SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Miesięcznik ISSN 0033-2496, e-ISSN 2449-9951 - rok powstania: 1917
Czasopismo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego (SITPChem.)

Z ŻYCIA POLSKIEJ IZBY PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO

Nowi Członkowie Izby.Dnia 14 kwietnia br. do Izby przystąpiła spółka Squire Patton Boggs Święcicki Krześniak sp.k. Jest to 126. członek Izby! Spółka jest częścią międzynarodowej firmy prawniczej Squire Patton Boggs, która zatrudnia ponad 1600 osób w 45 biurach w 21 krajach. W Polsce kancelaria jest obecna od 2005 r., doradzając klientom w kwestiach prawnych związanych z ich działalnością gospodarczą i ich rozwojem, w tym w szczególności w sektorze infrastrukturalnym, chemicznym, energetycznym, mediów, Internetu oraz nowych technologii. Dnia 11 kwietnia br. do Izby przystąpiła firma konsultingowa Atmotherm® SA, specjalizująca się w zagadnieniach ochrony środowiska. Pomaga ona w podejmowaniu decyzji na najwyższ [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Czytaj za darmo! »

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 780.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 702.00 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 690.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 345.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 172.50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

Abatement of emissions of sulfur oxides from combustion of a fuel based on waste tire char Ograniczenie emisji tlenków siarki powstałych podczas spalania paliwa z karbonizatów otrzymanych w wyniku pirolizy gumy - DOI:10.15199/62.2016.5.15

Wiesław A. Żmuda Przemysław Grzywacz Andrzej Wojciechowski Adam Doliński Mateusz Krzak

CaCO3 and Ca(OH)2 were added (up to 10%) to tire rubber carbonizates used as solid fuels. The addn. resulted in a decrease of SO2 content in flue gases and in an increase in ash content in the fuel. Karbonizaty powstałe w wyniku procesu pirolizy opon, mogą mieć szerokie zastosowanie. Po zbrykietowaniu mogą służyć jako paliwo bezdymne, cechujące się niższą emisją cząstek stałych w porównaniu z węglem kamiennym. Problemem w użyciu pirokarbonizatu ze zużytych opon jako paliwa jest stosunkowo wysoka zawartość związków siarki, która po spaleniu jest emitowana w postaci szkodliwych tlenków do atmosfery. Przedstawiono metody ograniczania emisji tlenków siarki, powstałych w wyniku spalenia paliwa formowanego na bazie karbonizatu pozyskanego z rozkładu termicznego opon samochodowych. Za optymalną metodę odsiarczania uznano znane z przemysłu energetycznego odsiarczanie suchymi sorbentami wapniowymi. Dodatek wodorotlenku wapnia oraz węglanu wapnia do karbonizatu spowodował obniżenie zawartości SO2 w spalinach. Ditlenek siarki jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych szkodliwych substancji wprowadzanych do środowiska przez człowieka. Jego obecność w atmosferze i hydrosferze poprzez obniżenie wartości pH hamuje rozwój organizmów żywych, obniża wartość wód, przyspiesza degradację gleb1). Przy stężeniu 0,0002% ditlenek siarki silnie podrażnia błony śluzowe oczu i górnych dróg oddechowych2). Może wywoływać astmę, skurcze i zapalenie oskrzeli2). Zastosowanie po raz pierwszy skrubera do ograniczenia emisji tlenków siarki w legendarnej elektrowni Battersea w Londynie, będącej jednym z symboli architektury industrialnej, dało początek rozwojowi technologii odsiarczania spalin3). Za czas najbardziej dynamicznego rozwoju metod odsiarczania spalin uznaje się lata sześćdziesiąte i siedemdziesiąte XX w. Wtedy to wprowadzono palniki niskoemisyjne, które umożli więcej »

Adsorption of ionic polyacrylamide in the chromium(III) oxide/solution system. A study on removal of a undesirable solid from aqueous medium Adsorpcja jonowego poliakryloamidu w układzie tlenek chromu(III) – roztwór. Badanie usuwania niepożądanej substancji stałej ze środowiska wodnego - DOI:10.15199/62.2016.5.24

