinnych, produktach ich przekształceń do estrów glicydolowych epoksydowanych kwasów tłuszczowych, lub wielokarboksylowych kwasów cykloalifatycznych w reakcji z alkoholem allilowym, epoksydacji epichlorohydryną lub glicydolem. Wykazano możliwości epoksydacji produktów transestryfikacji olejów eterem monoglikolu etylenowo-winylowego i epoksydacji norbornanów. Omówiono wyniki utwardzania epoksydowanych olejów i produktów ich funkcjonalizacji za pomocą bezwodników kwasów karboksylowych i poliamin. Epoksydowane oleje roślinne w mieszaninie z żywicami epoksydowymi pochodzenia petrochemicznego stosuje się jako materiały powłokowe, zwłaszcza do zabezpieczania powierzchni metalicznych i betonowych przed degradującym wpływem środowiska. Do tych i innych zastosowań obecnie stosuje się olej palmowy (65 mln t w 2013 r.). Większość olejów zużywa się jednak w produkcji biodiesla. Pod względem produkcji mniej jest na rynku oleju sojowego (50 mln t w 2013 r.). W znacznie mniejszych ilościach wytwarza się oleje: rzepakowy, słonecznikowy, rycynowy, kokosowy, sezamowy, lniany, konopny i inne1). Głównym składnikiem olejów roślinnych są triglicerydy wyższych kwasów tłuszczowych C16-C18: palmitynowego, stearynowego, oleinowego, linolowego oraz linolenowego. Wytwarzanie nowych materiałów powłokowych sprowadza się do reakcji wiązań nienasyconych w glicerydach i/lub reakcji grup estrowych. Najstarsze zastosowania olejów roślinnych jako materiałów powłokowych polegają na wytwarzaniu żywic olejowo-gliptalowych. Wykonuje się więc alkoholizę oleju glicerolem, a w drugim etapie estryfikuje powstałe grupy -OH w mono-i diglicerydach za pomocą bezwodnika ftalowego, przy jednoczesnej polimeryzacji wiązań nienasyconych w glicerydach... »

Mathematical modeling of torrefaction of refuse-derived alternative fuel Modelowanie matematyczne toryfikacji paliwa pochodzącego z odpadów - DOI:10.15199/62.2017.5.37

Paweł Stępień Andrzej Białowiec

Effects of technol. parameters of the RDF (refuse derived fuel) torrefaction (temp., and retention time) and RDF properties on properties of the carbonized fuel (lower calorific value) were numerically modeled. The process temp. and retention time were the most important factors influencing the torrefaction efficiency. The calorific value of RDF had also an effect on the calorific value of the carbonized fuel. Przeprowadzono numeryczne modelowanie wpływu parametrów technologicznych (temperatura i czas zatrzymania) toryfikacji RDF (refuse derived fuel) oraz jego właściwości paliwowych (wartość opałowa) na właściwości karbonizatu. Temperatura procesu i czas zatrzymania były czynnikami najmocniej wpływającymi na efektywność toryfikacji. Na uzyskaną wartość opałową karbonizatu miała również wpływ początkowa wartość opałowa RDF. Toryfikacja to metoda przygotowania biomasy do późniejszych termicznych procesów, głównie współspalania z węglem i zgazowania. Technologia ta znana jest także pod nazwami wolna i łagodna piroliza, prażenie, pieczenie drewna lub wysokotemperaturowe suszenie. Pierwsze wzmianki o toryfikacji sięgają 1930 r., kiedy to technologię tę testowano we Francji1). Toryfikacja polega na fizyczno-chemicznym przetwarzaniu biomasy w temp. 200-300°C, głównie pod ciśnieniem atmosferycznym w warunkach niedotlenienia. Czas zatrzymania, w zależności od dobranej temperatury dla typowej biomasy wykorzystywanej w tym procesie, zawiera się2) w przedziale 15-60 min. Prażenie umożliwia zmniejszenie masy produktu przy zachowaniu znacznej części zgromadzonej w nim energii. Przetwarzając w ten sposób biomasę, można zmniejszyć jej masę do 70%, zachowując przy tym 90% energii. Jest to związane z pozbyciem się praktycznie całej wilgoci z materiału oraz niektórych lotnych związków organicznych (LZO)3). Toryfikacja jest wykorzystywana głównie do przetwarzania biomasy pochodzenia roślinnego (lignocelulozowego)4). Jednak coraz częściej podd... »

Polskie firmy chemiczne w I nternecie Część LXXXVI Z

Zakład Budowy Aparatury Chemicznej ZBACH Sp. z o.o. ul. Kwiatkowskiego 8 33-100 Tarnów tel.: (14) 688 66 00 fax: (14) 688 66 05 sekretariat@zbach.tarnow.pl www.zbach.tarnow.pl Zakład Chemiczno-Farmaceutyczny Farmapol Sp. z o.o. ul. Św. Wojciech 29 61-749 Poznań tel.: (61) 852 63 53 fax: (61) 852 96 55 info@farmapol.pl www.farmapol.pl Zakład Chemiczny Silikony Polskie Sp. z o.o. ul. Chemików 1... »

Reactive extraction of 1,3-propanediol from the fermentation broth Wydzielanie 1,3-propanodiolu z brzeczki fermentacyjnej metodą ekstrakcji reaktywnej - DOI:10.15199/62.2017.5.35

