Czasopismo | PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY | Rocznik 2023 - zeszyt 10

Możliwości zastosowania probiotyków, prebiotyków, synbiotyków i postbiotyków w mleczarstwie

Possibilities Of Using Probiotics, Prebiotics, Synbiotics and Postbiotics in Dairy Industry

10.15199/65.2023.10.3

nr katalogowy: 145683
10.15199/65.2023.10.3

Streszczenie

Mikroflora jelitowa to skomplikowany ekosystem mikroorganizmów w ludzkim ciele, istotny dla zdrowia całego organizmu człowieka, dlatego jej wspieranie jest kluczowe. W ostatnich dziesięcioleciach wymyślono wiele terminów opisujących substancje determinujące skład i funkcje mikroflory jelitowej jak probiotyki, prebiotyki, synbiotyki ipostbiotyki. Przez ostatnie 10 lat Międzynarodowe Naukowe Stowarzyszenie ds. Probiotyków i Prebiotyków (ISAPP) opracowało definicje tych terminów. Ich znajomość definicji, a także umiejętność ich praktycznego wykorzystania może zapewnić szereg korzyści dla przemysłu mleczarskiego. Okazuje się, że wiele znanych substancji, w tym naturalnych składników surowców żywnościowych, metabolitów nieszkodliwych mikroorganizmów lub produktów ich aktywności enzymatycznej, wykazuje efekt zdrowotny uczłowieka, a ich umiejętne użycie w produktach mlecznych może być kluczem do nowego kierunku badań nad żywnością funkcjonalną i jej promocji wśród konsumentów

Abstract

The intestinal flora is acomplex ecosystem of microorganisms in the human body, which is important for the health of the entire human body and is therefore of vital importance. In recent decades, many terms have been coined to describe substances that determine the composition and function of the intestinal flora, including probiotics, prebiotics, synbiotics, and postbiotics. Over the last 10 years, the International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (ISAPP) has developed definitions of these terms. Knowledge of these definitions and the ability to apply them in practice can bring numerous benefits to the dairy industry. It turns out that many well-known substances, including natural ingredients of food raw materials, metabolites of harmless microorganisms, or products of their enzymatic activity, have ahealth effect on humans, and their skillful use in dairy products could be the key to anew direction of research on functional foods and their promotion to consumers.

