Czasopismo | PRZEGLĄD WŁÓKIENNICZY - WŁÓKNO, ODZIEŻ, SKÓRA | Rocznik 2020 - zeszyt 8-9

Z historii prania i praczek mechanicznych

Marek Skowron

nr katalogowy: 128515

Pranie jest jedną z najbardziej niewdzięcznych czynności domowych. Robiąc bowiem pranie mamy świadomość, że za jakiś czas będzie musiało być powtórzone, a potem znowu i znowu... Na szczęście mając pralki automatyczne i detergenty, nie można określić go jako uciążliwe. I to przede wszystkim odróżnia tę czynności od sposobu wykonywania jej w dawnych czasach. A ten sposób wynika wprost ze słowa„prać”, które - jak podaje słownik języka polskiego S. B. Lindego - pochodzi ono od starosłowiańskiego słowa„per”, które znaczyło bić lub uderzać. Wzięło się to stąd, że dawniej czynność prania polegała na namoczeniu bielizny w celu zmiękczenia cząstek brudu, a następnie dla ich usunięcia - uderzaniu jej np. o kamień lub kijem. Z czasem kij zastąpiony został specjalną drewnianą łopatką tzw. kijanką. Z kolei większe zabrudzenia usuwane były przez pocieranie tkaniny, co w niewprawnych rękach, podobnie jak wykręcanie, było powodem szybkiego jej niszczenia. Pranie odbywało się najczęściej nad brzegiem rzeki w pozycji klęczącej lub stojąc w wodzie. Taki spo- sób prania bielizny praktykowany był przez długi czas nie tylko na wsiach, ale także np. w Warszawie. Jeszcze w 1899 r. jedna z gazet pisała: „Uboga ludność Powiśla, wy- robnice mularskie itp. piorą bieliznę w porze letniej w rozma- itych punktach wybrzeży. Wkrótce do tego rodzaju czynności mają być wskazane miejsca, poza któremi pranie nie będzie dozwolone” [1]. W zamożniejszych domach czynność ta wy- konywana była przez służbę w wydzielonych osobnych po- mieszczeniach. Przykładem może być pałacyk twórcy ope- ry narodowej Wojciecha Bogusławskiego, wystawiony na sprzedaż w 1820 r. W jego oficynie, oprócz kuchni angielskiej, spiżarni i dwóch piwnic, znajdowała się pralnia i magiel [2]. W takich domowych pralniach nie stosowano jednak uciąż- liwego uderzania bielizny, a ręczne tarcie po jej namydle- niu. Mydło stosowane było jednak oszczędnie, ze względu na koszt, np. w Warszawie w 1822 r. funt mydła kosztował 27 gr, a[...]

Bibliografia

[1] Kurier Warszawski 1899, nr 2, s. 4.
[2] Gazeta Korrespondenta Warszawskiego i Zagranicznego 1820, nr 55, s. 1061.
[3] Gazeta Krakowska 1801, nr 59, s. 696.
[4] Rapport Rady Stanu o dwuletnich czynnościach Rządu, czytany na drugiem posiedzeniu Izb połączonych dnia 14go Września r.b. Gazeta Warszawska 1820, nr 128, s. 2104.
[5] A machine of washing of linnen, called a Yorkshire Maiden. Gentleman’s Magazine styczeń 1752, s. 32.
[6] Machina do prania bielizny. Izys Polska 1822-23, t. 3, cz. 4, s. 467-472.
[7] Stender G. F.: Beschreibung einer neuen hoechst bequemen Waschmaschine. Mitau 1765.
[8] Schaeffer J. Ch.: Die bequeme und hoechstvortheilhafte Waschmaschine. Frankfurt/Lipsk 1767.
[9] Observations on the utility of patents. Including free remarks on Mr. Beetham’s patent washing mills. Londyn 1791.
[10] Bericht des Herrn Hachette ueber eine Waschmaschine von Herrn Abbe de Meilleraie. Dinglers Polytechnische Journal 1821, t. 5, nr LXVIII, s. 424-434.
[11] Habich G. E.: Die schlesische Waschmaschine und zur Theorie des Waschverfahrens. Dinglers Polytechnische Journal 1856, t. 141, nr XC, s. 401-412.
[12] Najnowsza machina do prania wynalazku Amerykanina Moore, wyrabiana w Zakładzie Optyczno-Mechanicznym J.Pika Optyka m. Warszawy przy ulicy Miodowej. Gazeta Codzienna 1855, nr 343, s. 1.
[13] Warszawska Gazeta Policyjna 1855, nr 359, s. 3.
[14] Kurier Warszawski 1861, nr 135 oraz 1862, nr 183.
[15] Mechaniczna praczka i wyżymaczka. Przegląd Tygodniowy 1866, nr 21, s. 165-166.
[16] Kurier Codzienny 1866, nr 88, s. 7.
[17] Dwie pralnie. Przyjaciel Domowy 1863, nr 5, s. 39; Nowa maszyna do prania. Przyjaciel Domowy 1863, nr 36, s. 180; Ulepszona pralnia. Opiekun Domowy 1865, nr 46, s. 372; Amerykańska praczka i wyżymaczka. 1873, nr 3, s.21; Machina do prania. Inżynieria i Budownictwo 1883, nr 7, s. 77.

Jeśli masz wykupiony/przyznany dostęp - zaloguj się. Skorzystaj z naszych propozycji zakupu!

Publikacja


PRZEGLĄD WŁÓKIENNICZY - WŁÓKNO, ODZIEŻ, SKÓRA- e-publikacja (pdf) z zeszytu 2020-8-9 , nr katalogowy 128515 licencja: Osobista Produkt cyfrowy Nowość	10.00 zł

Zeszyt


PRZEGLĄD WŁÓKIENNICZY - WŁÓKNO, ODZIEŻ, SKÓRA- e-zeszyt (pdf) 2020-8-9 licencja: Osobista Produkt cyfrowy Nowość	61.00 zł

Prenumerata

PRZEGLĄD WŁÓKIENNICZY - WŁÓKNO, ODZIEŻ, SKÓRA - prenumerata cyfrowa
licencja: Osobista

Produkt cyfrowy
Nowość

300.00 zł

PRZEGLĄD WŁÓKIENNICZY - WŁÓKNO, ODZIEŻ, SKÓRA - papierowa prenumerata roczna + wysyłka
licencja: Osobista

Szczegóły pakietu

Nazwa
PRZEGLĄD WŁÓKIENNICZY - WŁÓKNO, ODZIEŻ, SKÓRA - papierowa prenumerata roczna	360.00 zł brutto 333.33 zł netto 26.67 zł VAT (stawka VAT 8%)
PRZEGLĄD WŁÓKIENNICZY - WŁÓKNO, ODZIEŻ, SKÓRA - pakowanie i wysyłka	21.00 zł brutto 17.07 zł netto 3.93 zł VAT (stawka VAT 23%)

381.00 zł

PRZEGLĄD WŁÓKIENNICZY - WŁÓKNO, ODZIEŻ, SKÓRA - PAKIET prenumerata PLUS
licencja: Osobista

Szczegóły pakietu

Nazwa
PRZEGLĄD WŁÓKIENNICZY - WŁÓKNO, ODZIEŻ, SKÓRA - PAKIET prenumerata PLUS (Prenumerata papierowa + dostęp do portalu sigma-not.pl + e-prenumerata)	450.00 zł brutto 416.67 zł netto 33.33 zł VAT (stawka VAT 8%)

450.00 zł

Zeszyt

2020-8-9

Twój Koszyk

Publikacja

Zeszyt

Prenumerata

Zeszyt

Czasopisma