SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Miesięcznik ISSN 0033-2496, e-ISSN 2449-9951 - rok powstania: 1917
Czasopismo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego (SITPChem.)

Wybrane chemiczne i fizyczne właściwości liofilizowanych, potencjalnie probiotycznych fermentowanych napojów mleczarskich oraz ocena ich rehydracji
(ang. Selected chemical and physical properties of freeze-dried, potentially probiotic fermented milk beverages and their rehydration assessment)

DOI:10.15199/62.2018.5.12
Franciszek Kluza Marek Domin Dariusz Góral Katarzyna Kozłowicz Sybilla Kłapsia Marek Szmigielski Beata Zdybel

Streszczenie
Wykazano istotne statystycznie różnice wartości pH produktów świeżych i ich rehydrowanych liofilizatów. Liofilizacja w sposób statystycznie istotny wpływała na zawartość tłuszczu w badanych produktach, powodując jej obniżenie. Zmiany zawartości białka były statystycznie nieistotne. Najwyższą wartość siły cięcia (7,07 N) wykazały jogurty, a najniższą maślanka i kefir (0,55–0,71 N). Ocena organoleptyczna rehydrowanych liofilizatów badanych produktów wykazała brak statystycznie istotnego wpływu liofilizacji na ich smak, zapach i barwę.
Abstract
Fresh com. buttermilk, kefir, natural yogurt and drinking yogurt and their rehydrated lyophilizates were tested to det. the effect of the treatment applied on changes in fat and protein content, pH values as well as on their taste, smell and color. The lyophilization resulted in a statistically significant redn. in fat content and pH values in the tested products.
Prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego jest kluczowym czynnikiem warunkującym zdrowie człowieka1). W jelitach, które są odcinkiem układu pokarmowego odpowiedzialnym za wchłanianie składników pokarmowych, umiejscowiona jest najobficiej rozwinięta w organizmie mikroflora2). Jej składnikami są zróżnicowane kolonie bakterii, których zadaniem jest m.in. utrzymanie odpowiedniego odczynu środowiska (pH) oraz przetwarzanie składników pokarmowych do postaci łatwo przyswajalnej przez organizm3, 4). Intensywnie zmieniające się warunki środowiskowe oraz często nienadążające za nimi mechanizmy adaptacyjne organizmu są źródłem zaburzeń prawidłowego funkcjonowania człowieka5). Coraz więcej osób miewa problemy z prawidłowym przyswajaniem produktów mleczarskich zawierających białko i laktozę6). Jedną z metod profilaktyki i leczenia wykorzystywaną w ich rozwiązywaniu są diety wzbogacone o probiotyczne produkty mleczarskie, które dzięki swojemu składowi oraz zawartości "dobroczynnych" kultur bakterii umożliwiają prawidłowe przyswajanie cennych dla organizmu składników mleka i jego przetworów7). Stosowanie probiotyków mleczarskich może mieć bardzo istotne znaczenie w regeneracji mikroflory po kuracjach antybiotykowych, które wyjaławiają układ pokarmowy8-10). Probiotyki to również substancje lub produkty posiadające składniki o cechach propagujących lub regulujących rozwój pożądanej mikroflory charakterystycznej dla różnych odcinków układu pokarmowego11). Za probiotyk uznawany jest produkt zawierający w 1 mL co najmniej 10 mln żywych i aktywnych dobroczynnych komórek bakterii12, 13). Najczęściej używanymi szczepami bakterii kwasu mlekowego są Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus casei i Lactobacillus Franciszek Kluza, Marek Domin*, Dariusz Góral, Katarzyna Kozłowicz, Sybilla Kłapsia, Marek Szmigielski, Beata Zdybel 720 97/5(2018) Inż. Sybilla S. KŁAPSIA w roku 2017 ukończyła studia I stopnia na Wydziale Inżynierii Produkcji Uniwersytet [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji - jednorazowy (płatność elektroniczna) - tylko 6,00 zł (płacisz 45% mniej niż przy płatności SMS)	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma - 1h tylko 24.60 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma - 4h tylko 43.05 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma - 12h tylko 73.80 zł	DO KOSZYKA
Metoda płatności: SMS Premium
Dostęp do publikacji - jednorazowy (płatność SMS'em) - 11,07 zł brutto (9,00 zł + VAT)	kup! (SMS)

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 756,00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 680,40 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 666,00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 333,00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 166,50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

Bibliografia

[1] E. Trafalska, K. Grzybowska, Wiad. Lek. 2004, 57, nr 9-10, 491.
[2] M. Ruszczyński, H. Szajewska, Pediatr. Współ. Gastroenterol. Hepatol. Żywienie Dziecka 2008, 10, 96.
[3] F. Gruaner, J.-R. Malagelada, Lancet 2002, 360, 512.
[4] Z. Libudzisz, Żywienie Dziecka 2002, 4, nr 1, 19.
[5] J.E. Teitelbaum, W.A. Walker, Ann. Rev. Nutr. 2002, 22, 107.
[6] U. Rychlik, A. Marszałek, Diagn. Lab. 2013, 49, nr 1, 71.
[7] G. Jahreis, H. Vogelsang, G. Kiessling, Food Res. Int. 2002, 35, 133.
[8] A.L. D’Souza, C. Rajkumar, J. Cooke, BMJ 2002, 324, 1361.
[9] B.S. Sheu, J.J. Wu, C.Y. Lo, Aliment. Pharmacol. Ther. 2002, 16, 1669.
[10] S. Górska, A. Jarząb, A. Gamian, Post Hig. 2009, 63, 653.
[11] J. Schrezenmeir, M. De Vrese, Adv. Biochem. Eng. Biot. 2008, 111, 1.
[12] E. Krajewska-Kamińska, Z. Śmietana, K. Bohdziewicz, Przem. Spoż. 2007, 61, nr 5, 36.
[13] A. Kuśmierska, M. Fol, Probl. Hig. Epidemiol. 2014, 95, nr 3, 529.
[14] M. Jurkowski, M. Błaszczyk, Kosmos Ser. A 2012, 61, nr 3, 493.
[15] J. Gajewska, M.K. Błaszczyk, Post. Mikrob. 2012, 51, nr 1, 55.
[16] I. Steinka, Ann. Acad. Med. Gedan. 2011, 41, 97.
[17] H. Szajewska, Pediatr. Współ. Gastroenterol. Hepatol. Żywienie Dziecka 2005, 7, 53.
[18] M. Drakes, T. Blanchard, S. Czinn, Infect. Immun. 2004, 72, nr 3, 299.
[19] K. Skrzypczak, W. Gustaw, A. Waśko, Żywn. Nauka Technol. Jakość 2015, 5, nr 102, 61.
[20] D. Witrowa-Rajchert, K. Samborska, Żywn. Nauka Technol. Jakość 2002, 2, nr 31, 5.
[21] M. Kramer, N. Obermajer, B. Bogovič-Matijašić, I. Rogelj, V. Kmetec, Appl. Microbiol. Biot. 2009, 84, nr 6, 1137.
[22] E.E. Tymczyszyn, A. Gomez-Zawaglia, E.A. Disalvo, J. Appl. Microbiol. 2007, 102, nr 3, 845.
[23] A. Raulta, C. Béala, S. Ghorbala, J.C. Ogierb, M. Bouixa, Cryobiology 2007, 55, nr 1, 35.
[24] B. Dola, D. Jaishree, M. Sandeep, World. J. Dairy Food. Sci. 2009, 4, nr 2, 160.
[25] T. Heidebach, P. Först, U. Kulozik, J. Food Eng. 2010, 98, nr 3, 309.
[26] M. Guldas, R. Irkin, Mljekarstvo 2010, 60, nr 4, 237.
[27] S. Fasoli, M. Marzotto, L. Rizzotti, F. Rossi, F. Dellaglio, S. Torriani, Int. J. Food. Microbiol. 2003, 82, nr 1, 59.
[28] PN-A-86130:1975, Mleko i przetwory mleczarskie. Napoje mleczne. Metody badań pH i SH.
[29] PN-EN ISO 8968-4:2016-06E, Mleko i przetwory mleczne. Oznaczanie zawartości azotu. Oznaczanie zawartości azotu białkowego i niebiałkowego oraz obliczanie zawartości białka właściwego.
[30] PN-ISO 11870:2016-07P, Mleko i przetwory mleczne. Oznaczanie zawartości tłuszczu. Ogólne wytyczne dotyczące stosowania metod butyrometrycznych.
[31] PN-ISO 13580:2017-03, Jogurt. Oznaczanie zawartości całkowitej suchej masy.
[32] L. Bøgh-Sørensen, Recommendations for the processing and handling of frozen foods, IIF-IIR, Paris 2006.
[33] PN-ISO 1026:2000, Produkty owocowe i warzywne. Oznaczanie zawartości suchej substancji w wyniku suszenia przy obniżonym ciśnieniu i zawartości wody w wyniku destylacji azeotropowej.
[34] J. Dobrzycki, N. Baryłko-Pikielna, Instrumentalne metody pomiaru tekstury żywności, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 1986.
[35] M.C. Bourne, Food texture and viscosity. Concept and measurement, Acad. Press, New York 2002.
[36] PN-ISO 22935-2:2013-07P, Mleko i przetwory mleczne. Analiza sensoryczna. Zalecane metody oceny sensorycznej.
[37] J. Danielczuk, A.G. Hałasińska, S. Skąpska, Żywn. Nauka Technol. Jakość 2016, 4, nr 107, 141.
[38] N. Baryłko-Pikielna, I. Matuszewska, Sensoryczne badania żywności. Podstawy. Metody. Zastosowania, Wyd. Nauk. PTTŻ, Kraków 2014.
[39] ISO 4121:2003, Sensory analysis. Guidelines for the use of quantitative response scales.
[40] G. Papavasiliou, Y. Kourkoutas, A. Rapti, V. Sipsas, M. Soupioni, A.A. Koutinas, Int. Dairy J. 2008, 18, 247.
[41] J.M. Sung, Y.B. Kim, J.S. Kum, Y.S. Choi, D.H. Seo, H.W. Choi, J.D. Park, Korean J. Food Sci. An. 2015, 35, nr 6, 807.
[42] R. Danków, J. Teichert, J. Pikul, N. Osten-Sacken, Nauka Przyr. Technol. 2015, 9, nr 2, 1.
[43] J. Chutrtonga, Procedia Soc. Behav. Sci. 2015, 191, 2219.
[44] P.A. Maragkoudakis, K.C. Mountzouris, C. Rosu, G. Zoumpopoulou, K. Papadimitriou, E. Dalaka, E. Tsakalidou, Int. J. Food. Microbiol. 2010, 141, 109.

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

Aktualności

Trwa dobra koniunktura dla chemii Grupa Azoty opublikowała wstępne wyniki za 2017 r. Zysk netto wyniósł prawie 0,5 mld zł, a przychody przekroczyły 9,6 mld zł. Wyniki byłyby lepsze, gdyby nie odpisy. Gdyby nie odpisy, których spółka zmuszona była dokonać w związku z kłopotami Siarkopolu oraz nietrafioną inwestycją w Afryce, zysk byłby jeszcze większy. I tak, Grupa zmuszona była dokonać odpisu dotyczącego inwestycji w Senegalu, który obciążył wyniki finansowe za 2017 r. całej Grupy kwotą 37,18 mln zł w związku z brakiem porozumienia z DGG Eco, dotyczącego odzyskania kosztów zakupu akcji African Investment Group (AFRIG). Po przeprowadzeniu testów na utratę wartości zależnego Siarkopolu, a także analizie ilości siarki możliwej do wydobycia ze złóż zarząd Grupy Azoty podjął również decyzję o utworzeniu odpisów w wysokości 9,7 mln zł. Grupa Azoty utworzyła także odpis dotyczący korekty wyniku lat ubiegłych, w łącznej kwocie 30,4 mln zł. Analitycy ocenili wyniki Grupy dość pozytywnie, ale pomimo to kurs akcji spółki dość mocno spadł i dn. 5 kwietnia br. jedna akcja kosztowała tylko 56 zł (spadek o 3,45%). Jednak oczyszczony zysk EBITDA równy 1,26 mld zł za 2017 r. to wynik o ok. 320 mln zł poniżej oczekiwań. Z głównych spółek Grupy lepiej od oczekiwań spisały się Puławy, a gorzej Police. Źródło: http://tarnow.grupaazoty.com/ raportb-13-18.html Portal wnp.pl, 4 i 5 kwietnia 2018 r. Kontrakt na fosforyty dla Polic Zakłady Chemiczne Police wchodzące w skład Grupy Azoty podpisały z marokańskim OPC (Office Chérifien des Phosphates) kontrakt o wartości ok. 350 mln zł na dostawy fosforytów w okresie od dn. 1 stycznia br. do 31 grudnia 2020 r. Surowiec będzie dostarczany droga morską. Firma OCP to największy eksporter fosforytów na świecie. Gwarantuje on terminowe dostawy o wysokiej i stabilnej jakości. Fosforyty są głównym źródłem fosforu w przyrodzie i stanowią podstawowy surowiec do produkcji sztucznych nawozów fosforowy więcej »

