Stale wielofazowe typu C-Mn-Si, C-Mn-Si-Al oraz C-Mn-Al o strukturze ferrytyczno-bainitycznej z metastabilnym austenitem szczątkowym są jednym z większych osiągnięć współczesnej metalurgii w zakresie opracowania nowoczesnych gatunków stali dla motoryzacji, charakteryzujących się korzystnym połączeniem wysokiej wytrzymałości, plastyczności oraz odkształcalności technologicznej [1÷6]. Dalszego wzrostu właściwości wytrzymałościowych bez pogorszenia ciągliwości upatruje się we wprowadzeniu do 0,3% Mo oraz mikrododatków Nb, V i Ti w różnych kombinacjach [7÷13]. Szczegółowe informacje odnośnie do projektowania składu chemicznego, właściwości mechanicznych i technologicznych oraz wyżarzania ciągłego blach po walcowaniu na zimno można znaleźć w pracach [1÷4, 6, 8, 12]. Niniejsza praca dotyczy wytwarzania blach o strukturze wielofazowej metodą obróbki cieplno-plastycznej, czemu poświęcono dotychczas znacznie mniej uwagi. Głównym problemem w opracowaniu technologii walcowania na gorąco blach taśmowych jest kontrolowane sterowanie temperaturą pasma po zakończeniu walcowania na gorąco [5, 7, 10, 14]. Niezbędnym warunkiem uzyskania struktury wielofazowej o odpowiednim udziale i morfologii poszczególnych składników strukturalnych jest opracowanie warunków kilkuetapowego chłodzenia stali na podstawie wykresów przemian austenitu przechłodzonego. Mimo dużej liczby badań poświęconych stalom typu TRIP (TRansformation Induced Plasticity), w literaturze można znaleźć stosunkowo niewiele opracowanych wykresów CTPc [4, 9, 12, 13, 15]. Duże możliwości kształtowania struktury wielofazowej występują w przypadku szybkiego rozpoczęcia przemian γ → α oraz γ → bainit przy jednoczesnym opóźnieniu początku przemiany perlitycznej. Przesunięcie przemiany γ → α w kierunku dużych szybkości chłodzenia następuje wraz ze zwiększoną zawartością w stali Si, Al i P, a w przeciwnym kierunku oddziałują C, Mn, Cr i Mo [4, 8, 12,[...]

  1.Wprowadzenie. Rozwój elektroniki, w tym komputerów obok implementacji metod symulacji numerycznej doprowadził do zbudowania urządzeń pozwalających realizować badania złożonych procesów technologicznych w skali laboratoryjnej. Ponieważ badania prowadzone są na rzeczywistych materiałach, dlatego przyjęto określenie "symulacji fizycznej" w odróżnieniu od symulacji numerycznej. Symulacja fizyczna jest bezpośrednio związana z nowym typem maszyn wytrzymałościowych, sterowanych przy użyciu komputera i mających możliwość automatycznej zmiany warunków eksperymentu w trakcie jego trwania według założonego programu [1-3]. Pozwala to na odtworzenie przebiegu procesów przemysłowych, a ściślej mówiąc, odtworzenie dynamiki zmian badanych właściwości materiałów w sposób analogiczny do tego, jaki ma miejsce w trakcie rzeczywistego procesu przemysłowego. Staje się więc możliwe bezpośrednie wykorzystanie wyników badań laboratoryjnych do celów komercyjnych. Postępujący rozwój symulacji fizycznych procesów w przemyśle metalurgicznym był spowodowany zainteresowaniem producentów stali badaniami, które pozwalały na poznawanie istoty procesów produkcyjnych nie tylko w sposób teoretyczny, jak to ma miejsce w przypadku symulacji komputerowych, ale również w sposób fizyczny. Przykładowo procesy przeróbki plastycznej podlegają symulacji fizycznej w taki sposób, że niewielkie próbki metalu poddawane są ściśle kontrolowanym zmianom temperatury z równoczesnym odkształceniem w warunkach zbliżonych do przemysłowych. Dokonywana jest przy tym dokładna rejestracja odpowiedzi materiału na zastosowane obciążenia, która nie jest możliwa bezpośrednio w trakcie produkcji. Rozwój metod symulacji fizycznej jest determinowany możliwościami wykorzystywanych urządzeń badawczych. Konstruktorzy urządzeń dążą do zwiększenia możliwości ich zastosowania z równoczesnym zapewnieniem coraz wyższych precyzji dokonywanych pomiarów. Nowoczesne symulatory realizują odkształce[...]

W artykule zaprezentowano wyniki badań dotyczących wpływu odkształcenia na gorąco na przemiany fazowe, zachodzące w trakcie ciągłego oraz kontrolowanego chłodzenia niskostopowej stali C-Mn-Al-Si typu TRIP. Badania prowadzone w zakresie temperatury odkształcenia 1070÷910 °C za pomocą dylatometru DIL 805 A/D, umożliwiły określenie temperatur początku i końca przemian fazowych oraz struktury stali. Przeprowadzone badania pozwoliły na określenie warunków chłodzenia po odkształceniu, umożliwiających otrzymanie wielofazowej struktury ferrytyczno-bainitycznej z austenitem szczątkowym. The results of research work, concerning the influence of hot deformation on phases transformations occurring in low-alloy C-Mn-Al-Si TRIP type steel during continuous and control cooling, is presented in this[...]