Czasopismo | AURA | Rocznik 2016 - zeszyt 9

Klimat miasta a zanieczyszczenia powietrza

10.15199/2.2016.9.2

Anita Bokwa

nr katalogowy: 100663
10.15199/2.2016.9.2

Obszary zurbanizowane dostarczają dużych ilości zanieczyszczeń powietrza na skutek skoncentrowanej na niewielkim obszarze intensywnej działalności transportowej, przemysłowej, usługowej i komunalnej, a zarazem charakteryzują się znaczną modyfikacją klimatu lokalnego w porównaniu z obszarami pozamiejskimi, zwłaszcza pola wiatru, temperatury powietrza i opadów atmosferycznych. Kraków jest przykładem miasta, gdzie łączne oddziaływanie zabudowy miejskiej i rzeźby terenu, czyli położenia miasta we wklęsłej formie terenu, powoduje znaczne pogorszenie warunków dyspersji zanieczyszczeń powietrza; nawet relatywnie niewielkie emisje mogą prowadzić do szybkiego i znacznego wzrostu stężeń zanieczyszczeń, zwłaszcza w półroczu chłodnym. Z tego powodu tak w Krakowie, jak i w innych miastach, zwłaszcza położonych we wklęsłych formach terenu, podstawowym warunkiem polepszenia warunków aerosanitarnych jest jak największe ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza. Słowa kluczowe: zanieczyszczenie powietrza, klimat miasta, dyspersja zanieczyszczeń, Kraków.Klimat jest elementem środowiska przyrodniczego, który można badać w różnych skalach przestrzennych, od makroskali (np. klimat kontynentów czy krajów) po mikroskalę (np. klimat północnych stoków danego wzniesienia). Głównymi czynnikami, kształtującymi klimat w makroskali, są np. cyrkulacja atmosferyczna, odległość danego punktu od oceanu, dopływ promieniowania słonecznego warunkowany położeniem na danej szerokości geograficznej itp. Na zróżnicowanie mikroklimatyczne natomiast wpływ mają przede wszystkim cechy podłoża, czyli tzw. powierzchni czynnej, gdzie dochodzą i od której uchodzą strumienie energii. Oprócz makroklimatu i mikroklimatu wyróżnia się także klimat lokalny (np. klimat lasu, w którym można wyróżnić m.in. mikroklimat polan, mikroklimat wnętrza lasu, mikroklimat koron drzew) i mezoklimat, gdzie szczególną uwagę zwraca się na łączne oddziaływanie rzeźby i użytkowania teren[...]