Krzysztof Alejski Ireneusz Miesiąc Beata Rukowicz Mikołaj Szóstak

1,3-Propanediol (1,3-PD) was extd. from 3% aq. soln. with hexane after acetalization with MeCHO or EtMeCHO. The highest extn. efficiency (97%) was achieved for EtMeCHO in a molar excess of 2:1 at room temp., and for strongly acidic solns. with pH 0.5. The efficiency of MeCHO was twice smaller. The reactive extn. of the fermentation broths occurred to a slightly lower yield of 90% in two-step process. The sepd. acetal was hydrolyzed by reactive distn. to give 1,3-PD and the aldehyde recycled to the process. Przeprowadzono badania ekstrakcji reaktywnej 1,3-propanodiolu (1,3-PD) z 3-proc. roztworów wodnych z udziałem aldehydu octowego (aldehyd C2) i izomasłowego (aldehyd izo-C4). Największą efektywność ekstrakcji (97%) uzyskano dla aldehydu izo-C4 zastosowanego w nadmiarze molowym 2:1 w temperaturze pokojowej oraz dla roztworu silnie kwaśnego (pH 0,5). Efektywność aldehydu C2 była dwukrotnie mniejsza. Ekstrakcja reaktywna brzeczek fermentacyjnych zachodziła z nieco mniejszą wydajnością i osiągała 90% w procesie dwustopniowym. W wyniku hydrolizy wydzielonego metodą destylacji reaktywnej acetalu otrzymuje się 1,3-PD oraz aldehyd zawracany do procesu. Na rynku światowym obserwuje się wzrost ilości odpadowego glicerolu, pochodzącego z produkcji biodiesla z olejów roślinnych i tłuszczów zwierzęcych. W wyniku transestryfikacji triacylogliceroli metanolem powstają estry metylowe kwasów tłuszczowych (biodiesel) oraz ok. 10% glicerolu w postaci frakcji glicerynowej1). Jedną z możliwości zagospodarowania tego produktu ubocznego jest jego biokonwersja do 1,3-propanodiolu (1,3-PD), który jest cennym surowcem do produkcji poliestrów i poliuretanów2). Biokonwersja glicerolu przebiega z udziałem wyselekcjonowanych mikroorganizmów Clostridium butyricum z ciągłym doprowadzaniem surowca i neutralizacją powstających kwasów karboksylowych. W efekcie otrzymuje się brzeczkę fermentacyjną o zawartości 3-5% 1,3-PD, małej zawartości resztkowego gli... »

2017-4

Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma

Activity coefficients at infinite dilution for alcohols in the 1-hexyl-3-methyl-imidazolium bis(trifluoromethyl-sulfonyl)imide ionic liquid Współczynniki aktywności w rozcieńczeniu nieskończenie wielkim w układach ciecz jonowa bis(trifluoro-metylo-sulfonylo)imid 1-heksylo-3-metyloimidazoliowy + alkohole - DOI:10.15199/62.2017.4.13

Andrzej Marciniak

Activity coeffs. of 6 aliph. alcs. on formula Me(CH2)nOH (n = 0-5) in the 1-hexyl-3-methyl-imidazolium bis(trifluoromethyl- -sulfonyl)imide were detd. at infinite dilution by inverse gas chromatog. at 298,15-348,15 K. The basic thermodynamic functions (partial molar excess Gibbs energy, enthalpy and entropy) at infinite diln. were calcd. over the whole temp. range. Addnl., the gas-liq. partition coeffs. were also found. The activity coeffs. and gas-liq. partition coeffs. increased with the increasing alc. chain length but decreased with increasing temp. The Gibbs energy and enthalpy increased also with increasing alc. chain length. Wyznaczono współczynniki aktywności w układach bis(trifluoro-metylo-sulfonylo)imid 1-heksylo- 3-metyloimidazoliowy ([hmim][NTf2]) + alkohole pierwszorzędowe (od metanolu do heksanolu) w temp. 298,15-348,15 K. Na podstawie uzyskanych danych wyznaczono nadmiarową entalpię, entropię oraz entalpię swobodną w rozcieńczeniu nieskończenie wielkim oraz współczynniki podziału badanych związków pomiędzy fazę ciekłą (ciecz jonowa) i gazową (gaz nośny). Ciecze jonowe IL (ionic liquids) to ciecze zbudowane z jonów. Ponieważ do tej grupy związków można by również zaliczyć stopione sole, termin ten został zawężony do soli, których temperatura topnienia jest niższa niż 373,15 K. Są to na ogół sole zbudowane z organicznych (najczęściej niesymetrycznych) kationów oraz nieorganicznych lub organicznych anionów1). Największe zainteresowanie IL nastąpiło dopiero w latach 90. XX w. ze względu na ich unikatowe właściwości, a w szczególności ekstremalnie niską prężność par (np. IL z kationem imidazoliowym wykazują prężność par rzędu 10-3-10-1 Pa w temp. powyżej 400 K2)), szeroki zakres temperaturowy stanu ciekłego, dużą stabilność chemiczną i termiczną (często powyżej 600 K3)) oraz dobre właściwości elektrochemiczne, takie jak duża przewodność właściwa i szerokie "okno" elektrochemiczne1, 4). Inną ważną cechą IL jest mo... »

