Przedstawiono analizę wielkości rynku paszowego w Unii Europejskiej pod kątem możliwości wykorzystania produktów przemysłu chemicznego i biotechnologicznego. Omówiono schemat postępowania przy rejestracji i dopuszczeniu do użytkowania nowych produktów w przemyśle paszowym na terenie Wspólnoty. Analiza pozwala na stwierdzenie, że przemysł paszowy na terenie UE jest dużym odbiorcą produktów przemysłu chemicznego i biotechnologicznego, lecz zapotrzebowanie to jest zaspokajane przez komponenty wytwarzane jedynie w kilku kategoriach chemikaliów. Nowe produkty wytwarzane przez przemysł chemiczny przeznaczone do żywienia zwierząt są zazwyczaj kategoryzowane jako dodatki paszowe i muszą przejść czasochłonne i kosztochłonne badania na zwierzętach, a następnie dosyć długi i skomplikowany proces rejestracji. Ponadto, w świetle obowiązującego od 2006 r. prawa unijnego zakazującego stosowania antybiotyków jako stymulatorów wzrostu u zwierząt gospodarskich, przedstawiono kierunki poszukiwania dodatków paszowych mogących pełnić funkcję tzw. alternatywnych antybiotyków. Feed and feed additive markets in European Union in 2010 as well as special requirements to be satisfied by dossier before registration of new feed additives were discussed. Directions in developing new feed additives were outlined. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Mariusz Korczyński*, Sebastian Opaliński Dodatki paszowe jako potencjalna perspektywa dla przemysłu chemicznego Feed additives as a potential perspective for the chemical industry Dr inż. Sebastian OPALIŃSKI w roku 2001 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Doktorat z nauk rolniczych w zakresie zootechniki uzyskał w 2006 r. Jest adiunktem w Katedrze Higieny Środowiska i Dobrostanu Zwierząt Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Specjalność - chemia środowiska, ekotoksykologia. Katedra Higieny Środowiska i Dobrostanu Zwierząt, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, ul.[...]

Zbadano możliwość zastosowania surowego haloizytu (HS), surowego bentonitu (BS), prażonego haloizytu (HP), aktywowanego haloizytu (HA) oraz ekspandowanego wermikulitu (EV) do filtracji powietrza zanieczyszczonego amoniakiem. Stwierdzono, że zdolność glinokrzemianów do adsorpcji amoniaku zmniejsza się w kolejności HA>HS>HP>BS>EV. Raw halloysite (HS), raw bentonite (BS), roasted halloysite (HP), activated halloysite (HA) and expanded vermiculite (EV) were used for adsorption of NH3 from air. The potential of NH3 removal on the examined sorbents decreased in the series: HA>HS>HP>BS>EV. Amoniak jest gazem toksycznym dla ludzi i zwierząt, odpowiedzialnym za zanieczyszczenie wody i gleby, powodującym niszczenie lasów, a także przyczyniającym się do eutrofizacji ekosystemów lądowyc[...]

