Czasopismo | GOSPODARKA WODNA | Rocznik 2016 - zeszyt 2

Wymagania wodne ekosystemów zależnych od wód jako podstawa określenia przepływów nienaruszalnych/środowiskowych Część II- Przykłady z Narwi i Baryczy

nr katalogowy: 96716

W pierwszej części artykułu ("GW" 12/2015) przedstawiono koncepcję metody określania przepływów nienaruszalnych na podstawie wymagań w zakresie reżimu hydrologicznego ekosystemów wodnych i zależnych od wód. Koncepcja ta została przetestowana dla dwóch średniej wielkości zlewni nizinnych w Polsce - górnej Narwi i Baryczy, dla których trwają prace nad oceną wpływu przewidywanych zmian klimatu na zasoby wodne1). W niniejszym artykule, na przykładzie tych zlewni, omówiono kolejne etapy określania wielkości przepływów nienaruszalnych, przeanalizowano znaczenie parametrów metody, przedstawiono wyniki obliczeń i ocenę wpływu proponowanych przepływów nienaruszalnych na reżim hydrologiczny.WYZNACZENIE PRZEPŁYWÓW NIENARUSZALNYCH W ZLEWNI GÓRNEJ NARWI I BARYCZY Analizowany obszar zlewni Narwi obejmuje powierzchnię ok. 3,8 tys. km2; przepływ średni na wodowskazie Suraż, położonym w dolnej części tej zlewni (F = 3376 km2), wynosił w wieloleciu wybranym do analiz (1971-1991) SSQ = 17,5 m3/s. Zlewnia Baryczy ma powierzchnię ok. 5,5 tys. km2, a przepływ średni w dolnym biegu (wodowskaz Osetno, F = 4579,6 km2) wynosił SSQ = 15,5 m3/s. Zlewnie te różnią się pod względem warunków klimatycznych - temperatury w zlewni Narwi są niższe o ok. 1,3°C średnio w roku, a średnia wieloletnia suma opadów jest większa o ok. 85 mm - oraz bardzo znacznie stopniem antropogenicznych przekształceń cieków i terenów zlewni. Rzeki w zlewni Narwi są zaliczane do mało przekształconych działalnością człowieka [Piniewski i in., 2011, Szewczyk i in., 2003], a budowa stawów rybnych, której początki sięgają XIII w., oraz regulacje, obwałowania i obiekty piętrzące, realizowane w XIX i XX w. [Nitschke, 1938, Krukowski i Drabiński, 2009], silnie zmieniły warunki hydrologiczne i sieć rzeczną w zlewni Baryczy. Obie zlewnie charakteryzują się dużym udziałem terenów chronionych, w tym obszarów Natura 2000 (http://geoserwis.gdos. gov.pl/mapy), przy czym w zlewni Narwi s[...]