Z prasy zagranicznej

Niemieckie firmy zdominowały przejęcia na rynku chemicznym ChemMenager 2017, nr 1/2, 4 Rok 2016 był rokiem rekordowych przejęć i fuzji na rynku chemicznym. Ich łączna wartość już po 10 miesiącach tego roku osiągnęła 257 mld USD i była 4-krotnie większa niż średnia z ostatnich 6 lat. Najwięcej działo się w obszarze agrochemii, gdzie miały miejsce 3 z 5 największych transakcji: Dow - DuPont (68 mld USD), BayerCropScience - Monsanto (64 mld USD) oraz ChemChina - Syngenta (47 mld USD). Doliczyć tu należy jeszcze transakcję Potash - Agrium za 18 mld USD. W ten sposób globalne firmy monopolizują produkcję w zakresie nawozów sztucznych, ziarna siewnego i środków ochrony roślin, przygotowując się do drugiej rewolucji w światowym rolnictwie. Wprawdzie branża agrochemiczna bazuje na dojrzałych technologiach, które mogą zapewnić zadowalające przychody i zyski, ale mają one również pewien potencjał innowacyjny, wynikający zwłaszcza z konieczności lepszego dopasowywania się do potrzeb odbiorców. Podobna koncentracja produkcji miała też miejsce w obszarze powłok (SherwinWilliams - Valspar za 11 mld USD) oraz gazów przemysłowych. W tym ostatnim przypadku firmy Linde i Praxair są w trakcie zawierania umowy. W transakcjach dokonanych w 2016 r. bardzo aktywnie uczestniczył kapitał niemiecki, który był szczególnie zainteresowany przejęciami na rynku północno-amerykańskim. Analitycy zwracają uwagę na kilka czynników, które decydowały o podejmowanych decyzjach. Pierwszym z nich była atrakcyjność rynku zbytu na chemikalia. W 2015 r. Unia Europejska wyeksportowała do USA chemikalia o wartości 105 mld USD, przy wielkości importu 67 mld USD, przy czym nastąpił zarówno znaczący wzrost eksportu (o 4,8% rocznie), jak i wzrost importu (o 3,5% rocznie). Eksport chemikaliów z Unii Europejskiej do USA jest dwukrotnie większy niż eksport do Chin. Bardzo bliska jest również współpraca między amerykańską agencją EPA a europejską ECHA w zakresie... »

Effect of process conditions on the photocatalytic decomposition of diclofenac in the aquatic environment Wpływ warunków procesowych na fotokatalityczny rozkład diklofenaku w środowisku wodnym - DOI:10.15199/62.2017.4.28

Edyta Kudlek Mariusz Dudziak Jolanta Bohdziewicz

Diclofenac-contg. aq. solns. were subjected to photocatalytic decompn. by using UV lamps 15 or 150 W in the presence of TiO2 as an air-oxidn. catalyst. The effect of reactor vol., pH of the reaction medium and the presence of inorg. micropollutants on the diclofenac degradn. was studied. The effectiveness of diclofenac oxidn. decreased with the increase in pH of aq. solns. The presence of NaCl, NaHCO3 and Na2SO4 resulted in a decrease in the decompn. effectiveness. Furthermore, the diclofenac oxidn. by-products were formed, which could have a negative impact on living organisms. Przedstawiono wyniki badania wpływu warunków procesowych heterogenicznej fotokatalizy (moc naświetlania, objętość reaktora, odczyn środowiska reakcji, obecność związków nieorganicznych) na rozkład diklofenaku, niesteroidowego leku przeciwbólowego i przeciwzapalnego. W ostatnich latach obserwuje się wzrost zainteresowania występującą w środowisku wodnym nową grupą mikrozanieczyszczeń określanych terminem ksenoestrogenów, obejmującą m.in. farmaceutyki oraz środki higieny osobistej PPCP (pharmaceutical and personal care products). Głównym źródłem tych związków i ich metabolitów w środowisku wodnym są odpływy z oczyszczalni ścieków oczyszczonych1). Do jednego z najpowszechniej identyfikowanych związków farmaceutycznych zaliczyć można diklofenak, charakteryzujący się znaczną odpornością na biodegradację. Zaawansowane procesy utleniania,wśród których wymieniono m.in. proces heterogenicznej fotokatalizy pozwalają na uzyskanie zadowalających efektów jego usunięcia ze środowiska wodnego, pomimo że nie wszystkie mechanizmy rozkładu mikrozanieczyszczeń zostały dokładnie rozpoznane. Fotokataliza heterogeniczna jest procesem zachodzącym na granicy dwóch faz, pomiędzy fotokatalizatorem w stanie stałym a fazą ciekłą lub gazową. W procesie tym jako katalizator najczęściej zastosowanie znajduje ditlenek tytanu, który jest mieszaniną anatazu i rutylu. Pierwszym etape... »

Flue gas desulfurization methods in coal-fired power plant Metody odsiarczania gazów spalinowych w konwencjonalnych elektrowniach opalanych węglem - DOI:10.15199/62.2017.4.6

