Badania nad zmianami zawartości węgla organicznego oraz składu frakcyjnego substancji organicznej gruntów silnie zakwaszonych poddanych rekultywacji z zastosowaniem osadu ściekowego przeprowadzono na terenie Kopalni Siarki "Jeziórko" w Tarnobrzegu. Próbki do badań pobrano z obiektów po 2, 4 i 6 latach od zakończenia rekultywacji. Zawartość węgla organicznego w glebie nie skażonej wynosiła 7,68 g/kg, a w składzie substancji organicznej dominowały związki próchniczne wolne i związane z pótoratlenkami i Ca, stosunek CKH:CKF wynosił 0,73. Grunt zneutralizowany zawierał znacznie mniej Corg., a substancja organiczna charakteryzowała się małą zawartością humin oraz stosunkiem CKH:CKF poniżej 0,5. Zawartość Corg. w gruntach z dodatkiem osadu, niezależnie od czasu jaki upłynął od zakończenia rekultywacji, utrzymywała się na znacznie wyższym poziomie niż w glebie obiektu kontrolnego. W wyniku przemian substancji organicznej powstały związki próchniczne charakteryzujące się większą zawartością humin i kwasów huminowych. Strongly acidic soil from a postindustrial area (S mine) was neutralized with postfloatation lime (300 t/ha) and improved by addn. of municipal sewage sludge (200 t/ha). Grass was cultivated for 2 yr and mixed wood for 6 yr. After 2, 4 and 6 yr, samples of the soil were collected and studied for contents of C, NaOH, NaOH + Na4P2O7 and H2SO4 - extractable C as well as humic substances. The recultivation resulted in an increase in contents of org. C and humic acids. Rekultywacja terenów po górnictwie siarkowym ma stosunkowo krótką historię, ponieważ przemysł ten w Polsce rozwinął się dopiero po II Wojnie Światowej1). Warunki rekultywacji terenów górniczych Kopalni Siarki "Jeziórko" są bardzo złożone z powodu degradacji środowiska glebowego. Otworowa eksploatacja siarki niszczy całą strukturę ekologiczną obszaru górniczego. Powoduje[...]

  Badania nad zawartością azotu i jego form mineralnych w gruncie rekultywowanym osadem ściekowym i poużytkową wełną mineralną Grodan przeprowadzono w 3-letnim doświadczeniu poletkowym, założonym w obszarze wpływu byłej Kopalni Siarki "Jeziórko". Na poletkach o powierzchni 5 ar każde, silnie zakwaszony grunt neutralizowano wapnem poflotacyjnym, a następnie zastosowano melioracyjną dawkę (100 Mg/ha) komunalnego osadu ściekowego oraz zróżnicowane dawki poużytkowej wełny mineralnej Grodan (200, 400, 800 m3/ha). Tak przygotowany grunt obsiano rekultywacyjną mieszanką traw. Stwierdzono korzystny wpływ badanych sposobów rekultywacji na zwiększenie zawartości azotu ogółem i jego form mineralnych w powstającej glebie antropogenicznej. Strongly acidic soil from the former S mine was neutralized with post-flotation lime, then improved with municipal sewage sludge dose and spent mineral wool and then planted with a reclamation mixt. of grasses. During 3 yr long culture, the soil was analyzed for contents of total, ammonium and nitrate N. The reclamation resulted in increase in the N content (all forms) and substantial improvement of the soil quality. Gleba jako stały element krajobrazu przyrodniczego jest narażona na działanie czynników antropogenicznych i naturalnych, powodujących jej degradację, a często dewastację1). Klasycznym przykładem degrada- Stanisław Barana, *Anna Wójcikowska-Kapustaa, Grażyna Żukowskaa, Marta Bika, Czesław Szewczuka, Krzysztof Zawadzkib aUniwersytet Przyrodniczy w Lublinie; bInstytut Nawozów Sztucznych, Puławy Rola wełny mineralnej i osadu ściekowego w kształtowaniu zawartości azotu w rekultywowanym utworze bezglebowym Role of mineral wool and sewage sludge in increasing the nitrogen content in soilless reclaimed formations Prof. dr hab. Anna WÓJCIKOWSKA-KAPUSTA w roku 1975 ukończyła studia na Wydziale Rolniczym Akademii Rolniczej w Lublinie. Jest pracownikiem Instytutu Gleboznawstwa, Inżynierii i Ksz[...]

  Przedstawiono wyniki badań zawartości form cynku i ołowiu w glebach silnie zakwaszonych, rekultywowanych wapnem poflotacyjnym i osadem ściekowym. W większości badanych profili stwierdzono nagromadzenie cynku w poziomach wierzchnich. Zawartość i rozmieszczenie ołowiu nie było zróżnicowane. Największy udział w całkowitej zawartości obu metali stanowiła frakcja rezydualna. Soil samples collected from lime and sewage sludge-reclaimed sites (former S mine) were subsequently leached with aq. AcOH, aq. NH2OH·HCl, and concd. H2O2 or onestage with HNO3/HClO4 solns. The exts. and residues were analyzed for Zn and Pb by spectrophotometry. The Zn content (17.3-378 mg/kg) was the highest in the surface soil layers. The Pb content (39.9-73.9 mg/kg) did not depend on the layer depth. The main amts. of the metals were contained in the extn. residues. Zawartość metali ciężkich w glebach naturalnych zależy od rodzaju skały macierzystej oraz od presji antropogenicznych. Działalność przemysłowa i gospodarcza człowieka jest znaczącym źródłem wielu metali ciężkich w glebach, a także przyczyną zmian wielu właściwości gleb, co wiąże się z dostępnością tych metali dla roślin i ich obecności w łańcuchu troficznym. W glebach naturalnych liczne procesy rozpuszczania, sorpcji, desorpcji i strącania wpływają na regulację stosunków pomiędzy poszczególnymi formami metali1, 2). Stosowany do rekultywacji gruntów i ich odbudowy na utworach bezglebowych osad ściekowy jest źródłem wielu składników pokarmowych i substancji organicznej, ale równocześnie wprowadza do gruntu wiele niekorzystnych składników, szczególnie metali ciężkich3-5). Ogólna zawartość metali ciężkich w glebach jest najczęściej wskaźnikiem ich zanieczyszczenia, natomiast formy mobilne wskazują na przyswajalność tych pierwiastków dla roślin6, 7). Celem pracy była ocena wpływu osadu ściekowego na całkowitą zawartość cynku i ołowiu oraz na formy ich występowania w profilach rekultywowanyc[...]