Słowa kluczowe

Keywords

Bibliografia

[1] Aguilar-Toalá J.E., R. Garcia-Varela, H.S. Garcia, V. Mata-Haro, A.F. González-Córdova, B. Vallejo-Cordoba, A. Hernández-Mendoza. 2018. „Postbiotics: An evolving term within the functional foods field”. Trends in Food Science & Technology 75 : 105-114.
[2] Al-Sheraji S.H., A. Ismail, M.Y. Manap, S. Mustafa, R.M. Yusof, F.A. Hassan. 2013. „Prebiotics as functional foods: A review”. Journal of Functional Foods 5 : 1542-1553.
[3] Barros C.P., J.T. Guimarães, E.A. Esmerino, M.C.K. Duarte, M.C. Silva, R. Silva, B.M. Ferreira, A.S. Sant’Ana, M.Q. Freitas, A.G. Cruz. 2020. „Paraprobiotics and postbiotics: concepts and potential applications in dairy products”. Current Opinion in Food Science 32 : 1-8.
[4] Bergamini C.V., E.R. Hynes, A. Quiberoni, V.B. Suárez, C.A. Zalazar. 2005. „Probiotic bacteria as adjunct starters: influence of the addition methodology on their survival in asemi-hard Argentinean cheese”. Food Research International 38 : 597-604.
[5] Bermudez-Beltrán K.A., J.K. Marzal-Bolaño, A.B. Olivera-Martínez, P.J.P. Espitia. 2020. „Cape gooseberry Petit Suisse Cheese incorporated with moringa leaf powder and gelatin”. LWT 123 : 109101.
[6] Boets E., S.V. Gomand, L. Deroover, T. Preston, K. Vermeulen, V. De Preter, H.M. Hamer, G. Van den Mooter, L. De Vuyst, C.M. Courtin, P. Annaert, J.A. Delcour, K.A. Verbeke. 2017. „Systemic availability and metabolism of colonic-derived short-chain fatty acids in healthy subjects: a stable isotope study”. The Journal of Physiology 595 : 541-555.
[7] Canani R.B., M.D. Costanzo, L. Leone, M. Pedata, R. Meli, A. Calignano. 2011. „Potential beneficial effects of butyrate in intestinal and extraintestinal diseases”. World J Gastroenterol 17 : 1519-1528.
[8] Chen H., D. Hoover. 2003. „Bacteriocins and their food applications”. Compr Rev Food Sci Food Saf 82-100.
[9] Chen S., Q. Zhao, L.R. Ferguson, Q. Shu, I. Weir, S. Garg. 2012. „Development of anovel probiotic delivery system based on microencapsulation with protectants”. Appl Microbiol Biotechnol 93 :1447-1457.
[10] Clifford M.N. 2004. „Diet-Derived Phenols in Plasma and Tissues and their Implications for Health”. Planta Med. © Georg Thieme Verlag KG Stuttgart · New York 70 : 1103-1114.
[11] da Silva J.M., S.J. Klososki, R. Silva, R.S.L. Raices, M.C. Silva, M.Q. Freitas, C.E. Barão, T.C. Pimentel. 2020. „Passion fruit-flavored ice cream processed with water-soluble extract of rice by-product: What is the impact of the addition of different prebiotic components?” LWT 128 : 109472.
[12] de Barcelos S.C., A.S. do Egito, K.M.O. dos Santos, G.M.D. de Moraes, D.M.A. Teixeira Sá. 2020. „Effect of acerola (Malpighia emarginata DC) pulp incorporation on potentially probiotic Petit-Suisse goat cheese”. Journal of Food Processing and Preservation 44 : e14511.
[13] Delcour J.A., P. Aman, C.M. Courtin, B.R. Hamaker, K. Verbeke. 2016. „Prebiotics, Fermentable Dietary Fiber, and Health Claims”. Advances in Nutrition 7 : 1-4.
[14] Delgado-Fernández P., N. Corzo, A. Olano, O. Hernández-Hernández, F.J. Moreno. 2019. „Effect of selected prebiotics on the growth of lactic acid bacteria and physicochemical properties of yoghurts”. International Dairy Journal 89 : 77-85.
[15] Dubos R., R.W. Schaedler, R. Costello, P. Hoet. 1965. „Indigenous, Normal, And Autochthonous Flora of The Gastrointestinal Tract”. Journal of Experimental Medicine 122 : 67-76.
[16] Dueñas M., I. Muñoz-González, C. Cueva, A. Jiménez-Girón, F. Sánchez-Patán, C. Santos-Buelga, M.V. Moreno-Arribas, B. Bartolomé. 2015. „A Survey of Modulation of Gut Microbiota by Dietary Polyphenols”. BioMed Research International 2015 : e850902.
[17] EFSAPanel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA). 2015. „Scientific Opinion on the safety of ‘heat-treated milk products fermented with Bacteroides xylanisolvens DSM 23964’ as anovel food”. EFSA Journal 13 : 3956.
[18] Farias D. de P., F.F. de Araújo, I.A. Neri-Numa, G.M. Pastore. 2019. „Prebiotics: Trends in food, health and technological applications”. Trends in Food Science & Technology 93 : 23-35.