Analiza zmian zawartości składników pokarmowych w glebie pod kątem możliwości stosowania zmiennej aplikacji nawozów mineralnych - DOI:10.15199/62.2018.5.17

Adam J. Lipiński Jerzy Koronczok Marek Oblicki Dariusz J. Choszcz Stanisław Konopka Ewelina Kolankowska Krzysztof Jadwisieńczak Joanna Majkowska-Gadomska

Fertilized soils used for growing subsequently corn, winter wheat and sugar beet were analyzed for P2O5, K2O and Mg as well as for pH after harvest in field expts. in 2007-2017 to evaluate the need for variable application of mineral fertilizers. The level of absorbable forms of K, Mg and P contents in soil varied and was dependent on the soil pH, but the av. nutrient contents remained at medium and high levels, while the soil pHKCl was slightly acidic or neutral. A big convergence between the expected and obtained av. crop was found. Przedstawiono wyniki analizy zasobności gleby w przyswajalne formy potasu, magnezu i fosforu oraz wartości pHKCI gleby. Analizowano jej zasobność w składniki pokarmowe pod kątem możliwości uzyskania oczekiwanych plonów oraz stosowania zmiennego dawkowania nawozów mineralnych. Próbki zbiorcze do badania zasobności gleby pobierano z warstwy do głębokości 30 cm, w siatce 200 × 200 m, bezpośrednio po zbiorze plonu. Zgodnie z zasadami rolnictwa precyzyjnego analizę zasobności gleby w składniki pokarmowe powtórzono po 4 latach w celu zweryfikowania zastosowanego poziomu nawożenia. Analiza uzyskaaUniwersytet nych wyników badań pokazała, że w latach 2007-2017 poziom zasobności gleby w przyswajalne formy P, K i Mg był zróżnicowany oraz zależny od odczynu gleby. Otrzymane wyniki wskazują na możliwość stosowania zmiennego dawkowania nawozów mineralnych. Średnie wartości składników pokarmowych były utrzymywane na średnim oraz wysokim poziomie, zaś odczyn gleby pHKCl był lekko kwaśny i obojętny. Stwierdzono dużą zbieżność pomiędzy oczekiwanymi i uzyskanymi średnimi wartościami plonu. Uzyskiwanie optymalnych plonów w produkcji roślinnej nie jest możliwe bez poznania zasobności gleby w składniki pokarmowe, zwłaszcza w azot, fosfor i potas. Zasada ta jest powszechnie znana, chociaż jej stosowanie w odniesieniu do rolnictwa precyzyjnego (technologii precyzyjnych) nie jest już tak proste. Głównym utrudnie więcej »

Chemiczne właściwości oleju tłoczonego na zimno z nasion sezamu - DOI:10.15199/62.2018.5.27

Beata Ślaska-Grzywna Marek Szmigielski Marta Krajewska Agnieszka Sagan Agnieszka Starek Agata Blicharz-Kania Dariusz Andrejko Beata Zdybel Dariusz Góral

Oleje roślinne pełnią ważną funkcję w żywieniu człowieka ze względu na ich dużą wartość energetyczną oraz obecność w nich niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach1). Wzrasta zainteresowanie olejami tłoczonymi na zimno, ponieważ zawierają one znacznie więcej składników bioaktywnych niż oleje rafinowane, dzięki czemu korzystniej wpływają na zdrowie człowieka. Wśród substancji towarzyszących lipidom obecne są składniki bardzo cenne, np. polifenole, tokoferole czy karotenoidy, ale także te niekorzystne, np. produkty autooksydacji i pestycydy2-4). Na jakość olejów tłoczonych na zimno mają wpływ przede wszystkim warunki ich przechowywania: temperatura, dostęp tlenu i światła oraz rodzaj opakowania1). Spośród najczęściej użytkowanych w Polsce olejów jadalnych dominują produkty przerobu nasion rzepaku i słonecznika, również te uzyskane w wyniku tłoczenia na zimno. Coraz częściej jednak można spotkać oleje z innych surowców roślinnych, w tym m.in. z nasion sezamu. Olej uzyskany z nasion sezamu (Sesamum L.) ma łagodny, lekko orzechowy zapach i smak oraz zmienną barwę (od jasnej przez słomkową po brązową). Ze względu na swe liczne właściwości odżywcze, olej ten znalazł zastosowanie kulinarne, a także w lecznictwie i kosmetyce. Zawiera on wiele nienasyconych kwasów tłuszczowych (41-43% kwasu oleinowego, 41-43% kwasu linolowego), które jako NNKT odgrywają kluczową rolę w metabolizmie organizmu człowieka. Ilość nasyconych kwasów tłuszczowych, podobnie jak w oleju słonecznikowym, jest tu stosunkowo niewielka (ok. 14%). Olej sezamowy jest też bogatym źródłem naturalnych fitosteroli i przeciwutleniaczy, takich jak sezamol, który jest niezbędny do prawidłowej pracy serca, a także zmniejsza ryzyko powstawania niektórych nowotworów (m.in. rak piersi, rak prostaty)5-7). Oprócz walorów smakowych olej ten pozytywnie wpływa na organizm, pomagając dodatkowo w zwalczaniu niektórych chorób cywilizacyjnyc więcej »

Grupa Azoty - misja konsolidacja

Grupa Azoty opublikowała wyniki finansowe za 2017. Przychody ze sprzedaży Grupy Azoty wzrosły w 2017 roku o ponad 7% do poziomu 9,6 mld zł. EBITDA za ten sam okres wyniosła 1,19 mld zł. Oznacza to jej wzrost rok do roku o 25%. Jak podkreślają władze Grupy Azoty, znakomite wyniki są efektem konsekwentnej realizacji strategii, obejmującej - oprócz osiągania przychodów z działalności produkcyjnej - również działania wzbogacające ofertę dla rolnictwa, zmierzające do dywersyfikacji źródeł przychodów, rozwijanie potencjału badawczo- rozwojowego oraz dalszej konsolidacji. Te ostatnie przyniosły Grupie Azoty spore korzyści.Połączenie w Grupie Azoty potencjałów spółek z Tarnowa, Puław, Polic i Kędzierzyna pozwoliło nie tylko na pozostawienie kluczowych zakładów przemysłu chemicznego w polskich rękach, ale także na liczne synergie kosztowe, zarówno w kluczowych obszarach działalności, takich jak produkcja, zakupy, logistyka, IT, sprzedaż i finanse, a także w obszarach wsparcia. Prowadzony od 7 lat proces konsolidacji przyniósł oszczędności szacowane na co najmniej 710 mln zł. - Obserwacja globalnego rynku chemicznego i nawozowego pokazuje, że łączenie potencjałów i konsolidacja to jedyna droga, którą może podążać ten sektor przemysłu. Widać to po wartych dziesiątki miliardów dolarów fuzjach, które zostały przeprowadzone w ostatnich latach. Współpraca w ramach Grupy Azoty także się opłaca. Daje wielowymiarowe korzyści polskiej g więcej »

KONFERENCJE Targi EuroLab 2018

Małgorzta Jamróz

W dniach 14-16 marca 2018 r. w Centrum Targowo-Kongresowym w Warszawie odbyły się jubileuszowe, 20. Międzynarodowe Targi Analityki i Technik Pomiarowych EuroLab 2018, którym towarzyszyły 7. Targi Techniki Kryminalistycznej CrimeLab 2018. Wydarzenie to, o charakterze naukowo-biznesowym, organizowane jest od 20 lat przez firmę MT Targi Polska Sp. z o.o. Honorowy patronat nad Targami objęli Pan premier Jarosław Gowin, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Pan Piotr Cieśliński, poseł na sejm RP, przewodniczący Parlamentarnego Zespołu ds. Przemysłu Chemicznego, Pan dr inż. Marek Haliniak, Główny Inspektor Ochrony Środowiska, Pan prof. dr hab. Jerzy Duszyński, Prezes PAN, Pan dr inż. Włodzimierz Lewandowski, Prezes Głównego Urzędu Miar, oraz Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii. Wszystkich zgromadzonych na uroczystym otwarciu przywitał Marszałek Sejmu RP Marek Kuchciński w liście skierowanym do Pani Urszuli Potęgi, Prezes Zarządu MT Polska Sp. z o.o. odczytanym przez Panią Ewę Tomaszewską, posłankę na Sejm RP. Słowa powitania wygłosił również Pan prof. dr hab. Paweł Rowiński, wiceprezes PAN, który pogratulował Jubileuszu i wręczył Pani Urszuli Potędze przyznany przez Kapitułę Medal PAN wraz z dyplomem za szczególne zasługi dla rozwoju nauki polskiej i światowej związane ze społeczną rolą nauki. Kolejnym patronem honorowym witającym zgromadzonych był dr inż. M. Haliniak, który zwrócił uwagę na dbałość o jakość pomiarów informujących o stanie środowiska. Pomiary te muszą być wykonane na wiarygodnym poziomie i służyć rozwojowi kraju, a jest to możliwe dzięki rozwojowi szeroko rozumianej analityki prezentowanej na tych Targach. Z ramienia Rady Głównej Instytutów Badawczych gości powitał jej przewodniczący Pan prof. dr hab. inż. Leszek Rafalski. Podał, że w Polsce jest 114 instytutów badawczych oraz 200 akredytowanych laboratoriów, w których pracuje ok. 40 tys. osób. Jednostki te są głównym odbiorcą sprzętu analitycznego i wypo więcej »

Kontrola analizatorów spalin samochodowych w kontekście jakości okresowych technicznych badań pojazdów - DOI:10.15199/62.2018.5.22

Anna Rodzeń Monika Stoma* Andrzej Kuranc

Zanieczyszczenia powietrza są w głównej mierze efektem niezupełnego i niecałkowitego spalania paliw w sektorze energetycznym i transportowym. Ze względu na ich niekorzystny wpływ na zdrowie ludzkie i kondycję ekosystemów, bada się obecność charakterystycznych substancji szkodliwych, takich jak tlenek węgla(II), ditlenek siarki, tlenki azotu NOx, ozon, cząstki stałe PM (particulate matter). Konsekwencją tzw. niskiej emisji tych związków na danym obszarze jest pojawianie się smogu, będącego wynikiem emisji pochodzącej głównie z domowych kotłów grzewczych oraz ze środków komunikacji samochodowej1-3). Główną przyczyną powstawania tej formy zanieczyszczeń są reakcje fotochemiczne, w wyniku których powstają szkodliwe dla ludzi, zwierząt i roślin silne utleniacze, takie jak ozon i nadtlenek wodoru oraz aldehydy2, 3). Zasadne staje się zatem przeprowadzanie oceny jakości kontroli emisji szkodliwych składników spalin. W ostatnich latach pojawiają się systemowe sposoby ograniczania negatywnego wpływu substancji i produktów chemicznych na środowisko4). Według5) zminimalizowanie niekorzystnego oddziaływania asortymentu chemicznego może nastąpić za sprawą nakładania obowiązków i egzekwowania prawa, stosowania dobrych i sprawdzonych praktyk produkcyjnych, dystrybucyjnych i transportowych, uszczelnienia łańcucha dostaw od producenta do odbiorcy i stałej kontroli wszystkich ogniw tego łańcucha. Z kolei Kosińska6) sugeruje stosowanie technik zarządzania środowiskiem (np. ślad ekologiczny). Stąd też konieczna jest ciągła kontrola emisji zanieczyszczeń, w tym spalin emitowanych przez pojazdy samochodowe. Od momentu wprowadzenia dyrektywy7) rozpoczęły się systematyczne prace nad ograniczaniem emisji spalin ze źródeł motoryza97/ 5(2018) 763 Dr inż. Andrzej KURANC w roku 1997 ukończył studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lubelskiej. Jest adiunktem w Katedrze Energetyki i Środków Transportu na Wydziale Inżynierii Produkcji Uniwersytetu Przy więcej »

LUDZIE POLSKIEJ NAUKI Prof. dr hab. inż. Roman Hejft, Prof. dr hab. inż. Wiesław Piekarski