Małgorzata Wiśniewska Stanisław Chibowski Teresa Urban

Anionic and cationic polyacrylamides (PAM) were added to aq. Cr2O3 suspension at pH 3-9 to det. the amt. of polymer adsorbed, surface charge d. and zeta potential of solid Cr2O3 particles as well as stability of the suspension. The spectrophotometry, potentiometric titration, microelectrophoresis and turbidimetry methods were used for the study. The adsorption of PAM depended significantly on the soln. pH. For anionic PAM, it decreased with the pH rise, whereas it increase for cationic PAM. High adsorption level was a result of more coiled structure of macromols. located in adsorption layer. The cationic PAM had higher impact on the Cr2O3 suspension stability (especially at pH 3 and 6). Its addn. resulted in a considerable deterioration of stability conditions at pH 3 due to the formation of polymer bridges. Przedstawiono wyniki badań adsorpcyjnych i elektrokinetycznych oraz badań stabilności dwufazowego układu tlenek chromu(III)-wodny roztwór poliakryloamidu (PAM) jonowego. Scharakteryzowano mechanizm trwałości suspensji ciała stałego zawierającego polimer. Stwierdzono, że adsorpcja kationowej odmiany PAM wywiera większy wpływ na modyfikację właściwości powierzchniowych tlenku metalu, w stosunku do formy anionowej. Polimer ten może być z powodzeniem wykorzystany jako efektywny stabilizator lub flokulant wodnych suspensji Cr2O3. Tlenek chromu(III), Cr2O3, to związek o charakterze amfoterycznym, nierozpuszczalny ani w wodzie ani w roztworach kwaśnych 1010 95/5(2016) Dr Teresa URBAN w roku 2005 ukończyła studia na Wydziale Chemii Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej w Lublinie. Stopień doktora nauk chemicznych uzyskała na Wydziale Chemii UMCS w 2012 r. Obecnie pracuje na stanowisku starszego specjalisty naukowo-technicznego w Zakładzie Radiochemii i Chemii Koloidów. Specjalność - chemia fizyczna. i rozpuszczalnikach organicznych. Znajduje on zastosowanie głównie jako stabilny zielony barwnik w przemyśle farbiarskim, c więcej »

Aktualności

Co zamierza Grupa Azoty? Wszystkie spółki Grupy Azoty mają już nowe zarządy i rady nadzorcze. Jak napisała Rzeczpospolita - nawozowy gigant rozstał się z menedżerami z wieloletnim doświadczeniem w branży. Pan Marian Bober, nowy prezes zarządu Grupy Azoty, objął również obowiązki prezesa należących do Grupy zakładów w Puławach. - Decyzja ta ma strategiczne znaczenie dla dalszego rozwoju całej Grupy Azoty. Puławy to największa spółka w Grupie o kluczowym znaczeniu, dlatego powierzenie prezesowi całej Grupy zarządzania tą spółką przyczyni się do głębszej integracji na drodze do celu, jakim jest dalszy rozwój Grupy zarówno na polskim, jak i europejskim rynku - powiedział Grzegorz Kulik, rzecznik Azotów. Czy teraz podjęte zostaną jakieś niespodziewane działania? Czy rzeczywiście nastąpi skonsolidowanie spółek Grupy w jeden sprawny podmiot? Ściślejsza współpraca mogłaby poprawić wyniki firm. Ostatnio Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo oraz Grupa Azoty zawarły nową umowę na sprzedaż gazu ziemnego. PGNiG dostarczy ten gaz do pięciu spółek Grupy Azoty za 3,3 mld zł (4,5 mld m3/r gazu). Taka umowa to z pewnością konsolidujący element. Ma ona charakter otwarty i umożliwia zawieranie dodatkowych kontraktów w przyszłości. Grupa Azoty otrzyma gaz po korzystnej cenie i ma gwarancje dostaw. Współpraca pomiędzy obiema spółkami będzie się rozwijała, ale do fuzji raczej nie dojdzie. Potrzebna jest też ściślejsza współpraca produktowa. Prowadzony jest audyt planów inwestycyjnych Grupy. Czy te inwestycje zacieśniają współpracę spółek? Przeznaczono na nie ok. 7 mld zł. Na pewno silnemu podmiotowi łatwiej na rynku. Źródło: Rzeczpospolita, 7 i 14 kwietnia 2016 r Puls Biznesu, 14 kwietnia 2016 r.. Portal wnp.pl, 13, 14 i 21 kwietnia 2016 r. 95/5(2016) 895 Optymizm w PKN Orlen W PKN Orlen zanosi się na wypłatę rekordowo wysokiej dywidendy za 2015 r. Ubiegłoroczny zysk spółki wyniósł 1,05 mld zł, z czego wg propozycji zarządu na dy więcej »

Analiza kosztów i korzyści Polski i UE związanych z planowaną umową handlową między UE i USA (TTIP). Przemysł chemiczny - DOI:10.15199/62.2016.5.1

