Omówiono skład chemiczny i właściwości biologiczne jaja kurzego. Zawiera ono bogaty zestaw substancji odżywczych i biologicznie aktywnych o znaczeniu farmaceutycznym, m.in. białka, lipidy, witaminy, inhibitory, enzymy, hormony wzrostu. Spośród wielu substancji występujących w surowcu jajczarskim (białko, żółtko, skorupa) do najważniejszych należą: lizozym, cystatyna, awidyna, immunoglobuliny i fosfolipidy. Na skalę przemysłową produkowany jest w zasadzie tylko lizozym, wykorzystywany obecnie w medycynie oraz w przemyśle spożywczym. Niezbędne jest opracowanie wydajnych metod wydzielania i oczyszczania substancji biologicznie aktywnych z surowca jajczarskiego, co pozwoliłoby na produkcję nowych środków farmaceutycznych i nutraceutycznych. A review, with 46 refs., of hen egg components (lysozme, cystatine, avidine, immunoglobuline, phospholipides) and their nutritional importance. W ostatnim ćwierćwieczu nastąpił intensywny rozwój badań nad związkami bioaktywnymi występującymi w żywności1). Pod pojęciem tych związków rozumie się substancje o znaczeniu zarówno odżywczym, jak i nieodżywczym, charakteryzujące się właściwościami regulatorowymi w procesach metabolicznych w organizmie ludzkim lub zwierzęcym. Związkami o szczególnym znaczeniu w tym rozumieniu są białka i peptydy. W świetle hipotezy sugerującej, że każde białko, niezależnie od jego właściwej funkcji fizjologicznej, jest źródłem peptydów o zróżnicowanej aktywności biologicznej (np. antyutleniającej, antymikrobiologicznej, antynowotworowej lub inhibitorowej)2), godne uwagi są łatwo dostępne, naturalne wysokobiałkowe produkty, które stanowią potencjalne źródło leków nowej generacji. Wśród produktów spożywczych na szczególną uwagę zasługują jaja ptaków hodowlanych, głównie jaja kurze. Mając komplet substancji odżywczych i biologicznie aktywnych (z wyjątkiem witaminy C), są nie tylko ważnym źródłem codziennej diety człowieka, ale mogą również stanowić stosunkowo tani i[...]

  Salmon bones (waste) were deodorized by washing with aq. solns. of H2O2 (conc. 5%), citric acid (5%) and EtOH (85%) and tested for odor by gas-chromatog., mass spectrometric and olfactometric anal. of headspace gases. The odors were tested by 3 independent panelists. The highest odor mitigation efficiency was detd. for H2O2 and citric acid treatment of the bones. Przedstawiono wyniki chemicznej metody dezodoryzacji ubocznego produktu przetwórstwa ryb (przetworzone kości łososia atlantyckiego). W tym celu zastosowano (1:5 w/v) 5-proc. roztwór nadtlenku wodoru, 5-proc. roztwór kwasu cytrynowego oraz 85-proc. roztwór alkoholu etylowego. Do pobrania prób powietrza wykorzystano technikę SPME, a identyfikacji związków zapachowych dokonano przy użyciu techniki chromatograficznej GC-MS-O. Uzyskane wyniki badań wskazują, że największą skutecznością dezodoryzacji badanych produktów rybnych charakteryzowały się metody z wykorzystaniem nadtlenku wodoru oraz kwasu cytrynowego. Przetwórstwo ryb i innych organizmów morskich to jeden z najszybciej rozwijających się sektorów spożywczych. W 2010 r. wielkość produkcji wyniosła 148,5 mln t1). Przemysł przetwórstwa ryb generuje ogromne ilości niejadalnych odpadów, obejmujących skóry, płetwy, wnętrzności, głowy i kości (kręgosłupy). Przyjmuje się, że po wstępnej obróbce surowca rybnego 40-50% masy stanowią odpady miękkie i twarde2, 3). Głównym kierunkiem ich zagospodarowania jest produkcja mączki i oleju rybnego dla celów paszowych1, 4). Ich stosowanie w żywieniu zwierzątgospodarskich jest jednak ograniczone, dlatego też na świecie prowadzone są badania nad wykorzystaniem zawartych w tych odpadach ogromnych ilości białka, oleju oraz substancji mineralnych dla celów nutraceutycznych i biomedycznych5-7). W dostępnej literaturze nieliczne są informacje z zakresu przetwarzania i wykorzystania kości ryb i zawartych w nich związków organicznych i mineralnych jako suplementów diety5, 8, 9). Udział koś[...]