Bibliografia

[1] Bokwa A., 2010a, Effects of air pollution on precipitation in Kraków (Cracow), Poland in the years 1971-2005, Theor. Appl. Climat., 101, 289-302, DOI 10.1007/s00704-009-0209-7.
[2] Bokwa A., 2010b, Wieloletnie zmiany struktury mezoklimatu miasta na przykładzie Krakowa, IGiGP UJ, Kraków.
[3] Bokwa A., 2012, Zanieczyszczenie powietrza pyłem zawieszonym PM10 a sytuacje synop-tyczne i warunki termiczne w Krakowie,
[w:] Z. Bielec-Bąkowska, E. Łupikasza, A. Widawski (red.), Rola cyrkulacji atmosfery w kształtowaniu klimatu, Katedra Klimatologii, Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytet Śląski, Sosnowiec, 275-286.
[4] Bokwa A., Hajto M. J., Walawender J.P., Szymanowski M., 2015, Influence of diversified relief on the urban heat island in the city of Kraków, Poland, Theoretical and Applied Climatology, 122, 365-382.
[5] Dębicka K., 1998, Pionowe gradienty temperatury w obszarze sodarowych ech warstw dolnych - analiza serii pomiarów, Wiad. IMGW, 21, 1, 161-166.
[6] Dębicka K., 1999, Częstotliwość występowania dni z całodziennymi inwersjami w Krakowie, Wiad. IMGW, 22 (43), 3, 93-105.
[7] Geiger R., Aron R. H., Todhunter P., 1995, The climate near the ground, Vieweg, Braunschweig.
[8] Godłowska J., Tomaszewska A.M., 1999, Metodyka analizy danych ze stacji monitoringowych, Wiad. IMGW, 22 (43), 3, 75-91.
[9] Godłowska J., Tomaszewska A.M., 2005, Porównanie głębokości warstwy mieszania określonych na podstawie sodaru i pionowego profilu temperatury potencjalnej. Wiadomości IMGW, T. XXVIII (XLIX), 1, 63-71.
[10] Godłowska J., Tomaszewska A.M., Hajto M., 2008, Związek wysokości immisji zanieczyszczeń w Krakowie z warunkami w miejskiej warstwie granicznej, określonymi na podstawie danych sodarowych. (IV Ogólnopolska Konferencja nt. Klimat i bioklimat miast, Łódź, 29.11-1.12.2007), Acta Univ. Lodz. Folia Geogr. Phys., 455-465.
[11] Godłowska J., Walczewski J., 1998, Próba określenia uwarunkowań porannych przemianstruktury warstwy granicznej, Wiad. IMGW, 21 (42), 1, 49-60.
[12] Hajto M., Rozwoda W., 2010, Wykorzystanie danych sodarowych do oceny warunków rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w warstwie granicznej atmosfery w Krakowie. Ochrona powietrza w teorii i praktyce, Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk, Zabrze, Tom 2, 81-92.
[13] Hess M.T., Olecki Z., 1990, Niektóre aspekty klimatu miasta Krakowa i możliwości jego poprawy,
[w:] M. Gumińska, A. Delorme (red.), Klęska ekologiczna Krakowa, Polski Klub Ekologiczny, Kraków, 141-154.
[14] Jarzyna K., 2004, Zastosowanie wybranych metod statystycznych w określaniu wpływu lokalnej i wielkoskalowej sytuacji meteorologicznej na warunki dyspersji zanieczyszczeń powietrza w Krakowie,
[w:] A. Bokwa, Z. Ustrnul (red.), Zastosowanie wybranych metod statystycznych w klimatologii, Inst. Geogr. i Gosp. Przestrz. Uniw. Jagiel., Kraków, 149-160.
[15] Kasina S., Morawska-Horawska M., 1981, Transport siarki atmosferycznej w aglomeracji krakowskiej, Arch. Ochr. Środ., 1, 115-124.
[16] Lach J., Morawska-Horawska M., Ziętara T., 1996, Tendencje zmian w zanieczyszczeniu powietrza w Krakowie po II wojnie światowej, Folia Geogr., ser. Geogr.-Phys., 26-27 (1994/1995), 39-57.
[17] Landsberg H.E., 1981, The urban climate, Academic Press, New York.
[18] Lewińska J., 1979, Termiczne zanieczyszczenie środowiska na przykładzie regionu krakowskiego, Folia Geogr., ser. Geogr.-Phys., 12, 93-101.
[19] Lewińska J., 1984, Struktura termiczna powietrza nad Krakowem, Biul. IKŚ, 3-4, 46-52.
[20] Lewińska J., Bartosik J., Baścik J., Czerwieniec M., Zgud K., 1982, Wpływ miasta na klimat lokalny (na przykładzie aglomeracji krakowskiej), Inst. Kształt. Środ., Warszawa.
[21] Lewińska J., Zgud K., 1980, Wyspa ciepła na tle zespołów urbanistycznych Krakowa, Przegl. Geof., 25, 3-4, 283-294.
[22] Lewińska J., Zgud K., Baścik J., Wiatrak W., 1990, Klimat obszarów zurbanizowanych, Inst. Gosp. Przestrz. i Komun., Warszawa.
[23] Milata S., 1959, Częstotliwość inwersji względnych temperatury powietrza w Krakowie w latach 1954, 1955 i 1957, Prz. Geof., 4, 1, 19-37.
[24] Morawska-Horawska M., 1971, Wpływ warunków atmosferycznych na rozchodzenie się dwutlenku siarki w Krakowie i okolicy, Folia Geogr., ser. Geogr.-Phys., 5.
[25] Morawska-Horawska M., 1978, Struktura termiczna dolnej części troposfery i jej wpływ na zanieczyszczenie powietrza w Krakowie, Człowiek i Środ., 2/1, 61-85.
[26] Morawska-Horawska M., 1979, Wpływ stratyfikacji termicznej powietrza i wiatru na pionowy rozkład stężeń dwutlenku siarki w Krakowie, Folia Geogr., ser. Geogr.-Phys., 12, 83-91.
[27] Morawska-Horawska M., Cebulak E., 1981, Badania pionowego zasięgu miejskiej wyspy ciepła nad Krakowem, Folia Geogr., ser. Geogr.- -Phys., 14, 43-50.
[28] Niedźwiedź T., Olecki Z., 1994, Wpływ sytuacji synoptycznych na zanieczyszczenie powietrza w Krakowie, Prace Geogr. UJ, 96, 55-68.
[29] Niedźwiedź T., Olecki Z., 1995, The variability of air pollution in Cracow,
[w:] K. Kłysik (red.), Klimat i bioklimat miast, Wyd. Uniw. Łódzkiego, Łódź, 205-212.
[30] Oke T.R., 1987, Layer Climates Boundary, Methuen, London.
[31] Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2014 roku, 2015, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, Kraków.
[32] Stan środowiska w województwie mazowieckim w 2014 roku, 2015, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie, Warszawa.
[33] Szymanowski M., 2004, Miejska wyspa ciepła we Wrocławiu, Acta Univ. Wratisl., 2690, Stud. Geogr., 77, Wyd. Uniw. Wrocł., Wrocław.
[34] Tomaszewska A.M., 1994, Zależność stężeń zanieczyszczeń atmosfery w Krakowie od wybranych elementów meteorologicznych w okresie grzewczym 1992/1993, Wiad. IMGW, 3, 5-17.
[35] Walczewski J., 1984, Charakterystyka warstwy granicznej atmosfery nad Krakowem w oparciu o wyniki akustycznego sondażu atmosfery, Mat. Bad. IMGW, ser. Meteorologia, 9.
[36] Walczewski J. (red.), 1994, Charakterystyka warstwy granicznej atmosfery nad miastem (na przykładzie Krakowa), Materiały badawcze, ser. Meteorologia, 22, IMGW, Warszawa.
[37] Walczewski J., Feleksy-Bielak M., Dębicka K., Śliwińska U., 2000, Wskaźniki meteorologicznych warunków dyspersji zanieczyszczeń powietrza i ich zmienność w Krakowie w latach 1990-1999, Wiad. IMGW, 23, 3, 13-27.
[38] Walczewski J., Heryan A., Krokowski J.A., 1996, Monitoring powietrza i wody w Krakowie jako narzędzie ochrony zdrowia mieszkańców, Folia Geogr., ser. Geogr.-Phys., 26-27 (1994/1995), 159-171.
[39] Wypych A., 2007, Wilgotność powietrza,
[w:] D. Matuszko (red.), Klimat Krakowa w XX wieku, Inst. Geogr. i Gosp. Przestrz. Uniw. Jagiel., Kraków, 113-125.