Bibliografia

[1] Banaszuk H., 1996: Paleogeografia, naturalne i antropogeniczne przekształcenia Doliny Górnej Narwi. Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok, s. 213.
[2] Chormański J., T. Okruszko, S. Ignar, O. Batelaan, K. Rebel, M. Wassen, 2011: Flood mapping with remote sensing and hydrochemistry: a new method to distinguish the origin flood water during floods. Ecological Engineering 37, p. 1334-1349.
[3] Dembek W., M. Szewczyk, A. Kamocki, 2004: Bagienna część doliny Narwi - zmiany warunków siedliskowych i roślinności w minionym 30-leciu. Woda-Środowisko- Obszary Wiejskie, t. 4 z. 2b: 225-237.
[4] Dunbar M.J., M.C. Acreman, 2001: Applied hydro- -ecological science for the twenty-first century. W: Hydro-ecology: Linking Hydrology and Aquatic Ecology (Proceedings of Birmingham Workshop, UK, 1999). IAHS Publ. no 266, s. 1-17.
[5] Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. DzU L 206 z 22.7.1992.
[6] Gradziński R., J. Baryła, W. Danowski, M. Doktor, D. Gmur, M. Gradziński, A. Kędzior, M. Paszkowski, R. Soja, T. Zieliński, S. Żurek, 2000: Anastomosing system of the upper Narew river, NE Poland. Annales Societatis Geologorum Poloniae, Vol. 70, 3-4: 219-229.
[7] Herbich J. (red.). 2004a. Lasy i Bory. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 - podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. T. 5, s. 344.
[8] Herbich J. (red.). 2004b. Murawy, łąki, ziołorośla, wrzosowiska, zarośla. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 - podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. T. 3, s. 101.
[9] Herbich J. (red.). 2004c. Wody słodkie i torfowiska. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 - podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. T. 2., s. 220.
[10] IMUZ, 1995: Mapa mokradeł i użytków zielonych Polski w skali 1:100 000. Praca zbiorowa, rękopis, Instytut Melioracji i Użytków Zielonych, Falenty.
[11] IMUZ, 2006: System Informacji Przestrzennej o Mokradłach Polski. Instytut Melioracji i Użytków Zielonych, Falenty (http://www.gis-mokradla.info).
[12] IMUZ, 2008: Wpływ redukcji zalewów oraz regresu rolnictwa na siedlisko łęgu rozlewiskowego. Projekt KBN nr 2 P06S 043 28, Instytut Melioracji i Użytków Zielonych, Falenty.
[13] Jaros H., 2004: Zmienność poziomu wody gruntowej w granicach Narwiańskiego Parku Narodowego. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 4 z. 2b (12): 239-257.
[14] Kamocki A., 2004: Dawne i dzisiejsze zalewy wezbraniowe Narwi na podstawie modelowania z zastosowaniem technik GIS, w: Przyroda Podlasia: Narwiański Park Narodowy, pod red. nauk. Henryka Banaszuka, Wydaw. Ekonomia i Środowisko, Białystok: 122-128.
[15] Kowalewski Z., 1998: Wpływ regulacji koryta rzeki Narwi na położenie zwierciadła wód gruntowych w chronionej części doliny. Wiadomości IMUZ t. 16 z. 1: 91-104.
[16] Krukowski M. i A. Drabiński (red.) 2009: Ochrona przyrody w parku krajobrazowym Dolina Baryczy. Stan obecny - zagrożenia - perspektywy. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu. Instytut Architektury Krajobrazu. Wrocław. ISBN 978-83-927108-2-0. 159 s.
[17] Kryszak J., A. Kryszak, A. Klarzyńska, 2007: Łąki mozgowe (Phalaridetum arundinaceae) w dolinie Baryczy. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 7 z. 2a (20): 209-218.
[18] KZGW, 2009: Ekosystemy lądowe pozostające w dynamicznych relacjach z wodami podziemnymi i powierzchniowymi dla obszarów dorzeczy w Polsce (z wyłączeniem regionu wodnego Warty). Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, Warszawa.
[19] KZGW, 2014: Aktualizacja Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry. Wersja do konsultacji społecznych. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, Warszawa.
[20] KZGW, 2015: Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Odry. Projekt do konsultacji międzyresortowych. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, Warszawa.
[21] Łabaz B., A. Bogacz, C. Kabała, 2014: Anthropogenic transformation of soils in the Barycz valley - conclusions for soil classification. Soil Science Annual Vol. 65 No. 3: 103-110.
[22] Lubaczewska S. (red.), I. Niedźwiecka-Filipiak, J. Potyrała, W. Ranoszek, Sz. Szewrański, K. Tokarczyk- Dorociak (red.), B. Warczewska, W. Warczewski, W. Żmuda, 2008: Ochrona przyrody i krajobrazu Doliny Baryczy. Wskazówki do planowania przestrzennego. Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody "pro Natura", Wrocław: s. 115.
[23] Matuszkiewicz W., 2012: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN, Warszawa, s. 540.
[24] Mioduszewski W., G. Gajewski, M. Biesiada, 2004: Zróżnicowanie stosunków wodnych w dolinie Narwi w granicach Narwiańskiego Parku Narodowego. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 4 z. 2a (11): 39-50.
[25] MŚ, 2010: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000. DzU 2010 nr 77 poz. 510.
[26] MŚ, 2014a: Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie ustanowienia planu ochrony Narwiańskiego Parku Narodowego. Projekt z dnia 4.05.2014 r.
