Kasza jaglana - wartość żywieniowa oraz właściwości prozdrowotne DOI:10.15199/65.2018.1.9
Obecnie, gdy znaczna część społeczeństwa cierpi na niedobór
substancji odżywczych w diecie, należy zwrócić szczególną uwagę
na produkty spożywcze, które nie tylko zaspokoją potrzeby
żywieniowe, ale także dostarczą odpowiedniej ilości witamin,
makro- i mikroelementów. Podejmując decyzję o wyborze artykułów
żywnościowych, warto wziąć pod uwagę nie tylko ich jakość,
ale także możliwe korzyści zdrowotne dla naszego organizmu.
Produktem zbożowym wyróżniającym się bogatym składem odżywczym
jest kasza jaglana, potocznie jagły. Niestety, pomimo
swoich zalet smakowych i wysokiej wartości żywieniowej, wciąż
jest ona mało popularna w polskiej kuchni i niedoceniana w pełni
przez konsumentów.
KASZA JAGLANA
pozyskiwanie i wykorzystanie
Kaszę jaglaną pozyskuje się z prosa zwyczajnego (Panicum
miliaceum L.), które jest uprawiane przede wszystkim
w suchym, gorącym klimacie Azji oraz Afryki. Kasza jaglana
należy do kasz gruboziarnistych, a jej ziarenka o wymiarach
3x2 mm mają kremowy odcień i kształtem przypominają ziarna
prosa, z których powstały [13, 24]. Pierwszy etap produkcji
jagły polega na przygotowaniu masy zbożowej do przerobu.
Oddziela się wówczas zanieczyszczenia i sortuje ziarna na
kilka frakcji. W dalszej kolejności następuje oczyszczenie
i wyrównanie ziaren prosa. Kolejnym etapem pozyskiwania
kaszy jaglanej jest obłuskiwanie ziaren prosa, w celu oddzielenia
bielma od okrywy owocowo-nasiennej. Następnie ziarno
obtacza się i poleruje, aby usunąć resztki okrywy w postaci
łusek i nadać kaszy połysk oraz gładką powierzchnię [14].
Kasza jaglana jest nieocenionym źródłem energii,
charakteryzuje się dużą zawartością węglowodanów oraz
dobrze przyswajalnego białka, a także tłuszczów. Zawiera
witaminy z grupy B oraz ważne składniki mineralne, m.in.
żelazo, magnez, potas, fosfor, cynk. Kasza jaglana jest zaliczana
do najzdrowszych produktów zbożowych, gdyż redukuje
poziom tzw. złego cholesterolu, może zapobiegać
uszkodzeniom wątroby oraz[...]
Proso - charakterystyka, uprawa, wykorzystanie DOI:
Słowo "proso" (z ang. millet) pochodzi
od francuskiego słowa "tysiąc", czyli
"mille" i oznacza, że garść prosa zawiera
tysiące ziaren [32].
Proso jest jednym z najstarszych
zbóż, uprawianych przez człowieka. Zajmuje
szóste miejsce wśród upraw zbożowych
w zakresie światowej produkcji
rolnej. Roślina ta występuje w tropikalnych,
półpustynnych regionach świata,
głównie w Indiach, Chinach oraz krajach
afrykańskich. W porównaniu do pozostałych
roślin zbożowych, proso jest
najlepiej przystosowane do warunków
klimatycznych, jakie panują na tych terenach
[11].
Znane są dwie główne odmiany
prosa, które różnią się od siebie wyglądem,
wielkością rośliny, kształtem,
barwą ziaren oraz okresem wymaganym
do uzyskania pełnej dojrzałości.
Pierwsza odmiana to tzw. główne lub
nadrzędne proso (z ang. major millet),
którego światowa produkcja jest znacząco
wyższa w porównaniu z drugą
odmianą, tzw. mniejszym lub drugorzędnym
prosem (z ang. minor millet).
Do pierwszej odmiany zalicza się proso
perłowe (niegdyś Pennisetum glaucum,
obecnie Cenchrus americanus),
włoskie (Setaria italica), zwyczajne
(Panicum miliaceum) oraz afrykańskie
(Eleusine coracana). Druga odmiana
obejmuje proso, które nie jest w Polsce
znane (stąd nie ma polskich odpowiedników
w nazwie). Wśród tej
odmiany wyróżnić można m.in. gatunki
Echinochloa spp., Sorghum spp.,
Paspalum scrobiculatum, Panicum sumatrense,
Brachiaria deflexa, Urochloa
ramose, Eragrostis tef, Digitaria exilis,
Coix lacrima-jobi [1].
Obecnie próżno szukać prosa na liście
najpopularniejszych roślin zbożowych
w krajach północnoamerykańskich
lub europejskich. Na tych obszarach
zboże to wciąż nie jest doceniane, pomimo
faktu, że zawiera cenne składniki
odżywcze, które m.in. zapobiegają chorobom
serca. W państwach azjatyckich
i afrykańskich proso stanowi podstawę
diety, będąc głównym składnikiem tradycyjnych
potraw [7, 8, 9].
Najbardziej popularnym gatunkiem
prosa jest proso zwyczajne (P. milia[...]
Sery pleśniowe występowanie bakterii Listeria monocytogenes DOI:10.15199/65.2018.3.7
Początki wytwarzania serów sięgają epoki kamiennej, kiedy pierwotni
myśliwi zaczęli oswajać schwytane dzikie zwierzęta. Pozyskiwane
od nich mleko pozostawiali w wysokiej temperaturze, co
powodowało jego ukwaszanie i - jak dziś wiemy - odpowiada za
obecność m.in. bakterii mlekowych. W wyniku tego procesu mleko
rozdzielało się na płynną serwatkę i skrzep o stałej konsystencji.
Początkowo sery wyrabiano z mleka owczego i koziego, a w późniejszych
latach do wytwarzania serów podpuszczkowych zaczęto
stosować również mleko krowie [18].
Jedna z definicji serów podaje, że są to "wyroby świeże lub o różnym
stopniu dojrzałości, wyprodukowane z serowarskiego skrzepu mleka".
Ser podpuszczkowy otrzymywany jest przez koagulację
mleka, śmietanki lub maślanki, w wyniku
działania podpuszczki lub innych preparatów koagulujących.
Wygląd, zapach, konsystencja i smak
sera zależą m.in. od gatunku i rasy zwierząt mlecznych, od
których pozyskiwany jest surowiec. Podstawowe znaczenie
w kształtowaniu cech organoleptycznych serów ma również
skład starterów (tzw. szczepionek, zakwasów, czyli kompozycji
bakterii mlekowych). Natomiast w składzie chemicznym
serów znajduje sie woda, białko, tłuszcz, sole mineralne,
witaminy i mikroelementy [25].
WYBRANE SERY PLEŚNIOWE
i ich charakterystyka
Francja jest królestwem serów pleśniowych, które
stanowią nieodłączną część kultury francuskiej i znajdują
odzwierciedlenie w jej historii i tradycji. Smak i aromat każdego
gatunku sera przywołuje inny region Francji. Serowarstwo
francuskie narodziło się w klasztorach, a pierwszy ser
Maroilles został wyprodukowany w 962 r. przez mnichów
z opactwa w Thièrache, na północy kraju. Skrupulatnie tworzyli
oni receptury, dzięki którym można wytwarzać wiele
oryginalnych gatunków tego specjału [12].
Obecnie na rynku dostępny jest duży wybór serów pleśniowych.
Wytwórcy serów wytwarzający je na skalę rzemieślniczą
uważają, że aby sery miały "serce i duszę“, do ich
pro[...]