Minął już prawie rok od momentu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej, co jest powodem pierwszych podsumowań polskich dokonań gospodarczych (w tym również w dziedzinie geodezji), zmierzających do peł[...]

  Pod koniec maja tego roku Wydział Geodezji i Kartografii PW obchodził Jubileusz 90-lecia. Była to okazja do odbycia sentymentalnej podróży w przeszłość. Tak się składa, że okres istnienia tej placówki przypadł na okres największego rozwoju technologii w pomiarach sytuacyjno-wysokościowych, będących podstawą tworzenia map wielkoskalowych. Okres ten jest nieporównywalny z żadnym innym okresem w historii geodezji. Metody pomiarów sytuacyjno-wysokościowych Wśród metod pomiarów sytuacyjno-wysokościowych cieszących się w XX w. największym uznaniem wymienić należy metodę domiarów prostokątnych oraz metodę biegunową. Metoda domiarów prostokątnych z racji niskiego kosztu była w powszechnym użyciu aż do lat 80. ubiegłego wieku. Z powodu swojej prostoty metoda ta nie podlegała rozwojowi w takim stopniu jak inne metody pomiarów sytuacyjnych. Stosowane w tej metodzie przymiar wstęgowy, zwany taśmą mierniczą (geodezyjną) wraz ze szpilkami oraz węgielnicę ilustruje rys. 1. Zakłady te obok zakładów Carl Zeiss w Jenie odegrały w XX w. wiodącą rolę w rozwoju instrumentów geodezyjnych. Rozwój ten przebiegał dwukierunkowo. Pierwszy kierunek zmierzał do udoskonalenia optycznych systemów odczytowych w pomiarach kątowych, drugi zaś zmierzał do maksymalnego wyeliminowania pracochłonnych obliczeń występujących w pomiarach odległości z wykorzystaniem dalmierzy kreskowych. Podstawowym problemem w wykorzystywaniu dalmierzy kreskowych była konieczność redukcji odległości do poziomu, w oparciu o pomierzony kąt pionowy. Proces redukcji odległości zautomatyzowano, a takie instrumenty nazwano redukcyjnymi. Znajomości kąta pionowego wymagało również wyznaczenie różnicy wysokości. Na ówczesne czasy wykonanie obliczeń z udziałem funkcji trygonometrycznych było niemałym problemem. Przed konstruktorami instrumentów geodezyjnych stanęło zatem zadanie zbudowania urządzenia umożliwiającego wyznaczenie długości poziomej i przewyższenia w szybki, nieskomplikowa[...]

  W pierwszej części opisano historię rozwoju klasycznych instrumentów w pomiarach sytuacyjno-wysokościowych. W latach 50-tych i 60-tych XX w. nastąpił gwałtowny rozwój elektronicznych technik pomiarowych, które postaramy się przybliżyć w tej części. Elektroniczne systemy odczytowe kąta W połowie XX w. konwencjonalne teodolity optyczne osiągnęły bardzo wysoki poziom koncepcyjny i dokładnościowy. Dokładności odczytu kąta sięgnęły nieprzekraczalnego poziomu wpływu atmosfery, szacowanego na 0,3". Podstawowa czynność pomiarowa polegająca na odczycie kąta była operacją o charakterze wizualno-manualnym, a rejestracja wyników pomiarów wymagała manualnego zapisu w dzienniku pomiarowym. Rozwój technik dalmierczych i postępująca automatyzacja obliczeń stymulowała również rozwój automatyzacji w pomiarach kątowych. Fundamentem tego rozwoju było zastąpienie libeli koła pionowego urządzeniem kompensującym, stosowanym już w klasycznych teodolitach. Pierwszą próbą automatyzacji odczytów kątowych była rejestracja fotograficzna odczytów na szklanych kręgach teodolitów optycznych za pomocą specjalnych kamer. Po zarejestrowaniu obrazu odczytów następowało opracowanie kameralne za pomocą przyrządu wyposażonego w mikrometr optyczny do wizualnego odczytywania kątów. Skrócono jednak w ten sposób tylko czas obserwacji polowych i przeniesiono opracowanie zapisów polowych do biura. Przykładem takich teodolitów optofotograficznych był precyzyjny Wild T3 w wersji optofotograficznej, Tpr, firmy Siemens AG oraz Zeiss Theo 002. Pierwszym przejawem właściwej automatyzacji było zastąpienie tradycyjnych kręgów z podziałem kreskowym tarczami kodowymi, co dało możliwość przetworzenia analogowej wartości odczytu na sygnały elektryczne, a w efekcie cyfrowy odczyt koła. Dzięki temu odczyty mogły być wyświetlane, automatycznie rejestrowane w pamięciach elektronicznych i przetwarzane. Tak powstały elektroniczne teodolity kodowe. Pierwsze teodolity kodowe wyprodu[...]

Na przełomie marca i kwietnia pracownicy Wydziału Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej: dr inż. Marcin Rajner, mgr inż. Maria Kowalska, mgr inż. Sławomir Łapiński i mgr inż. Mariusz Pasik uczestniczyli w 39 Wyprawie na Stację Antarktyczną im. Henryka Arctowskiego na Wyspie Króla Jerzego (Szetlandy Południowe). Ekspedycja nawiązuje do wieloletniej działalności badawczej Wydziału Geodezji i Kartografii w rejonach polarnych na obu półkulach. Jej inicjatorem i koordynato[...]