Zbadano wpływ parametrów procesowych (stężenie serwatki i soli Cu(II), Fe(II) oraz Mn(II), temperatura inkubacji) na efektywność wzbogacania drożdży piekarskich (Saccharomyces cerevisiae) w mikroelementy a także na zawartość metalu w osadzie (wbudowanie) i w nadsączu. Proces wzbogacania komórek drożdży w jony metali prowadzono przez 1 h. Stwierdzono, że istotnym czynnikiem wpływającym na zawartość metalu w biomasie jest stężenie wyjściowe pierwiastka w inkubacie. Podwyższenie temp. inkubacji do 35-50°C powoduje zwiększenie jego zawartości w nadsączu. Opierając się na uzyskanych wynikach zwiększono następnie skalę 500 razy stosując następujące parametry procesowe: stężenie Cu(II) 32 mM, Fe(II) 48 mM i Mn(II) 40 mM, inkubacja prowadzona przez 24 h w temp. 25°C. Po inkubacji [...]

Przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych mających na celu określenie skuteczności zastosowania alkoholowej zawiesiny nanosrebra naniesionej na sorbenty mineralne (wermikulit, bentonit, haloizyt) w redukcji emisji amoniaku na przykładzie odchodów owczych. Największą skutecznością odznaczał się preparat na wermikulicie (redukcja 47,4-65,2%) i haloizycie (45,4-53,8%), a najsłabsze działanie wykazywał preparat na bentonicie (21,5-43,4%). Nano Ag was deposited from an alc. suspension on vermiculite, bentonite and halloysite sorbents (5 or 10%) used for removal gaseous NH3 from sheep manure. The vermiculite sorbent was the most efficient one (removal grade 47.4-65.2%). Optymalizacja warunków utrzymania zwierz􀄅t gospodarskich jest kwesti􀄅 wci􀄅􀄪 aktualn􀄅 i istotn􀄅. Jednym z problemów zwi􀄅zanych z produkcj􀄅 zwierz􀄊c􀄅 jest emisja do 􀄞rodowiska gazów okre􀄞lanych jako odorotwórcze, w tym amoniaku. Ich 􀄨ród􀃡em s􀄅 g􀃡ównie same zwierz􀄊ta, ich odchody, zarówno 􀄞wie􀄪o wydalone, jak i sk􀃡adowane w formie ciek􀃡ej i sta􀃡ej, a tak􀄪e pasza oraz urz􀄅dzenia technologiczne. Gazy odorotwórcze uwalniane w procesach mikrobiologicznych s􀄅 obecne w pomieszczeniach inwentarskich i otoczeniu ferm, co stanowi znaczne obci􀄅􀄪enie dla 􀄞rodowiska oraz dyskomfort dla mieszka􀄔ców1-4). Maj􀄅c powy􀄪sze kwestie na uwadze podj􀄊to prób􀄊 opracowania preparatu na bazie nanosrebra, który wp􀃡ywa􀃡by na ograniczenie zarówno emisji amoniaku, jak i rozwoju drobnoustrojów w 􀄞ció􀃡ce. Dzia􀃡anie biobójcze i dezynfekcyjne srebra znane jest od dawna. W literaturze znale􀄨􀃼 mo􀄪na wiele doniesie􀄔 dotycz􀄅cyc[...]

