Czasopismo | POLISH TECHNICAL REVIEW | Rocznik 2024 - zeszyt 3

USE AND IMPORTANCE OF RYE GRAIN IN POLAND

WYKORZYSTANIE I ZNACZENIE ZIARNA ŻYTA W POLSCE

10.15199/180.2024.3.2

Marcin RÓŻEWICZ

nr katalogowy: 150934
10.15199/180.2024.3.2

Streszczenie

Rye used to be of great economic importance. The cold winters that existed in the past caused winter cereals to freeze, but rye was characterized by the highest winter hardiness, which is why it provided food for society and eliminated the problem of hunger. For this reason, it was a cereal grown on a large area. Rye grain is a raw material for milling, but is mainly used as a feed raw material. The milder climate observed in the recent years, which is manifested by winters with a short-term drop in temperature to negative values, has made growers more willing to grow other species of winter cereals. Despite the decline in the cultivation area in Poland, it is still one of the leaders in Europe in terms of cultivation area and rye grain production. The supply of grain on the market is the source of raw material for development. From the consumer point of view, the rye grain has a high nutritional value, but the decline in bread consumption per capita is associated with the need to use the excess raw material for feed purposes. The supply of grain on the market significantly exceeds the demand for food purposes. Therefore, it is justified to use excess rye grain for feed purposes, but also to increase the possibility of grain export. Rye can be used to feed various species of farm animals. Its use has numerous advantages, including nutritional value and measurable economic benefits associated with a much lower price compared to grain of other cereal species. However, due to the limitations resulting from the presence of anti-nutritional substances in the grain, it can be used in limited amounts. An innovative direction in the management of rye grain is the possibility of using it for energy purposes.

Abstract

Żyto miało niegdyś bardzo duże znaczenie gospodarcze. Występujące dawniej mroźne zimy, powodowały wymarzanie zbóż ozimy, przy czym żyto cechowało się najwyższą zimotrwałością, dlatego zapewniało wyżywienie dla społeczeństwa i niwelowało problem głodu. Z tego względu było to zboże uprawiane na dużym areale powierzchni. Ziarno żyta stanowi surowiec do przemiału, ale w głównej mierze wykorzystywane jest jako surowiec paszowy. Obserwowane w ostatnich latach złagodzenie klimatu, czego objawem są zimy o krótkotrwałym obniżeniu temperatury do wartości ujemnych spowodowało, że plantatorzy chętniej uprawiają inne gatunki zbóż ozimych. Mimo regresu areału uprawy w skali naszego kraju, Polska pozostaje wciąż jednym z liderów w Europie pod względem powierzchni uprawy i pozyskania ziarna żyta. Podaż ziarna na rynku jest źródłem surowca do zagospodarowania. Z konsumpcyjnego punktu widzenia ziarno żyta ma wysoka wartość odżywczą, jednak spadek spożycia pieczywa na mieszkańca wiąże się z koniecznością zagospodarowania nadmiaru surowca na cele paszowe. Podaż ziarna na rynku przekracza bowiem znacząco zapotrzebowanie na cele spożywcze. Dlatego też uzasadnione jest wykorzystanie nadmiaru ziarna żyta na cele paszowe, ale także zwiększenie możliwości eksportu ziarna. Żyto może być wykorzystywane w żywieniu różnych gatunków zwierząt gospodarskich. Jego wykorzystanie ma liczne zalety, do których zaliczyć należy wartość pokarmową oraz wymierne korzyści ekonomiczne związane ze znacznie niższą ceną w stosunku do ziarna pozostałych gatunków zbóż. Jednak ze względu na ograniczenia wynikające z obecności w ziarnie tego zboża substancji antyodżywczych może je wykorzystać w ograniczonej ilości. Nowatorskim kierunkiem zagospodarowania ziarna żyta jest możliwość jego przeznaczenia na cele energetyczne.

