Przedstawiono zmodyfikowaną technologię uzyskiwania koncentratów kwasów tłuszczowych omega-3 w zmydlonych próbkach oleju rybnego, uzyskanego z filetów makreli atlantyckiej. Zastosowano metodę polegającą na kompleksowaniu mocznikiem kwasów nasyconych i jednonienasyconych. W uzyskanych koncentratach prawie całkowicie usunięte zostały kwasy tłuszczowe nasycone, a procentowa zawartość kwasów omega-3 wzrosła z 35,5% do 90,4%. Stwierdzono, że dodatek do uzyskanego koncentratu 0,2% dawki a-tokoferolu zabezpiecza przez 4 tygodnie uzyskany produkt przed zmianami oksydacyjnymi i spadkiem zawartości kwasów omega-3. Unsatd. omega-3 fatty acids were concd. in a fish oil (Atlantic mackerel fillets) from 35.5% to 90,4% by complexing satd. and monounsatd. fatty acids with urea in aq. EtOH[...]

W wyniku zastosowania procesów opracowanych lub zmodyfikowanych przez autorów pracy uzyskano znaczny wzrost stężenia kwasów tłuszczowych omega-3 (głównie kwasów eikozapentaenowego EPA i dokozaheksaenowego DHA) w oleju rybim oraz kwasów 11t C18:1 (kwas wakcenowy VA) i 9c,11t C18:2 (izomer kwasu linolowego CLA) w tłuszczu mleka owczego, a także zsyntetyzowano z zawartego w oleju winogronowym kwasu linolowego 9c,12c C18:2 jego sprzężone dieny o konfiguracji 9c,11t i 10t,12c (izomery CLA). Na bazie tych 3 preparatów lipidowych opracowano kompozycję bioaktywnego kompleksu lipidowego (BKL), który zawierał ok. 35% kwasów EPA i DHA, 8,5% sprzężonych dienów CLA i 3,9% VA. Suplementacja kompleksem BKL dawki pokarmowej szczurów żywionych dietą wysokotłuszczową bogatą w kwasy tłuszczowe nasycone spowodowała istotny spadek wszystkich aterogennych wskaźników lipidowych krwi. Zawartość triglicerydów zmniejszyła się o 32%, cholesterolu całkowitego o 27% oraz lipoprotein LDL o 28%. Uzyskany spadek był znacznie większy od tego, jaki uzyskano dla poszczególnych preparatów lipidowych wchodzących w skład BKL, co wskazuje na ich synergistyczne i bardzo korzystne działanie w opracowanym przez autorów pracy kompleksie. The grapeseed oil was enriched in conjugated 10t,12c C18:2 linoleic and 11t C18:1 vaccenic acids by alk. hydrolysis and acidification with following cryst. from urea. The sheep milk fat was enriched in 9c,11t C18:2 linoleic and 11t C18:1 oleic acids and the fish (mackerel) oil was enriched in C20:5 eicosapentaneoic and C22:6 docosahexaneoic acids by similar methods. All 3 prepns. were combined to produce a bioactive lipid complex (BKL). The supplementation of feeding dose for rats fed with a diet rich in saturated fatty acids (pork lard) with BKL resulted in a significant decrease in all atherogenic indices of blood (triglycerides by 32%, total cholesterol by 27% and lipoprotein by 28%). The decrease was significantly high[...]

