Three samples of paprika with various seed contents were ground and extd. with supercrit. CO2 (280-350 bar, 60- 80°C) under pilot plant conditions to recover carotenoid pigments from the biomass. The highest yield of the extract (11.0% by mass) was achieved when a seeds-contg. raw material (30%) was used. An increase in pressure resulted in an increase in the color of extracts. Przedstawiono wyniki badań otrzymywania barwników karotenoidowych z suszonych owoców słodkiej papryki z wykorzystaniem ditlenku węgla o parametrach nadkrytycznych. Badania przeprowadzono w instalacji ćwierćtechnicznej. Ocenie poddano surowiec użyty do ekstrakcji oraz jakość uzyskanych ekstraktów. Potwierdzono możliwość pozyskiwania ekstraktu z papryki spełniającego wymagania jakościowe produktu handlowego. Jakość otrzymywanych ekstraktów określano poprzez oznaczanie barwy ekstraktów metodą spektrofotometryczną. W ostatnich latach obserwuje się wzmożone zainteresowanie rynku ofertą wytwarzanych ekologicznie produktów naturalnych, z obniżoną zawartością substancji szkodliwych i konserwujących. W przemyśle spożywczym, obok przypraw w formie suszu, istotne znaczenie zaczęły odgrywać również ekstrakty płynne, których olbrzymią zaletą jest jednorodność dużych partii, dłuższy okres przechowywania oraz tańszy transport i magazynowanie.Czerwona, s.odka papryka jest ro.lin., ktorej owoce s. wykorzystywane jako .rod.o barwnikow zarowno w postaci proszku, jak i ciek.ego ekstraktu1). Sproszkowana papryka stosowana jest do barwienia mieszanek przyprawowych (np. chili), zup, wyrobow w.dliniarskich oraz do produktow ekstrudowanych. Poprawia smak potraw i stanowi cenny sk.adnik zdrowej diety. Ekstrakt z papryki sk.ada si. g.ownie z t.uszczow, karotenoidow, kapsaicynoidow i jest wa.nym naturalnym .rod.em pigmentow (m.in. znany jako dodatek do .ywno.ci E 160c). Ze wzgl.du na zdolno.. barwienia i zawarto.. [...]

  A review, with 50 refs., of chem., thermal and photochem. methods for isomerization of α-acids in hop exts. Omówiono rolę chmielu i ekstraktu chmielowego jako głównej przyprawy podczas wytwarzania piwa. Wyjaśniono podstawową reakcję, której ulegają chmielowe α-kwasy w brzeczce warzelnej oraz wpływ tej reakcji na smak piwa. Przedstawiono metody wytwarzania pochodnych α-kwasów poza kotłem warzelnym. Współczesne piwo to napój wytwarzany na bazie słodu (skiełkowane i wysuszone ziarna zbóż), wody, drożdży i doprawiany chmielem. Swoje początki wywodzi od sfermentowanych napojów na bazie dostępnych zbóż, a metoda ich produkcji była najprawdopodobniej dziełem przypadku. Jedne z najstarszych dowodów produkcji sfermentowanych napojów z ryżu, miodu i owoców (owoc głogu i/lub winogron) uzyskano w wyniku analiz chemicznych materiału organicznego zaadsorbowanego na powierzchni elementów ceramicznych1). Próbki do badań pozyskano z terenu neolitycznej wioski Jiahu w prowincji Henan, w Chinach. Datowanie radiowęglowe wskazało na okres ok. 7000 lat p.n.e. Interpretacja wyników analiz chemicznych pozostałości archeologicznych sprzed kilku tysięcy lat jest niezwykle trudna. Warunki w jakich artefakty przetrwały do naszych czasów muszą sprzyjać redukcji aktywności mikrobiologicznej i autoutleniającej, a jednocześnie należy mieć pewność, że zidentyfikowano związek, który jednoznacznie charakteryzuje daną pozostałość pożywienia2). Za pierwsze piktograficzne dowody świadczące o wyrobie piwa uznaje się gliniane tabliczki (ok. 4000 lat p.n.e) z wygrawerowanymi postaciami przygotowującymi piwo z orkiszu, pochodzące z państwa Sumerów. Późniejsze dokumenty to rysunek postaci pijących piwo przez słomki oraz tekst (w piśmie klinowym) "Hymnu do Ninkasi" bogini piwa, opisujący "boski napój" - piwo sikaru. Utwór, spisany ok. 1800 lat p.n.e., zawiera zarówno składniki sikaru, jak i metodę jego otrzymywania. Wzmianki o piwie pojawiają się w jedn[...]

