Recenzowana książka stanowi interesujące połączenie podręcznika, obejmującego zagadnienia nowoczesnej chemii organicznej oraz preparatyki organicznej, opisującej ponad 150 eksperymentów, stanowiących [...]

W serii Krótkie wykłady, która zadebiutowała u nas kilka lat temu podręcznikami z dziedziny biologii, ukazały się 3 tytuły poświęcone chemii. Cechą charakterystyczną Krótkich wykładów jest, po pierwsz[...]

Pisanie tej recenzji sprawiło mi podwójną przyjemność - do radości z poznania pięknie napisanej i pięknie wydanej książki doszła satysfakcja z możliwości rozliczenia moich, do niedawna, Nauczycieli z [...]

Recenzowana książka jest tłumaczeniem czwartego wydania oryginału Plastics pipes for water supply and sewage disposal. Fakt ten wskazuje na istniejące zapotrzebowanie na tego typu pozycje zaś omawiana książka wydaje się dobrze wypełniać istniejącą na rynku niszę. Książka jest bardzo bogata w ilustracje i wykresy. Odwołuje się do ponad 120 pozycji literaturowych. Podzielona jest na pięć części. W pierwszej z nich omawiane są tworzywa sztuczne stosowane w instalacjach rurowych. Wymienione tam zostały podstawowe materiały, z których wytwarzane są rury (polietylen, polietylen sieciowany, polipropylen, poli(chlorek winylu), materiały zbrojone) oraz omówione zagadnienie ponownego użycia tworzyw sztucznych. W dalszej części autor [...]

Zbadano wpływ dodatku rozwłóknionych odpadów dywanów o runie wełnianym i rozwłóknionych odpadów wełny z przemysłu tekstylnego na właściwości mechaniczne i strukturę kompozytów na osnowie aglomeratu PE-LD/PP oraz plastyfikowanego PVC. Dokonano porównania właściwości mechanicznych i budowy strukturalnej kompozytów uzyskanych przy użyciu walcarki oraz wytłaczarki jedno- i dwuślimakowej. Wyni[...]

  Przemysłowe wytwarzanie tworzyw polimerowych rozwinęło się na świecie w latach czterdziestych XX w. W Polsce w 1972 r. minister Jerzy Olszewski przedstawił wieloletni Program Chemizacji Gospodarki Narodowej, w którym przewidziano też rozwój przemysłu tworzyw sztucznych1). Kontynuatorem jego działań był prof. Edward Grzywa, działacz gospodarczy najwyższej rangi, profesor Politechniki Warszawskiej i dyrektor przemysłowych instytutów badawczych, wielce szacowny Jubilat, któremu z wyrazami przyjaźni i podziwu pracę tę dedykujemy. Inspiratorom rozwoju przemysłowego i gospodarczego wykorzystania tworzyw polimerowych towarzyszyła koncepcja wykorzystania jako strumienia surowcowego odpadowych, zużytych materiałów polimerowych. O ile w odniesieniu do czystych odpadów przemysłowych problem ich wykorzystania został rozwiązany już dawno poprzez zawracanie ich do obiegu, o tyle zagospodarowanie odpadów poużytkowych, trafiających do strumienia odpadów komunalnych nie został systemowo rozwiązany do dziś nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Intensywne wcielanie w życie koncepcji zrównoważonego rozwoju, światowy deficyt energii, szybkie wyczerpywanie się mineralnych źródeł surowców i nośników energii, wreszcie zagrożenie środowiska naturalnego przez nagromadzone depozyty odpadów o wielkości setek milionów ton, przy jednoczesnym wzroście standardu życia i potrzeb cywilizacyjnych spowodowały, że zagospodarowanie odpadów tworzyw polimerowych stało się jednym z najbardziej palących problemów globalnej gospodarki. W strategii zrównoważonego rozwoju tworzywa polimerowe są zarówno środkiem, jak i celem. Środkiem, ponieważ jako materiał o małej gęstości i doskonałych właściwościach użytkowych mogą z powodzeniem zastępować metale, a dzięki odporności na działanie różnych czynników mogą być znakomitym budulcem trwałych dóbr konsumpcyjnych, co w wielu miejscach systemu wytwarzania i użytkowania prowadzi do oszczędzania energii. Celem, [...]

