Spawanie metali postrzegane jest jako proces 3D: dirty (ang.) - brudny, dusty (ang.) - zapylony, dangerous (ang.) - niebezpieczny, szkodliwy dla zdrowia. Podczas spawania wydzielane są do środowiska pracy zanieczyszczenia pyłowe i gazowe, które zawierają liczne substancje niebezpieczne dla zdrowia pracowników. Toksyczność tych zanieczyszczeń, związana z niepożądanymi reakcjami fizykochemicznymi, które zachodzą po wniknięciu ich do organizmu człowieka, stwarza poważne zagrożenie i jest przyczyną wielu chorób o charakterze zawodowym w środowisku spawaczy.Szczególne zagrożenie zdrowia spawaczy towarzyszy procesom spawania stali nierdzewnych. W stalach nierdzewnych wszystkich grup podstawowym składnikiem stopowym jest chrom, decydujący o odporności na korozję. Większość z tych stali zawiera również nikiel. Związki tych pierwiastków, występujące w pyle spawalniczym, zaliczane są do substancji o udowodnionym lub prawdopodobnym działaniu rakotwórczym. Stale nierdzewne jako materiał konstrukcyjny Stale nierdzewne to szeroka i zróżnicowana grupa stopów żelaza z węglem i innymi pierwiastkami, których wspólną cechą jest odporność na korozję zarówno chemiczną, jak i elektrochemiczną w środowisku kwasów, zasad i roztworów soli. W stosunkowo krótkim czasie stale nierdzewne stały się materiałem niezbędnym w wielu gałęziach przemysłu. Praktyczne ich wykorzystanie obejmuje zarówno przedmioty codziennego użytku, urządzenia i instalacje przemysłowe, jak i środki transportu, a także obiekty inżynierii nuklearnej czy kosmicznej. Główne gałęzie przemysłu, uszeregowane według stopnia wykorzystania stali odpornych na korozję, to: n przemysł chemiczny, paliw płynnych i gazowych, n przemysł energetyczny, n przemysł celulozowy i papierniczy, n przemysł spożywczy, n przemysł stoczniowy (zbiornikowce), n budownictwo i architektura, n ochrona środowiska. Stale nierdzewne są materiałem wyjątkowo trwałym i praktycznym, a jednocześnie szl[...]

  Szczególne zagrożenie zdrowia spawaczy występuje podczas spawania stali nierdzewnych. O wpływie pyłu spawalniczego i gazów wydzielających się podczas tego procesu na organizm człowieka autorka pisze w drugiej części artykułu. | Redakcja.Efektem długotrwałego narażenia spawaczy na dymy spawalnicze są różnego rodzaju schorzenia układu oddechowego [1, 2]. Pył przedostaje się do organizmu głównie przez drogi oddechowe. Tą drogą do ustroju mogą dostać się tylko cząsteczki bardzo małe, które stanowią największe zagrożenie dla człowieka. Szacuje się, że ilość odkładanego pyłu respirabilnego w płucach spawaczy z ciągłą ekspozycją może przekroczyć 70 mg żelaza na rok [1]. Drobne cząsteczki pyłu, posiadając dużą powierzchnię właściwą, mogą absorbować znaczne ilości substancji gazowych, które po wprowadzeniu do organizmu, uwolnieniu i wchłonięciu wywołują dodatkowe działanie toksyczne. Wspólną cechą wszystkich pyłów przemysłowych jest działanie drażniące błony śluzowe górnych dróg oddechowych. Długotrwałe działanie drażniące powoduje zmiany w górnych drogach odwdechowych, umożliwiające przedostanie się pyłów do pęcherzyków płucnych. Szybkość rozwoju tego procesu jest tym większa, im większe jest stężenie pyłu na stanowisku pracy. Procesy, toczące się w płucach pod wpływem pyłu, uzależnione są od rodzaju, agresywności i stężenia pyłu, indywidualnej wrażliwości organizmu i czasu oddziaływania, dając w efekcie różne zmiany chorobowe. Pylica płuc u spawaczy może rozwinąć się już po kilku latach pracy i występuje znacznie częściej u spawaczy, którzy pracują w pomieszczeniach małych lub źle wentylowanych niż u spawaczy pracujących na otwartej przestrzeni. Oprócz dolegliwości oskrzelowo‑płucnych, które odw znacznym stopniu są przyczyną chorób zawodowych spawaczy, mogą wystąpić równocześnie inne schorzenia, np. choroby układu nerwowego, pokarmowe[...]

