Wskazania piezometrów w podłożu fliszowym zapór są niejednokrotnie bardzo trudne do interpretacji. Decyduje o tym przepływ wody przez złożony system spękań uwarstwienia i prostopadłych do nich spękań ciosowych, a także wypełnienie materiałem naturalnym lub środkiem uszczelniającym. Artykuł omawia szczególne przypadki zmian wskazań piezometrów obserwowanych w trakcie postępujących prac remontowych w warunkach normalnej pracy zbiornika Wapienica na tle wcześniejszych i późniejszych okresów eksploatacji. Prace remontowe obejmowały uszczelnienie korpusu zapory betonowej i jej podłoża metodą iniekcji prowadzonej otworami pionowymi z korony zapory.Wskazania piezometrów w podłożu fliszowym zapór są niejednokrotnie bardzo trudne do interpretacji. Decyduje o tym przepływ wody przez złożony system spękań uwarstwienia i ciosowych oraz jego wypełnienie materiałem naturalnym lub środkiem uszczelniającym. Zachowanie się materiału wypełniającego szczeliny, najczęściej niskiej wytrzymałości, przy większych zmianach poziomu piętrzenia zbiornika może rzutować istotnie na zmiany szczelności podłoża skalnego, co często można obserwować analizując wskazania piezometrów w sytuacji, gdy takie warunki występują w dłuższym okresie. Wahania wskazań piezometrów często nie są skorelowane ze zmianami stanów wody w zbiorniku, a niejednokrotnie wahania ciśnień piezometrycznych są większe od wahań zwierciadła wody w zbiorniku. Kiedy interpretację wyników obserwacji odnosi się do wybranych pojedynczych przypadków filtracji wody przez podłoże, może to wprowadzać duże błędy. Artykuł omawia szczególne przypadki zmian wskazań piezometrów obserwowanych w trakcie postępujących prac remontowych przy normalnej pracy zbiornika Wapienica, na tle wcześniejszych i późniejszych okresów eksploatacji. Prace remontowe obejmowały uszczelnienie 70-letniego korpusu zapory betonowej (o wysokości całkowitej 32 m - rys. 1) i jej podłoża, metodą iniekcji prowad[...]

  W artykule przedstawiono wybrane, podstawowe zagadnienia dotyczące zastosowania analizy DPSIR do identyfikacji problemów istotnych dla zarządzania wielozadaniowym zbiornikiem retencyjnym Goczałkowice. Omówiono uwarunkowania interpretacji i powiązania członów tej analizy, prowadzonej dla każdej z głównych funkcji zbiornika, a także uwarunkowania samego procesu, wynikające przede wszystkim z zakresu i niejednolitego poziomu szczegółowości dostępnych danych. Wskazano również korzyści i możliwe zastosowania wyników tej analizy, pozwalające na stwierdzenie, że stanowią one dobrą bazę wspomagającą formułowanie efektywnych i racjonalnych rozwiązań zapewniających realizację funkcji zbiornika retencyjnego. Podstawą sprawnego systemu zarządzania zbiornikiem retencyjnym jest dobra znajomość charakterystycznych dla niego problemów. System zarządzania zbiornikiem retencyjnym można bowiem uznać za efektywny, jeśli jest przygotowany na wspomaganie realizacji podstawowych funkcji zbiornika nie tylko w okresach normalnej pracy, ale również w sytuacjach nadzwyczajnych, i to z uwzględnieniem uwarunkowań charakterystycznych dla danego obiektu. Punktem wyjścia zatem do budowy takiego systemu jest identyfikacja problemów wynikających zarówno z funkcji zbiornika, jak i jego uwarunkowań. Doświadczone osoby kierujące zbiornikiem eksploatowanym tak długo, jak goczałkowicki i wykonujące prace na nim, są w stanie te istotne problemy zdefiniować. Aby je usystematyzować oraz bardziej szczegółowo rozpoznać ich przyczyny, wzajemne powiązania i wagi, przeprowadzono analizę DPSIR. Analiza DPSIR (Driver-Pressure- State-Impact-Response) jest narzędziem pozwalającym na identyfikację problemów i racjonalnych działań (środków) mających za zadanie ograniczenie lub likwidację niekorzystnych skutków dowolnego procesu lub zjawiska. Poszczególne elementy tej analizy należy rozumieć następująco: Driver -[...]