Jacek A. Michalski

A review, with 52 refs., of semi-dry and wet methods for flue gas desulfurization as well as sorbents and equipment used in the industrial scale. Przedstawiono metody odsiarczania gazów spalinowych stosowane w elektrowniach wykorzystujących paliwa kopalne, przegląd stosowanych urządzeń wraz z podaniem parametrów ich pracy oraz grupy najczęściej stosowanych sorbentów nieorganicznych z opisem chemicznych mechanizmów ich przetwarzania. Podano zalety i wady tych rozwiązań z punktu widzenia budowy i eksploatacji instalacji przemysłowych. Już ponad 160 lat temu podjęto pierwsze prace nad technologiami ograniczającymi emisję ditlenku siarki z palenisk kotłowych i pieców do atmosfery1). Jednakże dopiero w latach 30. XX w. uruchomiono w Wielkiej Brytanii pierwsze instalacje przemysłowe odsiarczające gazy spalinowe z elektrowni opalanych węglem1). Na początku lat 60. XX w. rozpoczęto prace nad technologiami odsiarczającymi gazy spalinowe z użyciem sorbentów wapniowych2, 3). W ślad za pojawieniem się pełnowymiarowych rozwiązań technologicznych powstały też międzynarodowe akty prawne, których sygnatariusze zobowiązywali się do ograniczenia uwalniania do atmosfery tego szkodliwego zanieczyszczenia4). Jeszcze w latach 70. XX w. doszło do wyodrębnienia się suchej, półsuchej i mokrej metody odsiarczania gazów spalinowych5). W latach 80. XX w. poszukiwano alternatywnych sorbentów, które mogły być zastosowane zamiast mleka wapiennego i zawiesiny kamienia wapiennego6, 7). W tym samym czasie prowadzono prace nad taką modyfikacją technologii, która pozwoliłaby przeciwdziałać zmniejszeniu efektywności odsiarczania gazów spalinowych w przypadku obecności w nich HCl lub HF8). Nieco wcześniej opracowano pierwszą technologię umożliwiającą regenerację nieorganicznego sorbentu9). W miarę budowy kolejnych pełnowymiarowych instalacji do odsiarczania gazów spalinowych rosła liczba danych doświadczalnych opisujących ich wyniki eksploatacyjne. W wyniku ty... »

Effect of temperature cataphoretic process on selected properties paint coatings and their corrosion resistance Wpływ temperatury procesu kataforezy na wybrane właściwości powłok malarskich i ich odporność korozyjną - DOI:10.15199/62.2017.4.26

Marek Szmigielski Marek Berdzik Andrzej Marczuk Dariusz Andrejko Izabela Kuna-Broniowska Janusz Zarajczyk Kazimierz Zawiślak Tomasz Guza Anna Piecak

Metal plates were cleaned, phosphated and coated with a paint at 20-45°C. The coatings were washed with water, dried at 180°C and studied for thickness, adhesion, flexibility and drawability as well as for corrosion resistance to salt spray. An increase in process temp. resulted in increasing the coating thickness and decreasing their flexibility and drawability. The process temp. did affect neither coating adhesion nor corrosion resistance to salt spray. The coatings obtained at 25-30°C had the best mech. properties and their corrosive resistance met requirements of the relevant stds. Metalowe płytki myto, fosforanowano i malowano w temp. 20-45°C. Powłoki płukano w wodzie, suszono w temp. 180°C i badano pod względem grubości, przyczepności, elastyczności i tłoczności oraz odporności korozyjnej na mgłę solną. Wzrost temperatury procesu powodował zwiększenie grubości powłok i obniżenie ich elastyczności i tłoczności. Zmiana temperatury procesu nie miała wpływu na przyczepność powłok i ich odporność korozyjną. Powłoki wykonane w temp. 25-30°C miały najlepsze właściwości mechaniczne, a ich odporność korozyjna spełniała standardowe wymagania.Wykorzystanie procesu elektroforezy do nakładania powłok malarskich było jednym z ważniejszych osiągnięć przemysłu farb i lakierów w XX w. Zaletą tej metody jest równomierne, cienkie pokrycie elementów o różnych, nierzadko skomplikowanych kształtach, zapewniające równocześnie dużą odporność korozyjną oraz stosowanie farb wodorozcieńczalnych, o małej toksyczności1). Te cechy przyczyniły się do szerokiego zastosowania elektroforezy nie tylko tradycyjnie w przemyśle motoryzacyjnym i chemicznym, ale również coraz częściej sięgają po nią producenci z różnych branż technicznych i rolniczych. Zastosowanie tej techniki malarskiej wymaga jednak ścisłej kontroli procesu, która obok oznaczan... »

2017-3

Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma

Ammonium sulfate from flue gases desulfurization by the wet ammonia method as the new nitrogen and sulfur source for production of mineral fertilizers Siarczan(VI) amonu z odsiarczania spalin mokrą metodą amoniakalną jako nowe źródło azotu i siarki w technologii wytwarzania nawozów mineralnych - DOI:10.15199/62.2017.3.34