  Hop oils and resins were sepd. by 2-stage extn. of Marynka hops with supercrit. CO2. The first stage of sepn. was carried out under 100-130 bar to isolate α-acids and essential oils sep. The compn. of exts. was detd. by gas and liq. chromatog. The optimum pressure of the first stage sepn. was 110 bar. Two new hop products with significantly different in hop oil contents were produced. The hop ext. with concn. of essential oils 23.6 mL/100 g was obtained. It was double than that in the com. hop ext. Przedstawiono wyniki badań frakcjonowania ekstraktów chmielowych z wykorzystaniem dwustopniowej separacji. Zbadano wpływ ciśnienia I stopnia separacji (przedział 100-130 bar) na rozdział α-kwasów i olejków zawartych w ekstrakcie. Ocenę jakościową otrzymywanych produktów przeprowadzono z wykorzystaniem chromatografii cieczowej oraz chromatografii gazowej. Najlepsze wyniki rozdziału uzyskano po zastosowaniu ciśnienia I stopnia separacji na poziomie 110 bar. Otrzymano wówczas dwa produkty chmielowe znacznie różniące się zawartością olejków chmielowych. Powyższe warunki rozdziału umożliwiły otrzymanie ekstraktu chmielowego o zawartości olejków 23,6 mL/100 g. Jest to zawartość dwukrotnie większa niż w ekstraktach komercyjnych otrzymywanych z chmielu odmiany Marynka. Chmiel (Humulus lupulus L.) jest podstawowym (oprócz wody, słodu i drożdży) surowcem wykorzystywanym do produkcji piwa. Pomimo że jest traktowany jako przyprawa i jego zawartość w piwie jest niewielka, ma decydujący wpływ na smak i aromat piwa. Za jego unikatowe właściwości odpowiedzialne są metabolity wtórne zawarte w chmielu, w tym α-kwasy będące prekursorami związków smakowych, izo-α-kwasy oraz olejki chmielowe odpowiedzialne za charakterystyczny aromat odróżniający piwo od innych napoi alkoholowych1, 2). α-Kwasy to związki będące składnikami tzw. żywic chmielowych. Głównym ich przedstawicielem jest humulon, a pozostałe związki to jego homol[...]

  A review, with 19 refs., of processes, apps. and plant materials used. Fundamentals of the supercrit. gas extn. were also given. Przedstawiono możliwości zastosowań technologii ekstrakcji surowców roślinnych w warunkach nadkrytycznych z użyciem ditlenku węgla do produkcji ekstraktów dla różnych zastosowań przemysłowych. Omówiono podstawy teoretyczne procesu ekstrakcji nadkrytycznej oraz wskazano na jego ograniczenia. Omówiono także grupy związków chemicznych, które można ekstrahować z różnych surowców wraz z przeglądem zastosowań w różnych dziedzinach przemysłu. Ekstrakcja z wykorzystaniem płynów w warunkach nadkrytycznych znajduje coraz szersze zastosowanie na całym świecie. W charakterze rozpuszczalników można tu używać wielu związków chemicznych, ale ograniczeniem są wartości parametrów krytycznych tych związków, a także niepożądana obecność rozpuszczalnika. Dotyczy to zwłaszcza wysokich temperatur krytycznych, w których może następować degradacja ekstraktów. W technologii ekstrakcji nadkrytycznej szczególne miejsce zajmuje ditlenek węgla (CO2), który jest używany do ekstrakcji różnych związków chemicznych, zwłaszcza z surowców roślinnych. Rozpuszczalnik ten nadaje się szczególnie do ekstrakcji związków lipofilowych. Tak więc, w wyniku ekstrakcji ditlenkiem węgla można otrzymać, w zależności od rodzaju surowca, olejki eteryczne, oleje nienasycone i nasycone, polifenole, tokoferole, woski i wiele innych substancji roślinnych nadających się do wykorzystywania w przemyśle farmaceutycznym, spożywczym lub kosmetycznym. Ponieważ, jak wykazały badania doświadczalne, rozpuszczalność ekstraktów zależy od gęstości rozpuszczalnika oraz jego temperatury, możliwe jest selektywne prowadzenie procesu w celu pozyskania określonych związków chemicznych. Rosnąca z roku na rok liczba publikacji z dziedziny ekstrakcji nadkrytycznej wskazuje na ciągły [...]