Prof. dr hab. inż. Roman Hejft, profesor nadzwyczajny Politechniki Białostockiej, to wysokiej klasy specjalista w obszarze zagadnień budowy i eksploatacji maszyn rolno-spożywczych oraz inżynierii rolniczej. W Jego wkład naukowy i konstrukcyjny umiejętnie włączone są zagadnienia z inżynierii procesowej. Profesor jest wysoko ceniony przez środowisko naukowe i techniczne. Wynikiem Jego pracy naukowej i badawczej są nowe prototypowe konstrukcje maszyn i urządzeń, nowe technologie, opracowania techniczne oraz wdrożenia. Roman Hejft urodził się 2 lipca 1948 r. w Hajnówce w rodzinie robotniczej. Studia wyższe odbył w latach 1966-1972 na Wydziale Maszyn Roboczych i Pojazdów Politechniki Warszawskiej, gdzie uzyskał tytuł zawodowy magistra inżyniera mechanika, o specjalności samochody i ciągniki. Stopień naukowy doktora nauk technicznych nadała Mu Rada Wydziału Budowy Maszyn Uniwersytetu Technicznego w Dreźnie na podstawie rozprawy doktorskiej pt. Beitrag über den Einfluss ausgewählter technisch-technologischer Parameter auf den Pressprozess von Futtermitteln ("Studia nad wpływem wybranych parametrów techniczno- -technologicznych na proces prasowania pasz"). Stopień naukowy doktora habilitowanego nadała Mu Rada Wydziału Techniki Rolniczej Akademii Rolniczej w Lublinie w 1992 r. na podstawie rozprawy habilitacyjnej pt. "Ciśnieniowa aglomeracja pasz i podstawy konstrukcji urządzeń granulująco- brykietujących". Tytuł naukowy profesora nauk technicznych otrzymał z rąk Aleksandra Kwaśniewskiego, Prezydenta RP, w 2003 r. Pracę zawodową inż. Roman Hejft rozpoczął w 1972 r. w Hajnowskich Zakładach Przemysłu Maszynowego jako starszy konstruktor, a następnie awansował na stanowisko zastępcy głównego technologa. W 1974 r. podjął pracę w Politechnice Białostockiej jako asystent i starszy asystent, od 1984 r. jako adiunkt, a od 1993 r. jako profesor nadzwyczajny Politechniki Białostockiej. Od 1993 r. pełni funkcję kierownika Katedry Ma więcej »

Niezawodność technologiczna unieszkodliwiania zanieczyszczeń biogennych w wybranych technologiach stosowanych w małych oczyszczalniach ścieków - DOI:10.15199/62.2018.5.20

Michał Marzec

Niezawodność oczyszczalni ścieków definiowana jest jako zdolność do unieszkodliwiania przewidywanej ilości ścieków w stopniu wymaganym ze względu na odbiornik ścieków, przy określonych warunkach eksploatacji, w ciągu założonego czasu eksploatacji oraz przy losowych zmianach charakterystyk funkcjonalnych elementów oczyszczalni1). Zagadnienie dotyczące niezawodności funkcjonowania przydomowych oczyszczalni jest wciąż rzadko poruszane w literaturze ze względu na brak sprecyzowanych wytycznych odnośnie kontroli tego typu obiektów w Polsce. Obecnie gama oferowanych na rynku rozwiązań w zakresie przydomowych oczyszczalni jest bardzo szeroka, lecz jak potwierdzają doniesienia literaturowe, wiele z tego typu oczyszczalni nie gwarantuje odpowiedniej sprawności działania2, 3), co przy stałym wzroście ich liczby zwiększa ryzyko negatywnego ich wpływu na środowisko, szczególnie na jakość wód4). Informacje co do niezawodności działania indywidualnych systemów oczyszczania ścieków powinny być ważnym elementem w planowaniu rozwoju infrastruktury technicznej na terenach wiejskich, umożliwiającym wybór optymalnych w danych warunkach rozwiązań5-10). Jest to tym bardziej uzasadnione, gdyż system prawny w Polsce nie stwarza nacisków na 754 97/5(2018) kreowanie nowych, sprawnych technologii. Dotyczy to zarówno sfery zamówień publicznych, jak i wymagań jakościowych dla ścieków oczyszczonych, w których pominięto istotne z ekologicznego punktu widzenia wskaźniki eutroficzne, takie jak azot i fosfor ogólny11). W przypadku małych oczyszczalni ścieków rozważania dotyczące niezawodności usuwania związków biogennych mają charakter teoretyczny. Po pierwsze wynika to z faktu, że wymagania w zakresie dopuszczalnej wartości azotu ogólnego i fosforu ogólnego w ściekach oczyszczonych dotyczą tylko tych szczególnych przypadków, gdy są one odprowadzane do jezior i ich dopływów oraz bezpośrednio do sztucznych zbiorników wodnych usytuowanych na wodach płynących12). więcej »

Ocena energetycznych właściwości odchodów zwierzęcych cow dung - DOI:10.15199/62.2018.5.19

Grażyna Łaska Aneta Szymajda

Europa zmierza w kierunku zwiększenia udziału energii odnawialnej do poziomu 20% w 2020 r. i do poziomu 40% w 2030 r. Realizacja celów Unii Europejskiej narzuciła Polsce obowiązek produkcji energii z odnawialnych źródeł od 3,1% w 2005 r. do 15% w 2020 r. Elektrownie w tym celu poczyniły znaczne inwestycje. Dla wsparcia rozwoju energetyki odnawialnej wdrożono w Polsce, w 2005 r. system "zielonych certyfikatów", które miały rekompensować podwyższone koszty zielonej energii. Gwałtowny spadek wartości zielonych certyfikatów w 2013 r., który trwa do chwili obecnej, nie daje możliwości rekompensowania kosztów produkcji energii z OZE. Fakt ten istotnie wpłynął na zaprzestanie lub znaczne ograniczenie odbioru zielonej biomasy przez koncerny energetyczne. Istnieje więc potrzeba szukania nowych odnawialnych surowców opałowych, które będą miały niską, konkurencyjną cenę, a zarazem wysoką wartość opałową. Przykładem takiego surowca jest biomasa cow dung. Rosnące zapotrzebowanie na energię i konieczność zmniejszenia emisji tzw. gazów cieplarnianych powodują, że polityka energetyczna Polski zmierza do zastępowania energii uzyskiwanej z paliw kopalnych energią z odnawialnych źródeł, w tym z biomasy1, 2). Biomasa pochodzenia zwierzęcego to odpady zwierzęce stałe (obornik) i płynne (gnojowica) o średniej zawartości ok. 77% wody (H2O), 0,45-0,69% azotu (N), 0,12-0,87% fosforu (P2O5), 0,42-0,7% potasu (K2O), 0,14-0,27% magnezu (MgO) i 20-27% substancji organicznych3). Są one wykorzystywane w wielu regionach świata jako nawóz, paliwo, izolator termiczny i materiał budowlany4). Od wielu lat produkcja i pozyskiwanie różnego rodzaju biomasy są nowymi kierunkami działalności rolniczej5, 6). Biopaliwa stałe należą do grupy najważniejszych źródeł energii odnawialnej1) . 750 97/5(2018) biomasy w pierwotnej formie, należy ją wysuszyć przed spaleniem12). Spalanie biomasy w tradycyjnych kotłach wymaga zmniejszenia jej wilgotności poniżej 15%10). Wartość więcej »

Ocena granulatów z odpadów konopi siewnej jako biopaliwa - DOI:10.15199/62.2018.5.5

Magdalena Dołżyńska Sławomir Obidziński Przemysław Simiński

Konopie przemysłowe (siewne) (Cannabis sativa) stosowane są do wielu celów komercyjnych, m.in. takich jak produkcja tekstylna, żywność, papier, kosmetyki, paliwa, materiały budowlane i surowce chemiczne wykorzystywane w produkcji tworzyw sztucznych, farb i klejów1). Rośliny te posiadają wiele korzystnych cech pod względem uprawowym, do których zalicza się odporność mikrobiologiczną, niskie wymagania glebowe, duży przyrost biomasy (do 50 cm/miesiąc)2, 3). Obecnie uwaga naukowców skupiona jest na zastosowaniu konopi jako ekologicznego surowca budowlanego4-6), przy czym wykorzystanie jej jako materiału termoizolacyjnego (λ = 0,06 ± 0,08 W/(m·K)) jest rozwiązaniem pozwalającym zmniejszyć wpływ sektora budowlanego na środowisko. Obecnie udział tego sektora w światowym zużyciu energii sięga 40%7-10). Światowa produkcja konopi z przeznaczeniem na włókno w 2013 r. obejmowała areał ponad 40 tys. ha, przy czym w Polsce było to jedynie 70 ha11). Szacuje się, że uzysk zielonej masy wynosi średnio 14,5 t/ha12) (w przeliczeniu na suchą masę), z czego 70-75% stanowią paździerze konopne (produkty uboczne przerobu konopi), które zwykle pozostawiane są na polu, stanowiąc nawóz organiczny13, 14). Istnieje możliwość uzyskania ok. 10,5 t/ha surowca, który może być potencjalnie wykorzystany na cele energetyczne. Pod względem chemicznym włókna i paździerze konopne wykazują istotne różnice (rysunek). W składzie włókien oraz paździerzy konopnych przeważa celuloza, polimer tworzący nierozgałęzione liniowe łańcuchy. Zawartość hemicelulozy, będącej niejednorodną grupą polisacharydów, jest trzykrotnie wyższa we włóknie niż w paździerzach. Ilość ligniny w paździerzach konopnych jest ponad czterokrotnie wyższa niż we włóknach. Potwierdzają to badania Branca i współpr.15), gdzie w wyniku rozkładów pirolitycznych konopi uzyskiwano przeważające ilości produktów ciekłych (47,8% przy 23 kW/m2 o więcej »

Ocena termofizycznych właściwości liofilizowanych pian białkowych jako opakowania mrożonej żywności - DOI:10.15199/62.2018.5.8

Dariusz Góral Katarzyna Kozłowicz Franciszek Kluza Marek Domin Agata Blikarz-Kania Emilia Senetra Dariusz Dziki Anna Kocira Tomasz Guz

Opakowanie stanowi istotny czynnik zachowania jakości żywności i atrakcyjności handlowej, ułatwiając przy tym jej transport. Do podstawowej i zarazem najstarszej funkcji opakowania produktów żywnościowych należy funkcja ochronna. Opakowanie powinno zabezpieczać produkt przed uszkodzeniami mechanicznymi, wpływem czynników klimatycznych, środowiskowych i utratą świeżości. W celu zapewnienia zakładanej funkcji opakowanie musi wykazywać określone cechy użytkowe, a szczególnie wytrzymałość mechaniczną, odporność na czynniki zewnętrzne (w tym niskie temperatury) i składniki produktów, obojętność pod względem chemicznym oraz stałość podstawowych właściwości w szerokim zakresie temperatur1-3). Z punktu widzenia zachowania jakości produktu żywnościowego właściwy wybór opakowania wymaga zarówno wnikliwej analizy właściwości samego produktu, jak i znajomości możliwych do zastosowania materiałów, rozwiązań opakowaniowych, a także systemów pakowania. Wybór opakowania jest również bezpośrednio związany i wzajemnie uzależniony od metody utrwalania surowców i produktów żywnościowych. Jedną z najprostszych metod przedłużania trwałości surowców i produktów żywnościowych jest ich przechowywanie w warunkach chłodniczych oraz zamrażalniczych. W tym przypadku materiał opakowaniowy jest elementem pośrednim pomiędzy surowcem o odpowiednio niskiej temperaturze a środowiskiem zewnętrznym. Dariusz Górala, Katarzyna Kozłowicza,*, Franciszek Kluzaa, Marek Domina, Agata Blikarz-Kaniaa, Emilia Senetrab, Dariusz Dzikia, Anna Kocirac, Tomasz Guza 97/5(2018) 701 Mgr inż. Emilia SENETRA w roku 2004 ukończyła studia na kierunku technologia żywności i żywienie człowieka na Akademii Rolniczej w Lublinie. Obecnie jest pracownikiem przedsiębiorstwa Agram S.A w Lublinie zajmującego się produkcją mrożonych owoców i warzyw. Pracuje jako kierownik Działu Kontroli Jakości. Specjalność - zarządzanie jakością, produkcja i analiza żywności. Dr inż. Marek DOMIN w roku 2 więcej »

