Osady denne - rola i znaczenie w środowisku DOI:
CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA OSADÓW DENNYCH
Osady denne to materiał powstający na dnie jezior, rzek, kanałów
rzecznych i zbiorników zaporowych w wyniku sedymentacji zawiesin
mineralnych i organicznych pochodzących z erozji, a także
składników wytrącających się z wody. Są jednym z najważniejszych
elementów każdego ekosystemu wodnego. Powstają na skutek nagromadzenia
się substancji allochtonicznych, które dopływają do
zbiornika wodnego z otaczającej go zlewni oraz substancji autochtonicznych,
czyli materii tworzącej się z wytrąconych z fazy wodnej
substancji mineralnych i nierozłożonej materii organicznej.
W wyniku sedymentacji materiału zawieszonego w toni wodnej
powstaje materia osadowa, której trójfazowa struktura sprawia,
że stanowi naturalny sorbent, kumulujący
zanieczyszczenia wprowadzane do środowiska
wodnego (rys. 1) [16, 23, 9, 73, 21, 72].
Skład mineralny jest jedną z najważniejszych
cech osadów. Dominującym
minerałem w osadach rzecznych jest najczęściej
kwarc, w mniejszych ilościach
obecne są węglany i skalenie, które występują
we frakcjach większych niż 0,06
mm, stanowiących najczęściej 90% osadu.
We frakcji drobnoziarnistej, poniżej 0,06
mm przeważającymi minerałami są związki
z grupy mika/illit, kwarc, kaolinit oraz
chloryty [10].
Przykładowo, analiza uziarnienia osadów
dennych pobranych ze Zbiornika
Rzeszów wykazała, że osady odpowiadają
głównie pyłom, lokalnie pyłom ilastym.
Pyły charakteryzują się zawartością frakcji
piaskowej od około 5 do 12%, pyłowej od
80 do 86%, a iłowej około 9%. W przypadku próbki osadów sklasyfikowanej
jako pył ilasty zawartość frakcji piaskowej wynosił
8%, pyłowej około 76%, a iłowej ponad 15% [38]. Z kolei osady
denne zbiorników wodnych Górnośląskiego Pojezierza Antropogenicznego
pod względem uśrednionego składu mechanicznego
odpowiadają glinie ilastej z 25,5% udziałem frakcji pylistej, frakcją
ilastą na poziomie 29,9% i ziarnami piaszczystymi w ilości 44,5%.
W składzie podstawowym [...]