Anna Zdunek Dorota Kołodyńska Piotr Rusek Zbigniew Hubicki

A review, with 80 refs., of methods for prodn. S-contg. fertilizers and recovering (NH4)2SO4 from flue gases. Impurities of the (NH4)2SO4 (halogenides, org. compds., fly ashes) and their corrosivity were also taken into consideration. Rozważano wpływ jakości siarczanu(VI) amonu (AS) powstającego w procesie oczyszczania gazów odlotowych mokrą metodą amoniakalną na możliwość użycia go jako źródła azotu i siarki do otrzymywania dostępnych na rynku krajowym nawozów opartych na AS. Dokonano przeglądu literatury odnośnie możliwości wpływu zanieczyszczeń na zagrożenie bezpieczeństwa procesowego wytwarzania nawozów zawierających takie produkty odsiarczania, jak krystaliczny AS i roztwór pokrystalizacyjny w układzie z azotanem(V) amonu. Dokonano oceny wpływu zanieczyszczeń na korozyjność rozpatrywanych układów w stosunku do materiałów konstrukcyjnych, jak też na zmiany właściwości fizykochemicznych wytworzonych nawozów. Siarczan(VI) amonu AS (ammonium sulfate) jest znanym i stosowanym od lat nawozem, będącym źródłem azotu w postaci amonowej1), a jednocześnie jest produktem ubocznym powstającym przy produkcji istotnych gospodarczo chemikaliów organicznych, wytwarzanych na dużą skalę2). Wraz z rozwojem technologii otrzymywania i rozbudową instalacji do wytwarzania nawozów azotowych dostarczających znacznie większych niż AS ilości azotu, takich jak saletra amonowa AN (ammonium nitrate) oraz mocznik U (urea), AS stał się mniej atrakcyjnym nawozem. Jednocześnie rozwój produkcji chemikaliów 96/3(2017) 661 Prof. dr hab. Zbigniew HUBICKI w roku 1969 ukończył studia na Wydziale Matematyczno- Fizyczno-Chemicznym Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej w Lublinie, kierunek chemia. Jest kierownikiem Zakładu Chemii Nieorganicznej na Wydziale Chemii tej uczelni. Specjalność - chemia i technologia pierwiastków ziem rzadkich, metody separacji związków nieorganicznych i organicznych oraz ochrona środowiska. przemysłu organicznego (m.in. produk... »

Z półki księgarskiej - Gottfried W. Ehrenstein, Żaneta Brocka-Krzemińska MATERIAŁY POLIMEROWE. STRUKTURA, WŁAŚCIWOŚCI, ZASTOSOWANIE

Jerzy Myalski

Gottfried W. Ehrenstein, Żaneta Brocka-Krzemińska MATERIAŁY POLIMEROWE. STRUKTURA, WŁAŚCIWOŚCI, ZASTOSOWANIE Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2016, ISBN 978-83-01-18846-7, 348 stron.Wśród materiałów inżynierskich, takich jak metale, ceramika, polimery lub kompozyty, materiały polimerowe cieszą się największą dynamiką wzrostu. Jest to związane ze znaczącym postępem, jaki dokonał się w chemii polimerów zarówno w obszarze ich wytwarzania, modyfikacji, jak i ich przetwórstwa. Materiały polimerowe charakteryzują się coraz lepszymi właściwościami użytkowymi, co pozwala na ich wykorzystywanie w konstrukcjach związanych nie tyko z wysoko zawansowanymi technologicznie gałęziami przemysłu lotniczego i motoryzacyjnego, ale także w takich dziedzinach jak elektronika lub medycyna. Materiały polimerowe służą coraz częściej do wytwarzania funkcjonalnych elementów maszyn, których właściwości zdecydowanie odbiegają od tradycyjnie przypisywanym im takich cech, jak mała wytrzymałość mechaniczna, brak przewodnictwa elektrycznego lub niewystarczająca odporność termiczna. Informacje o zmianach dokonujących się w dziedzinie wykorzystania materiałów polimerowych są rozpr... »

Methanation of carbon dioxide over nanocatalysts prepared by cold plasma deposition Metanizacja CO2 na katalizatorach wytworzonych metodą depozycji plazmowej - DOI:10.15199/62.2017.3.35

Piotr Tracz Wiktor Redzynia Hanna Kierzkowska-Pawlak Jacek Tyczkowski

New Co and Ru nanocatalysts for methanation of CO2 were prepd. by plasma-enhanced metal-org. CVD on metallic structural supports. The Co3O4 or RuO2-contg. thin films of the nanocatalysts were used for conversion of CO2 with H2 (mole ratio 1:4) to MeH in a gradientless flow reactor at 150-500°C and atm. pressure. The exptl. results revealed a high catalytic activity of the deposited films. The RuO2 catalyst showed higher activity than the Co3O4 one. Przedstawiono wyniki badań metanizacji CO2 przy użyciu nanokatalizatorów wytworzonych na kantalowych nośnikach strukturalnych za pomocą metody chemicznej depozycji z par związków metaloorganicznych wspomaganej plazmą (PEMOCVD). Wykazano wysoką aktywność katalityczną wytworzonych nanowarstw w reakcji uwodornienia CO2 do metanu. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono możliwość wykorzystania przemysłowego wytworzonych katalizatorów, szczególnie w reaktorach strukturalnych. Procesy wykorzystujące energię z odnawialnych źródeł do uzyskania paliw na cele energetyki gazowej są uważane za przyszłościowe i możliwe do realizacji jako korzystne ekonomicznie i energetycznie. Koncepcja zakłada konwersję energii odnawialnej na energię wodorową, która może być zamieniona na bezpieczniejszy nośnik energii, taki jak metan, pozwalając na utylizację odpadowego CO2 pochodzącego z procesów przemysłowych. Proces uwodornienia CO2 do metanu wymaga opracowania sprawnych i trwałych katalizatorów, pozwalających skutecznie obniżyć energię aktywacji niekorzystnej energetycznie reakcji z udziałem wodoru i CO2. W reakcji metanizacji CO2 szeroko stosowane są katalizatory na bazie niklu, ze względu na niski koszt i łatwą dostępność. Wadą katalizatorów niklowych jest możliwość ich dezaktywacji już w niskiej temperatu... »

Properties, methods of preparation and the most important applications of molybdenum disulfide Właściwości, metody otrzymywania oraz najważniejsze zastosowania disiarczku molibdenu - DOI:10.15199/62.2017.3.39