Procesy spawalnicze są najbardziej rozwiniętą i ugruntowaną technologią łączenia, powszechnie wykorzystywaną przy wytwarzaniu wyrobów ze stali nierdzewnych. Przy spawaniu materiały podstawowe i dodatkowe oraz procesy fizykochemiczne związane z temperaturą i promieniowaniem UV są źródłem dymu spawalniczego, w którego skład wchodzą cząstki stałe (pył spawalniczy) oraz gazy. W pyle spawalniczym po[...]

W artykule przedstawiono nowe niskoenergetyczne warianty spawania łukowego w osłonie gazów, które znajdują zastosowanie w łączeniu cienkich blach stalowych z powłokami lub bez powłok ochronnych. Opisane innowacyjne procesy CMT (Cold Metal Transfer), ColdArc, STT (Surface Tension Transfer) i CBT (Controlled Bridge Transfer) stosowane są w produkcji nowoczesnych urządzeń przemysłowych i wyrobów p[...]

Selected issues related to the realization of European project "Economically welding in a healthy way" has been presented. Attention was paid to the fact, that increasing competitiveness in welding industry and threads of shifting welded construction production to the East forces the necessity of welding cost decreasing and searching for alternative to traditional MAG new welding methods. Th[...]

Selected issues related to the realization of European project "Economically welding in a healthy way" has been presented. This is a successive article, in which test results obtained during realization of this project have been presented. Previously the application of alternative variations of gas metal arc welding process, such as: TANDEM, TIME, Rapid Arc, Rapid Melt and hybrid welding have b[...]

  Ergonomia przy wytwarzaniu stalowych konstrukcji spawanych dotyczy złożonego układu, a mianowicie systemu człowiek-praca -technika-środowisko. W artykule zwrócono uwagę na proces pracy i obciążenie pracownika w wyniku zmęczenia fizycznego i psychicznego. Obciążenie fizyczne (statyczne i dynamiczne) na stanowisku spawalniczym w zależności od warunków pracy może zostać zakwalifikowane do kategorii obciążeń dużych, a więc takich, które wpływają negatywnie na cały organizm spawacza. Obciążenia fizyczne organizmu spawaczy są przedmiotem badań, których celem jest wypracowanie zaleceń do zmian w pozycji pracy, optymalizacji czasu pracy i przerw na odpoczynek. Ergonomics at production of steel welded constructions relates to very wide system, namely man-work-technology-environment system. In this article work process and physical and psychological loads of workers were described. Physical load (static and dynamic) on welding workstation, which depends on work conditions, can be classified to category of high workload and it has negative influence on welder’s body. Physical load is subject of research, which aim is preparation of recommendations for changing work position, optimization of work time and breaks for relaxation. Słowa kluczowe: ergonomia, środowisko pracy, spawanie, stalowe konstrukcje spawane Key words: ergonomics, work environment, welding, steel welded constructions.Wprowadzenie. Środowisko pracy jest charakteryzowane przez dopuszczalne poziomy ryzyka zawodowego oraz najwyższe dopuszczalne wartości stężeń i natężeń poszczególnych czynników. Środowisko pracy można również analizować biorąc pod uwagę grupę pracowników [1, 2]. Ocenę rozpoczyna się od pojedynczego pracownika i analizuje się równowagę na poziomie fizjologicznym. Kolejny zakres obejmuje system człowiek-obiekt techniczny i określana jest homeostaza (stan równowagi dynamicznej) na poziomie bezpieczeństwa i higieny pracy. Kolejny układ to człowiek-praca oraz równ[...]

  The article presents the results of investigation into dust and gas emission occurring while low energy braze welding of covered steel sheets. The trials were conducted for four various parent metals - steel of DX 54D grade with zinc coating and a coating of zinc and iron alloy as well as ultrahigh strength steel of DP 600X grade with zinc and iron alloy coating. The emission of dust and gas including nitrogen oxides and carbon monoxide was examined during braze welding process; the chemical analysis of dust was also performed. The effect of the applied weld brazing process, material grade and coating on dust and gas emission rate and chemical composition of the emitted dust have been determined. The results obtained in empirical research made possible to conduct a comparative analysis aimed at the determination of correlation between material and technology conditions of the braze welding process and tested variables. W artykule przedstawiono wyniki badania emisji pyłu i gazów powstających podczas lutospawania metodami niskoenergetycznymi blach stalowych z powłokami ochronnymi. Badania prowadzono dla czterech różnych materiałów podstawowych - stali gatunku DX 54D z powłoką cynkową i powłoką ze stopu cynku i żelaza oraz stali ultra wysoko wytrzymałej gatunku DP 600X z powłoką ze stopu cynku i żelaza. Podczas procesu lutospawania badano emisję pyłu i gazów - tlenków azotu i tlenku węgla, wykonano również analizę składu chemicznego pyłu. Określono wpływ zastosowanej metody lutospawania, gatunku lutospawanego materiału oraz rodzaju powłoki na wielkość emisji pyłu, gazów i skład chemiczny wydzielającego się w procesie pyłu. Uzyskane w trakcie badań doświadczalnych wyniki pozwoliły na przeprowadzenie analizy porównawczej ukierunkowanej na określenie korelacji pomiędzy warunkami materiałowo-technologicznymi procesu lutospawania a badanymi zmiennymi. Key words: braze welding, coated steel sheets, pollutants emission Słowa kluczowe: lutospawanie, b[...]