Od redakcji

Andrzej Jan Szyprowski

Przygotowywana od ponad dwóch lat reforma polskiej nauki w zakresie szkolnictwa wyższego uzyskała akceptację rządu i w postaci projektów ustaw trafiła do Sejmu Rzeczypospolitej. Inicjatorem zmian był dr Jarosław Gowin, wicepremier, minister nauki i szkolnictwa wyższego, któremu wcale nie było łatwo przekonać kolegów z rządzącej koalicji do proponowanych zmian. W odróżnieniu od innych reform obecnej koalicji rządzącej, te zmiany zostały przekonsultowane ze środowiskiem akademickim (Gazeta Wyborcza, Justyna Suchecka, 28 marca 2018, str. 3). Proponowane reformy zaakceptowała znaczna część rektorów, Parlament Studentów RP i Krajowa Reprezentacja Doktorantów. Problemy powstały wokół pieniędzy, jakie są potrzebne na podwyżki dla pracowników uczelni. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego nie dostanie od rządu tyle pieniędzy, by podwyżki objęły wszystkich pracowników. Nie udało się też zapisać w ustawie mechanizmu wiążącego płace na uczelniach ze średnią płacą w gospodarce narodowej. W to miejsce pracownicy akademiccy otrzymają pensje powiązane z minimalnym wynagrodzeniem profesora. Inne rozwiązania reformy zakładają w 2019 r. wzrost budżetu na naukę o 700 mln zł. Uczelnie dostaną też 3 mld zł w obligacjach skarbu państwa, które będą mogły wykorzystać na potrzebne u siebie inwestycje. Podwyżki płac będą kosztować ok. 150 mln zł i może na nie liczyć około połowa pracowników uczelni państwowych, a szczególnie ci, którzy zarabiają mniej niż nowo określone minima. Jest to tak znaczna podwyżka, że zacytuję za artykułem z GW: pensje minimalne dla profesorów zwyczajnych wzrosną o 1020 zł/m-c (wzrost o 18,9%), o 715 zł/m-c dla profesorów nadzwyczajnych (15,5%), o 860 zł/m-c dla adiunktów (22,5%), o 755 zł/m-c dla asystentów (30,8%), o 830 zł/m-c dla wykładowców, lektorów i instruktorów (34,9%). Profesorowie mają zarabiać 150% średniego wynagrodzenia w gospodarce, a pensja profesora 6410 zł/m-c ma być absolutnym minimum. Te wartości więcej »

Organizacja przestrzeni składowania dla potrzeb magazynowania środków ochrony roślin - DOI:10.15199/62.2018.5.6

Arkadiusz Gola Antoni Świć Łukasz Sobaszek

Postępujący rozwój cywilizacyjny spowodował, że substancje i produkty chemiczne w coraz większym stopniu są obecne, a niejednokrotnie wręcz niezbędne, w codziennym życiu człowieka i w działalności przedsiębiorstw1). Dotyczy to również środków ochrony roślin powszechnie używanych w gospodarstwach rolniczych zarówno dużych, jak również mniejszych. Niestety, szybkie tempo zmian w gospodarce oraz wzrastająca konkurencja determinują konieczność wprowadzania innowacyjnych rozwiązań nie tylko w obszarze produkcji, ale też obrotu produktami chemicznymi2). Do czynników decydujących o konkurencyjności należą jakość i cena produktu, ale też jego ciągła dostępność lub możliwość jego dostarczenia do odbiorcy w jak najkrótszym czasie3). Zapewnienie stałej dostępności produktu nakłada konieczność skracania łańcuchów dostaw, a tym samym tworzenia punktów składowania towarów w możliwie najmniejszej odległości od rynków zbytu. W konsekwencji rodzi to wyzwania w zakresie definiowania lokalizacji punktów sprzedaży oraz zarządzania obrotem i zapasami produktów i towarów. Biorąc pod uwagę wysokość kosztów związanych z utrzymywaniem zapasu towarów (koszty budowy lub wynajęcia magazynu, amortyzacja infrastruktury magazynowej, płace pracowników magazynowych, środki ulegające zamrożeniu podczas magazynowania) kluczową kwestią pozostaje umiejętność zarządzania zapasami, która z jednej strony ma zapewnić dostępność określonego asortymentu w danym momencie, a z drugiej zmniejszać koszty magazynowania poprzez eliminację zapasu zbędnego (nadmiernego). Szczególną grupę produktów stanowią różnego typu środki chemiczne (w tym środki ochrony roślin), które mają zarówno określone terminy 97/5(2018) 691 Mgr inż. Łukasz SOBASZEK w roku 2011 ukończył studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lubelskiej, gdzie obecnie realizuje pracę doktorską. Od 2013 r. jest asystentem w Zakładzie Systemów Złożonych i Technologii Informacyjnych w Instytucie Technologicznych więcej »

Parametry reologiczne cieczy modelowych wykorzystywanych do opracowania charakterystyk pomp zębatych - DOI:10.15199/62.2018.5.2

Agata Bieńczak Anna Ptaszek

W instalacjach technologicznych przemysłu spożywczego transportowane są zarówno ciecze newtonowskie, jak i nienewtonowskie1- 3). Z punktu widzenia procesów produkcyjnych, w których transportowane są płyny nienewtonowskie istotne jest najczęściej zachowanie warunków laminarnych przepływu, co zapobiega zmianie właściwości cieczy w czasie przepływu1). Dlatego też rodzaj pompy dobierany jest do konkretnego produktu o odpowiednich właściwościach reologicznych2, 3). W Przemysłowym Instytucie Maszyn Rolniczych prowadzone były badania pomp zębatych, które miały na celu opracowanie ich charakterystyk przepływowych. Charakterystyki te powinny przedstawiać m.in. zależność objętościowego natężenia przepływu cieczy od prędkości obrotowej pompy4) oraz powinny być uzależnione od właściwości reologicznych pompowanej cieczy. Na rysunku przedstawiono wirtualny model stanowiska badawczego do badań pomp zębatych. Ze zbiornika (1) ciecz o określonych parametrach przepływa przez badaną pompę (2) oraz przez przepływomierz (3) a następnie wraca do zbiornika. Szczegółowy Fig. The virtual model of test stand; 1 - tank, 2 - gear pump, 3 - flowmeter Rys. Wirtualny model stanowiska badawczego; 1 - zbiornik, 2 - pompa zębata, 3 - przepływomierz 97/5(2018) 675 Table 1. Estimated values of shear rate for different rotational speeds of the pump Tabela 1. Oszacowane wartości szybkości ścinania przy różnych prędkościach obrotowych pompy Prędkość obrotowa, 1/s Objętośc więcej »

PERSONALIA

Anna Skurzewska

Mgr Agnieszka ŻYRO dnia 27 marca 2018 r. w wyniku konkursu została wybrana przez Radę Nadzorczą Spółki na stanowisko prezesa Anwil SA. Pełną sylwetkę Pani A. Żyro wydrukowaliśmy w Przem. Chem. 2018, 97, nr 4, 494. www.wnp.pl, 27 marca 2018 r. Mgr Sławomir LIPKOWSKI decyzją Rady Nadzorczej Spółki z dniem 10 kwietnia 2018 r. został powołany na stanowisko prezesa zarządu Grupy Azoty ZAK SA. Pan S. Lipkowski jest absolwentem prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Doświadczenie zawodowe: w latach 1994-2006 pracował w spółce Zachem SA, zajmując m.in. stanowisko zastępcy kierownika ds. handlowych Zakładu Syntezy oraz zastępcy kierownika ds. handlowych Zakładu Epichlorohydryny; pełnił także funkcję zastępcy dyrektora Biura Handlowego Dywizji Organika w spółce Ciech SA w Warszawie, następnie zajmował sta więcej »

Podstawowe właściwości fizyczne i zawartość wybranych związków chemicznych w pszenicy orkisz (Triticum spelta L.) - DOI:10.15199/62.2018.5.14

Ewelina Kolankowska Dariusz J. Choszcz Joanna Majkowska-Gadomska Stanisław Konopka Adam J. Lipiński Piotr Markowski Krzysztof Jadwisieńczak

Pszenica orkisz (Triticum spelta L.) to jeden z najstarszych gatunków zbóż. Należy, obok płaskurki i samopszy, do odmian najbardziej znanych wśród pszenic pierwotnych. Orkisz był uprawiany już 7-8 tys. lat p.n.e. na Bliskim Wschodzie1--3). W ostatnim dwudziestoleciu roślina ta przeżywa swój renesans, dzięki walorom żywieniowym, a ponadto wpisuje się ona w strategię rozwoju rolnictwa ekologicznego. Długie źdźbło, ościsty lub bezostny kłos, z kłosami dwukwiatowymi o liczbie ziarniaków 1 lub 2 (rzadko 3) to jej cechy charakterystyczne4). Orkisz to również znakomite źródło składników mineralnych, takich jak m.in. cynk, potas, wapń i żelazo, oraz witamin z grup B i PP, pełnowartościowego białka oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych5). Ściśle przylegające plewy i plewki stwarzają pewne problemy w przetwórstwie, ale jednocześnie stanowią skuteczną ochronę ziarniaka przed zanieczyszczeniami z atmosfery, a nawet przed promieniowaniem radioaktywnym. Plewy wykorzystywane są jako pasza i ściółka dla zwierząt. Stanowią one również wypełnienie poduszek, kołder oraz materacy. Są też dobrym materiałem izolacyjnym. Z kolei oplewione ziarno orkiszu jest wykorzystywane do produkcji mąki, pieczywa, makaronów, kawy oraz piwa i wódki. Pozyskanie ziarna orkiszu wymaga jednak dodatkowego procesu omłotu w celu usunięcia plew z ziarniaków6). Odplewianie ziarna odbywa się w urządzeniach, które nie są do tego przystosowane, co powoduje, że proces wymaga dodatkowych operacji, a ostateczny efekt jest niezadowalający. W warunkach polskich najczęściej stosuje się odpowiednio przerobiony bukownik do koniczyny4, 7, 8). O wartości odżywczej i zdrowotnej w dużym stopniu decyduje lokalizacja uprawy, warunki pogodowe, a także metody i techniki uprawy oraz nawożenia9, 10). Niemniej, bez względu na te uwarunkowania, Ewelina Kolankowska*, Dariusz J. Choszcz, Joanna Majkowska-Gadomska, Stanisław Konopka, Adam J. Lipiński, Piotr Markowski, Krzysztof Jadwisieńczak 97/5( więcej »

Pozyskiwanie substancji biologicznie aktywnych z odpadów zrębowych brzozy (Betula spp.) z zastosowaniem ditlenku węgla w stanie nadkrytycznym - DOI:10.15199/62.2018.5.25

Marcin Stocki Ewa Zapora Edward Rój Sławomir Bakier

Brzoza (Betula spp.) jest w Polsce jednym z podstawowych lasotwórczych gatunków drzew. Zajmuje ona 7,3% ogólnej powierzchni lasów, a jej zasoby leśne na pniu szacowane są na 4,9%. Jedynie w 2016 r. z polskich lasów pozyskano ok. 40 mln m3 drewna1), z czego ok. 2 mln m3 stanowiło drewno brzozowe. Efektem ubocznym tej działalności było wytworzenie dużej ilości odpadów zrębowych w postaci drobnych gałązek brzozy, które stanowią biomasę pozostającą w środowisku leśnym2). Kora, liście oraz pąki brzozy są bogatym źródłem wielu substancji biologicznie aktywnych. Są to m.in. związki terpenowe3) oraz fenolowe4), glikozydy5) i fitosterole6), które od wieków wykorzystywane są w medycynie tradycyjnej7). Dotychczasowe doniesienia naukowe wskazują, że substancje aktywne zawarte są głównie w liściach brzozy. Można wśród nich wyróżnić takie substancje, jak flawonoidy, triterpeny (m.in. saponiny triterpenowe), bogate w seskwiterpeny olejki eteryczne, poliprenole, kwasy polifenolowe, leukoantocyjanidyny, garbniki typu katecholowego, a także sole magnezu, cynku i miedzi8). Dlatego też powszechnie wykorzystuje się liście zarówno B. pendula, jak i B. pubescens oraz mieszańców obu gatunków do celów medycznych9). Napary z liści brzozy stosuje się przy infekcjach układu moczowego i reumatoidalnym zapaleniu stawów7). Wyciągi z kory brzozy są używane w leczeniu chorób skóry oraz jako środek przeciwgorączkowy10). Liczne badania naukowe potwierdzają przeciwzapalne11), antybakteryjne12) oraz antynowotworowe13) działanie ekstraktów 97/5(2018) 775 Dr hab. inż. Sławomir BAKIER w roku 1985 ukończył studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Białostockiej. Stopień doktora uzyskał w 1994 r. na tym samym wydziale, a stopień doktora habilitowanego w 2009 r. na Wydziale Nauk o Żywności Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Jest dziekanem Zamiejscowego Wydziału Leśnego Politechniki Białostockiej w Hajnówce. Specjalność - budowa i eksploatacja m więcej »