Jeśli masz wykupiony/przyznany dostęp - zaloguj się. Skorzystaj z naszych propozycji zakupu!

Publikacja


e-Publikacja (format pdf) - nr 100663 "Klimat miasta a zanieczys..." licencja: Osobista Produkt cyfrowy	10.00 zł

Zeszyt


AURA OCHRONA ŚRODOWISKA - e-zeszyt (pdf) 2016-9 licencja: Osobista Produkt cyfrowy	25.00 zł

Prenumerata

AURA OCHRONA ŚRODOWISKA - prenumerata cyfrowa
licencja: Osobista

Produkt cyfrowy
Nowość

312.00 zł

AURA OCHRONA ŚRODOWISKA - papierowa prenumerata roczna + wysyłka
licencja: Osobista

Szczegóły pakietu

Nazwa
AURA OCHRONA ŚRODOWISKA - papierowa prenumerata roczna	384.00 zł brutto 355.56 zł netto 28.44 zł VAT (stawka VAT 8%)
AURA OCHRONA ŚRODOWISKA - pakowanie i wysyłka	42.00 zł brutto 34.15 zł netto 7.85 zł VAT (stawka VAT 23%)

426.00 zł

AURA OCHRONA ŚRODOWISKA - PAKIET prenumerata PLUS
licencja: Osobista

Szczegóły pakietu

Nazwa
AURA OCHRONA ŚRODOWISKA - PAKIET prenumerata PLUS (Prenumerata papierowa + dostęp do portalu sigma-not.pl + e-prenumerata)	480.00 zł brutto 444.44 zł netto 35.56 zł VAT (stawka VAT 8%)

480.00 zł

Zeszyt

2016-9

Twój Koszyk

Publikacja

Zeszyt

Prenumerata

Zeszyt

Czasopisma