  Fundamentals and a review with 73 refs. Przedstawiono chromatografię przeciwprądową jako alternatywną metodę pozyskiwania biologicznie aktywnych substancji pochodzenia roślinnego. Omówiono podstawy, rozwój oraz zalety tej techniki. Zaprezentowano przykładowe badania z zakresu oczyszczania różnych grup substancji biologicznie aktywnych z uwzględnieniem stosowanych systemów rozpuszczalników i budowy kolumn separacyjnych. Chromatografia cieczowa to nie tylko metoda analityczna o szerokim zakresie zastosowań, ale także coraz częściej stosowana metoda wyodrębniania związków o dużej czystości ze złożonych mieszanin na potrzeby przemysłu farmaceutycznego, kosmetycznego i spożywczego. Jedną z gałęzi chromatografii cieczowej jest chromatografia przeciwprądowa CCC (counter-current chromatography). Jest to technika obejmująca wszystkie typy chromatografii ciecz-ciecz, gdzie faza stacjonarna nie jest osadzona na stałym nośniku, ale jest utrzymywana w miejscu poprzez oddziaływania proste i złożone pola siły odśrodkowej lub grawitacyjnej (rys. 1). Technika wykorzystuje ciekłe dwufazowe systemy rozpuszczalników (faza stacjonarna i ruchoma). Podstawy teoretyczne Nazwa chromatografii przeciwprądowej pochodzi od nazwy techniki ekstrakcji w przeciwprądzie. Swoje początki wywodzi od prac Craiga i Posta1, 2), którzy w latach 40. XX w. opracowali aparaturę do wielokrotnej ekstrakcji ciecz-ciecz. Metoda ta pozwalała na separację związków o różnych współczynnikach podziału (K) pomiędzy fazę stacjonarną i ruchomą. Urządzenie Craiga składało się z szeregu szklanych elementów, które były zaprojektowane i rozmieszczone w taki sposób, aby lżejsza faza ciekła była przekazywana z jednego 94/4(2015) 585 Mgr inż. Dorota KOSTRZEWA w roku 1998 ukończyła studia na Wydziale Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakowskiej i w tym samym roku podjęła pracę w Instytucie Nawozów Sztucznych (obecnie Instytucie Nowych Syntez Chemicznych) w Puławach. [...]

  A plant oil was extd. from raspberry and blackcurrant seeds with supercrit. CO2 at 50°C under 280 and 300 bar. The seeds being a waste from the berry-processing industry were a valuable source of unsatd. fatty acids. Przedstawiono wyniki badań procesu ekstrakcji oleju z nasion roślin jagodowych z wykorzystaniem ditlenku węgla o parametrach nadkrytycznych. Badania przeprowadzono przy dwóch różnych wartościach ciśnienia ekstrakcji (280 i 300 bar), w stałej temperaturze (50°C) oraz przy stałym przepływie ditlenku węgla (90 kg/h). Uzyskane wyniki umożliwiły wykreślenie krzywych kinetyki procesu ekstrakcji, na podstawie których określono rozpuszczalności uzyskanych ekstraktów w nadkrytycznym ditlenku węgla. Wykonano oznaczenia analityczne składu otrzymanych olejów. Na podstawie uzyskanej charakterystyki stwierdzono, że nasiona roślin jagodowych, mogą stanowić źródło olejów o korzystnym stosunku kwasów tłuszczowych z rodziny n-6 i n-3. Prawidłowa dieta dostarcza organizmowi niezbędnych składników odżywczych warunkujących m.in. jego prawidłowy rozwój i funkcjonowanie. Oprócz takich składników żywieniowych, jak białka, węglowodany, witaminy, sole mineralne lub błonnik, w diecie powinny występować także tłuszcze. Substancje te, obok węglowodanów, stanowią główne źródło energii dla procesów zachodzących w naszych organizmach oraz stanowią materiał budulcowy błon komórkowych (decydują przy tym o ich przepuszczalności, aktywności enzymatycznej i właściwościach receptorowych), hormonów tkankowych (prostaglandyny, prostacykliny), steroidowych i płciowych. Ponadto są źródłem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i ułatwiają ich wchłanianie. Jako tłuszcz podskórny chronią organizm przed nadmierną utratą ciepła, a jako tłuszcz okołonarządowy stabilizują nerki i inne narządy w jamie brzusznej. Głównym składnikiem tłuszczów jadalnych są triglicerydy. Są to estry zbudowane z trzech cząsteczek kwasów tłuszczowych i jednej cząsteczki glicerolu[...]