  Przedstawiono wyniki badań dotyczących możliwości optymalizacji procesu niskotemperaturowej krystalizacji olejów rybnych w celu zwiększenia w nich stężenia kwasów ω-3 (EPA, DHA). Przeanalizowano wpływ rodzaju rozpuszczalnika, jego stosunku do oleju oraz temperatury wymrażania. Na postawie uzyskanych wyników stwierdzono, że stosunek masy oleju do masy rozpuszczalnika (1:2,5 i 1:5) nie miał w zasadzie wpływu na efektywność tego procesu. Z kolei użycie jako rozpuszczalnika acetonu lub jego mieszaniny z heksanem (1:4) pozwoliło na uzyskanie znacznie większej koncentracji kwasów EPA i DHA niż w przypadku zastosowania samego heksanu. Najistotniejszy wpływ na przebieg procesu niskotemperaturowej krystalizacji miała temperatura wymrażania. W temp. -18°C proces był znacząco mniej efektywny niż w temp. -70°C (P ≤ 0,01). Crude fish oil was crystd. at -18°C and -70°C after diln. with AcMe, hexane or their mixt. (1:4) to increase the contents of eicosapentanoic (C20:5) and docosahexanoic (C22:6) acids. The total content of both acid was increased from 21.5% by mass up to 41.5% by mass after diln. with AcMe. Kwasy ω-3 należą do niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Kwasy te nie mogą być syntetyzowane przez ssaki i muszą być im dostarczane ze źródeł egzogennych. W organizmie człowieka NNKT wykazują bardzo korzystne i wielokierunkowe działanie, m.in. obniżają poziom cholesterolu całkowitego i jego niekorzystnej frakcji LDL oraz ciśnienie tętnicze krwi, wykazując tym samym działanie kardioprotekcyjne1-3). Głównym i właściwie jedynym źródłem kwasów EPA (eikozapentaenowego C20:5) i DHA (dokozaheksanowego C22:6) w diecie człowieka są ryby i owoce morza. Kwasy te nie występują w tłuszczach pochodzenia roślinnego, a w innych tłuszczach zwierzęcych obecne są tylko w śladowych ilościach4-6). Okazuje się jednak, że poprzez suplementację diety zwierząt olejami pochodzenia rybnego można zwiększyć w ich tłuszczu mle[...]

Przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych mających na celu określenie skuteczności zastosowania alkoholowej zawiesiny nanosrebra naniesionej na sorbenty mineralne (wermikulit, bentonit, haloizyt) w redukcji emisji amoniaku na przykładzie odchodów owczych. Największą skutecznością odznaczał się preparat na wermikulicie (redukcja 47,4-65,2%) i haloizycie (45,4-53,8%), a najsłabsze działanie wykazywał preparat na bentonicie (21,5-43,4%). Nano Ag was deposited from an alc. suspension on vermiculite, bentonite and halloysite sorbents (5 or 10%) used for removal gaseous NH3 from sheep manure. The vermiculite sorbent was the most efficient one (removal grade 47.4-65.2%). Optymalizacja warunków utrzymania zwierz􀄅t gospodarskich jest kwesti􀄅 wci􀄅􀄪 aktualn􀄅 i istotn􀄅. Jednym z problemów zwi􀄅zanych z produkcj􀄅 zwierz􀄊c􀄅 jest emisja do 􀄞rodowiska gazów okre􀄞lanych jako odorotwórcze, w tym amoniaku. Ich 􀄨ród􀃡em s􀄅 g􀃡ównie same zwierz􀄊ta, ich odchody, zarówno 􀄞wie􀄪o wydalone, jak i sk􀃡adowane w formie ciek􀃡ej i sta􀃡ej, a tak􀄪e pasza oraz urz􀄅dzenia technologiczne. Gazy odorotwórcze uwalniane w procesach mikrobiologicznych s􀄅 obecne w pomieszczeniach inwentarskich i otoczeniu ferm, co stanowi znaczne obci􀄅􀄪enie dla 􀄞rodowiska oraz dyskomfort dla mieszka􀄔ców1-4). Maj􀄅c powy􀄪sze kwestie na uwadze podj􀄊to prób􀄊 opracowania preparatu na bazie nanosrebra, który wp􀃡ywa􀃡by na ograniczenie zarówno emisji amoniaku, jak i rozwoju drobnoustrojów w 􀄞ció􀃡ce. Dzia􀃡anie biobójcze i dezynfekcyjne srebra znane jest od dawna. W literaturze znale􀄨􀃼 mo􀄪na wiele doniesie􀄔 dotycz􀄅cyc[...]

