Czasopismo | GOSPODARKA WODNA | Rocznik 2021 - zeszyt 4

Kształtowanie i wykorzystanie zasobów wodnych dla celów rolnictwa i obszarów wiejskich

nr katalogowy: 131356

DOSTĘPNOŚĆ I WYKORZYSTANIE ZASOBÓW WODNYCH Wody powierzchniowe Zasoby wodne o dobrej jakości są jednym z podstawowych elementów wpływającym na rozwój gospodarczy. O wielkości zasobów wodnych decyduje głównie opad atmosferyczny, ewapotranspiracja i odpływ rzeczny z terytorium kraju. Opady na terenie Polski cechuje duża nieregularność przestrzenna i czasowa, co jest główną przyczyną zagrożeń powodziowych i występowania susz. Suma opadów na terenie Polski w roku średnim wynosi nieco powyżej 600 mm i waha się od 500–550 mm w pasie nizin do ok. 1100 mm w rejonach górskich i podgórskich. Średni odpływ roczny z terytorium Polski, po odjęciu ilości wody na transpirację i parowanie, wynosi ok. 62 km3 (lata 1951–2000), przy czym waha się on w granicach od 37,5 km3 do 90 km3 (rys. 1). Wrażliwość na okresowy nadmiar lub deficyt wody można zmniejszyć poprzez jej retencjonowanie. Niestety, całkowita ilość zmagazynowanej wody w istniejących zbiornikach retencyjnych w Polsce wynosi ok. 4 mld m3, co stanowi tylko ok. 6,7% objętości średniorocznego odpływu rzecznego. Powszechnie stosowanym wskaźnikiem oceny wielkości zasobów wodnych jest iloraz średniego rocznego odpływu i liczby mieszkańców danego państwa. FAO przyjmuje, że kraje o zasobach wód powierzchniowych poniżej 1000 m3/rok/ osobę są krajami o skrajnie małych zasobach wody, a kraje o zasobach w granicach 1000–2000 to kraje o bardzo małych zasobach. W Polsce wskaźnik ten wynosi średnio 1660 m3/rok/mieszkańca, przy średniej europejskiej wynoszącej 4560 m3/rok/osobę. W latach suchych wskaźnik zasobów spada w Polsce do 1100 m3/rok na mieszkańca, a w latach mokrych sięga 2600 m3. W rzeczywistości zasoby wód powierzchniowych dostępne dla ludności i gospodarki są niższe po uwzględnieniu konieczności zachowania przepływu nienaruszalnego, uwarunkowanego kryteriami hydrobiologicznymi. Na tle krajów Unii Europejskiej, Polska charakteryzuje się niewielkimi rocznymi zasobami wodny[...]