Przemysł 4.0 a sektor chemiczny gospodarki - DOI:10.15199/62.2018.5.30

Katarzyna Nosalsk Grzegorz Mazurek

Transformacja cyfrowa, będąca kompleksowym procesem przechodzenia organizacji na nowe sposoby pracy przy wykorzystaniu technologii cyfrowych, w sektorze przemysłowym określa się jako rozwój Przemysłu 4.0. W ostatnich latach zachodzi proces dynamicznego adoptowania nowych technologii również w sektorze chemicznym. Zakres zmian i wyzwań, z jakimi mierzą się firmy produkcyjne sektora chemicznego w obliczu transformacji cyfrowej społeczeństw i gospodarek to temat artykułu. Przemysł chemiczny to kluczowy sektor polskiej gospodarki, odpowiadający za znaczną część krajowego eksportu, wykazujący się wysokim tempem wzrostu. Charakteryzuje się on dużym stopniem automatyzacji produkcji z uwagi na różnorodność procesów technologicznych i wymagające warunki produkcyjne. Wysokie temperatury, szkodliwe substancje chemiczne stwarzają niebezpieczne warunki pracy, co wymusza również wysoką standaryzację procesów produkcji. Globalna konkurencja i dominujące obecnie trendy branżowe, takie jak cyfrowa transformacja, proekologiczność, budowanie konkurencyjności poprzez dostęp do tanich surowców i rozwój innowacyjności wymuszają ciągłe doskonalenie przedsiębiorstw tego sektora. Obserwując działania największych światowych liderów branży można zauważyć zmiany strategiczne podejmowane w celu odpowiedzi na zmieniające się trendy. Firmy inwestują duże budżety w działalność B+R, podejmują inicjatywy optymalizacji kosztów i poprawę efektywności operacyjnej, wprowadzają nowe produkty, intensyfikują integrację łańcuchów wartości i optymalizację procesów logistycznych. Dlatego też, wyzwania stawiane przez koncepcję digitalizacji przemysłu jaką jest Przemysł 4.0 dają branży dużą perspektywę poprawy konkurencyjności. Istota Przemysłu 4.0 Przemysł 4.0 jest określeniem zbiorczym dla innowacji technologicznych oraz zagadnień organizacji łańcucha wartości, które zmieniają produkcję przemysłową pod wpływem nowych technologii cyfrowych. W efekci więcej »

Ropa naftowa Alaski i Murkowscy - DOI:10.15199/62.2018.5.29

Ludwik M. Bednarz

Alaska to stan Stanów Zjednoczonych w północno-zachodniej części Ameryki Północnej, graniczący od wschodu z Kanadą, a od zachodu, przez Cieśninę Beringa, z Rosją. Jej powierzchnia jest zdominowana przez góry, z najwyższym punktem Ameryki Północnej, jakim jest szczyt Denali (dawna nazwa: McKinley), 6194 m n.p.m. Alaska ma największą powierzchnię spośród wszystkich stanów USA oraz najmniejszą gęstość zaludnienia. Powierzchnię 1,5 mln km2 zamieszkuje 740 tys. osób. Terytorium Alaski jest większe od łącznej wielkości terytorium Polski, Niemiec, Czech, Słowacji, Białorusi, Ukrainy i Litwy. Biali stanowią 70% ludności Alaski, Eskimosi (kilkanaście plemion) 15%, Azjaci 5%, a Czarni 3%. Obszar Alaski został odkryty przez Vitusa J. Beringa, duńskiego żeglarza w służbie rosyjskiej, który dopłynął do jej brzegów w 1741 r. Aleksander II, car Imperium Rosyjskiego, sprzedał ją Stanom Zjednoczonym za 7,2 mln USD w 1867 r. Jednym z pierwszych amerykańskich urzędników federalnych Alaski został Polak, Włodzimierz Krzyżanowski. W tym czasie Alaska nie miała ani gospodarczego, ani militarnego znaczenia dla Rosji, która borykała się z problemem opanowania gigantycznych terytoriów Syberii i Dalekiego Wschodu. Do Unii Alaska została przyjęta jako 49. stan w 1959 r. Wzrost gospodarczy Alaski i gwałtowny rozwój osadnictwa nastąpił po odkryciu w 1897 r. złóż złota w Klondike. W późniejszym okresie podjęto także eksploatację złóż miedzi i węgla. W latach 50. i 60. XX w. oprócz tradycyjnych gałęzi gospodarki, takich jak rybołówstwo, leśnictwo, górnictwo i myślistwo, nastąpił wzrost znaczenia turystyki. Kolejnym mocnym bodźcem wzrostu ekonomicznego stało się odkrycie ropy naftowej w 1957 r. Obecnie eksploatuje się tam ropę naftową, gaz ziemny, złoto, platynę oraz rudy miedzi, cyny, ni więcej »

Skład chemiczny sproszkowanego miąższu dyni i jego wykorzystanie do celów spożywczych - DOI:10.15199/62.2018.5.21

Marian K. Panasiewicz Jacek Mazur Paweł Sobczak Kazimierz Zawiślak Kinga Kraśnicka Karol Kupryaniuk

Odmiany dyni różnią się od siebie kształtem, rozmiarem, barwą, składem chemicznym oraz możliwością wykorzystania. Dynia (jej pestki i miąższ) często przewyższa swoimi walorami żywnościowymi i technologicznymi inne warzywa1). Świeża masa owocu dyni składa się z łupiny 16-17%, miąższu 73-79,6% oraz nasion (pestek) 4,4-10%. Miąższ dyni, w zależności od gatunku i odmiany, ma mocno zróżnicowany skład chemiczny1, 2). Obecnie obserwuje się wzrost zapotrzebowania na nowe surowce rolno-spożywcze i półprodukty, zwłaszcza te pozyskiwane nowatorskimi metodami przetwarzania3, 4). W Polsce wzrasta zainteresowanie uprawą dyni na skalę przemysłową. Spowodowane jest to m.in. wzrastającym zapotrzebowaniem na miąższ dyni przez przemysł kosmetyczny, farmaceutyczny i spożywczy, gdzie wykorzystywany jest on jako naturalny dodatek do wielu kosmetyków, preparatów farmaceutycznych oraz produktów żywnościowych. Szczególne zastosowanie znalazł on jako naturalny barwnik i dodatek do odżywek dla dzieci oraz składnik wyrobów kosmetycznych i farmaceutycznych. Z danych literaturowych jednoznacznie wynika, że dynia zasługuje na większe rozpowszechnienie wynikające z wysokiej wartości odżywczej5, 6). Dynia jest jednym z warzyw, które spełnia wymagania dotyczące zdrowego odżywiania7-9). Jest warzywem niskokalorycznym i lekkostrawnym ze względu na niską wartość energetyczną. Posiada ona także wiele łatwo przyswajalnych składników odżywczych i dlatego jest cennym komponentem diet odchudzających10, 11). Jednym ze sposobów zwiększenia konsumpcji miąższu dyni jest tworzenie nowych, trwałych jego postaci np. w formie proszku, tabletek i peletów, dzięki czemu możliwe jest jego szersze wykorzystanie12). Dzięki sproszkowaniu miąższu dyni możliwe będzie uniezależnienie się od sezonowości produkcji. Ze względu na znaczący wzrost zainteresowaniem uprawą, konsumpcją i przetwórstwem owocu dyni oraz rosnące zapotrzebowanie na ten surowiec, ważnym czynnikiem jest zdobycie wied więcej »

Stabilność mikrobiologiczna i energetyczna biomasy przeznaczonej do termochemicznej konwersji w procesie zgazowania - DOI:10.15199/62.2018.5.9

Małgorzata Hawrot-Paw Adam Koniuszy Damian Pizoń Andrzej Karbowy

Biomasa jest odnawialnym i zrównoważonym źródłem energii. Jest dostępna w dużych ilościach i może być wykorzystana zarówno do produkcji ciepła, energii elektrycznej, jak i biopaliw1). Tradycyjnie biomasę spala się, w wyniku czego powstaje ciepło, a w procesie zgazowania energia chemiczna węgla z biomasy jest przekształcana w gaz, w skład którego wchodzą m.in. CH4, CO i H2. Może on być standaryzowany pod względem jakości i jest bardziej uniwersalny w zastosowaniu niż biomasa, gdyż może zasilać silniki i turbiny gazowe, stając się źródłem energii elektrycznej. Zwiększa to potencjalną przydatność biomasy jako źródła odnawialnego, a poprzez zastąpienie paliw konwencjonalnych, jest również sposobem ograniczenia emisji gazów cieplarnianych2). Produkty spalania gazu powstałego z biomasy drzewnej, tworzące się w silnikach spalinowych układów kogeneracyjnych, wykazują mniejszą toksyczność w porównaniu z produktami spalania biomasy w piecach grzewczych. Proces spalania w silnikach prowadzony jest w znacznie wyższych temperaturach, powyżej 1000°C, oraz przy wyższych współczynnikach nadmiaru powietrza λ > 1 w porównaniu z piecami grzewczymi do spalania biomasy, w których moc cieplna regulowana jest głównie ilością podawanego powietrza, co w konsekwencji przyczynia się do spalania niezupełnego. Istotny wpływ na przebieg zgazowywania biomasy ma przede wszystkim jej wilgotność (< 15%), wielkość cząstek materiału wsa97/ 5(2018) 707 Dr hab. inż. Andrzej KARBOWY w roku 1995 ukończył studia na Wydziale Rolniczym Akademii Rolniczej w Szczecinie. W 2004 r. uzyskał stopień doktora nauk rolnic więcej »

Właściwości chemiczne wybranych produktów odpadowych przetwórstwa rolno-spożywczego w aspekcie ich energetycznego wykorzystania - DOI:10.15199/62.2018.5.26

Joanna Szyszlak-Bargłowicz Grzegorz Zając Andrzej Kuranc Tomasz Słowik Agnieszka Dudziak Monika Stoma Jacek Wasilewski

Paliwa kopalne, takie jak ropa naftowa, węgiel i gaz ziemny mają wciąż największy udział wśród źródeł energii na świecie. Jednak obawy dotyczące wpływu wykorzystania tych paliw na zmiany klimatyczne oraz perspektywa ich wyczerpania powodują konieczność poszukiwania czystszych metod wytwarzania energii. Rozwój sektora odnawialnych źródeł energii wywołuje pozytywne zmiany w otoczeniu rolnictwa oraz w środowisku naturalnym, zmierzając do zrównoważonego gospodarczego rozwoju świata1, 2). Biomasa, która stanowi ogromny potencjał na całym świecie, jest jedną z obiecujących alternatyw dla paliw kopalnych3-5). Wśród wielu jej zalet należy wymienić dostępność, neutralność emisji CO2 oraz małą zawartość siarki i popiołu. Wykorzystanie energii z biomasy sprzyja zmniejszeniu zużycia paliw kopalnych, a przez to zmniejszeniu problemów środowiskowych i energetycznych. Wykorzystanie energetyczne odpadów pochodzenia roślinnego to także sposób na rozwiązanie problemów związanych z ich zagospodarowaniem. Według różnych źródeł szacuje się, że 14% światowego zapotrzebowania na energię dostarcza biomasa, a spalanie biomasy stanowi ponad 90% całkowitej światowej bioenergii. Pojęcie "biomasa" obejmuje wszystkie materiały pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, odpady rolnicze, produkty i pozostałości przemysłu rolno-spożywczego. Głównymi zasobami biomasy są uprawy rolne i ich odpady uboczne, odpady zwierzęce, organizmy wodne (algi, wodorosty), rośliny i pozostałości leśne, odpady z przetwarzania żywności, odpady komunalne i odpady z obróbki drewna6-9). Niestety, biomasa ma także pewne wady, takie jak mała wartość opałowa i mała gęstość, wysoka wilgotność i zawartość substancji lotnych oraz duża wartość stosunku O:C. Joanna Szyszlak-Bargłowicz, Grzegorz Zając, Andrzej Kuranc*, Tomasz Słowik, Agnieszka Dudziak, Monika Stoma, Jacek Wasilewski 780 97/5(2018) Mgr inż. Agnieszka DUDZIAK w roku 2005 ukończyła studia na Wydziale Inżynierii Produkcji Uniwers więcej »

Wpływ dodatku oleożywic na właściwości chemiczne oleju rzepakowego tłoczonego na zimno - DOI:10.15199/62.2018.5.24

Agnieszka Starek Agnieszka Sagan* Bożena Kiczorowska Marek Szmigielski Beata Ślaska-Grzywna Dariusz Andrejko Katarzyna Kozłowicz Agata Blicharz-Kania Marta Krajewska