[19] Ferrão L.L., M.V.S. Ferreira, R.N. Cavalcanti, A.F.A. Carvalho, T.C. Pimentel, H.L.A. Silva, R. Silva, E.A. Esmerino, R.P.C. Neto, M.I.B. Tavares, M.Q. Freitas, J.C.V. Menezes, L.M. Cabral, J. Moraes, M.C. Silva, S.P. Mathias, R.S.L. Raices, G.M. Pastore, A.G. Cruz. 2018. „The xylooligosaccharide addition and sodium reduction in requeijão cremoso processed cheese”. Food Research International 107 : 137-147.
[20] Gibson G.R., R. Hutkins, M.E. Sanders, S.L. Prescott, R.A. Reimer, S.J. Salminen, K. Scott, C. Stanton, K.S. Swanson, P.D. Cani, K. Verbeke, G. Reid. 2017. „Expert consensus document: The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (ISAPP) consensus statement on the definition and scope of prebiotics”. 8. Nat Rev Gastroenterol Hepatol 14 : 491-502.
[21] González-Herrera S.M., G. Bermúdez-Quiñones, L.A. Ochoa-Martínez, O.M. Rutiaga-Quiñones, J.A. Gallegos-Infante. 2021. „Synbiotics: atechnological approach in food applications”. J Food Sci Technol 58 : 811-824.
[22] Granato D., F.J. Barba, D. Bursać Kovačević, J.M. Lorenzo, A.G. Cruz, P. Putnik. 2020. „Functional Foods: Product Development, Technological Trends, Efficacy Testing, and Safety”. Annual Review of Food Science and Technology 11 : 93-118.
[23] Gullón P., M.J. González-Muñoz, M.P. van Gool, H.A. Schols, J. Hirsch, A. Ebringerová, J.C. Parajó. 2010. „Production, Refining, Structural Characterization and Fermentability of Rice Husk Xylooligosaccharides”. J. Agric. Food Chem 58 : 3632-3641.
[24] Hill C., F. Guarner, G. Reid, G.R. Gibson, D.J. Merenstein, B. Pot, L. Morelli, R.B. Canani, H.J. Flint, S. Salminen, P.C. Calder, M.E. Sanders. 2014. „The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics consensus statement on the scope and appropriate use of the term probiotic”. 8. Nat Rev Gastroenterol Hepatol 11 : 506-514.
[25] Hurtado-Romero A., A. Zepeda-Hernández, T. Uribe-Velázquez, M.F. Rosales-De la Cruz, L.V. Raygoza-Murguía, L.E. Garcia-Amezquita, T. García-Cayuela. 2023. „Utilization of blueberry-based ingredients for formulating asynbiotic Petit Suisse cheese: Physicochemical, microbiological, sensory, and functional characterization during cold storage”. LWT 183 : 114955.
[26] Ismail S.A., A.A. Hassan, S.A. Nour, H.S. El-Sayed. 2023. „The production of stirred yogurt fortified with prebiotic xylooligosaccharide, probiotic and synbiotic microcapsules”. Biocatalysis and Agricultural Biotechnology 50 : 102729.
[27] Jach M., R. Los, M. Maj, A. Malm. 2013. „Probiotyki - aspekty funkcjonalne itechnologiczne”. Postępy Mikrobiologii 52 (2) : 161-170.
[28] Kariyawasam K.M.G.M.M., N.-K. Lee, H.-D. Paik. 2021. „Synbiotic yoghurt supplemented with novel probiotic Lactobacillus brevisKU200019 and fructooligosaccharides”. Food Bioscience 39 : 100835.
[29] Karnopp A.R., K.G. Oliveira, E.F. de Andrade, B.M. Postingher, D. Granato. 2017. „Optimization of an organic yogurt based on sensorial, nutritional, and functional perspectives”. Food Chemistry 233 : 401-411.
[30] Koca N., M. Metin. 2004. „Textural, melting and sensory properties of low-fat fresh kashar cheeses produced by using fat replacers”. International Dairy Journal 14 : 365-373.
[31] Łanoch M. 2019. „Problematyka prawna oświadczeń dotyczących probiotyku”. Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego :134-138.
[32] Leuschner R.G., M. Heidel, W.P. Hammes. 1998. „Histamine and tyramine degradation by food fermenting microorganisms”. International Journal of Food Microbiology 39 : 1-10.
[33] Li H.-Y., D.-D. Zhou, R.-Y. Gan, S.-Y. Huang, C.-N. Zhao, A. Shang, X.-Y. Xu, H.-B. Li. 2021. „Effects and Mechanisms of Probiotics, Prebiotics, Synbiotics, and Postbiotics on Metabolic Diseases Targeting Gut Microbiota: A Narrative Review”. 9. Nutrients 13 : 3211.
[34] Li H., W. Song, T. Liu, S. Xu, S. Zhang, Y. Zhang, D. Liu, H. Li, J. Yu. 2022. „Developing novel synbiotic yoghurt with Lacticaseibacillus paracasei and lactitol: Investigation of the microbiology, textural and rheological properties”. International Dairy Journal 135 : 105475.
[35] Manassi C.F., S.S. de Souza, G. de S. Hassemer, S. Sartor, C.M.G. Lima, M. Miotto, J. De Dea Lindner, K. Rezzadori, T.C. Pimentel, G.L. de P.A. Ramos, E. Esmerino, M.C.K. Holanda Duarte, E.T. Marsico, S. Verruck. 2022. „Functional meat products: Trends in pro-, pre-, syn-, para- and post-biotic use”. Food Research International 154 : 111035.