Słowa kluczowe

Keywords

Bibliografia

[1] Arczewska-Włosek A., Światkiewicz S., Bederska-Lojewska D., Orczewska-Dudek S., Szczurek W., Boros D., Fraś A., Tomaszewska E., Dobrowolski P.J., Muszyński S., Kwiecień M., Schwarz T., 2019. The efficiency of xylanase in broiler chickens fed with increasing dietary levels of rye. Animals, 9(2), 46–57. Doi:org/10.3390/ani9020046.
[2] Bederska-Łojewska D., Arczewska-Włosek A., Świątkiewicz S., Orczewska-Dudek S., Schwarz T., Puchała M., Krawczyk J., Boros D., Fraś A., Micek P., Rajtar P., 2019. The effect of different dietary levels of hybrid rye and xylanase addition on the performance and egg quality in laying hens. British Poultry Science, doi: 10.1080/00071668.2019.1605149
[3] Bielski S., Jankowski K., Budzyński W., 2014. The energy efficiency of oil seed crops production and their biomass conversion into liquid fuels. Przemysł Chemiczny, 93(12), 2270–2273.
[4] Björk I., Östman E., Kristensen M., Anson N. M., Priced R. K., Haen G., Havenaar R. K. E. Knudsen Frid A., Mykkänen H., Welchd R. W., Riccardii G., 2012. Cereal grains for nutrition and health benefits: Overview of results from in-vitro animal and human studies in the health grain project. Trends Food Science Technology, 25, 87-100. https://doi.org/10.1016/j. tifs.2011.11.005
[5] Burczyk H., 2011. Przydatność zbóż na potrzeby produkcji energii odnawialnej – w świetle wyników doświadczeń. Problemy Inżynierii Rolniczej, 3, 43–51.
[6] Döring T.F., Reckling M., 2018. Detecting global trends of cereal yield stability by adjusting the coefficient of variation. European Journal of Agronomy, 99, 30–36. https://doi.org/10.1016/j. eja.2018.06.007
[7] Dynkowska W., 2020. Rye (Secale cereale L.) arabinoxylans: molecular structure, physicochemicals properties and the resulting pro-health effects. Plant Breeding and Seed Science, 81, 19-38. https://doi.org/10.37317/pbss-2020-0002
[8] Galán R.J., Bernal-Vasquez A.M., Jebsen C., Piepho H.P., Thorwarth P., Steffan P., Miedaner T., 2020. Integration of genotypic, hyperspectral, and phenotypic data to improve biomass yield prediction in hybrid rye. Theoretical and Applied Genetics, 133(11), 3001–3015. https://doi.org/10.1007/s00122-020- 03651-8
[9] Gani A., Wani S.M., Masoodi F.A. Gousia H., 2012. Whole-grain cereal bioactive compounds and their health benefits: A review. Journal of Food Processing & Technology, 3, 146-56. http:// dx.doi.org/10.4172/2157-7110.1000146
[10] Grabiński J., Hołubowicz-Kliza G., Brzóska F., 2007. Uprawa i wykorzystanie żyta ozimego. Instrukcja Upowszechnieniowa IUNG-PIB Puławy, 138, 1–80.
[11] Grabiński J., Sułek A., Wyzinska M., Stuper-Szablewska K., Cacak-Pietrzak G., Nieróbca A., Dziki D., 2021. Impact of genotype, weather conditions and production technology on the quantitative profile of anti-nutritive compounds in rye grains. Agronomy, 11, 1, 151. https://doi.org/10.3390/agronomy11010151
[12] Gzowska M., Fraś A., Wiśniewska M., 2024. Żyto jako bogate źródło związków prozdrowotnych. Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin. https://doi.org/10.37317/biul-2024- 0003.
[13] Hackauf B., Siekmann D., Fromme F.J., 2022. Improving Yield and Yield Stability in Winter Rye by Hybrid Breeding. Plants, 11, 2666. https://doi.org/10.3390/plants11192666