  Five sewage sludges collected from Polish municipal wastewater treatment plants were studied for presence of parabens p-HOC6H4COOR (I) (R = Me, Et, Pr, CH2Ph) after extn. with a Me2CO/MeOH. The total content of I reached 10.43 ng/g dry mass. The I (R = Me) showed the highest content in all sludges studied (2.31-2.83 ng/g dry mass). The I (R = CH2Ph) showed the lowest content in the sludges. A sludge from a dairy wastewater treatment plant was studied for comparison. The total content of I was 9.81 ng/g dry mass. Parabeny od dziesięcioleci są stosowane jako substancje konserwujące w produktach kosmetycznych, lekach oraz produktach żywnościowych. W ostatnich latach zwrócono uwagę na ich działanie estrogenne, co może być przyczyną rozwoju guzów piersi. Innym efektem działania substancji imitujących estrogeny jest ich wpływ na obniżenie płodności mężczyzn. W publikacjach dotyczących parabenów badacze koncentrują się na zagadnieniach związanych z bezpośrednim oddziaływaniem parabenów na organizm człowieka oraz bilansach związanych z wchłanianiem parabenów do organizmu ze źródeł pierwotnych, jakimi są kosmetyki, leki oraz żywność konserwowana tymi substancjami. Niewiele jest danych dotyczących rozprzestrzeniania parabenów w środowisku i wtórnych źródłach narażenia, tak ludzi, jak i zwierząt. W Polsce badań dotyczących zawartości pochodnych kwasów benzoesowego w osadach ściekowych i ściekach dotychczas nie prowadzono. Przeprowadzono badania za-wartości parabenu metylu, etylu, propylu i benzylu w osadach ściekowych pochodzących z 6 oczyszczalni ścieków w Polsce. Po raz pierwszy parabeny zastosowano do konserwacji leków w połowie lat dwudziestych XX w. Obecnie pochodne kwasu benzoesowego są najpopularniejszymi konserwantami, wykorzystywanymi zarówno w przemyśle spożywczym (głównie benzoesan sodu), jak i kosmetycznym (parabeny) i jako konserwanty z założenia posiadają skuteczną aktywność biologiczną. Oznaczone są numerami E209-E[...]

  A review, with 27 refs., of methods for hazard identification and characterization and exposure assessment as well as for decreasing the potential hazards by good agricultural practice, use of special equipment and buffer zones. Ocena ryzyka środowiskowego jest procesem skomplikowanym i wieloetapowym. Szacowanie narażenia organizmów odgrywa tu bardzo ważną rolę i jest nieodłączną częścią tej procedury. Proces oceny ryzyka składa się z etapów: identyfikacji zagrożenia, charakterystyki zagrożenia i oceny narażenia. Końcowa faza oceny ryzyka opiera się na porównaniu informacji dotyczących narażenia i zagrożenia. Ponadto następuje ilościowa ocena prawdopodobieństwa wystąpienia szkodliwych efektów, a w razie konieczności także ustalenie zakresu zarządzania ryzykiem. Przedstawiono możliwości ograniczenia potencjalnych zagrożeń wynikających ze stosowania środków ochrony roślin poprzez podjęcie działań prewencyjnych, wykorzystanie możliwości związanych z praktyką rolniczą i wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu, wreszcie zastosowanie tzw. stref buforowych. Ocena ryzyka środowiskowego jest procesem skomplikowanym i wieloetapowym. Szacowanie narażenia organizmów odgrywa tu bardzo ważną rolę i jest nieodłączną częścią tej procedury. W celu lepszego zrozumienia zależności pomiędzy tymi dwoma pojęciami przedstawiono pokrótce istotę oceny ryzyka. Zgodnie z najprostszą, a zarazem jedną z najstarszych definicji, ocena ryzyka środowiskowego jest procesem określającym prawdopodobieństwo wystąpienia negatywnych skutków ekologicznych mogących się wydarzyć lub wydarzających się w rezultacie narażenia na jeden lub więcej czynników stresu1). Proces ten polega na systematycznym gromadzeniu i ocenie stosownych danych, co w konsekwencji prowadzi do przewidywania relacji ekologicznych zachodzących pomiędzy czynnikami stresu a powodowanymi przez nie skutkami w środowisku, w warunkach określonego narażenia. Proces oceny ryzyka składa się z (i) [...]