  H istoria Kanału Krakowskiego, nierozerwalnie związana z rozwojem Krakowa, jest niezwykle pouczająca w kontekście rozwoju infrastruktury hydrotechnicznej i przemian w gospodarce wodnej, w warunkach rozwoju, na przestrzeni ponad stu lat. Pokazuje bowiem: □ skutki braku konsekwencji w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych lub zaniechania realizacji zamierzeń z braku możliwości ich sfinansowania w określonym czasie, □ historyczne przemiany zadaniowe gospodarki wodnej i kryteriów wyboru rozwiązań do ich realizacji. Dwa zadania, traktowane rozdzielczo lub wspólnie, określały i określają obecnie inwestycję pn. "Kanał Krakowski", wcześniej nazywaną "Przekopem Wisły pod Krakowem", to użeglownienie Wisły oraz ochrona przed powodzią Krakowa. Oba te zadania nierozerwalnie wiążą się ze stanem rozwoju miasta w różnych okresach - od końca XIX wieku do dziś: □ Koniec XIX i początek XX wieku to Kraków lewobrzeżny, gdzie dominuje Wawel, Stare Miasto i najstarsza dzielnica Kazimierz. Jego powierzchnia liczyła 6,9 km2. Na mocy ustawy inkorporacyjnej Sejmu Krajowego Galicji, uwzględniającej plan regulacyjny Wielkiego Krakowa zlecony przez prezydenta Krakowa Juliusza Leo (Encyklopedia Krakowa, 2000), 1 kwietnia 1910 r. powierzchnia ta wzrosła do 36,7 km2. □ Kraków z okresu poprzedzającego wybuch I wojny światowej, okres międzywojnia i II wojny światowej, to rozbudowa Wielkiego Krakowa, głównie prawobrzeżnej części miasta. Do 1915 r. powierzchnia miasta wzrosła do 49,5 km2, po przyłączeniu gmin Dąbie i Ludwinów, wsi Płaszów i odrębnego miasta Podgórze na prawostronnym brzegu Wisły. Do 1941 r. miasto osiągnęło powierzchnię 168,3 km2. □ Okres po II wojnie światowej to dalsza rozbudowa Krakowa wraz z nową dzielnicą Nowa Huta na potrzeby kombinatu metalurgicznego. W latach 1951-1973 miasto powiększyło powierzchnię z 230 do 320,3 km2. Od 1973 r. granice miasta praktycznie nie ulegały zmianie i obecnie jego p[...]

  Zarządzanie wielozadaniowym zbiornikiem zaporowym, jakim jest zbiornik Goczałkowice, wymaga reagowania na zmieniającą się sytuację w samym zbiorniku, a także w jego otoczeniu, zależną od czynników, których znaczna część ma charakter losowy. Po to, by reagowanie na określoną sytuację miało racjonalny charakter, rekomenduje się, by oprzeć je na procedurach określonych w zintegrowanych scenariuszach pracy zbiornika. W artykule bliżej uzasadniono takie stanowisko, zdefiniowano pojęcie scenariusza pracy zbiornika, przedstawiono jego elementy oraz wskazano drogę dojścia do scenariusza zintegrowanego. Przedstawiono także pokrótce grupy scenariuszy dla zbiornika Goczałkowice związane ze zmianami zasadniczych uwarunkowań jego pracy. Docelowym zamierzeniem praktycznym Projektu ZiZOZap była budowa propozycji systemu wspomagającego zarządzanie zbiornikiem Goczałkowice, umożliwiającego najefektywniejszą w danych warunkach, bezpieczną i o wysokiej niezawodności realizację funkcji użytkowych zbiornika (zaopatrzenie w wodę i ochrona przeciwpowodziowa) oraz ochronę jego ekosystemu. Gospodarowanie wodami zbiornika (sterowanie zbiornikiem) opiera się na, z pozoru prostej, relacji: dopływ- -pobór-retencja (pojemność zbiornika)- zrzut. Deklarowanie wartości zrzutu jest jednak decyzją odpowiedzialną, mogącą mieć poważne skutki natury ekonomicznej, społecznej i środowiskowej (również/zwłaszcza w obszarze poniżej zbiornika), a także trudną, bo za każdym elementem przytoczonej relacji kryją się problemy opisane szczegółowo w wyniku analizy DPSIR [1]. Kilka wybranych przykładów dla po- Rys. 1. Zmiany poziomów piętrzenia w zbiorniku Goczałkowice w okresie od stycznia 2000 r. do stycznia 2010 r. szczególnych elementów przytoczonej relacji podano poniżej. - Dopływ do [...]

W artykule przedstawiono analizę współczesnych zadań i uwarunkowań rozwoju inżynierii i gospodarki wodnej. Autorzy wskazują na potrzebę pilnych i różnorodnych działań poprawiających stan tej branży w [...]