Andrzej P. Sikora Rafał Jarosz Mateusz P. Sikora Adam Szurlej Stanisław Cios

Europejski sektor chemiczny będzie w dużym stopniu wystawiony na amerykańską ekspozycję w przypadku podpisania TTIP (Transatlantic Trade and Investment Partnership). Wysoka cena energii w Europie oraz wysokie ceny gazu ziemnego w UE prowadzą do przenoszenia przemysłu chemicznego z Europy do Stanów Zjednoczonych. Czy polskie firmy chemiczne poprawią lub pogorszą swoja pozycję konkurencyjną wobec amerykańskich po wdrożeniu TTIP? Na podstawie kalkulacji kosztów zmiennych produkcji amoniaku i mocznika, autorzy szacują, w jakim stopniu istniejące bariery taryfowe mogą być skuteczną przeszkodą przed importem tanich chemikaliów bazowych z USA. Do chwili obecnej tekst TTIP nie został opublikowany, dlatego też przygotowując publikację opierano się przede wszystkim na analizie dokumentów wybranych na podstawie wiedzy eksperckiej autorów oraz danych pochodzących z renomowanych instytucji międzynarodowych, nie popartych analizą treści samego dokumentu TTIP. Zgodnie z informacjami Komisji Europejskiej1 (European Commission, Komisja) ostateczny tekst umowy TTIP ma składać się z 24 roz- 1 Na stronach internetowych Komisji są dostępne jedynie stanowiska negocjacyjne oraz zbiór podstawowych faktów w wybranych obszarach TTIP, http://trade.ec.europa.eu/doclib/press/index. cfm?id=1230 (informacja z 10 lutego 2015 r., z uaktualnieniami). działów, obejmujących: Market access (wzajemny dostęp do rynku), Regulatory cooperation (współpraca w obszarze regulacji) i Rules (wspólne normy). Jak podaje Komisja w obszarze szeroko pojętej energetyki (surowców energetycznych czyli także ciężkiej chemii) istnieje kilka zagadnień, które są traktowane rozbieżnie przez UE i USA, i w zależności od rozstrzygnięcia w TTIP mogą mieć wpływ na wielkość obrotów handlowych i inwestycji. Należy do nich przede wszystkim technologia szczelinowania, wykorzystywana przy eksploatacji niekonwencjonalnych złóż węglowodorów, a traktowana z niechęcią, lub wręcz zaka więcej »

Aromatic heptaene antibiotics as an alternative for synthetic triazole fungicides in plant protection Antybiotyki z grupy aromatycznych heptaenów jako alternatywa dla syntetycznych fungicydów z grupy triazoli stosowanych w ochronie roślin - DOI:10.15199/62.2016.5.5

Łukasz Sobiech Paweł Szczeblewski Tomasz Kosiada Zuzanna Sawinska Grzegorz Skrzypczak Edward Borowski

An in vitro antifungal activity of candicidin and ascosin antibiotics (0,01-10 μg/mL) towards representative strains of phytopathogenic fungi was detd. Both compds. exhibited similar half max. effective concns. inhibiting growth of the fungi as that of tebuconazole used for comparison. Przedstawiono wyniki porównawczych badań aktywności in vitro kandycydyny i askozyny, antybiotyków przeciwgrzybowych z grupy aromatycznych heptaenów (0,01-10 μg/mL) oraz tebukonazolu, powszechnie stosowanego fungicydu z grupy triazoli, względem grzybów porażających rośliny uprawne. Wartości EC50 (medialne stężenie skuteczne) badanych związków były porównywalne. Jednak ze względu na wiele korzystnych właściwości, kandycydyna i askozyna mogą stać się alternatywą dla syntetycznych fungicydów z grupy triazoli stosowanych w ochronie roślin. Triazole to grupa najczęściej stosowanych związków w chemoterapii układowych infekcji grzybowych1), jak również w ochronie roślin uprawnych2- 4). Charakteryzują się one szerokim spektrum działania na grzyby fitopatogenne, niską ceną, szeroką dostępnością związków należących do tej grupy oraz dużą liczbą preparatów handlowych. Stosowane są od lat osiemdziesiątych XX w. Pomimo wielu zalet wykazują też kilka cech negatywnych, które sprawiają, że ich zastosowanie w rolnictwie jest kontrowersyjne. I tak triazole medyczne (np. worykonazol) i rolnicze (np. tebukonazol), wykazując ten sam mechanizm działania polegający na inhibicji syntezy steroli poprzez oddziaływanie z cytochromem P450 i demetylazą lanosterolową, podlegają także wspólnym mechanizmom indukowania oporności w komórkach grzybowych, w tym oporności specyficznej (zmiany jednostkowe) jak i wielolekowej MDR (multidrug resistance). W konsekwencji rozwoju oporności krzyżowej dochodzi do zahamowania aktywności biologicznej triazoli stosowanych w medycynie5-11). Stanowi to groźbę utraty ich wartości leczniczych. Ten mechanizm działania triazoli jest ni więcej »

Asbestos exposure and minimization of risks at its disposal by applying the principles of logistics Narażenie na działanie azbestu i minimalizacja ryzyka związanego z usuwaniem azbestu poprzez wykorzystanie zasad logistyki - DOI:10.15199/62.2016.5.13

Martin Straka Michal Cehlar Samer Khouri Peter Trebuna Andrea Rosova Marcela Malindzakova

