Czasopismo | GOSPODARKA WODNA | Rocznik 2016 - zeszyt 11

Struktura i stopień lodowego wypełnienia koryta dolnej Wisły w latach 1995-2014

BOGUSŁAW PAWŁOWSKI

nr katalogowy: 102156

Minęło 20 lat od momentu podjęcia przez zespół ówczesnego Zakładu Hydrologii i Gospodarki Wodnej UMK w Toruniu badań zlodzenia dolnej Wisły. W tym czasie wykonano sondowania w prawie 90 przekrojach poprzecznych koryta dolnej Wisły na odcinku rzeki o długości ponad 370 km. Ich głównym celem było określenie stopnia wypełnienia koryta rzeki lodem, a także jego struktury i związanego z tym zagrożenia piętrzeniem zatorowym. W zależności od przebiegu zlodzenia w czasie zimy oraz analizowanego odcinka wypełnienie to wahało się od ok. 10 do ponad 80%. W artykule omówiono zmienność wartości tego parametru na poszczególnych odcinkach rzeki, scharakteryzowano związaną z nim strukturę wypełnienia oraz grubość pokrywy lodowej. Omówiono wybrane, najgroźniejsze sytuacje zatorowe oraz uwarunkowania towarzyszące ich powstaniu.W sezonie zimowym 1995/1996 rozpoczęto w Zakładzie Hydrologii i Gospodarki Wodnej Instytutu Geografii UMK badania stopnia i struktury lodowego wypełnienia koryta Wisły. Metodykę tych pomiarów opracował Marek Grześ, ówczesny pracownik Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN w Toruniu, na potrzeby badań przyczyn katastrofalnego zatoru, jaki wystąpił w górnej części zbiornika włocławskiego zimą 1982 r. Do 2012 r. badaniami kierował dr hab. Marek Grześ, prof. UMK; następnie odbywały się one w zespole pod moim kierownictwem. W ostatnich latach uczestniczyło w nich liczne grono doktorantów i studentów Wydziału Nauk o Ziemi UMK, a także goście z innych jednostek naukowych. W czasie badań wykorzystywano głównie metodę pomiaru bezpośredniego za pomocą tzw. sondy udarowej [Grześ 1991], gdzie granicy pomiędzy warstwami lodu o różnej zwięzłości i gęstości odpowiada zmiana siły nacisku niezbędna do ich penetracji. Badania były najczęściej prowadzone na zlecenie Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie, a ich zadaniem było dostarczenie bieżącej informacji na temat zagrożenia zatorowego. Jest ono szc[...]