Przedstawiono metodę utylizacji odpadów powstających w ubojniach drobiu (kaczki, gęsi, indyki, brojlery, kury). Odpady te są uciążliwe do składowania i stanowią problem sanitarny. Istota rozwiązania polega na mineralizacji składników nawozowych w odpadach stężonym kwasem siarkowym. Zawiesina porozkładowa, po separacji tłuszczu i rafinacji do jakości tłuszczu paszowego III gatunku, jest neutralizowana amoniakiem, a następnie wprowadzana do granulatora wraz z substancjami odpadowymi (popioły). Następnie formuła nawozu jest korygowana dodatkiem chlorku potasu i fosforanu jednoamonowego. Przedstawiono również możliwość wytwarzania nawozu zawiesinowego typu NPK(S) przeznaczonego dla roślin siarkolubnych (jęczmień, rośliny strączkowe) oraz wytwarzania preparatu zapobiegającego emisji związków azotu w przechowywanej gnojowicy. Nawozy te wykazały w badaniach wegetacyjnych dobre działanie plonotwórcze. Rozwiązanie jest w trakcie realizacji cyklu badawczo-wdrożeniowego. Poultry slaughter wastes (feathers, skin, bones, muscular tissue, fat, blood) were mineralized with 65% H2SO4, neutralized with NH3, modified by addn. of H3PO4, NH4H2PO4, K salts and ashes, granulated and dried to produce NPK(S) fertilizers contg. N 6-12%, P2O5 6-18%, K2O 7-12% and SO3 12-18% (bulk d. 900-1000 kg/m3, grain strength 10-30 N). In some expts., the modified mixt. was added to stored manure to produce a suspension fertilizer (d. 1.5-1.65 kg/L, viscosity up to 1000 cP, pH 6.2-6.4) contg. N 8-12%, P2O5 5-6% and K2O 4-7%. The fertilizing activity of the products was tested on radish and cress seeds by measuring their germination ability. The fertilizers did not significantly differ in their usability (germination efficiency 65-95%). The emission of N compds. from the manure was considerably reduced. Odpady z sektora rolno-spo􀄪ywczego powstaj􀄅 g􀃡ównie w ubojniach, zak􀃡adach przetwórstwa mi􀄊snego, mleczarniach,[...]

Przedstawiono przegląd różnego rodzaju metod otrzymywania wybranych nanozwiązków srebra, złota, glinu, żelaza, tytanu, cynku i niklu, a także zaprezentowano szeroki zakres ich możliwego zastosowania oraz znaczenie w rozmaitych gałęziach przemysłu i nauki. A review, with 74 refs., of methods for prodn. of Ag, Au, Al, Fe, Ti, Zn and Ni nanocompds. and their uses in various branches of industry and science. Nanotechnologia nie jest poj􀄊ciem nowym. Ju􀄪 od dziesi􀄊cioleci naukowcy g􀃡osili pogl􀄅d, 􀄪e je􀄞li mogliby manipulowa􀃼 pojedynczymi moleku􀃡ami, mogliby projektowa􀃼 materia􀃡y o w􀃡a􀄞ciwo􀄞ciach, których uzyskanie nie jest mo􀄪liwe w skali makro i tym samym mogliby wytyczy 􀃼 nowe granice we wszystkich dziedzinach przemys􀃡u i nauki1). Za pocz􀄅tek nanotechnologii jako wyodr􀄊bnionej dziedziny nauki mo􀄪na uzna􀃼 odkrycie w 1985 r. fulerenów, nowej odmiany alotropowej w􀄊gla. Przed ich odkryciem uwa􀄪ano, 􀄪e w􀄊giel wyst􀄊puje jedynie w 2 odmianach alotropowych (diament i grafit), ró􀄪ni􀄅cych si􀄊 struktur􀄅 krystaliczn 􀄅. W 1985 r. wiedza na temat w􀄊gla zosta􀃡a zrewolucjonizowana dzi􀄊ki odkryciu klatkowej odmiany alotropowej tego pierwiastka. Odkrycie fulerenów i ogromny rozwój bada􀄔 w tej dziedzinie poci􀄅gn􀄊􀃡y za sob􀄅 post􀄊p wiedzy o nanostrukturze w􀄊gla. Odkryto nanorurki w􀄊glowe (nanokrystality w􀄊gla o strukturze cebulkowej) oraz nanokapsu􀃡ki w􀄊glowe2). Nanotechnologia dotyczy wytwarzania struktur, urz􀄅dze􀄔 i systemów o wymiarach 1-100 nm. Jest to szczególnie interesuj􀄅ce ze wzgl􀄊du na to, 􀄪e w􀃡a&[...]