Klaudia Maślana Karolina Wenelska Ewa Mijowska

A review with 33 refs. In particular, use of MoS2 in optoelectronics, prodn. of transistors, supercapacitors, solar batteries and greases was described used methods of obtaining single layer MoS2 and its most promising applications. Przedstawiono przegląd metod wytwarzania i kierunków wykorzystania disiarczku molibdenu. Opisano jego zastosowanie w optoelektronice, do wytwarzania tranzystorów, superkondensatorów, baterii słonecznych i smarów. Disiarczek molibdenu jest związkiem nieorganicznym, zaliczanym do grupy dichalkogenków metali przejściowych TMD (transition metal dichalcogenides). Ich ogólny wzór ma postać MX2, w której M oznacza atom metalu przejściowego, a X halkogen (S, Se, Te)1-3). Warstwa takiego materiału o grubości 0,65 nm zbudowana jest z jednej warstwy metalu przejściowego, umieszczonej pomiędzy dwiema warstwami chalkogenu X-M-X1, 4-6). Atomy w warstwie połączone są ze sobą wiązaniami kowalencyjnymi, a kolejne warstwy słabymi oddziaływaniami Van der Waalsa, co pozwala na ich łatwą eksfoliację1, 2, 4, 5, 7). W warstwach S-Mo-S różnica elektroujemności siarki i molibdenu prowadzi do częściowo spolaryzowanych wiązań kowalencyjnych. Kationy molibdenu oddają elektrony walencyjne z powłoki d anionom siarki, co prowadzi do ich stopnia utlenienia +4, podczas gdy dla anionu siarki wynosi on -2. Każdy atom molibdenu w warstwie jest związany z sześcioma atomami siarki, a każdy atom siarki jest połączony z trzema atomami molibdenu, co daje heksagonalną sieć krystalograficzną. Patrząc w kierunku prostopadłym do podstawy, atomy siarki i molibdenu są rozmieszczone w sześciokątnych arkuszach8). MoS2 występuje w kilku odmianach polimorficznych. Podstawowe struktury to 2H-MoS2, 3R-MoS2 oraz 1T-MoS2 5, 8). Modele tych struktur przedstawiono na rysunku. Typy 2H oraz 3R występują w naturze i ich budowa jest dobrze znana. Typ 1T otrzymano w wyniku syntezy, dlatego w literaturze istnieją rozbieżności co do jego struktury. Typy 2H ... »

The yield of model hydrolysis and fermentation in the technology of bioethanol production from poplar wood (Populus sp.) Wydajność procesów hydrolizy i fermentacji w technologii wytwarzania bioetanolu z drewna topoli (Populus sp.) - DOI:10.15199/62.2017.3.4

Jan Szadkowski Andrzej Radomski Andrzej Antczak Dominika Szadkowska Anna Lewandowska Monika Marchwicka Adam Kupczyk

Poplar wood (Populus sp.) was ground to chips (0.43-1.0 mm) and extd. with a CHCl3/EtOH mixt. to obtain Kürschner-Hoffer cellulose and chlorite holocellulose. All the materials were hydrolyzed with Dyadic Cellulase CP CONC (pH 5.3) and Dyadic Xylanase 2XP CONC (pH 5.4) for 24 and 60 h. Non extd. wood was also hydrolyzed for comparison. The hydrolyzates after 60 h were fermented to EtOH with a distillery yeast (Saccharomyces cerevisiae). The resulted alc. was septd. by simple distn. and analyzed by high-performance liq. chromatog. Drewno topoli (Populus sp.) rozdrobnione do postaci wiórów (frakcja 0,43-1,0 mm) poddano ekstrakcji mieszaniną chloroform-etanol. Tak przygotowane wióry posłużyły do uzyskania celulozy metodą Kürschnera i Hoffera i holocelulozy metodą z użyciem chloranu(III) sodu. Następnie celulozę i holocelulozę poddano hydrolizie enzymatycznej za pomocą handlowych enzymów Dyadic Cellulase CP CONC (pH 5,3) i Dyadic Xylanase 2XP CONC (pH 5,4). Hydrolizowano także drewno nieekstrahowane. Proces hydrolizy enzymatycznej prowadzono przez 24 h i 60 h. Hydrolizaty po 60 h poddano dodatkowo fermentacji alkoholowej przy zastosowaniu drożdży gorzelniczych (Saccharo-myces cerevisiae). Uzyskany alkohol poddano destylacji prostej i analizie HPLC. Intensywny rozwój przemysłu w XIX w. wiązał się z wykorzystaniem kopalnianych surowców energetycznych, takich jak węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny. Surowce te umożliwiały transport półproduktów energetycznych na znaczne odległości i przetwarzanie ich w miejscu docelowym na energię. Same instalacje do przetwarzania materiałów na energię nie musiały być wysokosprawne ani zaawansowane technicznie. Wraz z wyczerpywaniem się złóż1) i problemami z dostępnością surowców, związanymi z sytuacją polityczną lub klimatyczną, ceny materiałów energetycznych zaczęły wzrastać. Alternatywą dla konwencjonalnych materiałów energetycznych stała się energia atomowa, geotermal... »

2017-2

Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma

Improvement of properties of carbonizate from waste tyre pyrolysis by mechanical methods Waloryzacja metodami mechanicznymi karbonizatu z pirolizy zużytych opon samochodowych - DOI:10.15199/62.2017.2.34