  Opracowano procedury przygotowania prób mleka do oznaczeń całkowitej i wolnej L-karnityny metodami spektroskopowymi, a także oceniono przydatność metod spektrofotometrycznej i spektrofluorymetrycznej w tego typu analizach. Obie metody gwarantowały zbliżoną dokładność i powtarzalność wyników, jednak metoda kolorymetryczna z użyciem DTNB była tańsza, a samo wykonanie oznaczeń mniej pracochłonne. W ramach badań określono także wpływ gatunku mleka oraz jego obróbki termicznej i czasu przechowywania na zawartość L-karnityny. Największą zawartością całkowitej i wolnej L-karnityny charakteryzowało się mleko owcze, średnią krowie, natomiast najmniejszą kozie. Proces obróbki termicznej (pasteryzacja) oraz przechowywanie zmniejszały stężenie wolnej L-karnityny w mleku. Two anal. methods (spectrophotometry, spectrofluorometry) were tested for their applicability for enzymatic detn. of total and free L-carnitine contents in cow, goat and sheep milk samples. The samples were preliminary prepd. by hydrolysis with KOH at 60°C for 1 h, neutralization with HClO4 and ultrafiltration and then analyzed after enzymatic acetylation of L-carnitine with carnitine acetyltransferase either by colour reaction of the released free coenzyme A with 5,5’-dithio-bis(2-nitro-benzoic) acid (absorption at 412 nm) or by reaction of the coenzyme A with 2-oxoglutarate in presence of its dehydrogenase to hydrogenated nicotin-amide-adenine dinucleotide (absorption at 340 nm). Both methods tested were consistent but the spectrophotometric method was distinguished by higher simplicity. The highest content of total L-carnitine was found in sheep milk (10.8-10.9%) and the lowest in the goat milk (5.7-5.9%). Both the storage of the milk samples at -18°C for 4 weeks and the pasteurization of cow milk at 75°C and 90°C resulted in decrease in the L-carnitine content. Jednym z najważniejszych problemów zdrowotnych współczesnego społeczeństwa są "choroby cywiliz[...]

  Przedstawiono wyniki badań dotyczących procesu syntezy biologicznie aktywnych soli wapniowych izomerów kwasu linolowego c9,t11 i t10,c12C18:2 (Ca-CLA) z wykorzystaniem katalizatora tlenkowego. Do badań użyto oleju z pestek winogron o zawartości kwasu linolowego c9,c12C18:2 68,5% mas., środowisko reakcji stanowił glikol etylenowy lub glicerol, temp. reakcji wynosiła 185°C, a czas reakcji 3 h. Katalizatorem reakcji był tlenek wapnia w ilości dwukrotnie większej od stechiometrycznej. Uzyskane wyniki porównano z wynikami procesu alkalicznej izomeryzacji prowadzonej w obecności wodorotlenku potasu jako katalizatora, w znany sposób. W wyniku izomeryzacji kwasu linolowego zawartego w oleju z pestek winogron prowadzonej wobec wodorotlenku potasu uzyskano produkt zawierający 56,8% mas. sumy izomerów c9,t11 + t10,c12C18:2. W mydłach wapniowych (Ca-CLA), stanowiących produkty izomeryzacji prowadzonej w obecności tlenku wapnia, zawartość izomerów kwasu linolowego c9,t11 + t10,c12C18:2 wynosiła 5,6% mas. i 1,5% mas. dla reakcji prowadzonej odpowiednio w glikolu etylenowym i glicerolu. Grape seed oil was treated with KOH or CaO in (HOCH2)2 or glycerol at 185°C for 3 h to isomerize the 9c,12cC18:2-linoleic acid to its conjugated diene 9c,11tC18:2 and 10t,12cC18:2 isomers. CaO was more less active than KOH as the isomerization catalyst, but the Ca salts are of higher practical use. Izomery kwasu linolowego (CLA), c9,c12C18:2, stanowią grupę związków zawierających układy sprzężonych wiązań podwójnych w pozycjach cis,cis, cis,trans, trans,cis i trans,trans1). Dotychczas najlepiej przebadano i poznano właściwości izomerów o konfiguracji c9,t11 i t10,c12, które wykazują m.in. aktywność antyproliferacyjną w stosunku do komórek nowotworowych oraz redukują udział tkanki [...]