Pojęciem azbest określa się grupę naturalnych materiałów włóknistych o dużej wytrzymałości cieplnej, dobrych właściwościach elektroizolacyjnych oraz odporności chemicznej. Z tych względów azbest był w przeszłości szeroko stosowany w przemyśle chemicznym i maszynowym, górnictwie i hutnictwie jako składnik wielu produktów oraz jako element wyposażenia technicznego i technologicznego. Azbest stosowany w budownictwie jest także przyczyną schorzeń. W przeszłości był on powszechnie stosowany w budynkach administracyjnych, szkołach i szpitalach jako materiał ognioodporny. Usuwanie zagrożenia azbestowego jest czołowym zadaniem dla wielu przedsiębiorstw na Słowacji, w Polsce i w całej Europie. W pracy dokonano oceny możliwości zmniejszenia zagrożeń, związanych z oddziaływaniem azbestu w czasie jego usuwania.A review, with 8 refs., of methods and procedures used for removal of asbestos-contg. wastes (vitrification, encapsulation, solidification) at min. risk related to exposure to asbestos during its disposal. Despite the fact that environmental problems know no borders, within the article it will not deal with global ecological problems that are typical for chemical production but only with a very small part of the problems. The link between asbestos and the risk of diseases can be compared to a similar effect with the impact of the usage of gunpowder. The article focuses on the issue of minimizing the risks related to exposure to asbestos at its disposal and using the principles of logistics in this area. Clean air is an essential component of the environment. As the clean air we consider one in which the amount of pollutants does not exceed the limit values set by the research. Clean air does not result in any unpleasant or harmful effects on plants, animals and people either in short or long term. Anthropogenic air pollution consists of 5,000 kinds of chemicals out of which over 500 are included in the International Register of więcej »

Chemical warfare agent detector based on ion mobility spectrometry Detektory do wykrywania bojowych środków trujących wykorzystujące technikę spektrometrii ruchliwości jonów - DOI:10.15199/62.2016.5.18

Katarzyna Wertejuk Michał Wiktorko

A review, with 26 refs., of 6 warfare chem. agent detectors used in Polish army and based on ion mobility spectrometry. Tech. parameters and detector requirements were given. Dokonano przeglądu detektorów używanych w wojsku polskim, służących do wykrywania bojowych środków trujących, wykorzystujących spektrometrię ruchliwości jonów (IMS). Opisano urządzenia ChemPro100, RAID M-100, GID-3, LCD-3, CAM-2 i PRS-1W. Przedstawiono wymagania stawiane detektorom do wykrywania bojowych środków trujących (BST). Zestawiono główne parametry pracy detektorów. W historii wojen człowiek zawsze dążył do stworzenia skutecznej broni, która mogłaby zaskoczyć przeciwnika. W wyniku intensywnego rozwoju przemysłu chemicznego w okresie I Wojny Światowej po raz pierwszy zastosowano broń chemiczną. Wysoka skuteczność pozwoliła na określenie jej mianem broni masowego rażenia. Doświadczenia z tamtego okresu spowodowały konieczność ochrony przed atakami chemicznymi. Pierwszym podstawowym wyposażeniem ochronnym żołnierza była maska przeciwgazowa. Obecnie technologia pozwala na wczesne ostrzeganie przed atakiem chemicznym, a także pozwala na identyfikację użytego środka. Nowoczesna technologia pozwala na miniaturyzację podzespołów elektronicznych, co umożliwia konstruowanie elektronicznych osobistych urządzeń ostrzegających przed skażeniem BST. Toksyczne działanie BST jest tak silne, że nawet kilkusekundowa ekspozycja może powodować zatrucie i śmierć. Aby urządzenia sygnalizujące skażenia chemiczne były skuteczne muszą być czułe i reagować bardzo szybko. Najważniejsze BST zestawiono w tabeli 1 a ich wzory strukturalne przedstawiono na rys. 1. BST parzące1) działają (i) na układ oddechowy, powodując oparzenia wewnętrzne i zaburzenia oddychania mogące zakończyć się śmiercią, (ii) na skórę, powodując jej oparzenia i zatrucie organizmu mogące zakończyć się śmiercią, oraz (iii) na układ pokarmowy, powodując jego oparzenia i zaburzenia oddychania mogące zak więcej »

Decision support in the production of packaging films by cost-quality analysis Wspomaganie podejmowania decyzji w produkcji folii opakowaniowej z wykorzystaniem analizy kosztowo-jakościowej - DOI:10.15199/62.2016.5.31