Roman Krzywda Tomasz Wąsowski Bogumiła Wrzesińska Leon Gradoń

Carbonizate from rubber tyre pyrolysis was characterized by detn. of grain size distribution (sieve anal.), grinded in a lab. ball planetary mill and in jet and impact mills, pelletized optionally in presence of pyrolytic residue, sepd. into fine and coarse fractions and then demineralized with HCl soln. The size classification of raw carbonizate was found as a cheap and efficient method for the redn. of mineral contaminants in the bulk product. Zastosowanie karbonizatu z odpadów gumowych jako substytutu sadzy technicznej do napełniania elastomerów wymaga jego rozdrobnienia do rozmiarów ziaren poniżej 45 μm. We wstępnych badaniach mielenia wykorzystano laboratoryjny młyn kulowy, następnie przemysłowy młyn udarowy z klasyfikatorem pneumatycznym oraz młyn strumieniowy. Stwierdzono, że rozdrabnianie karbonizatu do zastosowania go jako napełniacza elastomerów można z powodzeniem przeprowadzić, wykorzystując młyn udarowy z wbudowanym klasyfikatorem. Jest to rozwiązanie bardziej ekonomiczne niż użycie młyna strumieniowego. Przedstawiono również wyniki brykietowania zmielonej sadzy popirolitycznej z wykorzystaniem jako lepiszcza ciężkich frakcji oleju popirolitycznego. Istotnym problemem w zagospodarowaniu karbonizatu z pirolizy opon jest wysoka zawartość siarki oraz innych zanieczyszczeń mineralnych. W badanej sadzy popirolitycznej stwierdzono nierównomierną dystrybucję tych zanieczyszczeń pomiędzy frakcje drobnoi gruboziarnistą. Klasyfikacja sadzy wg rozmiarów ziaren może tym samym być potencjalnym sposobem usunięcia z niej części domieszek mineralnych. Jednym z produktów powstających w procesie pirolizy odpadów gumowych jest frakcja stała nazywana karbonizatem lub sadzą popirolityczną. Wydajność wytwarzania silnie zależy od składu chemicznego opon poddawanych obróbce, zastosowanych aparatów oraz parame- XXII Ogólnopolska Konferencja Inżynierii Chemicznej i Procesowej Spała, 5-9 września 2016 r. 96/2(2017) 445 Prof... »

Konferencja Nafta/chemia

Jerzy Polaczek

Dnia 6 grudnia 2016 r. w warszawskim hotelu Sheraton odbyła się doroczna Konferencja Nafta-Chemia, która zgromadziła ok. 150 przedstawicieli czołowych krajowych firm branży naftowej i chemicznej oraz ekspertów i polityków zaangażowanych w tworzenie i realizację polityki gospodarczej Państwa. W trakcie opiniotwórczej debaty omówiono przeobrażenia sektora chemicznego, jego rozwojową wizję i perspektywy na globalnym rynku, które mogą utorować polskiej chemii drogę na światowe rynki, a także strategie wydobywcze polskich spółek naftowych w kontekście sytuacji na rynku ropy oraz kwestie związane z bezpieczeństwem surowcowym i paliwowym kraju. Pod hasłem "Dobre praktyki - biznes, szkolnictwo, nauka" wyróżniono też programy i projekty, które w branży naftowej i chemicznej są przykładami dobrze przemyślanej, prawidłowo zorganizowanej i efektywnej współpracy przemysłu, nauki i szkolnictwa. Debata inaugurująca Konferencję odbywała się pod hasłem "Czas przeobrażeń w polskiej chemii" i poświęcona była innowacjom i inwestycjom w przemyśle chemicznym. Udział w niej wzięli: Sławomir Brzeziński, wiceprezes zarządu Grupy Azoty Zakłady Azotowe Kędzierzyn SA, Piotr Chełmiński, członek zarządu ds. rozwoju i energetyki PKN Orlen SA, Andreas Gietl, dyrektor zarządzający BASF Polska, Igor Korczagin, dyrektor R&D PCC Rokita SA, i Tomasz Zieliński, prezes Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego. Debatę moderował Wojciech Kuśpik, prezes zarządu PTWP SA, wydawca Miesięcznika Nowy Przemysł oraz portalu wnp.pl. Uczestnicy debaty koncentrowali się na sytuacji w branży chemicznej w Polsce i na świecie (rosnące ceny surowców, spadki wartości przedsiębiorstw, przemiany strukturalne i technologiczne), inwestycjach i innowacjach oraz współpracy przemysłu z nauką. W celu poprawy konkurencyjności zmieniamy podejście koncernu do badań i rozwoju. Jest to dla nas forma ucieczki do przodu, którą będziemy chcieli niebawem ogłosić wraz z nową strategią na l... »

Studies removal of alpha and beta -acids from hop wastes with calcium acetate Badania nad zastosowaniem octanu wapnia do usuwania alfa - i beta -kwasów z odpadów chmielowych - DOI:10.15199/62.2017.2.32

Krystyna Hoffmann Marta Huculak-Mączka Ewelina Klem-Marciniak Maciej Kaniewski Dariusz Popławski Józef Hoffmann