  Retencja wodna odgrywa ogromną rolę w kształtowaniu właściwości gleb. Polega na zatrzymaniu wody w profilu glebowym, co zależy od rodzaju, struktury, a także składu chemicznego gleby i ma decydujący wpływ na warunki wzrostu, rozwoju i plonowania roślin. Retencja wodna gleb Polski jest zróżnicowana, ale najgorsze wartości notuje się w glebach lekkich1-3), co w świetle dominującego ich udziału, stanowi znaczący problem gospodarczy i ekologiczny4-7). W celu poprawienia retencji wodnej gleb szuka się różnych sposobów i metod ich rekultywacji. Stosując odpowiednie zabiegi agrotechniczne, takie jak nawożenie nawozami organicznymi czy wapnowanie, można poprawić strukturę gleby, co przekłada się na poprawę jej właściwości wodnych8-11). Szczególnie przydatne do kształtowania retencji wodnej gleb mogą być odpady, pod warunkiem spełniania odpowiednich kryteriów jakościowych. Jak wykazują dotychczasowe wyniki badań12, 13), odpadami takimi mogą być komunalne osady ściekowe i odpadowa wełna mineralna z upraw pod osłonami. Odpady te zastosowane w różnych technologiach do rekultywacji zdegradowanej gleby lekkiej przyczyniają się do odbudowy jej właściwości fizykochemicznych i chemicznych, przekładających się na zdolności produkcyjne12, 14). Niezbędne w takich warunkach jest poszerzenie wiedzy dotyczącej ich wpływu na właściwości wodne i migrację metali ciężkich. Celem badań była ocena wpływu wełny mineralnej z upraw pod osłonami i komunalnego osadu ściekowego na retencję wodną gleby lekkiej i kształtowanie w niej zawartości ołowiu, cynku i kadmu. Marta Bik-Małodzińskaa,*, Grażyna Żukowskaa, Stanisław Barana, Anna Wójcikowska-Kapustaa, Magdalena Myszuraa, Sylwia Wesołowskaa, Tomasz Borowiecb 97/3(2018) 443 Prof. dr hab. Anna WÓJCIKOWSKA-KAPUSTA w roku 1975 ukończyła studia na Wydziale Rolniczym Akademii Rolniczej w Lublinie (obecnie Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie). Jest pracownikiem Instytutu Gleboznawstwa, Inżynierii i Kształtowania [...]

  A degraded soil was reclaimed by addn. of lime and composts (3-9%) consisting of sewage sludge and power plant ash. The soil was studied twice for Zn, Cd and org. C content directly and after 10 years. The av. metal contents 45.12 and 0.313 mg/kg, resp., met the environmental requirements for workable soils. The org. matter-coupled metal fractions prevailed in both cases. Przedstawiono wyniki badań całkowitej zawartości cynku i kadmu oraz ich form w glebach rekultywowanych zróżnicowanymi dawkami kompostu wytworzonego na bazie komunalnego osadu ściekowego oraz osadu ściekowego z dodatkiem 20 i 30% popiołu z elektrowni. Analizy obejmowały glebę po założeniu doświadczenia oraz po 10 latach. Zawartość cynku i kadmu w wytworzonych kompostach nie przekraczała wartości referencyjnych dla przyrodniczego zagospodarowania osadów ściekowych. Udział popiołu w kompostach znacznie zmniejszył zawartość form rozpuszczalnych (I i II) tych metali w glebie, a zwiększył zawartość formy związanej z materią organiczną (III) i formy rezydualnej (IV) silnie związanej z mineralną fazą gleby, w porównaniu z wariantami pozostałymi i glebą kontrolną. Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej nałożyło obowiązek wprowadzenia od dnia 31 grudnia 2015 r. przepisów prawnych Unii w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych, a także gospodarki osadami ściekowymi. Według danych GUS1) ilość wytworzonych osadów ściekowych w ciągu 14 lat wzrosła z 360 tys. t s.m. (2000 r.) do 556 tys. t s.m (2014 r.). Osady te są zasobne w substancję organiczną i składniki nawozowe (azot, fosfor, magnez, wapń), co upoważnia, by je oraz wytworzone na ich bazie komposty wykorzystywać jako nawozy2, 3). Osady ściekowe, w zależności od genezy oczyszczanych ścieków, mogą zawierać również składniki szkodliwe, takie jak metale ciężkie4, 5). Zawartość metali ciężkich jest Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Impact of composts produced on the basis of sewage sludge on t[...]