  Opracowano technologię wytwarzania preparatów wapniowych ze skorup jaj kurzych oraz z dolomitu z użyciem kwasu cytrynowego lub fumarowego. Preparaty te będą mogły być wykorzystane do produkcji wieloskładnikowych suplementów diety stosowanych w profilaktyce osteoporozy. Ze skorup uzyskano cytrynian i fumaran wapnia, a z dolomitu cytrynian i fumaran wapnia oraz fumaran i wodorocytrynian magnezu. W preparatach określono zawartość mikro- i makroelementów, oznaczono rozpuszczalność w różnych roztworach oraz wykonano zdjęcia skaningowe. Preparaty wapnia otrzymane ze skorup zawierały dużo Ca (19-21%) i P (88-226 mg/kg) oraz S, Si, Sr, natomiast sole z dolomitu zawierały oprócz Ca, więcej Mg, Fe, Mn i Zn. Z badań wynika, że do produkcji wieloskładnikowych suplementów diety korzystne byłoby połączenie preparatów otrzymanych ze skorup jaj i z dolomitu, lecz wymaga to dalszych badań, także z określeniem bioprzyswajalności wapnia z tych produktów. Eggshells and dolomite were converted to Ca citrates and fumarates considered as diet supplements. Soly. and chem. compns. of the salts were detd. and compared with literature data. The salts contained some heavy metals but under the allowable limits. Preparaty wapnia, głównie węglan wapnia (Calcium carbonicum) z ewentualną domieszką soli magnezowych, są stosowane w profilaktyce i terapii groźnej choroby cywilizacyjnej jaką jest osteoporoza. Z raportu przygotowanego przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) wynika, że osteoporoza staje się coraz większym problemem zdrowotnym i społecznym. Szacuje się, że w 2010 r. na całym świecie odnotuje się 6,3 mln złamań osteoporotycznych, podczas gdy w 1990 r. było ich 1,7 mln1, 2). Jest to uogólniona choroba metaboliczna kości. Znane są główne przyczyny osteoporozy, ale dotychczas nie opracowano skutecznych metod jej leczenia. Wapń jest fundamentalnym pierwiastkiem, od którego zależy kondycja kości. Jego niedobór powoduje ubytek hydroksyapatytu (s[...]

  Określono optymalne warunki wbudowania jodu do drożdży piekarskich (Saccharomyces cerevisiae). Zbadano wpływ czasu i temperatury inkubacji oraz stężenia jodku potasu na wybrane parametry procesu wbudowywania jodu do drożdży: masę otrzymanego biopleksu, zawartość jodu w biopleksie, wydajność procesu wbudowania jodu do biopleksu i zawartość białka całkowitego w nadsączu. Aby wydajność procesu wbudowania jodu do drożdży była jak największa, temperatura inkubacji nie powinna przekraczać 29,4°C. Więcej biopleksu otrzymano, inkubując drożdże z jodkiem potasu w temp. do 26,3°C przez 11,2-18 h. Największą zawartość jodu w drożdżach uzyskano w temp. do 32,4°C przy stężeniu KI 4,5 mM. Nasilenie procesów autolizy zaczyna się w temp. wyższej niż 25,7°C. W temp. ok. 50°C następuje zwiększenie ilości białka całkowitego w biomasie drożdży. Drożdże z wbudowanym jodem mogą być stosowane do produkcji suplementów diety oraz jako dodatki paszowe. The optimum conditions of I incubation (temp., time, KI concn.) into bakery yeast (Saccharomyces cerevisiae) were detd. The optimum incubation temp. and time for bioplex were 26,3°C and 11,2-18 h, resp. The highest I concn. in yeast was obtained at 32,4°C and KI concn. 4,5 mM. The I-enriched yeast can be used for prodn. of food supplements and as feed additives. Drożdże, szczególnie z gatunku Saccharomyces cerevisiae są szeroko wykorzystywane w przemyśle spożywczym, a zwłaszcza fermentacyjnym (drożdże piwowarskie, winiarskie, gorzelnicze i piekarnicze). Służą też do produkcji drożdży paszowych oraz preparatów drożdżopochodnych1). Zawierają one duże ilości białka, w tym aminkowasy egzogenne, natomiast niewiele tłuszczów i włókna. Bogate są w witaminy z grupy B oraz sole mineralne. Oprócz makroelementów, takich jak Ca, P, K, S, Na, Cl, Mg zawierają wiele mikroelementów, m.in. Sr, Mn, Fe, Zn, Cu, Co2-4). Nie zawierają ważnego pierwiastka, jakim jest jod. Jod odgrywa istotną rolę w prawidłowym funkc[...]