[27] MŚ, 2014b: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 7 listopada 2014 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Białowieskiego Parku Narodowego. DzU poz. 1735.
[28] Nitschke R., 1938: Zur Geschichte der Teichwirtschaft in der Bartschniederung. Schlesische Geschichtsblätter 3: 83-89.
[29] NPN, 2013: Plan ochrony obszaru Natura 2000 Narwiańskie Bagna PLH200002. Szablon dokumentacji Planu. Narwiański Park Narodowy, Białystok.
[30] Okruszko H., J. Oświt, 1973: Przyrodnicza charakterystyka bagiennej doliny górnej Narwi jako podstawa melioracji. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 134: 31-99.
[31] Okruszko T., 2005: Kryteria hydrologiczne w ochronie mokradeł. Wyd. SGGW, Rozprawy Naukowe i Monografie.
[32] Oświecimska-Piasko Z., H. Piórkowski, J. Ostrowski, 2008: Integracja baz danych o polskich mokradłach i torfowiskach w systemie "GIS Mokradła". Roczniki Geomatyki, T. 6, z. 6: 67-75.
[33] Oświt J., 1973: Naturalne łąki mozgowo-mannowe na tle zbiorowisk roślinnych w dolinie górnej Narwi. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 134: 149-163.
[34] Oświt J., 1991: Roślinność i siedliska zabagnionych dolin rzecznych na tle warunków wodnych. Roczniki Nauk Roln., PWN, Warszawa, 221, s. 229.
[35] Pectore-Eco Sp. z o.o. i Zakład Usług Specjalistycznych MPWiK Sp. z o.o., 2012: Warunki korzystania z wód zlewni Baryczy. Charakterystyka zlewni Baryczy.
[36] Penczak T. i M. Koszalińska 1993. Populations of dominant fish species in the Narew River under human impacts. Polskie Archiwum Hydrobiologii, 40(1): 59-75.
[37] Penczak T., H. Koszaliński, M. Buczyńska, H. Jakucewicz, 1990 - Ichtiofauna dorzecza Narwi. Część I. Narew. Rocz. Nauk. PZW, 3: 81-94.
[38] Piniewski M., M.C. Acreman, C.S. Stratford, T. Okruszko, M. Giełczewski, M. Teodorowicz, M. Rycharski, Z. Oświecimska-Piasko, 2011: Estimation of environmental flows in semi-natural lowland rivers - the Narew basin case study. Pol. J. Environ. Stud., 20(5): 1281-1293.
[39] PROW 2007-2013: Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa.
[40] PROW 2014-2020: Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa.
[41] Pusłowska-Tyszewska D., B. Jaroszewicz, J. Chormański, E. Pirożnikow, T. Okruszko, 2014. Stosunki wodne w siedliskach łęgowych małych rzek nizinnych na przykładzie doliny Narewki. Sylwan 158 (2): 132-142.
[42] PZW, 2014a: Operat Rybacki dla Obwodu Barycz 2 - PZW Okręg we Wrocławiu, Wrocław 2014.
[43] PZW, 2014b: Operat Rybacki dla Obwodu Barycz 3 - PZW Okręg we Wrocławiu, Wrocław 2014.
[44] Ranoszek E., W. Ranoszek, 2004: Park Krajobrazowy Dolina Baryczy. Przewodnik przyrodniczy, Wyd. Gottwald, s. 192.
[45] RDOŚ Białystok, 2014. Projekt planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Ostoja w Dolinie Górnej Narwi PLH200010 w województwie podlaskim. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku.
[46] RDOŚ Poznań, 2015: Plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Uroczyska Płyty Krotoszyńskiej PLH300002, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Poznaniu.
[47] RDOŚ Wrocław, 2005: Pilotażowy Projekt Planu Ochrony dla Obszaru Natura 2000 PLH020041 Ostoja nad Baryczą, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu.
[48] RDOŚ Wrocław, 2013: Plan zadań ochronnych obszaru Natura 2000 Dolina Łachy PLH020003 w województwie dolnośląskim na lata 2013-2023. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu.
[49] SFD, 2013: Standardowy Formularz Danych specjalnych obszarów ochrony (SOO), PLH200010 Ostoja w Dolinie Górnej Narwi. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.
[50] SFD, 2014a: Standardowy Formularz Danych specjalnych obszarów ochrony (SOO), PLH020084 Dolina Dolnej Baryczy. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.
[51] SFD, 2014b: Standardowy Formularz Danych specjalnych obszarów ochrony (SOO), PLH020101 Leśne Stawki koło Goszcza. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.
[52] SFD, 2014c: Standardowy Formularz Danych specjalnych obszarów ochrony (SOO), PLH020093 Skoroszowskie Łąki. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.
[53] SFD, 2014d: Standardowy Formularz Danych specjalnych obszarów ochrony (SOO), PLH020079 Wzgórza Warzęgowskie. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.
[54] Szewczyk M., W. Dembek, A. Kamocki, 2005: Response of riparian vegetation to the decrease of flooding: Narew National Park, Poland. Ecohydrology and Hydrobiology, Vol. 5, nr 1: 79-86.
[55] Szewczyk M., Z. Oświecimska-Piasko, W. Dembek, T. Siedlecki, 2003: Gatunki, zbiorowiska roślinne i siedliska decydujące o różnorodności biologicznej doliny górnej Narwi. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 3 z. 1 (7): 89-106.
[56] Teodorowicz M., 2009: Wymagania siedliskowe ryb w wybranych lokalizacjach sieci rzecznej Narwi. Raport. Olsztyn.
[57] Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. DzU 2004 Nr 92 poz. 880.