Andrzej Pacana Monika Pasternak-Malicka Marcin Zawada Anna Radoń-Cholewa

Five various material streams in prodn. of polyethylene stretch films were compared in respect both of prodn. costs and of product quality (tack, puncture resistance, extensibility, retention). The applicability of of the assessment methodol. was confirmed. Analizowano proces produkcji folii stretch płaskiej (standardowej pięciowarstwowej do pakowania ręcznego) metodą wylewu cast z wykorzystaniem regranulatu. Do wspomagania decyzji o wyborze najkorzystniejszego wariantu produkcyjnego dla producenta wykorzystano analizę kosztowo-jakościową (AKJ), której celem było obiektywne wskazanie najkorzystniejszego wariantu produkcji z punktu widzenia kosztów i jakości produkowanej folii. Jakość wyliczano metodą punktacji uproszczonej bez ważnościowania kryteriów. Jako kryteria oceny jakości przyjęto rozciągliwość, kleistość i odporność na przebicie wyrobu finalnego. Stwierdzono praktyczną przydatność zastosowanej metodyki wykazującej, że ani nie najniższy koszt, ani nie najwyższa jakość muszą być rozwiązaniami najkorzystniejszymi dla producenta. Współczesna gospodarka zmusza przedsiębiorców do poszukiwania rozwiązań, które pozwalają uzyskać przewagę konkurencyjną. Skuteczność tych działań zależy w dużej mierze od kompetencji pracowników, rodzaju technologii, umiejętności zarządzania oraz stosowanych technik. Dzięki wdrożeniu stosowanych coraz powszechniej, nawet w małych przedsiębiorstwach, metod i narzędzi organizatorskich możliwe jest obniżenie kosztów produkcji i podnies więcej »

Determination of selected impurities in primary circuit waters during normal operation of nuclear power plants Oznaczanie wybranych zanieczyszczeń obecnych w wodach obiegu pierwotnego podczas normalnej eksploatacji elektrowni jądrowej - DOI:10.15199/62.2016.5.7

Ewelina Chajduk Krzysztof Kulisa Zbigniew Samczyński

Four H3BO4, Li, transition metal ions and anions-containing model solns. were treated either with an anion exchange resin or with a cation-chelating agent and then analyzed by spectroscopic methods for anions and cations present in the pre-treated soln. samples. The procedure based on chelating the cations was more efficient at detn. of transition metal ions. Opracowano procedury wydzielania, zatężania i oznaczania wybranych jonów, które mogą być wykorzystywane do oceny procesów fizykochemicznych zachodzących podczas normalnej eksploatacji elektrowni jądrowej. Woda jest niezbędna do prawidłowej pracy elektrowni jądrowej. Może ona być jednak silnie agresywnym medium w kontakcie z materiałami konstrukcyjnymi, co prowadzi m.in. do obniżenia szczelności i wytrzymałości prętów paliwowych i materiałów układu pierwotnego reaktora, a tym samym do powstawania źródeł skażeń. Czystość wody używanej w eksploatacji reaktora jest więc istotnym czynnikiem wpływającym na procesy korozji elementów konstrukcyjnych. Monitorowanie szczelności koszulek paliwa jądrowego, pierwszej głównej bariery zapobiegającej emisji izotopów promieniotwórczych do środowiska, jest najważniejszym elementem monitorowania pracy instalacji jądrowych. Metody radiochemiczne oparte na pomiarze aktywności wybranych radionuklidów będących produktami rozszczepienia są praktycznie jedynym źródłem informacji o stanie paliwa w realnych warunkach pracy reaktora energetycznego. Z kolei korozja materiałów konstrukcyjnych układu pierwotnego stanowi istotny problem związany ze wzrostem zagrożenia narażenia personelu elektrowni. Już sama radioliza wody powoduje powstawanie tlenu i nadtlenku wodoru. Zanieczyszczenia obecne w wodzie używanej jako chłodziwo mogą aktywować się w rdzeniu reaktora oraz zapoczątkowywać i katalizować procesy korozji, dlatego konieczne jest monitorowanie składu chłodziwa reaktorowego1). W zależności od zawartości radionuklidów stosuje się różne metody więcej »

Evaluation of the impact of the ethanol content in gasoline on emissions of non-methane volatile organic compounds from transport vehicles Ocena wpływu zawartości etanolu w benzynach silnikowych na emisję nie-metanowych lotnych związków organicznych z pojazdów transportowych - DOI:10.15199/62.2016.5.28