  Przedstawiono wyniki badań prowadzonych nad zmniejszeniem emisji amoniaku z pomiotu drobiowego. Aby osiągnąć zamierzony efekt, do pomiotu jako dodatki zastosowano węgiel brunatny, magnezyt oraz mineralizat powstały w wyniku procesu roztwarzania odpadów poubojowych w kwasie siarkowym. Dodatki stosowano w różnych konfiguracjach i proporcjach. Wszystkie komponenty wykazały właściwości hamujące emisję związków azotu w odniesieniu do samego pomiotu. Stopień zmniejszenia emisji związków azotu był zależny od zastosowanego dodatku oraz proporcji pomiot:dodatek. Najlepsze efekty uzyskano, stosując węgiel brunatny oraz mineralizat. Osiągnięty stopień redukcji azotu z pomiotu drobiowego sięgał nawet 70%. Zastosowanie wszystkich trzech dodatków do rozwiązania problemu związanego z nadmierną emisją amoniaku z pomiotu drobiowego uznano zatem za najlepsze rozwiązanie. Poultry litter was blended with brown coal, magnesite and a mineralizate made by slaughter waste digestion in H2SO4 to decrease the emission of N compds. (esp. NH3) during the storage for 7 and 14 days. The additives were used in proportions 1:4 to 1:5 and showed inhibitory effects. The best effects were achieved by using brown coal and the mineralizate (redn. up to 70%). Simultaneous use of all 3 additives was recommended. Prof. dr hab. inż. Henryk GÓRECKI w roku 1970 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Jest kierownikiem Zakładu Chemii dla Rolnictwa w Instytucie Technologii Nieorganicznej i Nawozów Mineralnych tej uczelni. Od 2005 r. pełni funkcję wiceprzewodniczącego Rady Nauki w Ministerstwie Edukacji i Nauki, będąc jednocześnie przewodniczącym Komisji Badań na Rzecz Rozwoju Gospodarki. Specjalność - technologia nieorganiczna, technologia wytwarzania nawozów. Instytut Technologii Nieorganicznej i Nawozów Mineralnych, Wydział Chemiczny, Politechnika Wrocławska, ul. Smoluchowskiego 25, 50-372 Wrocław, tel.: (71) 320-24-86, fax: (71) 32[...]

  Przedstawiono wyniki analizy składu chemicznego profilu glebowego z otwartej hodowli gęsi. Próbki pobrano z dwóch ferm drobiu zlokalizowanych w województwie dolnośląskim. Przeprowadzono analizę składu pierwiastkowego gleby z warstw o głębokości 0-40 cm. W badaniach wykorzystano metody znormalizowane (oznaczanie azotu ogólnego), technikę ICP-OES (makro-, mikroskładniki oraz pierwiastki toksyczne), a także technikę AAS (zawartość rtęci). Celem badań było określenie tendencji zmian zawartości pierwiastków w profilach glebowych, a także zdefiniowanie potencjalnego zagrożenia skażenia gleby oraz wód gruntowych przez fermy drobiu, poprzez analizę składu chemicznego. Wykazano znaczne przekroczenia zawartości azotu w warstwach gleby w stosunku do zawartości przeciętnych. Nie wykazano przekroczenia dopuszczalnych zawartości pierwiastków, których związki mają działanie toksyczne. Dowiedziono zatem, że problem oddziaływania ferm drobiu na środowisko glebowe dotyczy głównie azotu. Soil samples collected from 2 geese farms (depth up to 40 cm) were analyzed for N (total and NH3), P, K, Mg, Ca, S, microelements, heavy metals and toxic elements. The allowable level was exceeded only for N content. Fermy drobiu oddziałują na otoczenie bezpośrednio poprzez emisję zanieczyszczeń do atmosfery oraz pośrednio m.in. poprzez wprowadzanie do środowiska odchodów drobiowych1). Ekologizacja tej produkcji stała się niezbędna w świetle coraz bardziej restrykcyjnych przepisów dotyczących emisji zanieczyszczeń, produkcji i magazynowania odpadów. Wiąże się to nie tylko z zapewnieniem optymalnych warunków chowu drobiu gwarantujących dobrostan zwierząt, ale także ze zmniejszeniem lub eliminacją skażeń środowiska naturalnego2). Pierwiastki przedostające się do gleby z różnego rodzaju działalności rolniczej i przemysłowej akumulują się w glebie w wyniku procesów sorpcji. Adsorpcja form jonowych pierwiastków stanowi podstawowe zabezpieczenie przed ich zby[...]