Jeśli masz wykupiony/przyznany dostęp - zaloguj się. Skorzystaj z naszych propozycji zakupu!

Publikacja


e-Publikacja (format pdf) - nr 96716 "Wymagania wodne ekosystem..." licencja: Osobista Produkt cyfrowy	10.00 zł

Zeszyt


GOSPODARKA WODNA - e-zeszyt (pdf) 2016-2 licencja: Osobista Produkt cyfrowy	32.00 zł

Prenumerata

GOSPODARKA WODNA - prenumerata cyfrowa
licencja: Osobista

Produkt cyfrowy
Nowość

384.00 zł

GOSPODARKA WODNA - papierowa prenumerata roczna + wysyłka
licencja: Osobista

Szczegóły pakietu

Nazwa
GOSPODARKA WODNA - papierowa prenumerata roczna	432.00 zł brutto 400.00 zł netto 32.00 zł VAT (stawka VAT 8%)
GOSPODARKA WODNA - pakowanie i wysyłka	42.00 zł brutto 34.15 zł netto 7.85 zł VAT (stawka VAT 23%)

474.00 zł

GOSPODARKA WODNA - PAKIET prenumerata PLUS
licencja: Osobista

Szczegóły pakietu

Nazwa
GOSPODARKA WODNA - PAKIET prenumerata PLUS (Prenumerata papierowa + dostęp do portalu sigma-not.pl + e-prenumerata)	582.00 zł brutto 538.89 zł netto 43.11 zł VAT (stawka VAT 8%)

582.00 zł

Zeszyt

2016-2

Twój Koszyk

Publikacja

Zeszyt

Prenumerata

Zeszyt

Czasopisma