Marcin Ślęzak Wojciech Gis Paweł Kruczyński

A review, with 14 refs., of EU requirements for gasoline volatility and result of studies on Et-contg. gasoline vapor emission. Podano obecne wymagania na lotność benzyny w okresie letnim, przejściowym i zimowym. W literaturze podaje się, że zwiększenie prężności par benzyny spowodowane dodatkiem etanolu w ilości 4,7 oraz 9,7% wpływa na emisję NMVOC (non-methane volatile organic compounds) w teście SHED (sealed house for evaporative determination). Na podstawie analizy literatury stwierdzono, że dodatek etanolu w ilości ok. 10% (benzyna E10) nie powoduje przekroczenia dopuszczalnych granic emisji par paliwa w teście SHED. Zawartość nie-metanowych lotnych związków organicznych NMVOC w benzynach silnikowych wpływa w istotny sposób na ich emisję do atmosfery1). Dodatek etanolu do benzyny silnikowej zwiększa zawartość NMVOC w tej benzynie oraz ich emisję do atmosfery. Szczególnie dużą wagę przywiązuje się do problemu smogu fotochemicznego, którego występowaniu sprzyja emisja związków NMVOC przyczyniających się tworzeniu ozonu. Podstawą prawną ochrony środowiska przed ozonem jest w Unii Europejskiej dyrektywa2). W dyrektywie tej VOC (volatile organic compounds) oznaczają wszystkie związki organiczne pochodzące z antropogenicznych i biogenicznych źródeł, inne niż metan, które są zdolne do produkowania utleniaczy fotochemicznych w reakcjach z tlenkami azotu w obecności światła słonecznego. Prekursorami ozonu są substancje mające udział w tworzeniu ozonu w warstwie przyziemnej. Przyjmuje się, że prekursorami ozonu są przede wszystkim tlenki azotu i VOC. Zdolność do tworzenia ozonu przez substancje chemiczne charakteryzują: potencjał tworzenia ozonu OFP (ozone-forming potential) oraz aktywność jednostkowa tworzenia ozonu SR (specific activity)3, 4). SR to stosunek masy tworzoneg więcej »

Hybrid composite materials of a polymer matrix reinforced with fibers. Mechanical and ballistic properties Hybrydowe materiały kompozytowe o osnowie polimerowej wzmacniane włóknami. Właściwości mechaniczne i balistyczne - DOI:10.15199/62.2016.5.25

Michał Gmitrzuk Zbigniew Smoczyński Marek Szudrowicz

Hybrid polymer-matrix composites were made by vacuum resin transfer molding of an epoxy resin and glass/carbon and glass/aramide reinforcement fabrics. The composites were studied for mech. strength at variable temp. from -40°C to 50°C, and ballistic resistance by the fragment std. projectile (1.1 g). The properties of the hybrid polymer composites were compared with the properties of the polymer composite plates made of only one type of reinforcement (glass fiber fabric or carbon fabric). The hybrid composites may be used for ballistic purposes. Przedstawiono wyniki badań hybrydowych kompozytów polimerowych wykonanych metodą VARTM (vacuum-assised resin transfer molding) na bazie żywicy epoksydowej ze wzmocnieniem w układzie tkanin: szklana-węglowa i szklana-aramidowa. Materiał poddano badaniom wytrzymałościowym w zmiennych temp.: -40, 20 i 50°C oraz badaniom odporności balistycznej, V50, standardowym odłamkiem o masie 1,1 g. Właściwości hybrydowych kompozytów polimerowych porównano z właściwościami polimerowych płyt kompozytowych z jednym rodzajem wzmocnienia: tkaniną szklaną lub tkaniną węglową. Zwiększające się wymagania stawiane konstrukcjom wymuszają m.in. stosowanie nowych materiałów. Do grupy takich materiałów można zaliczyć kompozyty o osnowie polimerowej wzmacniane włóknami, których właściwości można zmieniać w zależności od funkcji, jakie mają spełniać wykonane z nich elementy. Kombinacja małej masy z bardzo dobrymi właściwościami mechanicznymi spowodowała, że kompozyty polimerowe zbrojone włóknami znalazły zastosowanie w wymagających aplikacjach konstrukcyjnych, takich jak lotnictwo cywilne, przemysł motoryzacyjny i przemysł zbrojeniowy. Nowoczesne kompozyty polimerowe wzmocnione włóknami szklanymi, węglowymi lub aramidowymi pozwalają na zmniejszenie masy pojazdów opancerzonych poprzez zastąpienie stopów metali równie wytrzymałymi i zarazem lżejszymi kompozytami. Kompozyty łączą wytrzymałość i sztywność włóki więcej »

Impact of fuel vapor pressure on emissions of non-methane volatile organic compounds from transport vehicles Wpływ prężności par benzyny na emisję nie-metanowych lotnych związków organicznych z pojazdów transportowych - DOI:10.15199/62.2016.5.27