[36] Mehta J.P., S. Ayakar, R.S. Singhal. 2023. „The potential of paraprobiotics and postbiotics to modulate the immune system: A Review”. Microbiological Research 275 : 127449.
[37] Min M., C.R. Bunt, S.L. Mason, M.A. Hussain. 2019. „Non-dairy probiotic food products: An emerging group of functional foods”. Critical Reviews in Food Science and Nutrition 59 : 2626-2641.
[38] Neri-Numa I.A., H.S. Arruda, M.V. Geraldi, M.R. Maróstica Júnior, G.M. Pastore. 2020. „Natural prebiotic carbohydrates, carotenoids and flavonoids as ingredients in food systems”. Current Opinion in Food Science 33 : 98-107.
[39] O’Keefe S.J.D. 2016. „Diet, microorganisms and their metabolites, and colon cancer”. 12. Nat Rev Gastroenterol Hepatol 13 : 691-706.
[40] Paseephol T., D.M. Small, F. Sherkat. 2008. „Rheology and Texture of Set Yogurt as Affected by Inulin Addition”. Journal of Texture Studies 39 : 617-634.
[41] Pasini Deolindo C.T., P.I. Monteiro, J.S. Santos, A.G. Cruz, M. Cristina da Silva, D. Granato. 2019. „Phenolic-rich Petit Suisse cheese manufactured with organic Bordeaux grape juice, skin, and seed extract: Technological, sensory, and functional properties”. LWT 115 : 108493.
[42] Pluznick J.L. 2016. „Gut microbiota in renal physiology: focus on short-chain fatty acids and their receptors”. Kidney International 90 : 1191-1198.
[43] Pop O.L., L.-C. Salanță, C.R. Pop, T. Coldea, S.A. Socaci, R. Suharoschi, D.C. Vodnar. 2019. „Chapter 8 - Prebiotics and Dairy Applications”, 247-277. W: C.M. Galanakis (ed.), Dietary Fiber: Properties, Recovery, and Applications. Academic Press.
[44] Ranadheera R.D.C.S., S.K. Baines, M.C. Adams. 2010. „Importance of food in probiotic efficacy”. Food Research International 43 : 1-7.
[45] Rashidinejad A., A. Bahrami, A. Rehman, A. Rezaei, A. Babazadeh, H. Singh, S. M. Jafari. 2022. „Co-encapsulation of probiotics with prebiotics and their application in functional/synbiotic dairy products”. Critical Reviews in Food Science and Nutrition 62 : 2470-2494.
[46] Rastall R.A., G.R. Gibson. 2015. „Recent developments in prebiotics to selectively impact beneficial microbes and promote intestinal health”. Current Opinion in Biotechnology 32 : 42-46.
[47] Requena T., G. Pérez Martínez. 2022. 3.14 - „Probiotics, Prebiotics, Synbiotics, Postbiotics and Other Biotics. What’s Next?”, 197-210. W: M. Glibetic (ed.), Comprehensive Gut Microbiota. Elsevier, Oxford.
[48] Rettger L.F., H.A. Cheplin. 1921. „A treatise on the transformation of the intestinal flora: with special reference to the implantation of Bacillus acidophilus”. Yale University Press.
[49] Roberfroid M., G.R. Gibson, L. Hoyles, A.L. McCartney, R. Rastall, I. Rowland, D. Wolvers, B. Watzl, H. Szajewska, B. Stahl, F. Guarner, F. Respondek, K. Whelan, V. Coxam, M.-J. Davicco, L. Léotoing, Y. Wittrant, N.M. Delzenne, P.D. Cani, A.M. Neyrinck, A. Meheust. 2010. „Prebiotic effects: metabolic and health benefits”. British Journal of Nutrition 104 : S1-S63.
[50] Rosa M.C., M.R.S. Carmo, C.F. Balthazar, J.T. Guimarães, E.A. Esmerino, M.Q. Freitas, M.C. Silva, T.C. Pimentel, A.G. Cruz. 2021. „Dairy products with prebiotics: An overview of the health benefits, technological and sensory properties”. International Dairy Journal 117 : 105009.
[51] Sabikhi L., M.H.S. Kumar, B.N. Mathur. 2014. „Bifidobacterium bifidum in probiotic Edam cheese: influence on cheese ripening”. J Food Sci Technol 51 : 3902-3909.
[52] Sadeghi A., M. Ebrahimi, M.S. Kharazmi, S.M. Jafari. 2023. „Effects of microbial-derived biotics (meta/pharma/ post-biotics) on the modulation of gut microbiome and metabolome; general aspects and emerging trends”. Food Chemistry 411 : 135478.
[53] Salminen S., M.C. Collado, A. Endo, C. Hill, S. Lebeer, E.M.M. Quigley, M.E. Sanders, R. Shamir, J.R. Swann, H. Szajewska, G. Vinderola. 2021. „The International Scientific Association of Probiotics and Prebiotics (ISAPP) consensus statement on the definition and scope of postbiotics”. 9. Nat Rev Gastroenterol Hepatol 18 : 649-667.