Oleje roślinne służą głównie do bezpośredniego spożycia, ale wykorzystuje się również do produkcji biopaliw1, 2) oraz środków smarowych3). Znalazły one także zastosowanie w przemyśle kosmetycznym, gdzie mogą zastępować bazy syntetyczne w kremach4). W przemyśle spożywczym są one stosowane m.in. do produkcji emulsji. Oleje wykorzystywane są także w chemicznej lub enzymatycznej syntezie tłuszczów piekarskich i cukierniczych. Mogą służyć jako substrat do syntezy triacylogliceroli spełniających specyficzne wymagania żywieniowe, np. do otrzymywania substytutu tłuszczu mlecznego5). Podczas przetwarzania i przechowywania lipidów mogą zachodzić zmiany obniżające ich jakość. Jako estry ulegają one hydrolizie do wolnych kwasów tłuszczowych i glicerolu. Proces ten może zachodzić pod wpływem wody, temperatury i enzymów z klasy lipaz znajdujących się w tkankach roślinnych. Tłuszcze ulegają także utlenieniu. Reakcje utleniania lipidów są bardzo złożone i mogą przebiegać wg różnych mechanizmów6). Najpopularniejszym zabiegiem, który pozwala na ograniczenie procesu utleniania jest stosowanie przeciwutleniaczy. Niegdyś były to głównie związki syntetyczne, jednak w ostatnich latach, ze względu na ich toksyczne oddziaływanie na organizm człowieka, dąży się do zastępowania ich składnikami pochodzenia naturalnego, np. ziołami, żywicami i innymi dodatkami roślinnymi7, 8). W żywicach z drzew z rodziny Burseraceae, np. Boswelia serrata, Boswellia carteri, Commiphora wightii występują mono- i diterpeny, a także octan etylu, octan oktylu oraz metyloanizol. Wśród terpenów występujących w tych żywicach największą aktywność biologiczną wykazują kwasy bosweliowe9, 10). Zalicza się je do triterpenów pentacyklicznych charakteryzujących się obecnością pięciu sześciowęglowych lub jednego pięcio - i czterech sześciowęglowych pierścieni (rys. 1). Po przebadaniu wybranych triterpenów metodami in vitro i in vivo na organizmach myszy Uniwersytet Przyrodniczy w Lublin więcej »

Wpływ dodatku środka spieniającego na właściwości pianek skrobiowych - DOI:10.15199/62.2018.5.4

Maciej Combrzyński Arkadiusz Matysiak Agnieszka Wójtowicz Tomasz Oniszczuk Karol Kupryaniuk Katarzyna Żelizko Maciej Kuboń Jakub Mazurkiewicz Marcin Mitrus

Pod pojęciem polimerowe materiały spienione rozumie się tworzywa polimerowe o strukturze bąbelkowych porów, ale tym terminem określa się także materiały o strukturze siatkowej. W powszechnym słownictwie tworzywa spienione nazywa się piankami (foams).Wytwarzane na bazie polimerów charakteryzują się obecnością różnych związków gazowych w porach, podobnie jak w kompozytach polimerowych i innych materiałach, w których gaz jest umieszczany celowo. Polimery spienione stosowane są m.in. w produkcji tworzyw termizolacyjnych1-3). Polimerowe materiały spienione to przede wszystkim poliuretany (PU), polistyren (PS), poli(chlorek winylu) (PVC), polietylen (PE) i żywice mocznikowo-formaldehydowe (UF). Do spienianych tworzyw należą również fenoplasty (PF), żywice epoksydowe (ER), żywice krzemoorganiczne (OS), octany celulozy oraz poli(metakrylan metylu) (PMMA). W ciągu ostatnich lat zaczęto spieniać również polipropylen (PP), poliwęglany (PC), poli(tetrafluoroetylen) (PTFE) oraz poliamidy (PA)4-8). Polimerowe materiały spienione, dzięki swojej komórkowej strukturze i bardzo dobrym właściwościom izolacyjnym, znalazły szerokie zastosowanie w budownictwie, chłodnictwie oraz opakowalnictwie9, 10). Dobór odpowiednich zabezpieczeń przeciwwstrząsowych uzależniony jest od rodzaju stosowanego opakowania, kształtu i masy wyrobu, jego wrażliwości na mechaniczne uszkodzenia oraz od możliwych utrudnień w trakcie transportu i przemieszczania produktu. Na rynku dostępnych jest wiele grup produktów, które należy zabezpieczać przed uszkodzeniami mechanicznymi. Spienione tworzywa sztuczne są bardziej wytrzymałe niż opakowania tekturowe i odporne na wiele negatywnych zjawisk11-13). Intensyfikacja procesu wytwarzania wyrobów wrażliwych na uszkodzenia mechaniczne przyczyniła się do zwracania większej uwagi na właściwe ich pakowanie i stosowanie spienionych materiałów opakowaniowych na bazie polimerów. W Stanach Zjednoczonych dużą ilość materiałów spienionych wy więcej »

Wpływ dodatku wycierki ziemniaczanej na proces zagęszczania mieszanek perzu - DOI:10.15199/62.2018.5.16

Małgorzata Kowczyk-Sadowy Jolanta Piekut* Sławomir Obidziński

Karmienie zwierząt paszą wysokiej jakości w pełni pokrywającą zapotrzebowanie na składniki odżywcze powinno być priorytetowym zadaniem hodowcy. Od tego bowiem zależy prawidłowy rozwój i wysoka produkcyjność. Na jakość paszy ma wpływ przede wszystkim dobór komponentów zapewniających zbilansowaną dietę oraz odpowiednio dobrane funkcjonalne dodatki paszowe, które uzupełniają zapotrzebowanie na składniki bioaktywne. Żywienie zwierząt powinno być oparte na zdrowych zasadach i na paszy możliwie jak najbardziej zbliżonej do tej, którą spożywają zwierzęta wolno żyjące w przyrodzie. W celu urozmaicenia monodiety zwierząt hodowlanych, np. bydła lub trzody chlewnej, poszukiwane są możliwości wykorzystania różnych roślin zielarskich i przyprawowych, w tym i leczniczych jako dodatków do pasz. Po wprowadzeniu w Polsce zakazu stosowania antybiotyków jako stymulatorów wzrostu1) zintensyfikowano prace badawcze nad poszukiwaniem różnych alternatywnych dodatków paszowych, które mogłyby zastępować tego typu preparaty lub przyczynić się do osiągania podobnych efektów zdrowotnych w produkcji zwierzęcej2). Spośród różnych dodatków na uwagę zasługują rośliny lub części roślin, np. kłącza perzu lub uzyskiwane z nich preparaty. Perz jako roślina lecznicza jest stosowany wyłącznie w medycynie ludowej oraz wspomagająco w leczeniu różnego rodzaju schorzeń. Częścią leczniczą perzu są najczęściej kłącza. Najlepsze pod względem zawartości związków biologicznie aktywnych korzenie perzu są pozyskiwane wiosną lub jesienią, latem natomiast najbogatsze w składniki odżywcze są części nadziemne. Kłącza stanowią białawe lub żółtawe podziemne pędy o średnicy 1,5-4 mm z twardymi, spiczastymi końcami. Zawierają dużo węglowodanów i służą jako rezerwy pokarmowe dla rośliny3-6). Producenci pasz poszukują produktów pochodzenia naturalnego, które mogą być alternatywą syntetycznych analogów stosowanych jako funkcjonalne dodatki do pasz o właściwościach prozdrowotnych. 738 więcej »

Wpływ dolewek oleju silnikowego na zawartość wybranych pierwiastków śladowych - DOI:10.15199/62.2018.5.28

Grzegorz Zając Artur Wolak Joanna Szyszlak-Bargłowicz

Ze względu na postęp technologiczny i coraz bardziej zaawansowane konstrukcje silników spalinowych coraz więcej uwagi poświęca się jakości oleju silnikowego. Olej, podobnie jak wszystkie inne płyny eksploatacyjne, jest podatny na zużywanie. Zachodzące w czasie eksploatacji oleju silnikowego procesy degradacji powodują zmiany jego właściwości użytkowych. Zmiany te są spowodowane zarówno procesami chemicznymi, którym ulegają składniki oleju, jak też wpływem zanieczyszczeń, takich jak produkty zużycia, paliwo, sadza i woda, przedostających się do oleju w warunkach eksploatacji. Przyczynia się to do zmian lepkości, zachodzenia korozji oraz formowania laków i szlamów, prowadząc do uszkodzenia mechanizmów silnika. Powstałe zmiany zakłócają swobodny przepływ oleju poprzez zatykanie kanałów olejowych i prowadzą do przyspieszonego zużycia współpracujących elementów. Monitorowanie właściwości użytkowych oleju smarowego w eksploatowanym silniku jest jednym z istotnych nośników informacji o jego stanie technicznym1). O pochodzeniu wykrytych w oleju substancji można wnioskować na podstawie informacji o bazie olejowej, pakiecie dodatków uszlachetniających, komponentach paliwa oddziałującego na olej oraz metalach, z których wykonane zostały elementy robocze silników2). Na skutek zachodzących w oleju zmian, zwanych starzeniem się oleju, zachodzi konieczność regularnej wymiany oleju silnikowego na świeży. Producenci silników ustalają harmonogram wymiany oleju, którego celem jest osiągnięcie optymalnej wydajności silnika i wydłużenie jego żywotności. Jednak zmiany zachodzące w eksploatowanym oleju to nie tylko jego degradacja, ale także "odświeżanie" poprzez "dolewki"3). Laber4) wskazuje na ilość dolewanego oleju jako na jedną z pięciu składowych powiązanych z intensywnością zanieczyszczenia oleju. Pozostałe cztery czynniki, od których ta intensywność zależy to rodzaj i właściwości paliwa, rodzaj oleju, typ układu filtracji i rodzaju filtrów ol więcej »

Wpływ nanododatków do polimerów w aspekcie ich wykorzystania jako przemysłowych materiałów przeciwbakteryjnych - DOI:10.15199/62.2018.5.11

Marek Jałbrzykowski Katarzyna Leszczyńska Sławomir Obidziński Andrzej Łukasik

W ostatnich latach zauważa się dynamiczny rozwój polimerowych materiałów inżynierskich modyfikowanych napełniaczami, a w szczególności nanododatkami1-7). Jako powszechne nanonapełniacze stosuje się m.in. nanocząstki złota, srebra, miedzi i krzemionki8-12). Dostępne w tym zakresie dane literaturowe odnoszą się przede wszystkim do wpływu nanododatków na właściwości użytkowe materiałów13-17), takie jak właściwości przewodzące/elektryczne, fizyczne, mechaniczne, optyczne i przeciwdrobnoustrojowe. Opisano też ogólny wpływ nanododatków na tego typu oddziaływania18). Mało jest w literaturze danych liczbowych opisujących ilościowo wpływ nanododatków na rozwój kolonii grzybiczych lub bakteryjnych18, 19). Jeszcze mniej reprezentowana jest tematyka oddziaływań antygrzybiczych lub przeciwbakteryjnych w konkretnych zastosowaniach przemysłowych20). W tym kontekście przedstawiono możliwości aplikacyjne (dla potrzeb przemysłu) materiałów polimerowych wzbogacanych nanododatkami. Dokonano też ilościowego opisu ich wpływu na rozwój kolonii bakteryjnych. Do tego celu wybrano kombinację nanocząstek srebra, miedzi i tlenku grafenu. Jako składnik podstawowy kompozycji (matrycę) wytypowano polistyren (PS). Po przygotowaniu prototypowych kompozycji wykonano serię badań mikrobiologicznych, tribologicznych oraz stanowiskowych (na rzeczywistym urządzeniu przemysłowym). Jako zastosowanie przemysłowe wytypowano linię do wytwarzania past warzywnych wykorzystywaną w firmie PPUH Rogowski w Łomży. Głównym elementem roboczym linii jest homogenizator (rys. 1a), którego praca polega na rozdrabnianiu wsadu składającego się z surowców spożywczych (np. surowego czosnku).Wsad do homogenizatora rozdrabniany jest za pomocą specjalnego noża (rys. 1b). W odniesieniu do wytwarzania past spożywczych coraz większy nacisk kładzie się na zagadnienia jakości, bezpieczeństwa, trwałości oraz ich odporności na działanie mikro- i makroklimatu. Chodzi tu przede wszystkim o niebezpi więcej »

Wpływ obróbki ultradźwiękowej na stabilność i aktywność antyoksydacyjną kwasu galusowego - DOI:10.15199/62.2018.5.13

Zbigniew Kobus Leszek Rydzak Kamil Wilczyński Rafał Nadulski Tomasz Guz Kazimierz Zawiślak