Stanisław Kruczyński Marcin Ślęzak Wojciech Gis

A review, with 12 refs., of sources of gas emissions (non combusted fuel components, fuel vapors during storage and tankage). Scharakteryzowano źródła emisji NMVOC (non-methane volatile organic compound) począwszy od rafinerii poprzez bazy paliw do stacji paliw oraz źródła tej emisji w samym pojeździe samochodowym. Podano obecne wymagania na lotność benzyny w okresie letnim, przejściowym i zimowym. Oceniono wpływ zwiększenia prężności par benzyny z 60 do 69 kPa na emisję NMVOC w teście SHED (sealed house for evaporative determination) i w procesie tankowania pojazdu na stacji paliw. Lotne związki organiczne VOC (volatile organic compounds) to grupa związków1), które (i) z łatwością przechodzą w postać pary lub gazu, (ii) charakteryzują się wysoką prężnością par i niską rozpuszczalnością w wodzie, oraz (iii) których temperatura wrzenia pod normalnym ciśnieniem mieści się w zakresie 50-250°C. VOC występują jako produkty uboczne w wielu procesach przemysłowych, są emitowane przez transport drogowy i stanowią źródło zanieczyszczeń środowiska. Dyrektywy2, 3) transponowane rozporządzeniem w sprawie standardów emisyjnych z instalacji4) definiują VOC jako każdy związek organiczny, który w temp. 293,15 K ma prężność par nie mniejszą niż 0,01 kPa, lub posiada analogiczną lotność w szczególnych warunkach użytkowania. VOC oznacza każdy związek zawierający co najmniej 1 atom węgla i 1 lub większą liczbę atomów wodoru, halogenów, tlenu, siarki, fosforu, krzemu lub azotu, z wyjątkiem tlenków węgla i węglanów lub diwęglanów nieorganicznych. Szczególnie duże znaczenie ma wtórne zanieczyszczenie substancjami powstającymi w wyniku reakcji chemicznych, jakie zachodzą w środowisku z udziałem VOC. W taki sposób powstaje np. ozon troposferyczny. Przyjmuje się, że prekursorami ozonu są przede wszystkim tlenki azotu i VOC, a ich listę zamieszczono w dyrektywie5). Na rys. 1 przedstawiono dane dotyczące całkowitej emisji NMVOC (non methane volatile więcej »

Industrial crystallization of ammonium sulfate from its solution after flue gas desulfurization with ammonia water Krystalizacja przemysłowa siarczanu amonu z roztworu po odsiarczaniu spalin metodą amoniakalną - DOI:10.15199/62.2016.5.11

Piotr M. Synowiec Barbara Bunikowska

Przedstawiono rozwiązanie procesu krystalizacji siarczanu amonu z odpadowego roztworu po odsiarczaniu spalin metodą absorpcji w wodzie amoniakalnej. Według technologii, w sposób ekonomicznie uzasadniony z produktu procesu odsiarczania wytwarza się nawóz mineralny o średniej wielkości ziarna równej 0,5 mm, spełniający wymagania Dyrektywy Europejskiej. Zaproponowane rozwiązanie wykorzystano z powodzeniem, po raz pierwszy w Europie, w jednym z zakładów przemysłowych w Polsce, w instalacji o wydajności siarczanu amonu 60 tys. t/r. Dane kinetyczne procesu krystalizacji w skali przemysłowej porównano z wynikami badań laboratoryjnych.An industrial process for (NH4)2SO4 crystn. from the soln. after NH3 water flue gas desulfurization was presented. The fertilizer produced (average grain size of 0.5 mm) meets the requirements of the European Union. The prodn. was successfully implemented in Poland (60 Gg/yr). An industrial use of a spent liquid from ammonia water flue gas desulfurization (FGD) was based on crystallization of ammonium sulfate (AS) from its solution (Fig. 1). The first description of practical use of the FGD technology with of ammonia water was presented in the seventies of the past century and is known as a Walther method. In the eighties Krupp Uhde Company (Lurgi-Lentjes-Bischoff 2002)1) designed 2 commercial size plants in the former West Germany basing on this method. The spent liquid generated in the FGD absorption unit (ammonium sulfate solution) was processed by crystallization. Promising results were achieved during the tests. Unfortunately, for the unknown reasons, the technology was not transferred to other FGD plants. 954 95/5(2016) Przedstawiono proces krystalizacji siarczanu amonu metodą amoniakalną zastosowany do utylizacji roztworu po odsiarczaniu spalin ze spalania węgla. Schemat blokowy przerobu płynu po absorpcji na krystaliczny siarczan amonu przedstawiono na rys. 1. The ammonium sulfate is a cheap więcej »

Inorganic scale deposits in oil and gas production. Part 1. Introduction. Reasons, problems and solutions Osady nieorganiczne w procesach wydobycia ropy i gazu. Cz. I. Wprowadzenie. Przyczyny, problemy i rozwiązania - DOI:10.15199/62.2016.5.12