  Ocena chemiczna badanych jednowapniowego, wapniowo-sodowego i nowego dwuwapniowego fosforanów paszowych wykazała, że zawartość fosforu ogólnego w tych fosforanach mieściła się w przedziale 18,20-21,95% mas. Zawartość związków fosforu w postaci rozpuszczalnej w roztworach HCl oraz kwasu cytrynowego była również wysoka. Takie formy związków fosforu uważane są za dobrze przyswajalne przez zwierzęta. W badaniach biologicznych na tucznikach stwierdzono, że absorpcja pozorna fosforu z nowego fosforanu dwuwapniowego wynosiła 76,8%, a przy stosowaniu fosforanu paszowego jednowapniowego i wapniowo-sodowego 73,5 i 74,4%. W testach biologicznych na jagniętach stwierdzono absorpcję pozorną fosforu z nowego fosforanu dwuwapniowego 56,8%, a przy stosowaniu fosforanu paszowego jednowapniowego i wapniowo-sodowego odpowiednio 54,6 i 51,28%. Com. Ca(H2PO4)2 .H2O, CaHPO4 .2H2O and new Ca4Na(PO4)3 feed components were studied for soluble P (16.06-21.65%) as well as F, Pb, Cd, As and Hg (below 0.19%, 7.55%, 4.45%, 6,60% and 0.095%, resp.) and then added to fodders for pigs and sheeps grown for 42 and 70 days, resp. to cover the demand for P in 30% and 42%, resp. The animal feces, urine, bones and blood were analyzed for P. The new Ca4Na(PO4)3 additive was the best source of P for the test animals. Zróżnicowana jakość fosforanów, wynikająca głównie z różnorodności surowców użytych do ich produkcji oraz stosowanych technologii1, 2), zmusza do ich oceny chemicznej i biologicznej. Materiały paszowe pochodzenia roślinnego stosowane w żywieniu zwierząt monogastrycznych i przeżuwaczy są ubogie w fosfor, stąd też konieczne jest uzupełnianie dawki pokarmowej fosforem, pochodzącym z fosforanów paszowych, w ilości 30-50% zapotrzebowania zwierząt3-5). Produkcja fosforanów paszowych w technologii nieorganicznych związków fosforu stanowi, po nawozach fosforowych, drugą pozycję w zakresie tonażowym przemysłowych procesów produkcyjnych1, 6-8). W miarę [...]

  Opracowano procedury przygotowania prób mleka do oznaczeń całkowitej i wolnej L-karnityny metodami spektroskopowymi, a także oceniono przydatność metod spektrofotometrycznej i spektrofluorymetrycznej w tego typu analizach. Obie metody gwarantowały zbliżoną dokładność i powtarzalność wyników, jednak metoda kolorymetryczna z użyciem DTNB była tańsza, a samo wykonanie oznaczeń mniej pracochłonne. W ramach badań określono także wpływ gatunku mleka oraz jego obróbki termicznej i czasu przechowywania na zawartość L-karnityny. Największą zawartością całkowitej i wolnej L-karnityny charakteryzowało się mleko owcze, średnią krowie, natomiast najmniejszą kozie. Proces obróbki termicznej (pasteryzacja) oraz przechowywanie zmniejszały stężenie wolnej L-karnityny w mleku. Two anal. methods (spectrophotometry, spectrofluorometry) were tested for their applicability for enzymatic detn. of total and free L-carnitine contents in cow, goat and sheep milk samples. The samples were preliminary prepd. by hydrolysis with KOH at 60°C for 1 h, neutralization with HClO4 and ultrafiltration and then analyzed after enzymatic acetylation of L-carnitine with carnitine acetyltransferase either by colour reaction of the released free coenzyme A with 5,5’-dithio-bis(2-nitro-benzoic) acid (absorption at 412 nm) or by reaction of the coenzyme A with 2-oxoglutarate in presence of its dehydrogenase to hydrogenated nicotin-amide-adenine dinucleotide (absorption at 340 nm). Both methods tested were consistent but the spectrophotometric method was distinguished by higher simplicity. The highest content of total L-carnitine was found in sheep milk (10.8-10.9%) and the lowest in the goat milk (5.7-5.9%). Both the storage of the milk samples at -18°C for 4 weeks and the pasteurization of cow milk at 75°C and 90°C resulted in decrease in the L-carnitine content. Jednym z najważniejszych problemów zdrowotnych współczesnego społeczeństwa są "choroby cywiliz[...]