  Dried fucus was extd. with AcMe at 50-150°C for 10-30 min to recover C14-C18 fatty acids. The exts. contained 22-38% of the fatty acids. The extn. yield was by 40% higher than that achieved by Soxhlet extn. The extn. process was evaluated statistically. Przedstawiono wyniki badań ekstrakcji związków lipidowych z suszonego morszczynu (Fucus vesiculosus). Ekstrakcję przeprowadzono z wykorzystaniem metody przyspieszonej ekstrakcji rozpuszczalnikiem (ASE?). Jako rozpuszczalnika cennych składników zawartych w morszczynie użyto acetonu. Oszacowano wpływ zmiennych niezależnych na wydajność ekstrakcji oraz zawartość kwasów tłuszczowych w ekstrakcie, wykorzystując metodę powierzchni odpowiedzi (RSM). Glony (algi) to grupa samożywnych organizmów beztkankowych wymagających do życia wilgotnego środowiska1). Żyją w środowiskach wodnych (morza, oceany, wody śródlądowe), ale również w miejscach wilgotnych (gleba i jej powierzchnia, kamienie, pnie drzew, ściany), a nawet na śniegu i lodzie (glony naśnieżne). Wśród glonów występują formy o różnym stopniu zróżnicowania, od jednokomórkowych o rozmiarach kilku mikrometrów do skomplikowanych wielokomórkowych plech o rozmiarach kilkudziesięciu metrów. Z powodu dużej zmienności genetycznej glony potrafią adaptować się do wymagań środowiska (m.in. skład chemiczny wód, temperatura, światło) i dlatego ich naturalne populacje są zróżnicowane morfologicznie, fizjologicznie i biochemicznie. Duża różnorodność biologiczna sprawia, że glony produkują znaczną ilość cennych substancji, m.in. węglowodanów, białek i lipidów. Badania prowadzone w ostatnich latach wykazały, że glony wytwarzają również związki o szerokim spektrum aktywności biologicznej, m.in. przeciwbakteryjnej, przeciwgrzybicznej, przeciwpierwotniakowej, przeciwgruźlicznej, przeciwwirusowej, przeciwcukrzycowej, przeciwzapalnej, cytotoksycznej i przeciwnowotworowej2-4). Są to związki o potencjalnym zastosowaniu w przemyśle farmaceutycznym, ko[...]

  Xanthohumol was sepd. from supercrit. CO2 exts. of spent hops by centrifugal partition chromatog. in n-heptane/ AcoEt/MeOH/H2O (6/5/6/5 by vol.) system. The sepd. product showed purity of 88%. Przedstawiono metodę odśrodkowej chromatografii podziałowej (CPC) jako technikę otrzymywania produktów o wysokiej czystości. Przedstawiono metodykę doboru układu rozpuszczalników i aplikacji CPC dla ksantohumolu (XN), prenylowanego chalkonu pochodzącego z chmielu. Wyniki badań potwierdziły, że metoda CPC może być z powodzeniem wykorzystana do oczyszczania XN. Końcowa czystość XN wyniosła 88%. Chmiel (Humulus lupulus) jest źródłem związków, które nadają piwu walory smakowe i zapachowe (α- i β-kwasy oraz olejki aromatyczne) 2). Od czasów starożytnych, był on wykorzystywany jako roślina lecznicza m.in. do uśmierzania bólu, leczenia bezsenności **) Cz. I1) i niestrawności. 95/6(2016) 1109 Mgr inż. Dorota KOSTRZEWA w roku 1998 ukończyła studia na Wydziale Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakowskiej i w tym samym roku podjęła pracę w Instytucie Nawozów Sztucznych (obecnie Instytucie Nowych Syntez Chemicznych) w Puławach. Obecnie pracuje na stanowisku specjalisty badawczo-technicznego w Zakładzie Ekstrakcji Nadkrytycznej Instytutu. Specjalność - technologia chemiczna. Dr hab. inż. Edward RÓJ, prof. INS - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym numerze na str. 1152. Mgr inż. Kazimierz KOZŁOWSKI w roku 1968 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Łódzkiej i rozpoczął pracę w Instytucie Nawozów Sztucznych (obecnie Instytucie Nowych Syntez Chemicznych) w Puławach w zespole badawczym zajmującym się technologią kwasu azotowego. W latach 1975-2004 pełnił funkcję kierownika tego zespołu. Od 2004 r. pracuje w Zakładzie Ekstrakcji Nadkrytycznej na stanowisku głównego specjalisty inżynieryjno-technicznego. Specjalność - inżynieria chemiczna. Potencjał wynikający z zastosowań chmielu w [...]

Przedstawiono wyniki wstępnych badań nad wydzielaniem olejów nienasyconych z nasion niektórych owoców jagodowych z wykorzystaniem ekstrakcji w warunkach nadkrytycznych z użyciem ditlenku węgla. Przedstawiono wyniki analiz uzyskanych ekstraktów. Potwierdzono możliwość pozyskiwania z odpadów roślinnych bardzo interesujących produktów o dużym potencjale aplikacyjnym w różnych dziedzinach przemysłu. Blackcurrant and strawberry seeds were recovered from industrial pomaces, disintegrated and extd. with supercrit. CO2 at 50°C under pressure 280-360 bar for 270 min. The exts. were analyzed for acid, peroxide, I, and sapon. nos. as well as for content of proteins, fats and fatty acids. Linolic and aa-linoleic acid were main fatty acids in the extd. oils. The oils contained also larg[...]