Dokonano oceny użytych do aerofiltracji haloizytu aktywowanego (HA) oraz bentonitu prażonego (BP), pod względem ich przydatności jako dodatku do granulowanego koncentratu żelaza, wykorzystywanego w zestawie surowcowym do wytwarzania klinkieru w piecu cementowym. Na podstawie analizy zawartości wybranych pierwiastków (Al, Ca, K, Mg, Na, Si, Fe, Cu, Mn, Zn, Cd, Cr, Hg, Ni, Pb, Ti, Tl) stwierdzono, że badane pofiltraty glinokrzemianowe mogą być wykorzystane jako substytut dotychczas stosowanego bentonitu sodowego. Activated halloysite and roasted bentonite used for aerofiltration were added to granulated Fe concentrates for clinker prodn. in cement kilns. The contents of Al, Ca, K, Mg, Na, Si, Fe, Cu, Mn, Zn, Cd, Cr, Hg, Ni, Pb, Ti and Tl in the spent sorbents and in the Fe concs. were detd. The contents did not exceed allowable values. Dzia􀃡alno􀄞􀃼 gospodarcza cz􀃡owieka, b􀄊d􀄅ca 􀄨ród􀃡em emisji zwi􀄅zków odorotwórczych, wywieraj􀄅cych negatywny wp􀃡yw na ekosystemy, spowodowa􀃡a potrzeb􀄊 poszukiwania nowych rozwi􀄅za􀄔 ograniczaj􀄅cych przedostawanie si􀄊 chemicznych zanieczyszcze􀄔 powietrza do 􀄞rodowiska naturalnego. W 􀄞wietle przygotowywanych uregulowa􀄔 prawnych, takich jak np. "ustawa antyodorowa" (ustawa o przeciwdzia􀃡aniu uci􀄅􀄪liwo􀄞ci zapachowej), opracowywana przez Ministerstwo 􀄝rodowiska, problem wydaje si􀄊 by􀃼 bardzo istotny1, 2). W􀄞ród wielu metod ograniczaj􀄅cych emisj􀄊 substancji z􀃡owonnych do 􀄞rodowiska du􀄪e zainteresowanie budz􀄅 te, w których wykorzystywane s􀄅 materia􀃡y mineralne z grupy glinokrzemianów. Wykazuj􀄅 one wysok􀄅 zdolno􀄞􀃼 sorpcyjn􀄅 w stosunku do[...]

  Dokonano oceny sposobu zagospodarowania przez kompostowanie sorbentów glinokrzemianowych (haloizyt aktywowany oraz bentonit prażony) wykorzystanych do filtracji powietrza. Po okresie aerofiltracji zużyte sorbenty zostały wymieszane z pomiotem kurzym, słomą oraz torfem i przekompostowane przez 100 dni. Do oceny fitotoksyczności użyto testu Phytotoxkit (z wykorzystaniem Lepidium sativum, Sinapis alba i Sorghum saccharatum) oraz testu toksyczności ostrej na dżdżownicach Eisenia fetida. Przeprowadzono również badania dotyczące toksyczności tych kompostów dla gorczycy uprawianej w warunkach doświadczeń wazonowych. Stwierdzono, że haloizyt aktywowany wykazywał toksyczność w stosunku do dżdżownic oraz trzech gatunków roślin we wczesnych fazach rozwojowych w warunkach laboratoryjnych. Fitotoksyczność kompostu z udziałem haloizytu została potwierdzona również w warunkach doświadczeń wazonowych. Natomiast kompost zawierający bentonit prażony w każdym przypadku wykazywał działanie stymulujące. The spent activated halloysite and roasted bentonite (after 10 days of air filtration) were composted for 100 days with poultry litter, straw and peat. The composts were aUniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu; bPolitechnika Wrocławska Maciej Durkaleca,*, Sebastian Opalińskia, Zofia Spiaka, Mariusz Korczyńskia, Katarzyna Chojnackab Ocena toksyczności przekompostowanych sorbentów glinokrzemianowych stosowanych do filtracji powietrza Toxicity of composted aluminosilicate sorbents used for air filtration Mgr inż. Maciej DURKALEC w roku 2009 ukończył studia na Wydziale Biologii i Hodowli Zwierząt Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Obecnie jest uczestnikiem studiów doktoranckich na tym samym wydziale. Specjalność - chemia środowiska, ekotoksykologia. Katedra Higieny Środowiska i Dobrostanu Zwierząt, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, ul. Chełmońskiego 38C, 51-630 Wrocław, tel./fax: (71) 320-58-66, e-mali: maciej.durkalec@up.wroc.pl [...]

  Salmon bones (waste) were deodorized by washing with aq. solns. of H2O2 (conc. 5%), citric acid (5%) and EtOH (85%) and tested for odor by gas-chromatog., mass spectrometric and olfactometric anal. of headspace gases. The odors were tested by 3 independent panelists. The highest odor mitigation efficiency was detd. for H2O2 and citric acid treatment of the bones. Przedstawiono wyniki chemicznej metody dezodoryzacji ubocznego produktu przetwórstwa ryb (przetworzone kości łososia atlantyckiego). W tym celu zastosowano (1:5 w/v) 5-proc. roztwór nadtlenku wodoru, 5-proc. roztwór kwasu cytrynowego oraz 85-proc. roztwór alkoholu etylowego. Do pobrania prób powietrza wykorzystano technikę SPME, a identyfikacji związków zapachowych dokonano przy użyciu techniki chromatograficznej GC-MS-O. Uzyskane wyniki badań wskazują, że największą skutecznością dezodoryzacji badanych produktów rybnych charakteryzowały się metody z wykorzystaniem nadtlenku wodoru oraz kwasu cytrynowego. Przetwórstwo ryb i innych organizmów morskich to jeden z najszybciej rozwijających się sektorów spożywczych. W 2010 r. wielkość produkcji wyniosła 148,5 mln t1). Przemysł przetwórstwa ryb generuje ogromne ilości niejadalnych odpadów, obejmujących skóry, płetwy, wnętrzności, głowy i kości (kręgosłupy). Przyjmuje się, że po wstępnej obróbce surowca rybnego 40-50% masy stanowią odpady miękkie i twarde2, 3). Głównym kierunkiem ich zagospodarowania jest produkcja mączki i oleju rybnego dla celów paszowych1, 4). Ich stosowanie w żywieniu zwierzątgospodarskich jest jednak ograniczone, dlatego też na świecie prowadzone są badania nad wykorzystaniem zawartych w tych odpadach ogromnych ilości białka, oleju oraz substancji mineralnych dla celów nutraceutycznych i biomedycznych5-7). W dostępnej literaturze nieliczne są informacje z zakresu przetwarzania i wykorzystania kości ryb i zawartych w nich związków organicznych i mineralnych jako suplementów diety5, 8, 9). Udział koś[...]

  Ag nanoparticles were deposited on mineral sorbents (vermiculite, bentonite, halloysite) and added to poultry droppings mixed with sawdust-straw litter, placed in tightly closed glass bottles and studied for NH3 emission by measuring the NH3 concn. in air in upper litter layer and above its surface. Addn., temp. and humidity of the litter and in the air were measured. A decrease in NH3 concn. both in the litter and above its surface was noted in all the cases, the highest for vermiculite-based prepns. Określono w warunkach laboratoryjnych wpływ preparatów na bazie nanocząstek srebra i sorbentów mineralnych (wermikulit, bentonit, haloizyt) na stężenie amoniaku w ściółce i ponad jej powierzchnią oraz parametry fizyczne ściółki i powietrza. Materiał badawczy (pomiot kurzy zmieszany ze ściółką trocinowo-słomiastą) umieszczono w szczelnie zamkniętych szklanych butlach, natomiast preparaty podawano na powierzchnię odchodów. Przeprowadzono pomiary stężenia amoniaku w górnej warstwie ściółki oraz ponad jej powierzchnią, a także określono parametry fizyczne ściółki i powietrza w butlach. Zmniejszenie stężenia amoniaku w ściółce i ponad jej powierzchnią zaobserwowano w przypadku wszystkich zastosowanych preparatów, jednak największą obniżkę uzskano dla preparatów na bazie wermikulitu. Nie zaobserwowano wyraźnego wpływu zastosowanych preparatów na parametry fizyczne ściółki i powietrza. Konieczność optymalizacji warunków utrzymania zwierząt gospodarskich jest kwestią ważną i ciągle aktualną. Pod pojęciem optymalizacji warunków utrzymania kryją się zarówno ograniczenie emisji gazów odorotwórczych, w tym amoniaku, jak i kwestie związane z zanieczyszczeniami mikrobiologicznymi pochodzącymi z rolnictwa, głównie zaś z produkcji zwierzęcej. Chów i hodowla zwierząt są nieustannie konfrontowane [...]

  Com. phytonutrients were mixed with Lucerne and/or Kalanchoe daigremonitana pulps and added to the fodder for laying hens. Yolk and albumen samples of eggs collected were analyzed by 1H-NMR. No direct transfer of low-mol. compds. from phytonutrient components into eggs was evidenced but some changes in amino acids profile of yolk were obsd. Zbadano możliwość wykorzystania spektroskopii NMR do oceny profilu metabolicznego jaj będących surowcem dla przemysłu spożywczego. Badane próbki żółtka i białka jaj pochodziły od kur niosek karmionych paszą suplementowaną fitopreparatami zawierającymi głównie lucernę i/lub pulpę z żyworódki pierzastej. Stwierdzono, że substancje małocząsteczkowe zawarte w fitopreparatach nie są bezpośrednio transportowane do jaj, ale ich zastosowanie w paszy zmieniło skład metabolomiczny żółtka. Zaobserwowane zmiany dotyczyły przede wszystkim profilu aminokwasowego. Ze względu na dużą konsumpcję mięsa oraz jaj przemysł drobiarski wykorzystuje najnowsze osiągnięcia z dziedziny genetyki oraz metod żywienia, które umożliwiają zwiększenie intensywności produkcji na fermach przemysłowych oraz polepszenie wartości odżywczych produktu. Chociaż konsumpcja jaj od 2005 r. systematycznie spada, to nadal statystyczny Polak spożywa ok. 170 jaj rocznie1). Jaja kurze stanowią istotny element diety ludzi w Polsce i na całym świecie od tysięcy lat. Są one bogatym źródłem wielu ważnych składników odżywczych, takich aPolitechnika Wrocławska, bUniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Ewa Jawieńa, Mariusz Korczyńskib, Sebastian Opalińskib, Piotr Młynarza,* Use of NMR techniques in evaluation of the egg raw material for food industry Wykorzystanie technik NMR w ocenie surowca jajczarskiego dla przemysłu spożywczego DOI: dx.medra.org/10.12916/przemchem.2014.1616 Mgr inż. Ewa JAWIEŃ w roku 2012 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Obecnie jest doktorantką drugiego roku w Zakładzie Chemii Bioorgan[...]

  Kalanchoe daigermontiana leaves were deposited on alk. Ca-humic intermediate and mixed with vermiculite and bentonite to produce 2 formulations studied for chem. compn. The formulations were recommended as additives to phyto-mineral feed for animals. Przedstawiono innowacyjną technologię wytwarzania fito-mineralnych preparatów paszowych na bazie węgla brunatnego, miazgi z liści Kalanchoe daigermontiana i glinokrzemianów (wermikulit i bentonit). Proces technologiczny opiera się na wykorzystaniu ciepła reakcji hydratyzacji wapna tlenkowego i reakcji wiązania CO2 na powierzchni uzyskanego alkalicznego półproduktu oraz połączeniu go z odpowiednio utrwaloną miazgą roślinną i osadzeniu na nośniku glinokrzemianowym. Pozwala to uzyskać preparaty huminowe bogate w wapń i inne składniki mineralne zawierające związki bioaktywne z liści Kalanchoe daigermontiana. Obserwowane w ostatnich latach rosnące zainteresowanie ze strony przemysłu paszowego dodatkami pochodzenia naturalnego jest przede wszystkim efektem zakazu stosowania antybiotyków jako stymulatorów wzrostu u zwierząt gospodarskich. Na światowy rynek trafia ponad 700 mln t pasz rocznie, a stosowane dodatki paszowe stanowią ok. 3% wszystkich wyprodukowanych mieszanek1). Obecna sytuacja stwarza olbrzymią szansę dla przemysłu chemicznego, który powinien odegrać wiodącą rolę producenta nowej generacji preparatów fitomineralnych, opracowanych głównie na bazie znanych i powszechnie stosowanych w wielu krajach roślin leczniczych. Ponadto wzrasta zainteresowanie konsumentów żywnością ekologiczną, co sprzyja wzrostowi zainteresowania wykorzystaniem ziół i innych surowców naturalnych (np. substancje huminowe), jako źródeł biologicznie czynnych związków do produkcji naturalnych dodatków paszowych, w tym fitopreparatów2-4). Zastosowanie tego typu dodatków może dać pożądane efekty, takie jak wzrost odporności zwierząt na działanie czynników chorobotwórczych i mikroorganizmów patogennych5)[...]

  Zn, Cu, Pb and Cd contents were detd. in green parts and flowers of melliferous plants collected in an industrialized region (near Legnica) and in an ecological region (Dolina Baryczy). The plants from the ecological region contained less metals than those from the industrialized region exept for Cu in flowers. Dokonano oceny poziomu kumulacji ołowiu, kadmu, miedzi i cynku w zielonych częściach i kwiatach roślin stanowiących pożytki pszczele, pobranych z obszaru ekologicznego (Park Krajobrazowy "Dolina Baryczy") i obszaru uprzemysłowionego (Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy). Za pomocą absorpcyjnej spektroskopii atomowej (AAS), po uprzedniej mikrofalowej mineralizacji prób, stwierdzono zróżnicowaną zawartość badanych pierwiastków w obu rejonach: Zn > Cu > Pb > Cd. Zawartość ołowiu i miedzi w częściach zielonych roślin zależała od rejonu pochodzenia próbek, podobnej zależności nie odnotowano w przypadku kwiatów. Stężenia ołowiu, cynku i miedzi w częściach zielonych i kwiatach badanych roślin mieściły się w granicach stężeń normatywnych, a stężenie kadmu granice te przekraczało. W ogólnej klasyfikacji metali, uwzględającej ich wpływ na biosferę, rozróżnia się cztery podstawowe grupy. Pierwszą grupę stanowią metale niezbędne dla organizmów żywych, których brak uniemożliwia spełnianie podstawowych funkcji metabolicznych, prowadząc tym samym do śmierci organizmu. Grupa druga to metale o działaniu korzystnym, które przyczyniają się do optymalizacji przemian metabolicznych w organizmie. Ich brak nie powoduje śmierci, jednak może być przyczyną problemów z utrzymaniem homeostazy1). Grupę trzecią stanowią tzw. metale obojętne, których umiarkowana zawartość w tkankach nie powoduje widocznych skutków pozytywnych ani też nie oddziałuje szkodliwie. Ostatnią grupę tworzą tzw. metale ciężkie, wykazujące wyłącznie działanie toksyczne względem organizmu2, 3) (wg IUPAC, International Union of Pure and Applied Chemistry, określenie "metale [...]

  A review, with. 54 refs., of legal aspects of using chem. substances in the environment and foods. Dokonano przeglądu literatury naukowej i omówiono akty prawne dotyczące ksenobiotyków, substancji toksycznych, mutagennych i kancerogennych. Podano klasyfikacje tych substancji wg ECHA (UE), IARC (WHO) oraz ATSDR i OSHA (USA). Przytoczono liczne akty prawne (dyrektywy, ustawy, rozporządzenia) dotyczące rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, w sprawie wprowadzania klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin chemicznych (CLP). Omówiono problematykę substancji chemicznych, ich mieszanin oraz czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy w Polsce i USA. Podano informacje na temat substancji niepożądanych w paszach dla zwierząt gospodarskich oraz zanieczyszczeń chemicznych w środkach spożywczych (żywności) z uwzględnieniem prawnych wymogów unijnych (UE). Przedstawiono rolę instytucji kontrolnych w ocenie jakości żywności i środowiska w Polsce oraz w USA (FDA, EPA). Problematyką ksenobiotyków zajmuje się toksykologia, interdyscyplinarna nauka wyodrębniona z takich dziedzin, jak biologia, chemia, medycyna, medycyna weterynaryjna i farmakologia1-4). Już w średniowieczu ojciec medycyny nowożytnej Paracelsus zwrócił uwagę na znaczenie dawki i negatywny wpływ substancji obcych dla organizmów żywych. Substancje te mogą wywierać u człowieka i zwierząt negatywne skutki zdrowotne (także śmiertelne) po wchłonięciu ich drogą pokarmową (doustną), oddechową (inhalacyjną) lub po absorpcji i dyfuzji przez skórę (droga dermalna)2, 4), co przedstawiono na rys. 1. Terminem "ksenobiotyk" określany jest związek chemiczny występujący w organizmie, którego jednak sam organizm nie produkuje ani też w normalnych warunkach nie przyjmuje z pożywieniem (paszą). Inaczej mówiąc, jest [...]