P Muscari comosum olskie murawy kserotermiczne, z udziałem gatunków stepowych mają charakter ekstrazonalny. Odznaczają się wielkim bogactwem reliktowej flory i fauny. Oprócz kserofitów licznie występują mezofilne gatunki łąkowe i łąkowo-leśne, co zbliża je do wschodnioeuropejskich lasostepów. Najwięcej płatów z roślinnością termokalcifilną występuje w regionach południowych Wyżyny Małop[...]

Murawy psammofilne (piaskowe) występują na sandrach, stożkach nasypowych, piaskach dolinowych, wydmach śródlądowych i piaskach akumulacji lodowcowej. Zajmują siedliska silnie nasłonecznione, suche i przepuszczalne. Woda w glebie utrzymuje się nieco dłużej tylko wiosną. Na siedliskach śródlądowych muraw piaskowych w składzie granulometrycznym gleb występuje domieszka części spławialnych, [...]

Chwasty to wszystkie obce rośliny występujące w zasiewach roślin uprawnych. Wywodzą się głównie z obszarów stepowych południowo-wschodniej Europy, południowo-zachodniej Azji i regionów śródziemnomorskich, skąd przywędrowały do Polski z nasionami roślin uprawnych. Człowiek zmaga się z nimi od 6000 lat, od posadzenia pierwszej rośliny. Mimo ciągłej walki, chwasty ciągle występują na danym [...]

Pola uprawne to agrosystemy, które podlegają wyjątkowo silnej presji człowieka. Presja ta dotyczy celowych zmian właściwości fizykochemicznych gleby, uprawy wysoko wydajnych gatunków i odmian roślin oraz upraszczania struktury biocenoz przez eliminację chwastów, szkodników i chorób. Spulchnianie gleby, zbiór plonów, pozostawianie ugorów sprzyja erozji wodnej i wietrznej. Nawożenie przycz[...]

Rośliny motylkowe, które należą do rodziny Fabaceae (Papilionaceae) - bobowate (motylkowate), mają ogromne znaczenie gospodarcze. Wśród nich są liczne gatunki, które dostarczają człowiekowi pożywienia o wysokiej wartości biologicznej, jak też paszy dla zwierząt. Na świecie znanych jest aż 18000 gatunków roślin motylkowych, w tym drzewa, krzewy, pnącza i rośliny zielne (byliny i gatunki roczne). Występują we wszystkich szerokościach geograficznych i różnorodnych warunkach klimatyczno-glebowych, z wyjątkiem jednak środowisk wodnych. W polskiej florze naczyniowej mamy 108 gatunków z rodziny Fabaceae, w tym większość dziko rosnących. Rośliny z tej rodziny mają kwiaty pięciopłatkowe (żagielek, 2-płatkowa łódeczka i 2 skrzydełka) o symetrii grzbiecistej i są na ogół okazałe i[...]

Rośliny motylkowe odznaczają się dużym zróżnicowaniem organów wegetatywnych: łodyg, liści i przylistków. Wśród nich występują rośliny o łodygach płożących (koniczyna biała Trifolium repens, koniczyna pogięta T. medium, komonica błotna Lotus uliginosus) łukowato wygiętych (koniczyna białoróżowa Trifolium hybridum), wyprostowanych (koniczyna czerwona Trifolium pratense, k. złocistożółta T. aureum), komonica zwyczajna Lotus corniculatus), czepnych (groszek łąkowy Lathyrus pratensis, wyka ptasia Vicia cracca) i oskrzydlonych (groszek błotny Lathyrus palustris). Najczęściej wykształcają liście nieparzysto złożone (trój-, pięcio- i wielolistkowe) oraz parzystozłożone, zakończone wąsami. Liście i przylistki różnią się kształtem, wielkością, kolorem oraz brakiem lub obecnością [...]

Rośliny motylkowe, ze względu na dużą zawartość białka w nasionach oraz organach wegetatywnych, mają ogromne znaczenie w żywieniu człowieka i zwierząt. Wykorzystanie tych roślin jako paszy dla bydła pozwala na zmniejszenie zużycia pasz treściwych i nakładów na nawożenie azotowe, co jest jednym Rośliny motylkowe - walory użytkowe CZESŁAWA TRĄBA które zawierają ok. 40% białka (prawie dwukrotnie więcej niż nasiona innych roślin motylkowych) oraz około 20% tłuszczu. Przetworzone nasiona soi są niezastąpione w diecie wegetariańskiej. Wyjątkowo dużo tłuszczu, blisko 50%, znajduje się w prażonych nasionach orzachy (orzeszki ziemne) Arachis hypogaea. W Polsce dla celów żywieniowych uprawiane są fasola zwykła Phaseolus vulgaris, groch siewny Pisum sativum, bób Vicia faba i loka[...]