Ekstrakcja ultradźwiękowa jest nową i wydajną metodą pozyskiwania wielu substancji chemicznych z matrycy ciała stałego. Do głównych jej zalet należą niskie koszty, krótki czas obróbki, przyjazność dla środowiska oraz duża efektywność w porównaniu z tradycyjnymi metodami ekstrakcji. Z tego powodu technika ta jest skutecznie wykorzystywana do pozyskiwania substancji naturalnych, takich jak polisacharydy, polifenole, flawonoidy, wanilina, karotenoidy1-4) oraz inne substancje czynne5). Pole akustyczne indukuje wiele zjawisk fizycznych, które niszczą ściany komórkowe, zmniejszają wymiary cząsteczek oraz intensyfikują transfer masy. Najważniejsze efekty wywoływane przez ultradźwięki to kawitacja, efekty cieplne oraz mikroprzepływy6). Szczególnie istotne znaczenie w procesie ekstrakcji ultradźwiękowej ma kawitacja. Polega ona na tworzeniu się, a następnie zapadaniu tzw. pęcherzyków kawitacyjnych pod wpływem gwałtownych zmian ciśnienia spowodowanych oddziaływaniem pola ultradźwiękowego. Towarzyszy temu powstawanie fali uderzeniowej, która z kolei intensyfikuje przebieg reakcji chemicznych oraz wywołuje wtórne efekty fizyczne. Dodatkowo kawitacja może prowadzić do powstawania silnych strumieni akustycznych, dużych naprężeń ścinających przy ścianach pęcherzyków kawitacyjnych, do tworzenia się mikroprzepływów wokół powierzchni cząstek ciała stałego oraz generowania bardzo aktywnych wolnych rodników7). Substancje organiczne zawarte w ekstrahowanym roztworze mogą reagować z wolnymi rodnikami i w wyniku tego oddziaływania ulegać degradacji. Z tego względu zjawisko kawitacji akustycznej niekiedy wykorzystuje się do rozkładu wybranych substancji chemicznych8-10). Ostatnio dużo uwagi poświęca się wykorzystaniu ekstrakcji ultradźwiękowej do pozyskiwania substancji biologicznie czynnych, w tym zwłaszcza polifenoli. Większość badań prowadzi się w kierunku optymalizacji parametrów operacyjnych, takich jak czas ekstrakcji, częstotliwość i natężenie więcej »

Wpływ ozonowania nasion rzepaku na barwę oleju - DOI:10.15199/62.2018.5.23

Monika Sachadyn-Król Izabella Jackowska

Na jakość oleju rzepakowego wpływa metoda jego pozyskania, ale przede wszystkim stopień zanieczyszczenia nasion, ich czystość mikrobiologiczna oraz zawartość substancji przeciw- i proutleniających. Nadrzędnym celem ozonowania nasion rzepaku jest ograniczenie niekorzystnych procesów zachodzących w nasionach podczas przechowywania. Ozon, działając na powierzchni, dezynfekuje okrywę nasienną, rozkłada pozostałości pestycydów oraz wtórne produkty metabolizmu grzybów pleśniowych1-3). Rzepak jako surowiec oleisty trudno porównywać z innymi nasionami, jednak w dostępnej literaturze światowej brakuje doniesień na temat wpływu ozonowania nasion rzepaku na jakość oleju i produktów ubocznych, takich jak np. wytłoki czy śruta poekstrakcyjna. Nasiona rzepaku, ze względu na dużą zawartość tłuszczu, są szczególnie narażone na niekorzystne i silnie utleniające właściwości ozonu, zatem jego stosowanie musi być ściśle kontrolowane, a efekty jego działania dokładnie zbadane. Wyniki przeprowadzonych badań na temat wpływu ozonowania na jakość żywności jednoznacznie wskazują, że niewłaściwe stosowanie ozonu może powodować m.in. utlenianie powierzchniowej warstwy produktów żywnościowych i w konsekwencji powstawanie przebarwień, a także pogorszenie smaku1, 4). Do skutecznego i bezpiecznego stosowania ozonu parametry ozonowania muszą być ściśle określone. Barwa ogólna (BO) określa jakość olejów poprzez zawartość barwników karotenoidowych oraz chlorofilowych. Jest wyrażana jako pomnożona przez 1000 suma absorbancji barwników karotenoidowych i chlorofilowych. BO oleju rzepakowego zależy od odmiany rośliny, metody jego otrzymywania oraz rodzaju procesów, jakim jest poddawany, a także takich czynników, jak warunki zbioru i przechowywania nasion, stopień ich uszkodzenia i temperatura suszenia5). Jak wynika z pracy Zadernowskiego i współpr.6, najmniejsze wartości BO miały oleje ekstrahowane, a największe odnotowano dla olejów tłoczonych w prasie ślimakowej. więcej »

Wpływ popiołów ze spalania biomasy na odczyn, właściwości sorpcyjne i zawartość przyswajalnych form makroelementów w glebie - DOI:10.15199/62.2018.5.3

Eliza Bilenda Edward Meller

Bilans energetyczny Polski zakłada na najbliższe lata wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych1-3). W traktacie akcesyjnym o przystąpieniu do Unii Europejskiej Polska zadeklarowała wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w produkcji energii elektrycznej do 14% w 2020 r. Hydrogeologiczne uwarunkowania Polski nie pozwalają uzyskać tak znacznego udziału odnawialnych źródeł z energetyki wodnej, wiatrowej i geotermalnej4). Największy potencjał ma tu biomasa, gdyż w kraju przeważają lasy i grunty użytkowane rolniczo i tereny odłogowane, nadające się pod plantację roślin energetycznych5). Spalana jest głównie biomasa drzewna oraz kwalifikowane jako biomasa odpady z produkcji roślinnej6). Dla energetyki istotne są nie tylko parametry samego surowca, ale także popiołu z jego spalania7). Popiół ten zawiera niezbędne dla roślin makro-i mikroskładniki, a zastosowany jako nawóz może przyczynić się do poprawy właściwości fizyczno-chemicznych gleby i plonowania roślin8). Celem pracy była ocena przydatności popiołów ze spalania biomasy jako substytutu tradycyjnego nawozu potasowego oraz jego wpływu na Ash from combusting a mixt. of wood chips, energetic willow, maize, and straw was applied in the 3 y. long exp. in doses 3.5-10.5 Mg/ha as a substitute for K mineral fertilizers to study its effect on soil pH and sorption properties and on contents of plant-available K, P and Mg macroelements. The ash addn. resulted in an increase in the content of assimilable P, K, and Mg forms and in the sorption capacity of the soil. Określono przydatność popiołów ze spalania biomasy w rolnictwie, jako substytutu nawozu mineralnego potasowego. W doświadczeniu stosowano corocznie popioły powstałe w wyniku spalania mieszaniny zrębków drzewnych, wierzby energetycznej, kukurydzy i słomy w dawkach 3,5-10,5 Mg/ha. Badania wykazały pozytywny wpływ dawek popiołów 7,0 i 10,5 Mg/ha na kształtowanie odczynu gleby, a wszystkich zastosowanych dawek popiołu na więcej »

Wpływ procesu produkcyjnego na jakość dżemu truskawkowego - DOI:10.15199/62.2018.5.1

Agata Bieńczak Joanna Markowska Elżbieta Polak Krzysztof Bieńczak Zuzanna Sydow Liliana Rak-Urbaniak

Warzywa i owoce ze względu na zawartość cennych składników pokarmowych, takich jak witaminy, związki mineralne, polifenole, błonnik pokarmowy, glukozę, fruktozę i inne, leżą u podstawy piramidy żywieniowej1). W Polsce problemem utrzymania wysokiego spożycia warzyw i owoców równomiernie przez cały rok są wahania sezonowe. Najkorzystniejsze dla zdrowia jest spożywanie ich w postaci świeżej, surowej, jednak znaczna ich część jest przetwarzana i utrwalana. Alternatywą dla świeżych warzyw i owoców w sezonie jesienno-zimowym jest stale powiększający się asortyment konserw i przetworów, takich jak marynaty, mrożonki, konserwy sterylizowane, koncentraty, marmolady, powidła, konfitury lub dżemy2). Według Euromonitor, w 2016 r. Polacy wydali na dżemy i konfitury 361,7 mln zł3). Wśród dominujących są takie warianty smakowe jak brzoskwinia, wiśnia, czarna porzeczka, malina, śliwka, owoce leśne, jagoda, pomarańcza i gruszka. Najbardziej popularnym wśród konsumentów jest dżem truskawkowy. Polscy konsumenci są coraz bardziej zainteresowani produktami prozdrowotnymi, zawierającymi naturalne składniki oraz dużą ilość owoców. W procesie przetwórstwa następują straty dużej części składników odżywczych i bioaktywnych, głównie podczas pasteryzacji czy sterylizacji produktów. W produkcji przetworów owocowo-warzywnych, jednym z najważniejszych etapów jest proces obróbki termicznej związany z zagęszczaniem wsadu. Stąd też istotnym zadaniem dla producentów maszyn spożywczych jest opracowanie nowych, bardziej funkcjonalnych urządzeń. Nowością na rynku jest opracowany uniwersalny aparat wyparny z możliwością odzysku aromatu zawartego w skroplinach, który może stanowić naturalną alternatywę dla syntetycznych związków zapachowych. Ponadto, zastosowanie w procesie technologicznym skroplin jako zamiennika wody i zarazem nośnika Agata Bieńczaka,*, Joanna Markowskab, Elżbieta Polakb, Krzysztof Bieńczakc, Zuzanna Sydowc, Liliana Rak-Urbaniakd 97/5(2018) 669 więcej »

Wpływ spalania paliwa alternatywnego o odmiennych właściwościach fizykochemicznych na dynamikę pojazdów specjalnych - DOI:10.15199/62.2018.5.18

Witold Luty Marcin Mieteń Przemysław Simiński

Pojazdy specjalne eksploatowane w siłach zbrojnych muszą spełniać określone wymagania co do dynamiki jazdy. Często dużym wyzwaniem dla producentów silników jest stawiane wymaganie stosowania jednolitego paliwa pola walki F-34. Od przebiegu procesu spalania zależy współczynnik wzrostu ciśnienia, szczytowe ciśnienie spalania, szybkość narastania ciśnienia oraz zwłoka zapłonu. Może rzutować to na osiągi pojazdu. Proces spalania przebiega częściowo w przemianie zbliżonej do izochorycznej a częściowo podczas przemiany izobarycznej. Od wartości opałowej i kaloryczności paliwa zależeć będą parametry pracy silnika i starty. Paliwo F-34 różni się od oleju napędowego właściwościami fizycznymi, co może nie tylko wpływać na efektywność pracy silnika, ale również być przyczyną jego uszkodzeń1-3). Paliwo F-34 jest paliwem opartym na lżejszych i bardziej lotnych frakcjach węglowodorów niż olej napędowy (ON)4). Wpływ zmiany niektórych charakterystycznych cech paliwa na pracę silnika może jednak być kompensowany poprzez sterowanie układem zasilania. Z punktu widzenia efektywności pracy silnika zmiana paliwa z ON na F-34 nie musi zatem prowadzić do istotnych zmian efektywności jego pracy. Wyniki badań prezentowane w różnych publikacjach pokazują, że zmiana paliwa z ON na F-34 może powodować spadek momentu obrotowego oraz mocy maksymalnej silnika. Zmiany efektywności pracy pokazywano na przykładzie zmian charakterystyki prędkościowej silnika zasilanego różnymi paliwami. Przedstawione wyniki badań pozwalają nie tylko na jakościową, ale również na ilościową (liczbową) ocenę wpływu zastosowanego paliwa na efektywność pracy silnika, określoną momentem napędowym przy określonej prędkości obrotowej wału korbowego5-12). Wyraźne zagrożenie stanowi jednak znaczne obniżenie lepkości paliwa F-34, które może prowadzić do przyspieszonego zużycia lub zatarcia element więcej »

Wpływ sposobu suszenia odpadów owocowych na zmiany ich właściwości fizykochemicznych - DOI:10.15199/62.2018.5.15

Małgorzata Kowczyk-Sadowy Sławomir Obidziński Marlena Dołubizno

Jak podaje Daniel i współpr.1) rolnictwo, chów zwierząt oraz przemysł przetwórczy płodów rolnych wytwarzają ogromne ilości odpadów organicznych w formie płynnej i półpłynnej. Przetwarzanie ich jest dużym wyzwaniem dla przemysłu, władz lokalnych, naukowców i inżynierów. Ilości odpadów, które powstają podczas przerobu owoców i warzyw wynoszą 20-25% przerabianego surowca2). Według Kumider3) ilość odpa-dów wytwarzanych z przerobu owoców i warzyw to nawet 35% ich masy. Największy udział w powstających odpadach mają wytłoki. Są one tanim oraz łatwo dostępnym materiałem do przetwarzania, który dodatkowo może zostać wykorzystany do różnych celów4). Z drugiej strony wytłoki owocowo-warzywne są materiałem bardzo nietrwałym i niestabilnym, ze względu na dużą zawartość wody, która może prowadzić do szybkiego wzrostu zanieczyszczeń mikrobiologicznych na terenie zakładu oraz w jego otoczeniu. Dlatego większość tego typu odpadów trafia na wysypiska z dużą szkodą zarówno dla gospodarki, jak i środowiska4). Krajewska i Miłek5) oraz Wichrowska i Żary-Sikorska6) stwierdzili, że skład chemiczny wytłoków jabłkowych zależy od takich czynników, jak odmiana jabłek, okres ich przerobu, ilość otrzymanego soku surowego oraz sposób przetwarzania na soki. Mimo problemów niestabilności biologicznej zawierają one ponad 20% suchej masy, w tym ok. 7% cukrów, 0,6-0,9% kwasów organicznych, a ponadto 2% substancji pektynowych, 5-6% błonnika, duże ilości polifenoli oraz śladowe ilości białka, mikro- i makroelementów (wapń, magnez, żelazo i potas)7). Ze względu na dużą ilość składników odżywczych wytłoki jabłkowe najczęściej wykorzystywane są jako pasza, co powoduje zmniejszenie kosztów żywienia zwierząt2, 8-10). Duża zawartość błonnika i jego frakcji pozwala na wiązanie metali i skuteczne usuwanie ich z organizmu, a dodatkowo znacznie poprawia perystaltykę jelit, zapobiega nie tylko cukrzycy, ale także otyłości, miażdżycy i chorobom serca2, 11). W swoich badaniach więcej »