[54] Salvatore E., M. Pes, V. Mazzarello, A. Pirisi. 2014. „Replacement of fat with long-chain inulin in a fresh cheese made from caprine milk”. International Dairy Journal 34 : 1-5.
[55] Sanders M.E., I. Lenoir-Wijnkoop, S. Salminen, D.J. Merenstein, G.R. Gibson, B.W. Petschow, M. Nieuwdorp, D.J. Tancredi, C.J. Cifelli, P. Jacques, B. Pot. 2014. „Probiotics and prebiotics: prospects for public health and nutritional recommendations”. Annals of the New York Academy of Sciences 1309 : 19-29.
[56] Sari F.N., E.A. Dizdar, S. Oguz, O. Erdeve, N. Uras, U. Dilmen. 2011. „Oral probiotics: Lactobacillus sporogenes for prevention of necrotizing enterocolitis in very low-birth weight infants: a randomized, controlled trial”. 4. Eur J Clin Nutr 65 : 434-439.
[57] Savage D.C. 1977. „Microbial Ecology of the Gastrointestinal Tract”. Annual Review of Microbiology 31 : 107-133.
[58] Senok A.C., A.Y. Ismaeel, G.A. Botta. 2005. „Probiotics: facts and myths”. Clinical Microbiology and Infection 11 : 958-966.
[59] Shenderov B.A. 2013. „Metabiotics: novel idea or natural development of probiotic conception”. Microbial Ecology in Health and Disease 24 : 20399.
[60] Siciliano R.A., A. Reale, M.F. Mazzeo, S. Morandi, T. Silvetti, M. Brasca. 2021. „Paraprobiotics: A New Perspective for Functional Foods and Nutraceuticals”. 4. Nutrients 13 : 1225.
[61] Swanson K.S., G.R. Gibson, R. Hutkins, R.A. Reimer, G. Reid, K. Verbeke, K.P. Scott, H.D. Holscher, MB. Azad, N.M. Delzenne, M.E. Sanders. 2020. „The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (ISAPP) consensus statement on the definition and scope of synbiotics”. 11. Nat Rev Gastroenterol Hepatol 17 : 687-701.
[62] Ulsemer P., K. Toutounian, G. Kressel, C. Goletz, J. Schmidt, U. Karsten, A. Hahn, S. Goletz. 2016. „Impact of oral consumption of heat-treated Bacteroides xylanisolvens DSM 23964 on the level of natural TFα-specific antibodies in human adults”. Beneficial Microbes 7 : 485-500.
[63] Ulsemer P., K. Toutounian, G. Kressel, J. Schmidt, U. Karsten, A. Hahn, S. Goletz. 2012. „Safety and tolerance of Bacteroides xylanisolvens DSM 23964 in healthy adults”. Beneficial Microbes 3 : 99-111.
[64] Valencia M.S., S.M. Salgado, S.A.C. Andrade, V.M. Padilha, A.V.S. Livera, T.L.M. Stamford. 2016. „Development of creamy milk chocolate dessert added with fructo-oligosaccharide and Lactobacillus paracasei subsp. paracasei LBC 81”. LWT 69 : 104-109.
[65] Vallianou N., T. Stratigou, G.S. Christodoulatos, C. Tsigalou, M. Dalamaga. 2020. „Probiotics, Prebiotics, Synbiotics, Postbiotics, and Obesity: Current Evidence, Controversies, and Perspectives”. Curr Obes Rep 9 : 179-192.
[66] Vasiljevic T., N.P. Shah. 2008. „Probiotics - From Metchnikoff to bioactives”. International Dairy Journal 18 : 714-728.
[67] Vinderola G., P. Burns. 2021. Chapter 1 - „The Biotics Family”, 1-11. W: A. Gomes da Cruz, C.S. Ranadheera, F. Nazzaro, and A. Mortazavian (eds.), Probiotics and Prebiotics in Foods. Academic Press.
[68] Yin J., B. Xu, X. Zeng, K. Shen. 2018. „Broncho-Vaxom in pediatric recurrent respiratory tract infections: A systematic review and meta-analysis”. International Immunopharmacology 54 : 198-209.
[69] Zaręba D. 2008. „Przeżywalność probiotycznego szczepu Lactobacillus acidophilus wmleku niefermentowanym i fermentowanym”. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 60 : 189-196.
[70] Zepeda-Hernández A., L.E. Garcia-Amezquita, T. Requena, T. García-Cayuela. 2021. „Probiotics, prebiotics, and synbiotics added to dairy products: Uses and applications to manage type 2 diabetes”. Food Research International 142 : 110208.
[71] Ziarno M., D. Zareba. 2018. „HMO oligosacharydy mleka ludzkiego”. Przemysł Spożywczy 72 (11) : 30-33.
[72] Anonymous 2020. Analiza rynkowej oferty mlecznych produktów probiotycznych na rynku pozaunijnym. SGGW, Warszawa.
[73] Anonymous 2012. Rozporządzenie Komisji (UE) nr432/2012 zdnia 16maja 2012r. ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju izdrowia dzieci.
[74] Anonymous 2006. Rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006r. wsprawie oświadczeń żywieniowych izdrowotnych dotyczących żywności.