Bibliografia

[1] Beltaos S., T.D. Prowse, 2001, Climate impacts on extreme ice-jam events in Canadian rivers, Hydrological Sciences Journal, 46: 157-181. DOI: 10.1080/02626660109492807.
[2] Beltaos S., T.D. Prowse, T. Carter, 2006, Ice regime of the lower Peace River and ice-jam flooding of the Peace-Athabasca Delta, Hydrological Processes, 20: 4009-4029. DOI: 10.1002/hyp.6417.
[3] Beltaos S., 2009, Developing winter flow rating relationships using slope-area hydraulics, Committee on River Ice Processes and the Environment, 15th Workshop on River Ice, St. John’s, Newfoundland and Labrador: 186-198.
[4] Beltaos S., P. Boyle, K. Hryciw, 2007, 2005-06 ice-jam flooding, Kaministiquia River near Fort William Historical Park, Committee on River Ice Processes and the Environment, 14nd Workshop on the Hydraulics of Ice Covered Rivers, Quebec, Canada: 20-50.
[5] Caissie D., S.M. Komadina-Douthwright, R.A. Cunjak, B. Burrell, 1997, Ice condition in the Southwest Miramichi River and its posiible influence on winter movement of post-spawned Atlantic salmon, Committee on River Ice Processes and the Environment, 9nd Workshop on the Hydraulics of Ice Covered Rivers, Fredericton, New Brunswick: 371-390.
[6] Calkins D. J., 1984, Numerical simulation of freeze- -up on the Ottauquechee River, Committee on River Ice Processes and the Environment, 3nd Workshop on the Hydraulics of Ice Covered Rivers, Fredericton, New Brunswick: 247-277.
[7] Cunjak R. A., D. Caissie 1993, Frazil Ice Accumulation in a Large Salmon Pool in the Miramichi River, New Brunswick: Ecological Implications for Overwintering Fishes, 7nd Workshop on the Hydraulics of Ice Covered Rivers, Saskatoon, Saskatchewan: 279-294.
[8] Gołek J., 1964, Zlodzenie rzek polskich, Prace PIHM, z. 64, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa, ss. 74.
[9] Grześ M., 1991, Zatory i powodzie zatorowe na dolnej Wiśle. Mechanizmy i warunki, IGiPZ PAN, Warszawa, ss. 184.
[10] Grześ M., B. Pawłowski, 2005, Monitoring zatorów na dolnej Wiśle,
[w:] A. Kostrzewski, R. Kolander, Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego - Funkcjonowanie geoekosystemów Polski w warunkach zmian klimatu i różnokierunkowej antropopresji, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Poznań 2005, s. 465-474.
[11] Grześ M., B. Pawłowski, 2006, Metody identyfikacji zatorowych odcinków rzek
[w:] Idee i praktyczny uniwersalizm geografii - Geografia Fizyczna, Dokumentacja Geograficzna nr 32, s. 94-98.
[12] Grześ M., B. Pawłowski, 2012, Hydromorfologiczne uwarunkowania lodołamania na Wiśle od Stopnia Wodnego we Włocławku do ujścia, z uwzględnieniem sezonu zimowego 2011/2012, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku, ss. 96.
[13] http://www.tutiempo.net
[14] MacNider Taylor S., T. Buffin-Bélanger, D. Arseneault, B. Hétu, 2009, On the use of dendrochronology to analyze ice jam occurrences at a fluvial transition on the Ouelle River, Quebec, Committee on River Ice Processes and the Environment, 15th Workshop on River Ice, St. John’s, Newfoundland and Labrador: 284-299.
[15] Majewski W. (red.), 1985, Powódź zatorowa na Wiśle w rejonie zbiornika "Włocławek" w zimie 1982 r., Wydawnictwa Geologiczne.
[16] Ouellet C., D. Saint-Laurent, F. Normand, 2012, Flood events and flood risk assessment in relation to climate and land-use changes: Saint- François River, southern Québec, Canada. Hydrological Sciences Journal, 57:2: 313-325. DOI: 10.1080/02626667.2011.645475.
[17] Pawłowski B., 2008, Zmienność geometrii koryta dolnej Wisły w okresie zlodzenia rzeki, Gosp. Wodn. nr 7/2008, s. 276-280.
[18] Pawłowski B., 2011, Lodowe wypełnienie koryta dolnej Wisły zimą 2010, Gosp. Wodn. nr 4/2011, s. 149-153.
[19] Pawłowski B., I. Sobota, 2012, Zlodzenie dolnej Wisły powyżej zapory we Włocławku zimą 2011 r., Gosp. Wodn. nr 2/2012, s. 74-77.
[20] Pawłowski B., 2012, Uwarunkowania i przebieg zlodzenia dolnej Wisły zimą 2012 r., Gosp. Wodn. nr 10/2012, s. 414-418.
[21] Pawłowski B., 2013, Wykorzystanie zwiadu lotniczego na potrzeby ochrony przed powodziami zatorowymi w dolinie dolnej Wisły, Gosp. Wodn. nr 9/2013, s. 345-350.
[22] Pawłowski B., M. Gorączko, 2014, Z badań nad znakami powodziowymi w Dolinie Wisły, Gosp. Wodn., 2/2014, s. 57-63.
[23] Pawłowski B., H. Łoś, K. Osińska-Skotak, 2015, Próba klasyfikacji typów pokrywy lodowej na dolnej Wiśle na podstawie satelitarnych zobrazowań radarowych pod kątem oceny lodowego wypełnienia koryta,
[w:] Absalon D., Matysik M., Ruman M (red.), Nowoczesne metody i rozwiązania w hydrologii, Sosnowiec, Polskie Towarzystwo Geograficzne Oddział Katowicki, s. 313-324.
[24] Przybylak R., R. Maszewski, A. Pospieszyńska, 2012, The influence of atmospheric circulation on extreme values on air temperature in the Bydgosko-Toruński Region in the period 1881- -2005, Role of the circulation of the atmosphere in the forming of the climate, Silesian University: 217-236.
[25] Sui J., B.W. Karney, Z. Sun, D. Wang, 2002, Field Investigation of Frazil Jam Evolution: A Case Study, Journal of Hydraulic Engineering 128(8): 781- -787. DOI:10.1061/(ASCE)0733-9429(2002)128:8(781).
[26] Sun Z.C., H.T. Shen, 1988, Field Investigation od Frazil Ice Jam in Yellow River. Committee on River Ice Processes and the Environment, 5nd Workshop on the Hydraulics of Ice Covered Rivers, Winnipeg, Manitoba: 157-175.
[27] Strzyżewski T., B. Pawłowski, 2014, Identyfikacja i typologia zatorowych odcinków Wisły na podstawie zmienności morfometrycznych parametrów koryta. Monitoring Środowiska Przyrodniczego, Vol. 15, Kieleckie Towarzystwo Naukowe, Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Kochanowskiego w Kielcach, s. 51-58.
[28] Śliwiński W., 1975, Zagrożenie zatorowe na Wiśle powyżej zbiornika Włocławek, Informator Projektanta CBSiPBW Hydroprojekt we Włocławku, nr 3, s. 1-5.
[29] Wang J., J. Sui, H. Zhang, P. Chen, F. Hirshfield, 2012, Mechanisms of ice accumulation in a river bend - an experimental study, International Journal of Sediment Research, 27: 521-537.
[30] Zufelt J., D. Calkins, 1985, Survey of Ice Problem Areas in Navigable Waterways, CRREL Special Report 85-2, U.S. Army Cold Regions Research and Engineering Laboratory, Hanover, New Hampshire: 32.