  Artykuł opracowano na podstawie "Programu ochrony przed powodzią w dorzeczu górnej Wisły" przekazanego do uzgodnień międzyresortowych w maju 2011 r. i wykonanego na zamówienie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz wojewody małopolskiego przez zespół pod kierunkiem Janusza Zaleskiego w składzie: Antoni Bojarski, Jerzy Grela, Zofia Gręplowska, Beata Kondel i Elżbieta Nachlik. W ostatnich latach na obszarze górnej Wisły występują częste powodzie; ich przebieg jest coraz gwałtowniejszy, a straty coraz większe. Problem wzrostu zagrożenia powodziowego występuje w większości krajów świata. Wynika to głównie z: □ systematycznego wzrostu liczby ludności; □ dynamicznego rozwoju cywilizacyjnego, który wyraża się wzrostem majątku społecznego i indywidualnego, rozbudową infrastruktury (komunikacyjnej, gospodarczej, rolniczej, itd.); □ z intensyfikacji trwałej zabudowy zlewni rzecznych i poważnych zmian w użytkowaniu gruntów, co ma niekorzystny wpływ na stosunki wodne. Programowanie zadań dla podniesienia bezpieczeństwa przeciwpowodziowego w dorzeczach lub w ich części jest niezbędnym działaniem wyprzedzającym, pozwalającym na koordynację szczegółowych projektów ochronnych planowanych w założonej strukturze przestrzenno-czasowej. Program szacuje sumaryczne środki konieczne na ten cel i źródła ich pozyskania, ustala hierarchię projektów szczegółowych z uwagi na oczekiwane efekty w zakresie podnoszenia bezpieczeństwa przeciwpowodziowego, określa harmonogram realizacji i wydatkowania środków. Straty powodziowe w dorzeczu górnej Wisły (rys. 1) były w ostatnich latach bardzo wysokie. Powodzie z lat 1997 oraz 2001 przyniosły w tym regionie straty o wartości prawie 3,0 mld zł, a powódź w 2010 r. - o wartości ponad 4,7 mld zł, przy czym kwota ta obejmuje tylko straty w infrastrukturze komunalnej jednostek samorządu terytorialnego oraz infrastrukturze hydrotechnicznej, podlegającej regionalnym[...]

  W artykule przedstawiono zakres pomiarów i badań oraz sposób opracowania charakterystyki czaszy zbiornika, na podstawie której można ocenić procesy sedymentacyjne dopływającego do niego rumowiska. Odpowiednio opracowane dane i charakterystyka zbiornika jest podstawą stosowania zaawansowanego modelowania numerycznego, wykorzystywanego w ocenie i prognozie stanów dynamicznych i jakościowych zbiornika. Badania batymetryczne obejmujące pomiar głębokości zbiornika i miąższości osadów dennych stanowiły jedno z zadań projektu badawczego o nazwie Zintegrowany System Wspomagający Zarządzaniem i Ochroną Zbiornika Zaporowego (ZiZOZap), prowadzonego na zbiorniku goczałkowickim. Ze względu na wielofunkcyjny charakter zbiornika Goczałkowice i cele postawione w projekcie niezbędna była dokładna wiedza na temat jego pojemności, stopnia zalądowania i miąższości osadów dennych. Ponadto zaistniała konieczność przeprowadzenia dokładnych, miarodajnych i wszechstronnych pomiarów umożliwiających właściwe wykorzystanie modeli obliczeniowych określających stan dynamiczny i jakościowy zbiornika. Z wykorzystaniem systemu GPS (Global Positioning System) sprzężonego z echosondą obszar zbiornika pokryto gęstą siecią punktów pomiarowych. Pozwoliło to zwiększyć liczbę dokonanych pomiarów w stosunku do poprzednich o rząd wielkości, a przez to zwiększyć dokładność odwzorowania czaszy zbiornika. Jednocześnie z pomiarem batymetrycznym zmierzono miąższość osadów dennych w zbiorniku. Aby zweryfikować miąższość osadów i ich przestrzenny rozkład, pobrano z czaszy zbiornika odpowiednie próbki osadów oraz określono ich ogólną charakterystykę. Pomiary batymetryczne prowadzono w latach 2011 i 2012, tj. po 2010 r., który charakteryzował się czterema wezbraniami, w tym dwoma bardzo dużymi. W trakcie prowadzenia badań nie udało się jednak udokument[...]

Zrównoważony stan środowiska cieku cechuje się: -pozostawaniem cieku w stanie dynamicznej równowagi, w której odprowadza on w dół swego biegu taką samą ilość rumowiska, jaka jest dostarczana do danego[...]