  Kalanchoe daigermontiana leaves were deposited on alk. Ca-humic intermediate and mixed with vermiculite and bentonite to produce 2 formulations studied for chem. compn. The formulations were recommended as additives to phyto-mineral feed for animals. Przedstawiono innowacyjną technologię wytwarzania fito-mineralnych preparatów paszowych na bazie węgla brunatnego, miazgi z liści Kalanchoe daigermontiana i glinokrzemianów (wermikulit i bentonit). Proces technologiczny opiera się na wykorzystaniu ciepła reakcji hydratyzacji wapna tlenkowego i reakcji wiązania CO2 na powierzchni uzyskanego alkalicznego półproduktu oraz połączeniu go z odpowiednio utrwaloną miazgą roślinną i osadzeniu na nośniku glinokrzemianowym. Pozwala to uzyskać preparaty huminowe bogate w wapń i inne składniki mineralne zawierające związki bioaktywne z liści Kalanchoe daigermontiana. Obserwowane w ostatnich latach rosnące zainteresowanie ze strony przemysłu paszowego dodatkami pochodzenia naturalnego jest przede wszystkim efektem zakazu stosowania antybiotyków jako stymulatorów wzrostu u zwierząt gospodarskich. Na światowy rynek trafia ponad 700 mln t pasz rocznie, a stosowane dodatki paszowe stanowią ok. 3% wszystkich wyprodukowanych mieszanek1). Obecna sytuacja stwarza olbrzymią szansę dla przemysłu chemicznego, który powinien odegrać wiodącą rolę producenta nowej generacji preparatów fitomineralnych, opracowanych głównie na bazie znanych i powszechnie stosowanych w wielu krajach roślin leczniczych. Ponadto wzrasta zainteresowanie konsumentów żywnością ekologiczną, co sprzyja wzrostowi zainteresowania wykorzystaniem ziół i innych surowców naturalnych (np. substancje huminowe), jako źródeł biologicznie czynnych związków do produkcji naturalnych dodatków paszowych, w tym fitopreparatów2-4). Zastosowanie tego typu dodatków może dać pożądane efekty, takie jak wzrost odporności zwierząt na działanie czynników chorobotwórczych i mikroorganizmów patogennych5)[...]

  Przedstawiono wyniki badań fizykochemicznych ubocznych produktów z przetwórstwa ryb (kręgosłupy z ościami) pochodzących od dorszy bałtyckich (Gadus morhua callarias) i łososi atlantyckich (Salmo salar). Nie zawierały one w nadmiarze metali ciężkich, w tym rtęci czy arsenu. Kości dorsza zawierały dwukrotnie więcej wapnia i fosforu, zaś łososia wielokrotnie więcej tłuszczu. Znaczna była zawartość w nich białka surowego, zróżnicowany był skład aminokwasowy oraz profil kwasów tłuszczowych Wykazano pełną przydatność oczyszczonych wstępnie kręgosłupów tych ryb do dalszego wykorzystania, szczególnie do produkcji biopreparatów wapniowych (z mikroelementami). Wastes (fishbones with ribs) from processing Baltic cods (Gadus morhua callarias) and Atlantic salmons (Salmo salar) were analyzed for org. matter (fats, proteins) metals (Ca, K, Na, Mg, Al, heavy metals) and some nonmetal elements (P, Cl) to evaluate the methods for processing the wastes to Ca bioprepn. with microelements. Zbigniew Dobrzańskia, *, Fabiola Bubelb, Katarzyna Chojnackac, Piotr J. Bykowskid, Janusz Bolanowskie, Tadeusz Trziszkaa aUniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, b"Poltegor-Instytut" Instytut Górnictwa Odkrywkowego, Wrocław, cPolitechnika Wrocławska, dAkademia Morska, Gdynia, eAkademia Wychowania Fizycznego, Wrocław Fizykochemiczne właściwości twardych odpadów rybnych oraz możliwości ich wykorzystania dla celów nutraceutycznych i biomedycznych Physicochemical properties of solid fish-processing wastes and their uses in nutraceutical and biomedical productions Dr inż. Fabiola BUBEL w roku 2005 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej (kierunek biotechnologia). Stopień doktora nauk rolniczych w zakresie zootechniki uzyskała na Wydziale Biologii i Hodowli Zwierząt Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu w 2011 r. Obecnie jest adiunktem w "Poltegor- Instytut" we Wrocławiu. Specjalność - chemia i biotechnologia w produkcji zwierzęc[...]

  Solid and liq. samples of tailings, as well as pasture and backyard soil, hay, wheat corn, milk and egg samples collected in 13 villages in the neighbourhood of copper mine tailing pond were analyzed for Hg content. The contamination with Hg did not exceed the acceptable limits. Metodą spektrometryczną oceniono zawartość rtęci całkowitej w rejonie oddziaływania obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych (OUOW) "Żelazny Most" w Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym (LGOM). Analizom poddano odpady (frakcja płynna i stała) oraz gleby z 13 wsi zlokalizowanych wokół obiektu (orna, pastwiska, podwórza wiejskie). Ponadto, określono zawartość Hg w trawach (siano), ziarnie zbóż (pszenica), a także w surowcach pochodzenia zwierzęcego, jak mleko krowie i jaja kurze. Nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych stężeń Hg w próbach środowiskowych i biologicznych.Rtęć przejawia silną aktywność chemiczną i biologiczną oraz zmienność postaci (ciekła i gazowa). Nie jest wykorzystywana w procesach życiowych roślin, zwierząt i człowieka, należy do silnych trucizn środowiskowych, szczególnie jej formy organiczne (głównie metylortęć)1, 2). W Unii Europejskiej jest przedmiotem szczególnego zainteresowania, m.in. działającego przy EFSA (European Food Safety Authority) specjalnego panelu (Contam) zajmującego się zanieczyszczeniami żywności3). Dlatego też, rtęć jest monitorowana w całej UE, zarówno w środowisku, jak też w żywności i organizmie człowieka4-7). Źródłem emisji rtęci do środowiska jest spalanie produktów ropy naftowej i węgla, hutnictwo metali żelaznych i nieżelaznych, procesy przemysłowe stosujące rtęć i jej związki, produkcja cementu oraz spalanie odpadów. Różne gatunki węgla zawierają rtęć w ilości 0,01-1,8 mg/kg, ścieki komunalne 8,8-9,5 mg/kg, a popiół z odpadów komunalnych nawet 31,4 mg/kg8, 9). Szacuje się, że łączna roczna emisja rtęci, zarówno ze źródeł naturalnych, [...]