  Zaprezentowano wyniki badań mających na celu określenie skuteczności zmniejszenia emisji amoniaku w obiekcie inwentarskim przy użyciu preparatu nanotechnologiczno-mineralnego na bazie nanosrebra i wermikulitu. Zaobserwowano, że dodatek ten spowodował obniżenie zawartości amoniaku ponad ściółką w granicach 5-73%, a w górnej warstwie ściółki w zakresie 5-47%. Odnotowano także pewien wpływ dodatku na obniżenie wartości wskaźników fizycznych ściółki (temperatura, wilgotność, pH). Bedding in a sheephouse was powdered (100 g/m2) with wermiculite humodetrinite (95:5) blend covered with nano Ag (about 0.1 g/L) to decrease the NH3 concn. in the upper layer of bedding and above its surface. A substantial difference between the studied and control groups was obsd. only after 12 weeks of the expt. Jedną z bardzo intensywnie rozwijających się w ostatnich latach dziedzin nauki jest szeroko pojęta nanotechnologia. Nauka ta zaczyna odgrywać coraz większą rolę m.in. w ochronie środowiska, a także w rolnictwie, weterynarii, jak również w chowie i hodowli zwierząt1- 7). Jednym z najpowszechniej stosowanych w nanotechnologii pierwiastków jest srebro. Pierwiastek ten w skali nano charakteryzuje się wysoką aktywnością biobójczą wobec licznych patogenów, takich jak bakterie, wirusy, grzyby i drożdże8-11). Wykazano także, że zastosowanie nanosrebra w połączeniu z sorbentami naturalnymi może dawać dobre wyniki w zakresie redukcji emisji amoniaku ze ściółki oraz powodować zmniejszenie liczby bakterii12, 13). Parametry fizykochemiczne zarówno powietrza, jak i ściółki w pomieszczeniach gospodarskich są jedną z ważniejszych kwestii dotyczących utrzymania zwierząt i ich dobrostanu. Mają one wpływ na zdrowotność zwierząt, ale także warunkują emisję do środowiska zanieczyszczeń gazowych, w tym amoniaku, oraz mikrobiologicznych, które stanowią zagrożenie nie tylko dla zwierząt, ale również są znaczącym obciążeniem dla środowiska i mieszkańców obszarów s[...]

  Przedstawiono wyniki doświadczalnych badań otrzymywania soli wapniowej sprzężonego kwasu linolowego z oleju z winogron na katalizatorach tlenkowych i wzbogacania oleju rybnego w kwasy omega-3 metodą krystalizacji niskotemperaturowej oraz otrzymywania na ich bazie bioaktywnego kompleksu roślinno-rybnego. Zastosowanie opracowanych preparatów lipidowych w żywieniu krów mlecznych, w postaci dodatków paszowych na nośniku mineralnym, istotnie zwiększyło zawartość biologicznie aktywnych kwasów tłuszczowych w tłuszczu mleka (sprzężone kwasy linolowe c9t11 i t10c12, kwas trans-wakcenowy, kwas eikozapentaenowy i kwas dekozaheksaenowy). Również sery podpuszczkowe wyprodukowane z mleka krów otrzymujących preparaty lipidowe miały korzystniejszy skład, zbliżony pod względem profilu kwasów tłuszczowych do składu wykorzystanego do ich produkcji surowica. Najkorzystniej skład chemiczny produktów mleczarskich zmodyfikował bioaktywny kompleks roślinno-rybny. Grape seed oil was isomerized on CaO in (HOCH2)2 to Ca conjugated linolate (5.6%), while a fish oil was lowtemp. crystd. to increase content of eicosapentaenoic and docosahexaenoic acids to 41.5%. Both prepns. were supported on a com. humus-mineral sorbent and used as a supplement cows diet at 400 g/head/day to modify the fatty acid profile of milk fat. The share of conjugated dienes of cis-9, trans-10 and trans-10, cis-12 linoleic acids C18:2 in milk fat increased by 55-150% and trans-11 vaccenic acid C18:1 by 62-110% as a result of the diet improvement. Transfer of the fatty acids profile from milk to rennet cheese was also confirmed. Piotr Nowakowskia, Bożena Patkowska-Sokołaa, Robert Bodkowskia, *, Tadeusz Szulca, Stefania Kinala, Wiesława Walisiewicz-Niedbalskab, Zygmunt Usydusc aUniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu; bInstytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego, Warszawa; cMorski Instytut Rybacki - Państwowy Instytut Badawczy, Gdynia Modyfikacja składu chemiczne[...]

