Czasopismo | PRZEMYSŁ CHEMICZNY | Rocznik 2020 - zeszyt 4

Azbest. Edukacja ekologiczna a aktualne zagrożenie środowiskowe i zdrowotne

Asbestos. Ecological education and the current environmental and health threat

10.15199/62.2020.4.25

nr katalogowy: 125795
10.15199/62.2020.4.25

Streszczenie

Wyroby azbestowe wstępujące dość powszechnie w środowisku naturalnym nie stanowią istotnego zagrożenia dla zdrowia dopóki ich włókna nie są uwalniane do atmosfery, a co za tym idzie nie są wdychane. Azbest jest zaliczany do silnych czynników kancerogennych, przez co stwarza istotne i realne zagrożenia zdrowotne dla osób narażonych na jego oddziaływanie. Jest szczególnie niebezpieczny w bezpośrednim kontakcie podczas jego wydobywania, produkcji, obróbki, eksploatacji i usuwania. Celem pracy było przedstawienie środowiskowego i zdrowotnego narażenia na azbest. W pracy przybliżono podstawowe dane wynikające z realizacji wieloletniego program oczyszczania kraju z azbestu na lata 2009–2032

Abstract

Review, with 70 refs., of asbestos fiber products and their occurrence in natural environment, their release into the atm., and their effects on human health. Methods for removal of asbestos-contg. wastes and statistical data on asbestos-related pollution of the natural environment in Poland were also included.