Bitter substances (α- and β-acids) were removed from hop waste from the brewing industry by extn. with aq. Ca(OAc)2 solns. (1-5% by mass). The removal degree of α- and β-acids was 48-55% and that of their isomers was 49-79% by mass. The purified waste met the requirements for animal fodder. Przedstawiono wyniki badań doświadczalnych procesu usuwania substancji goryczkowych (α- i β-kwasów), z zastosowaniem octanu wapnia, z odpadów chmielowych z przemysłu browarniczego, tzw. wychmielin, powstałych po zastosowaniu procesów ekstrakcji w warunkach nadkrytycznych. Pozbawione tą metodą gorzkich kwasów wychmieliny mogą być wykorzystane w mieszankach paszowych. Na podstawie wyników badań doświadczalnych określono warunki prowadzenia procesu. Ze względów technologicznych i paszowych należy stosować roztwory octanu wapnia o stężeniu 1-3% mas. Chmiel należy do roślin od wieków wykorzystywanych w produkcji i przetwórstwie rolniczym. W Polsce używany jest od XI w.Związane jest to z jego unikatowymi właściwościami, powiązanymi głównie ze składem biochemicznym. Głównym odbiorcą chmielu jest przemysł browarniczy. Chmiel zawiera ok. 40,4% mas. celulozy i ligniny, 15% mas. żywic, 15% mas. białka, 10% mas. wody, 8% mas. popiołu, 3% mas. tłuszczu i wosków, 2% mas. pektyny, 2% mas. cukrów prostych, 0,5% mas. olejków eterycznych i 0,1% mas. aminokwasów. Dla celów browarnictwa w zbiorach chmielu mają znaczenie głównie szyszki i zawarte w lupulinie żywice chmielowe. We wczesnym etapie rozwoju rośliny, przez przylistki chmielu wytwarzane są mniej gorzkie β-kwasy (żółty, lepki proszek zawierający gorzkie żywice i olejki eteryczne), przemieszczające się do lupuliny-miseczki gruczołowej, która po napełnieniu pokrywa się membraną. W czasie wzrostu rośliny część β-kwasów przekształca się w bardziej gorzką odmianę α-kwasów, które mają największe znaczenie dla smaku piwa. Zawartość α- i β-kwasów jest ... »

Applicability of some mining wastes for construction purposes Ocena przydatności niektórych odpadów górniczych do celów budowlanych - DOI:10.15199/62.2017.2.28

Paweł Lejwoda Paweł Pogoda Piotr Radomski Zbigniew Wzorek

A waste from coal mining was analyzed for chem. and phase compn. (SiO2 9-98% by mass, C 0.09-10%, Ca 0.01- 8%, Fe 0.19-37%, K 0.1-0.4%, Na 0.1-0,3%, Cu 0.7-4%) and added to concrete (1:1 or 1:2 mass ratio). The product had compressive strength 33-47 MPa. The concretes produced under addn. of wastes from the prodn. of paving stones and granite processing showed substantially higher compressive strength. Przedstawiono wyniki badań zastosowania wybranych odpadów pochodzących z wydobycia i przetwórstwa węgla kamiennego w obszarze aglomeracji górnośląskiej do celów budowlanych. Określono skład fazowy oraz chemiczny z uwzględnieniem zawartości węgla, krzemionki oraz wybranych metali ciężkich. Wykonano kompozyty cementowe z analizowanego materiału oraz przeprowadzono próby wytrzymałościowe. W celach porównawczych zastosowano inny materiał pochodzenia odpadowego, jak kruszywo granitowe oraz odpad z produkcji kostki brukowej. Otrzymane kompozyty charakteryzowały się wytrzymałością na ściskanie 33-47 MPa. Intensywne wydobycie węgla kamiennego na obszarze Górnego Śląska pociąga za sobą generowanie dużych ilości odpadów, które stanowią ok. 25% urobku wydobywanego na powierzchnię. Wielkość wydobycia stawia Polskę w czołówce producentów węgla kamiennego na świecie, chociaż jego produkcja maleje i w 2013 r. wynosiła ok. 65 mln t, w porównaniu z początkiem lat dziewięćdziesiątych XX w., kiedy to wydobycie węgla energetycznego przekraczało 110 mln t1). Spadające wydobycie węgla związane jest ze zmniejszającą się liczbą zakładów wydobywczych pomimo światowego wzrostu ilości wydobywanych węgli energetycznych. Odpady górnicze w dużej mierze są składowane na hałdach znajdujących się w pobliżu kopalni, gdzie zalegają w ilościach kilkudziesięciu mln t. Część z odpadów wykorzystywana jest jako podsypka przy budowie dróg oraz jako materiał do niwelacji terenu. Materiał, który zawiera w sobie ponad 10% węgla (głównie czarny łupek przywęglowy) s... »

Nowoczesne metody instrumentalne w analizie śladowej

Rajmund Michalski

W dniach 8-9 grudnia 2016 r. w Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego odbyło się kolejne spotkanie z serii "Zastosowanie metod AAS, ICP-OES i ICP-MS w analizie środowiskowej". Była to już XXI konferencja pod nieco zmienionym tytułem. Gdy w latach 90. XX w. mówiono o analizie śladowej, to znaczyło to coś innego niż obecnie. Dzisiaj nawet laboratoria wykonujące rutynowe analizy dysponują metodami i technikami instrumentalnymi, o których 20 lat temu niewielu słyszało, a jeszcze mniej widziało na własne oczy. Tak jak przeobraża się pojęcie analizy śladowej i metod instrumentalnych, tak dopasowano pod aktualne potrzeby tytuł konferencji. Jej organizatorami w tym roku były Instytut Chemii Ogólnej i Ekologicznej Politechniki Łódzkiej, Zakład Higieny Środowiska Narodowego Instytutu Zdrowia Pub... »

2017-1

Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma