Na rynku dodatków obniżających palność tworzyw sztucznych zachodzi obecnie stopniowe odwrócenie trendów. Konieczność eliminacji związków halogenowych, wynikająca z wprowadzanych zarówno w Europie, jak i poza nią, nowych ustaw, wymusiła na producentach polimerów poszukiwanie nowych alternatywnych związków przyjaznych środowisku. Jednymi z najbardziej perspektywicznych retardantów palenia są obecnie związki fosforoorganiczne, tworzące na powierzchni płonącego materiału zwęgloną warstwę, ograniczającą w ten sposób dostęp tlenu oraz dymienie. Przedstawiono metody podwyższania odporności na palenie pianek poliuretanowych ze szczególnym uwzględnieniem związków fosforu oraz metod ich otrzymywania. A review, with 49 refs., of methods for increasing the fire retardancy of polyurethane foams with special emphasis on P compds. and methods for their synthesis. Pianki poliuretanowe stanowią bardzo ważny polimer termoutwardzalny o wszechstronnych zastosowaniach. Są one wytwarzane w dużych ilościach jako pianki sztywne i elastyczne. Zapotrzebowanie światowe na pianki poliuretanowe wynosi 5% całkowitego światowego zużycia tworzyw sztucznych. Pianki elastyczne stanowią 48% produkowanych poliuretanów i znajdują zastosowanie w materacach i wyściółce mebli o działaniu amortyzującym. Sztywne pianki (28%) są wykorzystywane w transporcie, budownictwie, podkładkach dywanów, technologiach chłodniczych, przemyśle motoryzacyjnym, opakowaniach i artykułach sportowych1). Kombinacja obfitości wiązań węgiel-wodór, dużej powierzchni właściwej i otwartej budowy komórkowej sprawia, że pianki poliuretanowe są mało odporne na spalanie. W związku z tym palność poliuretanów jest czynnikiem limitującym ich aplikację, co sprawia, że często stosuje się dodatkowe środki ogra- Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej "Blachownia", Kędzierzyn-Koźle Agnieszka Lisiak*, Bogusław Tkacz Obniżanie palności pianek poliuretanowych Flame retardancy of polyurethane foams Mgr[...]

  Progress in the synthesis of (p-OHC6H4)2 CMe2 now achieved (improved product yield and purity) was presented. Przedstawiono postęp w rozwoju technologii wytwarzania bisfenolu A osiagnięty w ICSO "Blachownia". Znaczenie bisfenolu A w przemyśle tworzyw sztucznych wzrasta nieprzerwanie od końca lat trzydziestych XX w., kiedy to zaczął on być stosowany jako półprodukt do wytwarzania wysokiej jakości materiałów termoutwardzalnych i termoplastycznych a także jako antyutleniacz do gumy, tworzyw, olejów i tłuszczów. Od 1945 r. znajduje zastosowanie do otrzymywania żywic epoksydowych, a rozwój produkcji poliwęglanów aromatycznych rozpoczął się pod koniec lat pięćdziesiątych XX w.1). Obecnie bisfenol A (BPA) jest podstawowym półproduktem do otrzymywania tworzyw sztucznych, zwłaszcza poliwęglanów i żywic epoksydowych. Ponadto stosowany jest do produkcji antypirenów (tetrabromobisfenolu A, fenylofosforanów BPA), stabilizatorów termicznych poli(chlorku winylu), a także w procesach wytwarzania fenoplastów, nienasy-conych żywic poliestrowych, polisulfonów, żywic polieteroimidowych i poliarylowych, antyutleniaczy do tworzyw sztucznych, a także do produkcji surowców służących do otrzymywania poliuretanów2). W Polsce produkcja bisfenolu A została uruchomiona w 1978 r. w Zakładach Chemicznych "Blachownia" wg technologii opracowanej w Instytucie Ciężkiej Syntezy Organicznej "Blachownia". Był to jeden z pierwszych procesów wytwarzania BPA na świecie, w którym w węźle syntezy zastosowano kwaśną żywicę jonowymienną (kationit) jako katalizator. Polska technologia wytwarzania bisfenolu A była przez wiele lat doskonalona i wielokrotnie eksportowana (tabele 1 i 2). [...]

  A review, with 8 refs., new of plasticizers recommended for replacing the toxic phthalate plasticizers. Przedstawiono kierunki rozwoju i charakterystykę plastyfikatorów stanowiących alternatywę dla zmiękczaczy ftalanowych. Na rynku tworzyw sztucznych zauważalne jest pojawianie się nowej gamy zmiękczaczy charakteryzujących się niską toksycznością. Technologie oparte na nowych plastyfikatorach są bezpieczne dla zdrowia, zapewniając jednocześnie optymalne parametry techniczne, bezpieczeństwo, komfort w użyciu i wydajność. Plastyfikatory (zmiękczacze) polimerów to obojętne związki organiczne, występujące w postaci ciała stałego lub cieczy, charakteryzujące się małą prężnością par, umiarkowanie dużą masą cząsteczkową i małą lotnością. Dobór odpowiedniego plastyfikatora dla zmiękczanego tworzywa ma za zadanie takie ich wzajemne połączenie, aby oddziaływania pomiędzy nimi tworzyły trwały, jednorodny układ. Uzyskanie odpowiedniego połączenia polimer-plastyfikator zależy od czynników podobnych do rządzących zachowaniem prostszych rozpuszczalników organicznych i substancji rozpuszczonych, które oddziałują fizycznie na substancje wielkocząsteczkowe, tworząc z nimi układy homogeniczne. Dodatek plastyfikatora do polimeru powoduje zmniejszenie sił międzycząsteczkowych i obniżenie temperatury kruchości polimeru, temperatury mięknienia, twardości oraz wytrzymałości na rozciąganie, przy równoczesnym zwiększeniu jego odkształ-calności i sprężystości, a w niektórych przypadkach poprawieniu przyczepności. Plastyfikatory stanowią główny składnik utrzymujący wymaganą miękkość wyrobów polimerowych i nie powinny migrować do powietrza lub wody (niska lotność). Rynek plastyfikatorów Dzięki plastyfikatorom powstają tysiące elastycznych produktów polimerowych dostosowanych do potrzeb najbardziej wymagających klientów. Z takich tworzyw wykonuje się przedmioty codziennego użytku oraz urządzenia medyczne, nośniki leków i powłoki. Pod względem ilości do[...]

Przedstawiono wyniki badań procesu alkilacji fenolu w zależności od stosowanego czynnika alkilującego, temperatury reakcji i ilości katalizatora. Omówiono wpływ tych parametrów na stopień konwersji olefiny, selektywność alkilacji i zawartość izomeru para w wydzielonym produkcie. pośród wyższych alkilofenoli największe znaczenie przemysłowe mają nonylofenol i dodecylofenol otrzymywane w proce[...]

Przedstawiono zależności stałej równowagi oraz ciepła reakcji izomeryzacji 2-(2-hydroksyfenylo)- 2-(4-hydroksyfenylo)propanu do 2,2-bis- (4-hydroksyfenylo)propanu od temperatury. Oceniono, że zarówno udział izomerów w stanie równowagi, ciepło reakcji, jak i jej szybkość nie stanowią przeszkody w zastosowaniu reakcji w procesie przemysłowym. W trakcie badań produktów ubocznych powstających podczas prowadzenia izomeryzacji zwrócono uwagę na powstawanie 1,1-spiro-bis-(3,3-dimethyl-6-indanolu) oraz zwiększenie zawartości dimerów cyklicznych izopropenylofenoli. The p-HOC6H4(o-HOC6H4)CMe2 (I) component of the mother liq. from ion exchange resin-catalyzed synthesis of (p- HOC6H4)2CMe2 (II) made of PhOH and Me2CO was isomerized to II in presence a com. macroporous cation exchange [...]

Przedstawiono nowoczesny proces produkcji aromatycznych poliwęglanów z węglanu dimetylu oraz roztworu bisfenolu A w fenolu. Poliwęglany otrzymywano metodą dwuetapową. Synteza prepolimeru (oligomerów poliwęglanu) została przeprowadzona metodą destylacji katalitycznej w obecności tlenku dibutylocyny jako katalizatora. Prezentowane prace dotyczyły drugiego etapu syntezy, czyli etapu polikondensacji prepolimeru do wielkocząsteczkowego poliwęglanu. Badano wpływ warunków syntezy na masę cząsteczkową poliwęglanu. Porównano katalityczną reaktywność dwóch związków: tlenku dibutylocyny i trifenyloantymonu. Zbadano efekt dodawania węglanu difenylu do mieszaniny reakcyjnej i jego wpływ na masę cząsteczkową. Me2CO3 was transesterified with PhOH to a mixt. of Ph2CO3 and PhMeCO3 converte[...]

Przedstawiono wyniki badań syntezy poliarylowęglanów z węglanu difenylu i bisfenolu A metodą stopową. Reakcję transestryfikacji węglanu difenylu z bisfenolem A i kondensację prepolimeru do wysokocząsteczkowego poliwęglanu prowadzono w obecności zasadowych katalizatorów. Jako katalizatory zastosowano dietylohydroksyloaminę, trietyloaminę, pirydynę, wodorotlenek tetrabutyloamoniowy (WTBA) i[...]

Najważniejsze kierunki rozwoju procesów wytwarzania alkilofenoli to poprawa jakości produktu oraz zmniejszenie obciążenia (zagrożenia) dla środowiska naturalnego. Zwiększenie udziału izomerów para w procesach syntezy oktylofenolu, nonylofenolu i dodecylofenolu uzyskano przez dobór katalizatora polimerowego (jonitowego) o odpowiedniej strukturze makroporowatej i optymalizację parametrów pr[...]