Bibliografia

[1] J. Dyczek,
[w:] Bezpieczne postępowanie z azbestem i materiałami zawierającymi azbest, (red. J. Dyczek), Wydawnictwo Naukowe "Akapit", Kraków 2007, 7.
[2] J. Pyssa, G.M. Rokita, Gosp. Surowcami Miner. 2007, 23, nr 1, 49.
[3] K. Pawluk, Prz. Nauk. Inż. Kszt. Środ. 2010, 49, nr 3, 38.
[4] E. Gonda-Soroczyńska, Infrastruktura Ekol. Terenów Wiejskich 2010, 1, 125.
[5] J.S.P. Jones i in.,
[w:] Biological effects of mineral fibres (red. J.C. Wagner), IARC Scientific Publication No 30, Lyon 1980, 187.
[6] G.D. Guthrie Jr., B.T. Mossman, Rev. Mineral. 1993, 28, nr 1, 12.
[7] R.J. Lee, B.R. Strohmeier, K.L. Bunker, D.R. Van Orden, J. Hazard. Mater. 2008, 153, 1.
[8] H. Maciołek, A. Zielińska, T. Domarecki, JEcolHealth 2012, 16, nr 3, 113.
[9] E. Więcek, Bezp. Pracy 2004, 2, 5.
[10] Komunikat Ministra Gospodarki z dnia 29 lipca 2009 r. o podjęciu przez Radę Ministrów uchwały w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pod nazwą "Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032", M.P. 2009, nr 50, poz. 735.
[11] Komunikat Ministra Gospodarki z dnia 29 kwietnia 2010 r. o podjęciu przez Radę Ministrów uchwały zmieniającej uchwałę w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pod nazwą "Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032", M.P. 2010, nr 33, poz. 481.
[12] https://www.nik.gov.pl/plik/id,10923,vp,13267.pdf, dostęp 10 kwietnia 2019 r.
[13] N. Szeszenia-Dąbrowska, J. Siuta, Azbest w środowisku, Instytut Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera, Łódź 1998.
[14] Praca zbiorowa Azbest. Podręcznik dobrych praktyk (red. J. Skrzecz), wydany przy współudziale Komitetu Starszych Inspektorów Pracy (SLIC), Wyd. Państwowa Inspekcja Pracy, Główny Inspektor Pracy, Warszawa 2010.
[15] H.C.W. Skinner, Indoor Built Environ. 2003, 12, 385.
[16] D.M. Levitan, J.M. Hammarstrom, M.E. Gunter, R.R. Seal II, I.-M. Chou, N.M. Piatak, Vermont. Am. Mineral. 2009, 94, 1063.
[17] F.C. Hawthorne, Canad. Mineral. 1983, 21, 173.
[18] S. Thompson, E. Mason, Chem. Health Safety 2002, 9 , 21.
[19] N. Szeszenia-Dąbrowska,
[w:] Nadzór nad ochroną zdrowia i bezpieczeństwem pracy osób narażonych na pył azbestu, Materiały szkoleniowe dla pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Instytut Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera, Główny Instytut Górnictwa, Ośrodek Referencyjny Badań i Oceny Ryzyka Zawodowego związanych z Azbestem, Gdańsk 2008.
[20] A. Kuczumow, J. Nowak, Azbest. Właściwości, utylizacja. Zintegrowany system zarządzania unieszkodliwianiem azbestu w ujęciu systemowym, TNOiK, Toruń 2013.
[21] N. Szeszenia-Dąbrowska, W. Sobala, Zanieczyszczenie środowiska azbestem. Skutki zdrowotne, Raport z badań, Instytut Medycyny Pracy, Łódź 2010.
[22] A. Sałek, B. Karczmarek-Borowska, Przegl. Med. Uniw. Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie, 2012, 4, 509.
[23] F.J. Wicks, E.J.W. Whittaker, Canad. Mineral. 1975, 13, 227.
[24] T. Zaremba, M. Peszko, J. Thermal Anal. Calorim. 2008, 92, nr 3, 873.
[25] A. Bolewski, M. Budkiewicz, P. Wyszomirski, Surowce ceramiczne, Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa 1991, 262.
[26] https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b7/Asbestos_ fibres.jpg, dostęp 20 kwietnia 2019 r.
[27] https://pl.wikipedia.org/wiki/Chryzotyl#/media/Plik:Chrysotile_1.jpg, dostęp 20 kwietnia 2019 r.
[28] https://pl.wikipedia.org/wiki/Amiant#/media/Plik:Byssolite_France.jpg, dostęp 20 kwietnia 2019 r.
[29] https://pl.wikipedia.org/wiki/Krokidolit#/media/Plik:Krokydolith_-_ Mineralogisches_Museum_Bonn_(7385).jpg, dostęp 20 kwietnia 2019 r.
[30] S Lipecka, K. Makowska, W. Urbaniak, Arch. Gosp. Odpadami Ochr. Środ. 2013, 15, nr 4, 37.
[31] H. Marszałek, Inż. Roln. 2002, 38, nr 5, 91.
[32] N. Szeszenia-Dąbrowska, J. Siuta, Azbest w środowisku, Instytut Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera, Łódź 1998, 20.
[33] G. Sąkol, M. Muszyńska-Graca, Med. Środ. Environ. Med. 2017, 20, nr 3, 22.
[34] L. Korona, H. Zamoyska, Ekol. Tech. 2002, 10, nr 6, 178.
[35] E. Więcek, H. Woźniak, Podstawy Metody Oceny Środ. Pracy 2004, 42, nr 4, 91.
[36] Załącznik do uchwały Nr 39/2010 Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r., Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032, Warszawa 2010, 7; https://bazaazbestowa.gov.pl/images/do-pobrania/ pokza.2010.pdf, dostęp 23 kwietnia 2019 r.
[37] Najwyższa Izba Kontroli, Informacja o wynikach kontroli Realizacja "Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032", Warszawa 2015, 8; https://www.nik.gov.pl/plik/id,10923,vp,13267.pdf, dostęp 18 marca 2019 r.
[38] Najwyższa Izba Kontroli, Informacja o wynikach kontroli Realizacja "Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032", Warszawa 2015, 29; https://www.nik.gov.pl/plik/id,10923,vp,13267.pdf, dostęp 18 marca 2019 r.
[39] https://esip.bazaazbestowa.gov.pl/raporty.html?colIndex=2&index= 0&rowIndex=0&lvl=district, dostęp 1 maja 2019 r.
[40] A. Obmiński, XII Konf. Sozologiczna "Azbest w środowisku. Problemy ekologiczne i metodyczne", Wrocław 2002.
[41] P.A. Baron,
[w:] Aerosol measurement (red. K. Willeke, P.A. Baron), Van Nostrand Reinhold, New York 1993, 560.
[42] C.M.R. Dias, M.A. Cincotto, H. Savastano, V.M. John, Cem. Concr. Compos. 2008, 30, 255.
[43] J.S. Pastuszka, J. Hazard. Mater. 2009, 162, 1171.
[44] I. Dobrzelecka, Mat. seminarium "Techniczne, zdrowotne i prawne aspekty użytkowania wyrobów zawierających azbest", Biuro Ochrony Środowiska Urzędu m. st. Warszawy, Warszawa 2005.
[45] D. Špirkova, S. Hurna, D. Caganova, Przem. Chem. 2018, 97, nr 7, 1138.
[46] https://esip.bazaazbestowa.gov.pl/, dostęp 28 kwietnia 2019 r.
[47] https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-o-realizacji-programuoczyszczania- kraju-z-azbestu.html, dostęp 24 kwietnia 2019 r.
[48] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów, Dz. U. 2014, poz. 1923.
[49] Najwyższa Izba Kontroli, Informacja o wynikach kontroli Realizacja "Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032", Warszawa 2015, 47; https://www.nik.gov.pl/plik/id,10923,vp,13267.pdf, dostęp 18 marca 2019 r.
[50] Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest, Dz. U. 2010, nr 162, poz. 1089, zał. nr 1.
[51] K. Marek, Med. Pracy 2002, 53, nr 6, 447.
[52] N. Szeszenia-Dąbrowska, U. Wilczyńska,
[w:] Choroby zawodowe w Polsce. Statystyka i epidemiologia, Instytut Medycyny Pracy, Łódź 2007, 31.
[53] Y. Suzuki, S.R. Yuen, Ann. N. Y. Acad. Sci. 2002, 982, 160.
[54] L. Simonato, P. Vineis, A. Fletcher, Carcinogenesis 1988, 9, 1159.
[55] P. Vineis, L. Simonato, Arch. Environ. Health 1991, 46, 6.
[56] B.T. Mossman, J.B.L. Gee, N. Engl. J. Med. 1989, 32, 1721.
[57] N. Szeszenia-Dąbrowska, U. Wilczyńska,
[w:] Choroby zawodowe w Polsce. Statystyka i epidemiologia, Instytut Medycyny Pracy Łódź 2007, 17.
[58] F. Liddel, D. Thomas, K. Gibbs, Ann. Acad. Med. 1984, 13, 23.
[59] M. Albin, F.D. Pooley, U. Stromberg, R. Attewell, R. Mitha, L. Johansson, H. Welinder, Occup. Environ. Med. Mar. 1994, 51, 205.
[60] http://rodzorza.pl/informacje-dla-dzialkowcow/altana-ogrodowa/ azbest, dostęp 30 kwietnia 2019 r.
[61] M. Foltyn, Bezp. Pracy. Nauka Praktyka 2007, 427, nr 4, 16.
[62] M. Straka, M. Cehlar, S. Khouri, P. Trebuna, A. Rosova, M. Malindzakova, Przem. Chem. 2016, 95, nr 5, 963.
[63] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006, Dz. Urz. UE. L 353 z 31.12.2008.
[64] K. Marek, J. Zejda, Pneum. Pol. 1990, 58, 155.
[65] J.S. Pierce, M.A. McKinley, D.J. Paustenbach, B.L. Finley, Crit. Rev. Toxicol. 2008, 38, 191.
[66] J. Pyssa, Przem. Chem. 2019, 98, nr 3, 461.
[67] A. Churg. CHEST 1988, 93, 621.
[68] J. Pyssa, G.M. Rokita, Gosp. Surowcami Miner. 2007, 23, nr 1, 49.
[69] http://www.imp.lodz.pl/home_pl/o_instytucie/reg_and_databases/osrodek_ referencyjny_azbest/zawodowe_choroby_azbestozalezne_w_polsce/, dostęp 24 kwietnia 2019 r.
[70] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych, Dz. U. 2009, nr 105, poz. 869.