Jeśli masz wykupiony/przyznany dostęp - zaloguj się. Skorzystaj z naszych propozycji zakupu!

Publikacja


PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY- e-publikacja (pdf) z zeszytu 2023-10 , nr katalogowy 145683 licencja: Osobista Produkt cyfrowy Nowość	10.00 zł

Zeszyt


PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY- e-zeszyt (pdf) 2023-10 licencja: Osobista Produkt cyfrowy Nowość	32.00 zł

Prenumerata

PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY - prenumerata cyfrowa
licencja: Osobista

Produkt cyfrowy
Nowość

330.00 zł

PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY - papierowa prenumerata roczna + wysyłka
licencja: Osobista

Szczegóły pakietu

Nazwa
PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY - papierowa prenumerata roczna	432.00 zł brutto 400.00 zł netto 32.00 zł VAT (stawka VAT 8%)
PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY - pakowanie i wysyłka	42.00 zł brutto 34.15 zł netto 7.85 zł VAT (stawka VAT 23%)

474.00 zł

PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY - PAKIET prenumerata PLUS
licencja: Osobista

Szczegóły pakietu

Nazwa
PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY - PAKIET prenumerata PLUS (Prenumerata papierowa + dostęp do portalu sigma-not.pl + e-prenumerata)	498.00 zł brutto 461.11 zł netto 36.89 zł VAT (stawka VAT 8%)

498.00 zł

Zeszyt

2023-10

Twój Koszyk

Publikacja

Zeszyt

Prenumerata

Zeszyt

Czasopisma