[14] Janiszewski P., Lisiak D., Borzuta K., Grześkowiak E., Schwarz T., Siekierko U., Andres K., Świątkiewicz S., 2021. The Effect of Feeding Chicken and Geese Broilers with Different Cereals on the Fatty Acids Profile in Meat. Foods, 10, 2879. https://doi. org/10.3390/foods10112879
[15] Klimek-Kopyra A., Bacior M., Neugschandtner R., 2023. Hybrid rye (Secale cereale L.) as a good crop component to enhance yield stability in a winter cereal mixture. Acta Agrobotanica, 76, 172670. 10.5586/aa/172670
[16] Kobylyanskij V. D., Solodukhina O. V., Lunegova I. V., Novikova S. P., Farm O. P., Region T., Makarov V. I., 2017. Rye breeding for low-pentosans and possibility of its use in animal feeding. Proceedings on Applied Botany, Genetics and Breeding, 1(178):31- 40. https://doi.org/10.30901/2227-8834-2017-1-31-40
[17] Krasowicz S., Matyka M., 2015. Zmiany w polskim rolnictwie a wykorzystanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej Materiały Szkoleniowe IUNG-PIB 103: 1-32.
[18] Lảzaro R., Garcia M., Medel P., Mateos G. G., 2003. Influence of enzymes on performance and digestive parameters of broilers fed rye-based diets. Poultry Science, 82: 132–140, doi:org/10.1093/ps/82.1.132
[19] Lisiak D., Janiszewski P., Grześkowiak E., Borzuta K., Lisiak B., Samardakiewicz Ł., Schwarz T., Powałowski K., Andres K., 2021. Research on the Effects of Gender and Feeding Geese Oats and Hybrid Rye on Their Slaughter Traits and Meat Quality. Animals. 11(3):672. https://doi.org/10.3390/ani11030672
[20] Litwinek D., Gambuś H., Sabat R., Wywrocka-Gurgul A., Laskoś M., 2015. Porównanie jakości i wartości odżywczej mąki żytniej, pszennej i orkiszowej z pełnego przemiału. Technologiczne kształtowanie jakości żywności. Red. KM Wójciak, ZJ Dolatowski. Wyd. Nauk. PTTŻ, Kraków , pp. 171–180.
[21] Łysoń E., Biel W., 2016. Ocena składu chemicznego ziarna wybranych odmian żyta z uprawy ekologicznej i konwencjonalnej. Żywność Nauka Technologia Jakość, 23(3): 91–101.
[22] Miedaner T., Korzun V., Wilde P., 2022. Effective Pollen-Fertility Restoration Is the Basis of Hybrid Rye Production and Ergot Mitigation. Plants, 11, 1115. https://doi.org/10.3390/ plants11091115
[23] Mikulski D., Jankowski J., 2021. Żyto hybrydowe w żywieniu kur nieśnych. Polskie Drobiarstwo, 9, 26–30.
[24] Milczarek A., Osek M., Skrzypek A., 2020. Effectiveness of using a hybrid rye cultivar in feeding broiler chickens. Canadian Journal of Animal Science, 100(3), 502–509. https://doi. org/10.1139/cjas-2019-0132
[25] Muszyński S., Świątkiewicz S., Arczewska-Włosek A., Dobrowolski P., Valverde Piedra J. L., Arciszewski M. B., Szymańczyk S., Zacharko-Siembida A., Kowalik S., Hułas-Stasiak M., Tomczyk- Warunek A., Schwarz T., Tomaszewska E., 2019. Analysis of mechanical properties of bones and tendons shows that modern hybrid rye can be introduced to corn-wheat based diet in broiler chickens as an alternative energy source irrespective of xylanase supplementation. Poultry Science, doi:org/10.3382/ ps/pez323
[26] Piechota T., Sawińska Z., Kowalski M., Majchrzak L., Świtek S., Dopierała A., 2017. Plonowanie i zdrowotność wybranych odmian żyta ozimego uprawianego przeznaczeniem na biogaz. Fragmenta Agronomica, 34(2), 67–74.
