W badaniach procesu wytwarzania smarów kompleksowych w kalorymetrze reakcyjnym zastosowano analizę spektroskopii w podczerwieni do monitorowania powstawania in situ kompleksowego zagęszczacza w środowisku oleju bazowego. Analizowano zmiany intensywności pasm absorpcyjnych charakterystycznych dla grup karboksylowych, karbonylowych i jonu karboksylanowego. Wpływ warunków procesu oraz ilości składników na jakość powstającego smaru kompleksowego oceniono na podstawie parametrów analitycznych oraz właściwości smarnych. Five lubricating greases were produced by thickening a com. synthetic oil with mixts. of Li 12-hydroxystearate and Li adipate (mole ratio 1:0,5 to 1:0,75, amts. 11-18% by mass) and studied for lubricity, oxidative stability and tribologi. properties. The grease prodn. course was monitored by IR spectroscopy. Smary plastyczne są układem koloidalnym, w którym fazą dyspersyjną jest olej, a fazę zdyspergowaną stanowi środek zagęszczający. Zagęszczacz tworzy przestrzenną strukturę sieciową, która wiąże fazę ciekłą i wpływa na konsystencję całego układu. Bardzo ważny jest rodzaj składowej kwasowej zagęszczacza, która zwykle stanowi 2-5% masy smaru i jest odpowiedzialna za różnicowanie właściwości użytkowych otrzymanych smarów1). Podczas komponowania zagęszczaczy smarów kompleksowych stosowane są kwasy monokarboksylowe (MK) i dikarboksylowe (DK). Najczęściej jako monokwasy wykorzystywane są alifatyczne kwasy nasycone, w szczególności kwas stearynowy lub 12-hydroksystearynowy. Kwas adypinowy, azelainowy i sebacynowy używane są jako dikwasy karboksylowe do otrzymywania zagęszczaczy smarowych2). Rodzaj zagęszczacza determinuje zarówno konsystencję, jak i wpływa na cechy użytkowe3). Klasyfikacji smarów plastycznych dokonuje się przede wszystkim ze względu na rodzaj użytego zagęszczacza fazy dyspersyjnej, konsystencję produktu, a także ze względu na jego przeznaczenie. W zależności od rodzaju zastosowanego zagęszczacza wyr[...]

  Warunki występujące w węźle tribologicznym oraz zmiany jakości środków smarowych mają istotny wpływ na zużycie tribologiczne i decydują o trwałości eksploatacyjnej węzła tarcia. W związku z tym, ważnym zagadnieniem jest ocena przydatności eksploatacyjnej środków smarowych, ich trwałości użytkowej oraz odporności na degradację pod wpływem wymuszeń mechanicznych i cieplnych. Zmiany zachodzące w smarach podczas eksploatacji związane są przede wszystkim z warunkami pracy węzłów tarcia. Działanie obciążeń, prędkości obrotowych, wstrząsów i wibracji jak również obecność metali katalizujących utlenianie i innych zanieczyszczeń stanowi główną przyczynę pogorszenia jakości eksploatowanych smarów i w konsekwencji może prowadzić do uszkodzenia współpracujących elementów trących1-3). Z tego względu istotna jest ocena zdolności środków smarowych do zabezpieczenia właściwego smarowania w dłuższym okresie czasu, w warunkach środowiska pracy podczas eksploatacji. Zagadnienia oceny trwałości eksploatacyjnej zostały przedstawione m.in. w pracy4), w której do oceny trwałości smarów polimocznikowych stosowano metodykę z wykorzystaniem stanowiska badawczego FAG FE9. W pracach5, 6) zostały przedstawione wyniki badań trwałości użytkowej smarów plastycznych wyznaczonej wg znormalizowanych metodyk, przy zadanym obciążeniu wzdłużnym, wysokich obrotach oraz w warunkach izotermicznych, w zadanej temperaturze. Eksploatowany w węźle tarcia środek smarowy narażony jest na działanie wymuszeń cieplnych oraz mechanicznych, stąd poszukiwane są sposoby jego zabezpieczania. Dobór odpowiednich dodatków uszlachetniających gwarantuje uzyskanie wymaganej trwałości użytkowej 6-9). Szczególne wymagania w stosunku do użytkowanych środków smarowych występują w branżach przemysłu produkującego żywność. Wszelkie środki smarowe przeznaczone dla tej branży powinny spełniać unijne dyrektywy bezpieczeństwa i higieny produkcji żywności10), a więc uwzględnić wymogi dotyczące od[...]

  Środki smarowe są powszechnie stosowane w pracy maszyn oraz urządzeń różnego przeznaczenia1), głównie jako środki zapewniające łagodniejszy przebieg procesów zużycia elementów systemu tribologicznego i tym samym zmniejszające ryzyko nieoczekiwanego uszkodzenia. Są one jednym z głównych czynników odprowadzających ciepło wytworzone w węźle tarcia, a także spełniają dodatkowe funkcje, takie jak np. zmniejszenie zagrożenia uszkodzenia materiałów wskutek korozji. W celu uzyskania wymaganych zastosowaniem właściwości smaru, w tym poprawy właściwości smarnych oraz zmniejszenia jego degradacji, stosuje się odpowiednie zestawy dodatków. W składzie smaru przeważającą część stanowi baza olejowa (nawet do 90%), a pozostałą część stanowi faza zdyspergowana oraz dodatki uszlachetniające2). Najczęściej stosowaną w smarach bazą wciąż są oleje mineralne z ropy naftowej, jednak ze względu na wzrastające wymagania ekologiczne poszukiwane są nowe odnawialne bazy olejowe do zastosowań w smarach. Oleje roślinne stanowią korzystną alternatywę dla ropopochodnych baz olejowych przede wszystkim ze względu na ich całkowitą biodegradowalność3) oraz wiele korzystniejszych cech fizyczno-chemicznych, takich jak duża wartość wskaźnika lepkości, mniejsze o ok. 20% straty parowania i lepsza smarność3-5). Niestety, takie cechy, jak np. słaba stabilność oksydacyjna lub nieregularne charakterystyki zapłonu ograniczają ich zastosowanie. Inne wady olejów roślinnych to tendencja do tworzenia osadów oraz mała stabilność hydrolityczna6). Dlatego też liczne badania dotyczą poprawy właściwości środków smarowych2, 7, 8). Do poprawy właściwości roślinnych baz olejowych wykorzystuje się inżynierię genetyczną9-13), chemiczną modyfikację struktury14-18), podwójnych wiązań w procesie epoksydacji19-21) lub polimeryzacji22, 23). W publikacji przeglądowej doko- Jolanta Drabika,*, Magdalena Trzosa, Rafał Kozdracha, Małgorzata Wronaa, Marek Wolszczaka, Grzegorz Duszyńskib, Mariusz P[...]