Współzależność między zdolnością kiełkowania a wybranymi cechami fizyczno-chemicznymi nasion seradeli siewnej (Ornithopus sativus L.) - DOI:10.15199/62.2018.5.10

Krzysztof Jadwisieńczak Stanisław Konopka Joanna Majkowska-Gadomska Dariusz J. Choszcz Adam J. Lipiński Piotr Markowski Ewelina Kolankowska

Utrzymująca się od dłuższego czasu tendencja do tworzenia wielkoobszarowych gospodarstw indywidualnych specjalizujących się w produkcji roślinnej sprawia, że nasiennictwo staje się bardzo ważną gałęzią rolnictwa, w której znajdują swoje miejsce przeważnie duże, wyspecjalizowane i certyfikowane jednostki. Jednym z zadań takich gospodarstw jest wyprodukowanie kwalifikowanego materiału siewnego o zdolności kiełkowania powyżej 75% i czystości nie mniejszej niż 98%, co jest procesem skomplikowanym, pracochłonnym i kosztownym1). Wiąże się to z koniecznością zachowania wysokich standardów agrotechnicznych podczas zaprawiania i siewu nasion, właściwej praktyki nawożenia oraz dalszych operacji związanych ze zbiorem i późniejszą obróbką masy nasiennej (czyszczenie/sortowanie). W gospodarstwach indywidualnych, często nie posiadających wyspecjalizowanego parku maszynowego, wyprodukowanie takiego pełnowartościowego materiału siewnego nie jest możliwe. Z kolei, korzystanie z nasion niewiadomego pochodzenia wiąże się z ryzykiem uzyskania niższych plonów o gorszej jakości2). Zdarza się jednak, że w małych i średnich gospodarstwach podejmowane są próby wytworzenia własnego materiału siewnego. Odnosi się to głównie do roślin o mniejszych wymaganiach stanowiskowych, pokarmowych lub agrotechnicznych. W nasionach roślin bobowatych, do których wg botanicznej systematyki organizmów zaliczana jest seradela siewna, poza białkiem występują węglowodany, w których dominującym składnikiem jest nie tylko skrobia, ale także hemicelulozy i oligosacharydy z rodziny rafinoz. Związki te pełnią funkcję materiału zapasowego, który jako pierwszy wykorzystywany jest podczas kiełkowania nasion. Zmiany morfologiczne i biochemiczne kształtują żywotność i zdolność nasion do kiełkowania, a ta ostatnia cecha uzależniona jest również od odmiany i wpływu czynników środowiskowych3, 4).Obok cech anatomicznych, o właściwościach fizjologicznych nasiona i jego wartości użytkowej więcej »

Wybrane zgłoszenia patentowe z dziedziny chemii

Zgł. nr 421328; B01F 15/06 POLITECHNIKA WROCŁAWSKA, Wrocław; GLOBIMIX SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Ząbkowice Śląskie Pietrowicz S., Błasiak P., Czajkowski C., Nowak A., Rak J. Żuraw A., Barylak S. Mieszadło dyspergujące z pulsacyjnym wymiennikiem ciepła Mieszadło dyspergujące z pulsacyjnym wymiennikiem ciepła przeznaczone do sporządzania w kadziach zawiesin ciał stałych w substancjach płynnych utworzone jest z wału (1), w którego dolnym końcu zamocowana jest tarcza dyspergująca (2). Mieszadło wyposażone jest w meandrycznie ukształtowane rurki ciepła (3), które w części parowania (3a) umiejscowione są przylegle do tarczy dyspergującej (2), w części adiabatycznej (3b) umiejscowione są współosiowo do wału (1) a w części skraplania (3c) wprowadzone są do osadzonego na wale (1), wyposażonego w króciec dolotowy (4a) i króciec wylotowy (4b) zbiornika płynu zmiennofazowego (4), w którym wał (1) wraz z rozmieszczonymi wokół niego rurkami ciepła (3) osadzony jest obrotowo, przy czym w części adiabatycznej (3b) rurki ciepła (3) zabezpieczone są termoizolacyjnie. (1 zastrzeżenie) (rys. 1) Zgł. nr 417804; C01B 32/188 UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI, Kraków Cichoń P., Kołodziej J. Metoda syntezy wysokiej jakości grafenu na powierzchni węglika krzemu Zgłoszenie dotyczy metody syntezy wysokiej jakości grafenu na powierzchni (0001) węglika krzemu poprzez powierzchniową grafityzację związku w strumieniu atomów krzemu z zewnętrznego źródła sublimacyjnego. Przedmiotem zgłoszenia jest także grafen otrzymany tym sposobem. (7 zastrzeżeń) Zgł. nr 418097; C02F 3/30 MPWIK SPÓŁKA AKCYJNA, Wrocław; POLITECHNIKA WROCŁAWSKA, Wrocław Muszyński Huhajło M (+ 9 autorów) Sposób wytwarzania bakterii nitryfikacyjnych (AOB) Zgłoszenie dotyczy sposobu wytwarzania bakterii nitryfikacyjnych AOB (ammonia oxidizing bacteria), przeznaczonych do komory osadu czynnego, w którym prowadzi się skróconą nitryfikację, pełną nitryfikację lub wyt więcej »

Z półki księgarskiej Maria Cieślak Golonka, Jan Starosta, Anna Trzeciak Chemia koordynacyjna w zastosowaniach. Wybrane zagadnienia Wydawnictwo Naukowe PWN S.A., Warszawa 2017, 310 stron, ISBN: 978-83-01-19643-1, cena 49,50 zł

Andrzej Puszyński

Chemia związków koordynacyjnych jest bardzo ważną dziedziną chemii, gdyż związki kompleksowe odgrywają decydującą rolę w procesach biochemicznych w środowisku naturalnym. Bez nich nie istniałoby życie! Wykorzystywane są również w wielu procesach chemicznych, takich jak kataliza i analiza chemiczna materiałów, także wytwarzanie materiałów o specyficznych właściwościach i nowoczesnych leków, zwłaszcza przeciwnowotworowych. W Polsce praktycznie we wszystkich uczelniach obserwuje się zainteresowanie tą tematyką. Wiodącymi ośrodkami naukowymi zajmującymi się chemią koordynacyjną są Kraków i Wrocław. W ostatnich latach ukazało się kilka książek, których przedmiotem jest chemia związków koordynacyjnych. Wymienić tu należy zwłaszcza dwa wydania książki Wstęp do chemii koordynacyjnej (autorzy: Maria Cieślak-Golonka i Jan Starosta, PWN, Warszawa 2010 i 2013 r.), Podstawy i perspektywy chemii koordynacyjnej (dwa tomy, autorzy: Zofia Stasicka i Grażyna Stochel, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, K więcej »

Z prasy zagranicznej

Wyzwania stojące przed chemią w 2018 r. Chem. Eng. News 2018, 96, nr 2, 22 Od chwili gdy w V w. przed Chrystusem dwaj Grecy, Leukippos z Miletu i jego uczeń Demokryt jako pierwsi sformułowali atomistyczną teorię budowy materii, stale pojawiają się różne teorie, czasem sprzeczne ze sobą, zaskakujące i wyśmiewane. Leukippos i Demokryt czekali na pełne uznanie swojej teorii aż do XIX w., kiedy to angielski chemik John Dalton potwierdził ostatecznie jej słuszność. Dwutygodnik Chemical Engineering News w ramach podjętej akcji The Future of Chemistry zapytał chemików z całego świata, jakie dziedziny i odkrycia w chemii będą, ich zdaniem, kluczowe dla rozwoju tej nauki w najbliższym czasie. Redakcja opublikowała część tych wypowiedzi. Prof. Michelle Coote z Research School of Chemistry, Australian National University, współredaktorka czasopisma Journal of the American Chemical Society, za kluczowe uznała zastosowanie pól elektrycznych jako katalizatorów reakcji chemicznych. W uzasadnieniu swojej opinii prof. M. Coote podkreśliła, że elektrokataliza stanowi nowe i niekonwencjonalne podejście do prowadzenia reakcji i przywołała pracę zespołu A.C. Aragonesa, opublikowaną w 2016 r. w Nature (DOI: 10.1038/nature16989) i dotyczącą tworzenia wiązań węgiel-węgiel w strukturach cyklicznych w reakcji Dielsa i Aldera. Stosowanie elektrokatalizy nie wymaga wprowadzania żadnych dodatkowych (obcych) substancji, które później trzeba by usuwać z mieszaniny poreakcyjnej. Czasopismo Chemical World komentując już poprzednio osiągnięcia Aragonesa (2 marca 2016 r.) ujawniło również inne prace na temat elektrokatalizy, pomyślnie przeprowadzone w latach 2010-2014 na Hebrew University w Jerozolimie, na University of Wollongong, w Australian Research Council Centre of Excellence for Electromaterials Science oraz na University of Barcelona. Nihil novi sub sole! Prof. Lili He, pracownik naukowy z University of Massachusetts, Amherst (USA), więcej »

Z ŻYCIA POLSKIEJ IZBY PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO

Nowy członek Izby.Z dniem 1 kwietnia 2018 r. członkiem Izby została firma Honeywell, www.honeywell. com, dostarczająca odbiorco więcej »

Zawartość metali w olejach silnikowych z ciągników rolniczych - DOI:10.15199/62.2018.5.7

Wojciech Gołębiowski Grzegorz Zając Artur Wolak

Utrzymanie wysokiej jakości oleju silnikowego w trakcie eksploatacji pojazdu pełni kluczową rolę w zapewnieniu poprawności i efektywności działania silnika, ponieważ w trakcie jego pracy olej ulega degradacji i zanieczyszczaniu, powodując sukcesywne obniżanie jego jakości. Pomocne w tym procesie jest aplikowanie dodatków uszlachetniających olej, które wprowadza się w celu poprawy parametrów fizykochemicznych oleju bazowego. Olej silnikowy jest mieszaniną olejów bazowych i dodatków lepkościowych, depresatorów, dyspergatorów, detergentów oraz inhibitorów utleniania. O intensywności procesów jego destrukcji współdecydują baza i pakiet dodatków uszlachetniających. Bazy olejowe o mniejszej odporności na utlenianie podlegają szybszej degradacji, a stosowane do ich wzbogacania pakiety dodatków uszlachetniających nie zawsze są w stanie to zjawisko ograniczyć1). Szybkość i intensywność degradacji i zanieczyszczania oleju uzależniona jest również od warunków użytkowania pojazdów. Ciągniki i maszyny rolnicze cechują się dużą różnorodnością typów i konstrukcji, wydłużonym okresem ich eksploatacji, jak też dużą zmiennością warunków pracy w porównaniu z innymi pojazdami. Na złożone warunki pracy wpływa unikatowy charakter produkcji rolniczej obejmujący zmienność warunków atmosferycznych, pracę z różnym natężeniem w ciągu roku związaną z wykonywaniem prac sezonowych oraz poruszanie się głównie drogami nieutwardzonymi. Nie bez znaczenia są również czynniki pozaeksploatacyjne, takie jak przygotowanie techniczne operatorów ciągników i jakość funkcjonowania zaplecza obsługowo-naprawczego2, 3). Czynniki te wpływają na specyficzne i różne dla konkretnych ciągników procesy zużycia, w tym procesy zużycia oleju silnikowego. Głównym zagrożeniem dla długoterminowej pracy silnika jest zużycie powierzchni jego elementów. Uważa się, że badanie stężenia różnych metali w olejach silnikowych jest skutecznym i praktycznym sposobem monitorowania zużycia silnika, więcej »

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Wybrane chemiczne i fizyczne właściwości liofilizowanych, potencjalnie probiotycznych fermentowanych napojów mleczarskich oraz ocena ich rehydracji (ang. Selected chemical and physical properties of freeze-dried, potentially probiotic fermented milk beverages and their rehydration assessment)

Prenumerata

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

Wybrane chemiczne i fizyczne właściwości liofilizowanych, potencjalnie probiotycznych fermentowanych napojów mleczarskich oraz ocena ich rehydracji
(ang. Selected chemical and physical properties of freeze-dried, potentially probiotic fermented milk beverages and their rehydration assessment)