[27] Pietruszka M., Szopa J., 2014. Agricultural Distillates from Polish Varieties of Rye. Czech Journal of Food Science, 32(4): 406–411. Doi 10.17221/490/2013-cjfs
[28] Pomortsev A.V., Dorofeev N.V., Zorina S.Y., Katysheva N.B., Sokolova L.G., Zhuravkova A.S., Mikhailova E.V., 2023. Evaluation of Population and Hybrid Varieties of Winter Rye in the Conditions of Eastern Siberia. Agronomy, 13, 1431. https://doi. org/10.3390/agronomy13051431
[29] Ravindran V., 2013. Poultry feed Availability and Nutrition in Developing Countries. Poultry Development Review: 60-63, FAO.
[30] Rocznik Statystyczny Rolnictwa. 2023. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa. available online at the link: https://stat. gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/rocznikistatystyczne/ rocznik-statystyczny-rolnictwa-2023,6,17.html
[31] Schwarz T., Kuleta W., Turek A., Tuz R., Nowicki J., Rudzki B., Bartlewski M., 2014. Assessing the efficiency of using a modern hybrid rye cultivar for pig fattening, with emphasis on production costs and carcass quality. Animal Production Science, 55, 467–473. Doi.org/10.1071/AN13386.
[32] Silva S.S.P., Smithard R. R., 2002. Effect of enzyme supplementation of a rye-based diet on xylanase activity in the small intestine of broilers, on intestinal crypt proliferation and nutrient digestibility and growth performance of the birds. British Poultry Science, 2 (43): 274–282, doi: org/10.1080/00071660120121508.
[33] Stanisz M., Sapińska E., Pielech-Przybylska K., 2009. Charakterystyka zanieczyszczeń występujących w spirytusach surowych. Zeszyty Naukowe Chemia Spożywcza i Biotechnologia, 1058, 105–121.
[34] Szawara-Nowak G., 2013. Bioaktywne składniki pieczywa. Towaroznawcze Problemy Jakości, 3, 103–115.
[35] Tomiło J., Dziki D., Różyło R., 2013. Zmiany tekstury pieczywa żytniego podczas przechowywania. Naukowo-Kulturalne, 2, 143-154.
[36] Tyburcy A., 2005. Możliwość większego wykorzystania żyta w produkcji pasz. Przegląd Zbożowo-Młynarski, 2, 8–9.
[37] Urban R., 2006. Stan głównych działów gospodarki żywnościowej po wejściu Polski do Unii Europejskiej Sektor zbożowy, mięsny i napojów. Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytutu Badawczy, 25, 57-66.
[38] Urban S., 2015. Zmiany w produkcji pasz treściwych w Polsce. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekononomistów Agrobinesu, 17(5), 307–311.
[39] Wang S., Thomas K. C., Ingledew W. M., Sosulski K., Sosulski F. W.,1997. Rye and triticale as feedstock for fuel ethanol. Cereal Chemistry, 74, 621-625.
[40] Wicki L., 2017. Postęp w plonowaniu odmian pszenicy ozimej i żyta w doświadczeniach odmianowych w Polsce. Roczniki (Annals), Agribusiness Crop Production/Industries, 4, 224–230. doi 10.22004/ag.econ.294528
[41] Wilde P., Miedaner T. 2021. Hybrid rye breeding. Chapter in in Compendium of Plant Genomes – Rye Genome, pp 13–41. Springer publishing house
[42] Zuber T., Miedaner T., Rosenfelder P., Rodehutscord M., 2016. Amino acid digestibility of different rye genotypes in caecectomised laying hens. Archives of Animal Nutrition, 70(6), 470–487, doi:org/10.1080/1745039X.2016.1226035.

Open Access

Zeszyt

2024-3

Twój Koszyk

Open Access

Zeszyt

Czasopisma