Bibliografia

[1] Bańkowska A., Sawa K., Popek Z., Wasilewicz M., Żelazo J. 2010. Studia wybranych przykładów renaturyzacji rzek. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich nr 9/2010, 181–196.
[2] Biedroń I., Bogdańska-Warmuz R. 2012. Powódź 2010 – analiza strat i szkód powodziowych w Polsce. Gospodarka Wodna nr 4, 147–153.
[3] Boots B., Russell C.W., Green D.S. 2019. Effects of Microplastics in Soil Ecosystems: Above and Below Ground. Environ. Sci. Technol. 53 (19), 11496–11506.
[4] COM(2019) 95: Sprawozdanie komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wykonania ramowej dyrektywy wodnej (2000/60/WE) i dyrektywy powodziowej (2007/60/WE) Bruksela dnia 26.2.2019.
[5] COM(2019) 128: Komunikat komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego. Strategiczne podejście Unii Europejskiej do substancji farmaceutycznych w środowisku Bruksela, dnia 11.3.2019.
[6] Czaplak I. 1996. Posucha 1992 roku w Polsce, a ogólne prawidłowości rozkładu dni bezopadowych. Wiad. IMUZ t. 18 z. 4: 85–93.
[7] Fortuniak K., Kożuchowski K., Żmudzka E. 2001. Trendy i okresowość zmian temperatury w Polsce w drugiej połowie dwudziestego wieku: Przegląd Geofizyczny, 4: 283–303.
[8] Geissen V., Mol H., Klumpp E., Umlauf G., Nadal M., vanderPloeg M., vandeZee S.E.A.T.M., Ritsema C.J. 2015. Emerging pollutants in the environment: A challenge for water resource management. International Soil and Water Conservation Research 3 (1), 57–65.
[9] Grela J, Słota H., Zieliński J. (red) 1999. Monografia powodzi lipiec 1997. IMGW, Warszawa.
[10] GUS, Infrastruktura Komunalna w 2005, 2010, 2015, 2016, 2017 i 2018.
[11] GUS, Mały rocznik statystyczny Polski 2019.
[12] GUS, Ochrona środowiska 2016, 2017, 2018.
[13] GUS, Mały rocznik statystyczny Polski 2019.
[14] GUS, 2016. Rocznik Statystyczny Rolnictwa 2016.
[15] Herbich P., Mikołajków J., Przytuła E. 2016. Prognoza zmian zasobów wód podziemnych w warunkach możliwych zmian klimatycznych do 2030 r. Mon. PZiTS, vol. 21, nr 1.
[16] Herbich P. 2019. Ocena możliwości wykorzystania rezerw zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych do łagodzenia skutków suszy w rolnictwie. Biul. PIG 475. Hydrogeologia z. XVI.
[17] Jermaczek A., Pawlaczyk P., Przybylska J. 2014. Ochrona i odtwarzanie naturalnego charakteru rzek i dolin rzecznych na przykładzie rzeki Stobrawy. Wydawnictwo Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, Opole.
[18] Jóźwiakowski K., Steszuk A., Pieńko A., Marzec M., Pytka A., Gizińska G., Sosnowska B., Ozonek J. 2014. Ocena wpływu przydomowych oczyszczalni ścieków z drenażem rozsączającym na jakość wód podziemnych w studniach kopanych i głębinowych. Inżynieria Ekologiczna 39, 74–84.
[19] Kaca E. 2015. Podstawy metodyczne obliczeń w programowaniu rozwoju melioracji wodnych. Aspekty rzeczowo-kosztowe. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. Rozprawy naukowe i monografie. Nr 41. Falenty. Wydaw. ITP. ISBN 978-83-65426-00-0 ss. 105.
[20] Kaca E. 2015b. Średnio i długookresowe programy rozwoju melioracji wodnych w skali kraju i województw. Falenty. Wydaw. ITP. ISBN 978-83-65426-03-1 ss. 159.
[21] Kaca E. 2019.Względna przyrodnicza zasadność rozwoju melioracji wodnych w skali województw w świetle wybranych wskaźników. Gospodarka Wodna, 7.
[22] Karczmarczyk A. 2016. Hauled liquid waste as a pollutant of soils and waters in Poland Ann. Warsaw Univ. Life Sci. – SGGW, Land Reclam. 48 (2), 111–122.
[23] Kędziora A., Kępińska-Kasprzak M., Kowalczak P., Kundzewicz Z.W., Miler A.T., Pierzgalski P., Tokarczyk T. 2014. Zagrożenia związane z niedoborem wody. Nauka 1/2014, 149–172.
[24] Krysztoforski M. 2017. Sposoby ograniczenia emisji zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego do wód powierzchniowych i podziemnych, W: Metody ochrony i racjonalnej gospodarki wodnej w rolnictwie i na obszarach wiejskich. Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, 25–32.
[25] Kundzewicz Z.W., Piniewski M., Mezghani A., Okruszko T., Pińskwar I., Kardel I., Hov Ø., Szcześniak M., Szwed M., Benestad R.E., Marcinkowski P., Graczyk D., Dobler A., Førland E.J., O’Keefe J., Choryński A., Parding K.M., Haugen J.E. 2018. Assessment of climate change and associated impact on selected sectors in Poland. Acta Geophysica, 66:1509–1523.
[26] Łabędzki L. 2004. Problematyka susz w Polsce. Woda Środowisko Obszary Wiejskie t. 4, z. 1(10), 47–66.
[27] Łabędzki L. 2006. Susze rolnicze: zarys problematyki oraz metody monitorowania i klasyfikacji. Rozprawy naukowe i monografie, Wydawnictwo IMUZ, 107.
[28] Majewski W., Walczykiewicz T. (red) 2012. Zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi oraz infrastrukturą hydrotechniczną w świetle prognozowanych zmian klimatycznych. IMGW, Warszawa. SBN 978-83-61102-68-7, 317 s.
[29] Mekonnen M.M., Hoekstra A.Y. 2011. National Water Footprint Accounts: The Green, Blue and Gray Water Footprint of Production and Consumption. Water Research Report Series No. 50, Vol. 1, Vol. 2, UNESCO-IHE: Delft, The Netherlands.
[30] Mikulski Z. 2001. Wzrost retencji zbiornikowej w Polsce. Gospodarka Wodna nr 3.
[31] Mioduszewski W. 1997. Mała retencja i polityka melioracyjna.
[w:] Użytkowanie a ochrona zasobów wód powierzchniowych w Polsce. Zeszyty Naukowe nr 17. Kom. Nauk. Człowiek i Środowisko, PAN, Warszawa.
[32] Mioduszewski W. 2003: Mała retencja. Poradnik. Wyd. IMUZ, Falenty.
[33] Mioduszewski W., Okruszko T. (red) 2016: Naturalna, mała retencja wodna – metoda łagodzenia skutków suszy, ograniczania ryzyka powodziowego i ochrona różnorodności biologicznej – podstawy metodyczne. Globalne Partnerstwo dla Wody, Polska.
[34] Nawrocki P. 2017. Utrzymywanie czynne i bierne – potrzeba nowego podejścia do zarządzania rzekami w krajobrazie rolniczym. Wiad. Melioracyjne i Łąkarskie nr 3.
[35] Nocoń W., Moraczewska-Majkut K., Pałka M., Wiśniowska W. 2018. Mikroplastik w wodzie – stopień zanieczyszczenia i zagrożenia związane z obecnością tych mikrozanieczyszczeń. Technologia Wody 4 (60).
[36] Pergół S., Wierzbicka K. 2019. Bilans zasobów eksploatacyjnych wód podziemnych w Polsce wg stanu na dzień 31 grudnia 2019 r. Materiały Informacyjne państwowej służby hydrogeologicznej, Państwowy Instytut Geologiczny-PIB, Warszawa.
[37] Pierzgalski E., Żelazo J. 2008: Uwarunkowania i kierunki ochrony przed powodzią. Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie, nr 1, 15–20.
[38] Popek Z., Żelazo J. 2016: Współczesne wymagania w regulacji małych rzek. Gospodarka Wodna nr 6, 165–170.
[39] Prus P., Popek Z., Pawlaczyk P. 2018. Dobre praktyki utrzymania rzek. WWF Polska.
[40] Piniewski M., Marcinkowski P., Kundzewicz Z.W. 2018a. Trend detection in river flow indices in Poland. Acta Geophysica, 66:347–360.
[41] Piniewski M., Szcześniak M., Huang S., Kundzewicz Z.W. 2018b. Projections of runoff in the Vistula and the Odra river basins with the help of the SWAT model. Hydrology Research 49.2.
[42] Rauba E. 2016. Analiza uwarunkowań prawnych gospodarowania wodą w zakresie zaopatrzenia ludności w wodę pitną w Polsce. Ekonomia i Środowisko 3(58), 111–125.
[43] WHO 2019: Microplastics in drinking-water. Geneva: World.
[44] Wiśniewski S., Żelazo J., 2015. Możliwość ograniczenia zalewów w dolinie z uwzględnieniem ochrony zasobów przyrodniczych, na przykładzie rzeki Radomki. Wiad. Melioracyjne i Łąkarskie nr 1.
[45] Żbikowski A., Smoluchowska A., Żelazo J., 1992. Naturalna regulacja rzek nizinnych.
[46] Materiały pomocnicze do projektowania. IMUZ. Materiały Instruktażowe 102. Falenty.
[47] Żbikowski A., Żelazo J. 1993. Ochrona środowiska w budownictwie wodnym. Materiały informacyjne. MOŚZNiL, Agencja Wydawnicza FALSTAFF, Warszawa.
[48] Żelazo J. 2009. Wybrane problemy zabudowy rzek o szczególnych wartościach przyrodniczych. Nauka Przyroda Technologie, t. 3., z. 3.
[49] Żelazo J., Popek Z. 2014. Podstawy renaturyzacji rzek. Wyd. II poprawione i uzupełnione. Wydawnictwo SGGW, Warszawa. Strony internetowe https://www.gios.gov.pl/pl/stan-srodowiska/monitoring-wod
[data dostępu; 09.03.2021] https://wody.gov.pl/nasze-dzialania/krajowy-program-renaturyzacji-wodpowierzchniowych
[data dostępu; 09.03.2021] https://wody.gov.pl/images/Aktualnosci/foto/renaturyzacjaKPRWP/Podrecznik_ renaturyzacji.pdf
[data dostępu; 09.03.2021]