Zeszyt


PRZEMYSŁ CHEMICZNY - e-zeszyt (pdf) 2020-4 licencja: Osobista Produkt cyfrowy	55.00 zł

Prenumerata

PRZEMYSŁ CHEMICZNY - prenumerata cyfrowa
licencja: Osobista

Produkt cyfrowy
Nowość

762.00 zł

PRZEMYSŁ CHEMICZNY - prenumerata PLUS
licencja: Osobista

Szczegóły pakietu

Nazwa
PRZEMYSŁ CHEMICZNY - PAKIET prenumerata PLUS (Prenumerata papierowa + dostęp do portalu sigma-not.pl + e-prenumerata)	1002.00 zł brutto 927.78 zł netto 74.22 zł VAT (stawka VAT 8%)

1002.00 zł

PRZEMYSŁ CHEMICZNY - papierowa prenumerata roczna + wysyłka
licencja: Osobista

Szczegóły pakietu

Nazwa
PRZEMYSŁ CHEMICZNY - papierowa prenumerata roczna	960.00 zł brutto 888.89 zł netto 71.11 zł VAT (stawka VAT 8%)
PRZEMYSŁ CHEMICZNY - pakowanie i wysyłka	42.00 zł brutto 34.15 zł netto 7.85 zł VAT (stawka VAT 23%)

1002.00 zł

Open Access

Zeszyt

2020-4

Twój Koszyk

Zeszyt

Prenumerata

Open Access

Zeszyt

Czasopisma