  Badania fenologiczne możemy wykorzystywać praktycznie, np. fenologiczne dane i okresy, w których przebiegają poszczególne fazy rozwojowe od siewu do zbioru roślin, mają istotne znaczenie do wyznaczania tzw. okresów krytycznych, czyli takich, w których dana roślina ma największe zapotrzebowanie na dany czynnik ograniczający. Fenologia pozwala dokładnie określić warunki produkcyjne siedliska. Dzięki niej możemy wyznaczyć granice rejonów klimatycznych i na tej podstawie oprzeć rejonizację, czyli rozmieszczenie produkcji roślinnej i zwierzęcej. Znajomość przebiegu i czasu trwania poszczególnych pór roku ma szczególne znaczenie w terenach górskich. Pozwala ustalić nie tylko właściwe terminy zabiegów agrotechnicznych w rolnictwie i ogrodnictwie, ale także wyznaczyć terminy kwitnienia poszczególnych gatunków na różnych wysokościach. Nieużytki przeznaczone do zagospodarowania, nowe obiekty pod ogrody i sady powinny być najpierw zbadane metodą fenologiczną (w porównaniu z terenami sąsiednimi). W ten sposób można wykryć pewne partie nie nadające się pod uprawę, takie, których zagospodarowanie nie da korzyści, ale przyniesie straty (np. mro-zowiska). Dzięki fenologii możemy określić terminy wkraczania na obszar Polski przedwiośnia czy wiosny z zachodu bądź natarcia zimy z północnego wschodu. Daty te stanowią rzetelną podstawę do wyznaczenia specyfi czności agroklimatycznych Polski, co ma ogromne znaczenie dla praktyki rolniczej. Możemy np. określić na mapie krzywe siewu i zbioru zbóż i przez to ułatwić pracę rolnikowi, a także i[...]

  Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny jest uważane za najstarsze święto maryjne, bardzo ważne zarówno w obrzędach katolickich, jak i prawosławnych. Przypada późnym latem, kiedy ponownie kwitną łąki, dojrzewają jeżyny i owoce w sadach, a na polach dobiegają końca żniwa. Jarzębina i kalina mają czerwone owoce, a grona bzu są czarne. Święcenie ziół w tym dniu jest jednym z najstarszych zwyczajów kulturowych w tradycji ludowej do dziś. Wywodzi się od starej chrześcijańskiej legendy, według której apostołowie po otwarciu grobu Matki Bożej nie znaleźli jej ciała, tylko same zioła i kwiaty. Są one symbolem Najświętszej Maryi Panny i jej cnót. Na pamiątkę tego zdarzenia w święto Wniebowzięcia NMP (w prawosławiu Uśpienia Bogurodzicy, w Czechach Matki Boskiej Korzennej, Kwietnej - w Niemczech, Żytniej w Estonii) od dawna święci się bukiety, a dzień ten nazywany jest świętem Matki Boskiej Zielnej. Ma odległą tradycję sięgającą pierwszych wieków chrześcijaństwa, gdy cesarz bizantyjski Maurycjusz w VI wieku, chcąc oddać cześć Matce Bożej, ustanowił 15 sierpnia dniem jej kultu. Pod koniec VII wieku papież święty Sergiusz I postanowił uświetnić to święto procesją. Nosiło ono różne nazwy: Święto Śmierci, Zaśnięcia, Odpocznienia, a dziś Wniebowzięcia NMP. Święcenie bukietów ziół 15 sierpnia w dniu Matki Boskiej Zielnej zalicza się do obrzędowości agrarnej, która dominuje w naszym kraju. Jest znane w Europie Zachodniej od X wieku. Bukiety lub wianki wykonane z ziół, zbóż, warzyw, owoców i kwiatów niesione są w tym dniu do kościoła, zgodnie ze starym powiedzeniem: "każdy kwiat w ten dzień woła: weź mnie do kościoła". Święcenie ziela jest podziękowaniem Bogu za zbiory, za to, co wyrosło na polu i łące, "żeby na przyszły rok się darzyło". W latach 70. XX wieku w bukietach święconych na Matkę Boską Zielną używano w Polsce ogółem 120 gatunków ro-ślin. Najczęściej występowały kłosy podstawowych zbóż, jabłka, główki kapusty, marc[...]

  Na Rzeszowszczyźnie zioła z wianków poświęconych w oktawę Bożego Ciała dodawano do pożywienia chorujących zwierząt, niezależnie od schorzenia. Ponadto stosowano sok z glistnika jaskółczego ziela do nacierania wymion krów przy chorobie nazywanej "żółwiem" (spuchnięte wymiona). Wywar z kory jarzębiny podawano bydłu na biegunkę. Herbatą z kminku, a także naparem ze świeżej lub suszonej kory kruszyny pojono krowy przy wzdęciach. Okładami ze świeżego ziela rozchodnika leczono wrzody na wymionach krów. Ponadto maścią z tej rośliny smarowano wymiona przy stanach zapalnych. Rumianek pospolity z innymi ziołami był podawany bydłu przy braku apetytu, a wywarem obmywano wymiona w stanie zapalnym. Karmę zmieszaną z rumiankiem dawano prosiętom przy zaparciach. Rośliną tą okadzano też koński brzuch przy złym trawieniu, a wywarem przemywano kopyta gnijące od wewnątrz z powodu złego stanu sanitarnego stajni. Zwierzętom mającym biegunkę podawano odwar z kwiatostanów tataraku. Świnie chore na różycę pojono silnym wywarem z widłaka goździstego zmieszanym z mlekiem. Napar z wrotyczu podawano bydłu w bólach żołądka i na przeczyszczenie. Nacierano nim także chore kończyny zwierząt oraz przemywano ropiejące oczy. Ziele wrotyczu posiekane z sieczką zadawano koniom przy robaczycy. Wywar z wrzosu był środkiem dla bydła chorego na pryszczycę, dawano go też na przeczyszczenie. Liście żywokostu [...]