  Przedstawiono wyniki doświadczalnych badań procesu wzbogacania oleju rybnego w kwasy omega-3 metodą aminopropylowej ekstrakcji kolumnowej na złożu stałym. Najlepsze efekty uzyskano, gdy stosunek masy wolnych kwasów tłuszczowych do masy wypełnienia wynosił 1,5:100 i 3:100 (stężenie PUFA ok. 97%, EPA + DHA ok. 85%, odzysk ok. 90%). Kilkakrotne przepuszczenie oleju przez tę samą kolumienkę nie miało wpływu na stężenie kwasów EPA i DHA, natomiast znacznie zmniejszało zużycie jej wypełnienia. Efektywność procesu zatężania przy zastosowaniu metod ekstrakcji do fazy stałej i kompleksowania mocznikiem była zbliżona i wyższa niż efektywność przy zastosowaniu krystalizacji niskotemperaturowej. Polyunsatd. fatty acids contained in cod liver oil (initial conch. 39.04%) were concd. by extn. to solid phase (aminopropyl columns, acids-to-packing mass ratio 0.6:100 to 12:100), lowtemp. crystn. and complexation with urea to the final concn. 97.79%, 70.47% and 97.07%, resp. Docosahexaenoic and eicosapentaenoic acids were the main components of the concentrates. The no. of passings of the oil through the extn. column (up to 6) did not influence the conch. efficiency. Od dawna przedmiotem licznych badań są lipidy, będące naturalnym źródłem energii, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach oraz kwasów tłusz- Zastosowanie aminopropylowej ekstrakcji kolumnowej do wzbogacania oleju rybnego w kwasy omega-3 Use of aminopropyl column extraction for fish oil enrichment in omega-3 acids aMorski Instytut Rybacki-Państwowy Instytut Badawczy, Gdynia; bUniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Dr hab. inż. Zygmunt USYDUS, prof. nadzw. MIR, w roku 1971 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej. Od 2010 r. jest zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Morskim Instytucie Rybackim - Państwowym Instytucie Badawczym w Gdyni, pełniąc funkcję kierownika Zakładu Chemii Żywności i Środowiska. Specjalność - chemia żywności i środowiska.[...]

  Przedstawiono charakterystykę olejów zawierających trzy wiązania podwójne (lniany, z lnianki) i z gorczycy o obniżonej zawartości kwasu erukowego, zawierające kwas α-linolenowy (9c,12c,15cC18:3), oraz z olejów z nasion wiesiołka, ogórecznika i z czarnej porzeczki zawierających kwas γ-linolenowy (6c,9c,12cC18:3). Ponadto przebadano oleje, które w stanie naturalnym zawierają izomery kwasu o 18 atomach węgla i trzy wiązania podwójne, a wśród nich olej tungowy zawierający kwas α-eleostearynowy (9c,11t,13tC18:3) i oleje z nagietka zawierające kwas nagietkowy (8t,10t,12cC18:3). Eight com. available and recovered vegetable oils (flax, false flax, evening primrose, barage, blackcurrant, mustard, tung and pot marigold) were analyzed for chem. compn., esp. for content of mono, di and tri unsatd. fatty acids. Contents of conjugated linoleic acids in tung oil were: the isomer 9c,11t,13t (α-eleostearic acid) 76.8% and the isomer 9c,11t,13t (β-eleostearic acid) 1.3% of the total fatty acids. In the marigold oil (varieties ‘Geisha Girl‘ and ‘Persemmon Beauty’), the isomer 8t,10t,12c (α-calendic acid) was in concns. 53,2 and 53,6%, resp. Concns. of the isomer 8t,10t,12t (β-calendic acid) were 2,1% and 1,4%, resp. α-Linolenic acid (9c,12c,15c C18:3) was identified in linseed oil (53,3%), in Camelina sativa oil (45,7% m/m) and in low erucic acid mustard oil (13,9% m/m). γ-Linolenic acid (6c,8c,12c C18:3) was identified in evening primrose oil (6,8% m/m), in borage seed oil (20,6% m/m) and in Wiesława Walisiewicz-Niedbalskaa,*, Bożena Patkowska-Sokołab, Hanna Gwardiaka, Tadeusz Szulcb, Robert Bodkowskib, Krzysztof Różyckia aInstytut Chemii Przemysłowej, Warszawa; bUniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Potencjalne surowce do otrzymywania bioaktywnych pochodnych tłuszczowych Potential raw materials in the synthesis of bioactive fat derivatives Prof. dr hab. inż. Bożena PAT[...]