  In the industry resistance welding has always been regarded as the process without the significant adverse effect on the work environment. The research literature of the last years dealing withinvestigations into fume and chemical factors of resistance welding was the only reason that has directed the attention of specialists on working safety to the amount and type of pollutants emitted during this process. The article presents research conducted at Instytut Spawalnictwa in Gliwice, Poland, into the emission of pollutants generated during spot resistance welding of steel plates covered with various protective coatings. The article demonstrates the research station and methodology of determina- tion of total fume, carbon monoxide, nitrogen oxides and organic matters. The examination of fume and gas emission was conducted during resistance welding of electrolytic and hot-dip coated plates,covered with zinc (Z), zinc and iron alloy (ZF), aluminium with the admixture of silicon (AS) as well as zinc-epoxy double layer coatings. The comparative analysis of the research results was aimed at the determining the impact of the coating type and welding current on the emission of fumes and gases during resistance welding of plates with different thickness. Zgrzewanie rezystancyjne oceniano w przemyśle jako niewpływające w sposób zdecydowanie niekorzystny na środowisko pracy. Dopiero literatura naukowa ostatnich lat, prezentująca badania ukierunkowane na czynniki pyłowe i chemiczne, powstające w trakcie zgrzewania, zwróciła uwagę specjalistów bezpieczeństwa pracy na ilość i rodzaj zanieczyszczeń emitowanych podczas tego procesu. W artykule omówiono badania emisji zanieczyszczeń wydzielających się przy zgrzewaniu rezystancyjnym punktowym blach stalowych z różnymi powłokami ochronnymi. Przedstawiono stanowisko badawcze oraz metodykę oznaczania pyłu całkowitego, tlenku węgla, tlenków azotu oraz substancji organicznych. Badania emisji pyłu i gazów przeprowadzo[...]

  W artykule przedstawiono zakres i główne wnioski z badań prowadzonych w ramach Programu Wieloletniego "Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy", w którym Instytut Spawalnictwa realizował samodzielny projekt pt. "Ocena zagrożeń chemicznych, pyłowych i fi zy- fizy- cznych w środowisku pracy przy innowacyjnych metodach spajania różnych materiałów konstrukcyjnych jako działanie wspomagające kształtowanie bezpiecznych warunków pracy". Zakres badań obejmował analizę i ocenę zagrożeń chemicznych, pyłowych i fizycznych przy spawaniu i lutospawaniu metodami niskoenergetycznymi, przy zgrzewaniu rezystancyjnym punktowym, zgrzewaniu ultradźwiękowym, wibracyjnym oraz tarciowym z mieszaniem materiału zgrzeiny (metoda FSW). Na postawie wyników badań doświadczalnych opracowa- no zalecenia do profilaktyki zagrożeń zdrowia pracowników z uwzględnieniem modyfikacji warunków technologicznych, zaprojektowano i zmieszczono na stronie internetowej Instytutu Spawalnictwa podstronę "BHP w spawalnictwie", stanowiącą podstawę do doboru efekty- wnej i bezpiecznej technologii spajania w procesie kształtowania bezpiecznych warunków pracy, a także opracowano materiały szkoleniowe przeznaczone do kształcenia i zdobywania wiedzy w zakresie poprawy warunków pracy przy innowacyjnych metodach spajania różnych materiałów konstrukcyjnych. In the article, the scope and main conclusions from research conducted in framework of National Programme entitled “Improvement of occupational safety and work conditions" were presented. In the framework of this Programme Instytut Spawalnictwa carried out its own project entitled “Evaluation of chemical and physical hazards in work environment during joining of different constructional materials using innovative methods as a supportive activity for safe work conditions’ forming". The scope of research covered analysis and evaluation of chemical and physical hazards during welding and weld brazing using low-energetic methods, d[...]