Jeśli masz wykupiony/przyznany dostęp - zaloguj się. Skorzystaj z naszych propozycji zakupu!

Publikacja


GOSPODARKA WODNA- e-publikacja (pdf) z zeszytu 2021-4 , nr katalogowy 131356 licencja: Osobista Produkt cyfrowy Nowość	10.00 zł

Zeszyt


GOSPODARKA WODNA- e-zeszyt (pdf) 2021-4 licencja: Osobista Produkt cyfrowy Nowość	32.00 zł

Prenumerata

GOSPODARKA WODNA - prenumerata cyfrowa
licencja: Osobista

Produkt cyfrowy
Nowość

384.00 zł

GOSPODARKA WODNA - papierowa prenumerata roczna + wysyłka
licencja: Osobista

Szczegóły pakietu

Nazwa
GOSPODARKA WODNA - papierowa prenumerata roczna	432.00 zł brutto 400.00 zł netto 32.00 zł VAT (stawka VAT 8%)
GOSPODARKA WODNA - pakowanie i wysyłka	42.00 zł brutto 34.15 zł netto 7.85 zł VAT (stawka VAT 23%)

474.00 zł

GOSPODARKA WODNA - PAKIET prenumerata PLUS
licencja: Osobista

Szczegóły pakietu

Nazwa
GOSPODARKA WODNA - PAKIET prenumerata PLUS (Prenumerata papierowa + dostęp do portalu sigma-not.pl + e-prenumerata)	582.00 zł brutto 538.89 zł netto 43.11 zł VAT (stawka VAT 8%)

582.00 zł

Zeszyt

2021-4

Twój Koszyk

Publikacja

Zeszyt

Prenumerata

Zeszyt

Czasopisma