  Dioksyny nie są związkami celowo wytwarzanymi. Powstają jako niepożądany produkt uboczny w procesach technologicznych. Związki te emitowane są głównie przez przemysł chemiczny, cementowy, produkcję żelaza i stali, metali nieżelaznych i przemysł celulozowo- -papierniczy. Poważnym źródłem emisji dioksyn do środowiska stały się spalarnie odpadów komunalnych, przemysłowych i szpitalnych, szczególnie w urządzeniach do tego nieprzystosowanych1). W bilansie uwalniania dioksyn do środowiska nie można pominąć ich naturalnych źródeł, którymi są wybuchy wulkanów i pożary lasów. Dioksyny obejmują dwie klasy związków: polichlorowane dibenzodioksyny (PCDD), stanowiące grupę 65 związków oraz polichlorowane dibenzofurany (PCDF). Teoretyczna liczba dioksyn (PCDD/F) wynosi 135. Charakteryzują się one wybitnie lipofilnymi właściwościami i charakteryzują się małą rozpuszczalnością w wodzie, co powoduje, że są to związki zdolne do kumulacji w organizmach żywych.W związku z przyrodniczym, w tym rolniczym, wykorzystaniem osadów ściekowych różnego pochodzenia do celów nawozowych bądź rekultywacyjnych, jak i kompostów z nich wytwarzanych, oznaczanie zawartości dioksyn w tym materiale stało się koniecznością związaną z uniknięciem ryzyka wprowadzania ich do środowiska. W trzecim projekcie dyrektywy dotyczącej przyrodniczego stosowania osadów ściekowych jest propozycja wyznaczenia dopuszczalnej zawartości dioksyn w osadach ściekowych przeznaczonych do wykorzystania w rolnictwie na poziomie ekwiwalentu toksyczności TEQ 100 ng/ kg suchej masy (s.m.) a odpady zawierające dioksyny w ilości TEQ powyżej 15 μg/kg s.m. wymagają unieszkodliwienia2, 3). Jako źródła pochodzenia PCDD i PCDF w osadach ściekowych opisuje się depozycję atmosferyczną suchą i mokrą, dopływ wraz ze ściekami i procesy zachodzące podczas oczyszczania ścieków, a także spływ powierzchniowy4, 5). Podobnie same osady mogą być źródłem dioksyn na skutek zachodzenia w nich procesów enzymatycz[...]

  Substancje aktywne środków ochrony roślin trafiają do wszystkich komponentów środowiska (woda, gleba i powietrze) i podlegają tam rozmaitym procesom chemicznym, biologicznym i biochemicznym, których przebieg zależy od wielu czynników. Do najważniejszych z nich, obok sposobu ich stosowania (rodzaj formulacji, dawka, liczba zabiegów, odstępy pomiędzy aplikacjami, termin i rodzaj uprawy) należą właściwości fizykochemiczne substancji aktywnej. Mają one duży wpływ zarówno na los i zachowanie substancji aktywnych w środowisku, jak również na wielkość narażenia i profil ekotoksykologiczny tych substancji. Do fizykochemicznych właściwości substancji aktywnych środków ochrony roślin, najważniejszych z punktu widzenia oceny losu i zachowania w środowisku oraz ekotoksykologii należy zaliczyć: strukturę związku, rozumianą jako przestrzenne ukształtowanie cząsteczki oraz obecność zróżnicowanych wiązań i grup funkcyjnych decydujących także o izomerii molekuły, masę cząsteczkową molekuły, tożsamą z masą molową związku, rozpuszczalność w wodzie powiązaną z mobilnością i biodostępnością determinującą w znacznym stopniu zarówno trwałość w środowisku, jak i profil toksykologiczny danej substancji, lotność substancji, wyrażoną za pomocą prężności par nasyconych i stałej Henry’ego, mogącą mieć istotny wpływ na oszacowaną wielkość narażenia, hydrofilowość/hydrofobowość związku, wyrażoną przez współczynnik podziału oktanol/woda (log Pow), wpływającą w sposób istotny na profil ekotoksykologiczny danej substancji aktywnej, trwałość związku w środowisku, definiowaną jako szybkość jego degradacji lub przemiany, związaną ze strukturą cząsteczki oraz mobilność w środowisku, najczęściej wyrażoną parametrami adsorpcji. W procesie oceny losu i zachowania w środowisku, a w szczególności w modelowej ocenie narażenia, wynikiem której jest wyliczenie przewidywanych stężeń środowiskowych (PEC) w różnych komponentach środowiska, ani trwałość związku w środow[...]