Jeśli masz wykupiony/przyznany dostęp - zaloguj się. Skorzystaj z naszych propozycji zakupu!

Publikacja


e-Publikacja (format pdf) - nr 102156 "Struktura i stopień lodow..." licencja: Osobista Produkt cyfrowy	10.00 zł

Zeszyt


GOSPODARKA WODNA - e-zeszyt (pdf) 2016-11 licencja: Osobista Produkt cyfrowy	32.00 zł

Prenumerata

GOSPODARKA WODNA - prenumerata cyfrowa
licencja: Osobista

Produkt cyfrowy
Nowość

384.00 zł

GOSPODARKA WODNA - papierowa prenumerata roczna + wysyłka
licencja: Osobista

Szczegóły pakietu

Nazwa
GOSPODARKA WODNA - papierowa prenumerata roczna	432.00 zł brutto 400.00 zł netto 32.00 zł VAT (stawka VAT 8%)
GOSPODARKA WODNA - pakowanie i wysyłka	42.00 zł brutto 34.15 zł netto 7.85 zł VAT (stawka VAT 23%)

474.00 zł

GOSPODARKA WODNA - PAKIET prenumerata PLUS
licencja: Osobista

Szczegóły pakietu

Nazwa
GOSPODARKA WODNA - PAKIET prenumerata PLUS (Prenumerata papierowa + dostęp do portalu sigma-not.pl + e-prenumerata)	582.00 zł brutto 538.89 zł netto 43.11 zł VAT (stawka VAT 8%)

582.00 zł

Zeszyt

2016-11

Twój Koszyk

Publikacja

Zeszyt

Prenumerata

Zeszyt

Czasopisma