Wojciech Mazela Michał Pajda

A review, with 27 refs., of characteristics and methods for removal of inorg. deposits. Wytrącanie się osadów nieorganicznych jest jednym z podstawowych problemów występujących w procesie wydobywania ropy naftowej i gazu ziemnego. Tworzące się osady ograniczają przepływ płynów w złożu i odwiercie oraz utrudniają procesy produkcyjne. Niektóre rodzaje osadów mogą być usuwane chemicznie lub metodami mechanicznymi. Jednak najskuteczniejsza metoda, pozwalająca na ograniczenie lub wyeliminowanie problemu tworzenia się osadów, polega na stosowaniu odpowiednich inhibitorów. W pracy omówiono przyczyny tworzenia się osadów, ich rodzaje, metody usuwania powstałych osadów oraz stosowane rozwiązania prewencyjne. Wytrącanie się osadów nieorganicznych jest jednym z podstawowych problemów występujących w procesie wydobywania ropy naftowej i gazu ziemnego. Celem pracy było zwięzłe ujęcie najważniejszych zagadnień z tym związanych, takich jak przyczyny występowania osadów, miejsca najbardziej wrażliwe na ich obecność, skład chemiczny osadów, skutki ich gromadzenia się w złożu i instalacji wydobywczej, a także omówienie najważniejszych metod usuwania oraz inhibitowania powstawania osadów. Osady mogą odkładać się w złożu, w strefie przyodwiertowej, w perforacjach, w rurociągach, na zakończeniach urządzeń wydobywczych oraz na ich powierzchni, np. na urządzeniach separujących. Tworzenie się osadów może prowadzić do zmniejszania przepuszczalności złoża, utrudnienia przepływu płynów w rurach wydobywczych, uszkodzenia aparatury wydobywczej oraz do wielu innych, generujących wysokie koszty, problemów związanych z eksploatacją złoża1). Wykonanie odwiertu i rozpoczęcie wydobycia kopalin powoduje zakłócenie stanu równowagi złoża. Zmiany temperatury oraz ciśnienia sprzyjają wytrącaniu się różnych osadów. W wyniku zmian ciśnienia mogą wytrącać się osady siarczanowe oraz węglanowe w dolnej części odwiertu, jak również w całej jego przestrzeni. Podobnie więcej »

Konference - 18. Międzynarodowe Targi Analityki i Technik Pomiarowych EuroLab

Anna Jechna

W dniach 12-14 kwietnia br. w Centrum Targowo-Kongresowym MT Polska w Warszawie odbyły się 18. Międzynarodowe Targi Analityki i Technik Pomiarowych EuroLab oraz 5. Międzynarodowe Targi Techniki Kryminalistycznej CrimeLab. Podczas tych Targów 140 wystawców z Chin, Czech, Danii, Francji, Hiszpanii, Holandii, Litwy, Niemiec, Polski, Szwajcarii, Ukrainy, USA, Wielkiej Brytanii i Włoch zaprezentowało innowacyjną ofertę rozwiązań niezbędnych do pracy w laboratoriach w sektorze analityki chemicznej, biotechnologii i Life Science, metrologii i kontroli jakości, diagnostyki laboratoryjnej, nanotechnologii, materiałoznawstwa oraz techniki kryminalistycznej. W ciągu 3 dni Targi odwiedziło niemal 6000 osób. Była to wyjątkowa okazja dla profesjonalistów w branży laboratoryjnej i kryminalistycznej do rozmów, wymiany doświadczeń i spotkania z autorytetami z czołowych jednostek akademickich i instytucji państwowych. Podczas otwarcia Pani Urszula Potęga, prezes zarządu MT Targi Polska, organizatora Targów, powitała wszystkich zgromadzonych gości, wystawców oraz zwiedzających i krótko opowiedziała o tegorocznej edycji, która osiągnęła właśnie pełnoletniość. Oficjalnego otwarcia dokonał prof. dr hab. Leszek Sirko, podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, który w imieniu Jarosława Gowina, wiceprezesa Rady Ministrów oraz Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, podziękował za zaproszenie i podkreślił jak ważne jest zacieśnianie współpracy między nauką i przemysłem. Zaznaczył, że MNiSW podejmuje działania, aby upraszczać przepisy i wspiera wszelkie inicjatywy, które mogą taką współpracę ułatwiać. Prof. dr hab. Paweł Rowiński, wiceprezes Polskiej Akademii Nauk, w swoim przemó więcej »

KONFERENCJE Materiały węglowe i kompozyty polimerowe

Jerzy Polaczek

W dniach 20-22 kwietnia 2016 r. w Pensjonacie Jawor w Ustroniu-Jaszowcu odbyła się już IX Konferencja Naukowo-Techniczna z cyklu "Materiały węglowe i kompozyty polimerowe", zorganizowana przez Polskie Towarzystwo Węglowe, Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników oraz Sekcję Węglową Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego. Otwarcia Konferencji dokonał prof. dr hab. inż. Stanisław Błażewicz z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Węglowego, oraz prof. dr hab. inż. Anna Boczkowska z Politechniki Warszawskiej, wiceprzewodnicząca Komitetu Organizacyjnego Konferencji. Pierwszej sesji przewodniczył prof. S. Błażewicz. W pierwszym referacie prof. dr hab. Marta Błażewicz z AGH dokonała interesującego przeglądu zastosowań nanoform węgla w inżynierii biomateriałów. Implanty pokryte warstwami węgla pirolitycznego lub diamentopodobnego znalazły zastosowanie w kardiochirurgii, okulistyce i stomatologii. Charakteryzują się one unikatową atrombogennością i stosowane są do pokrycia zastawek lub stentów wieńcowych. Rozwój nanotechnologii spowodował nowe możliwości zastosowania węgla w terapii i diagnostyce medycznej. Nanomateriały węglowe wykorzystywane są jako przedmiot modyfikacji (nośniki leków, sensory) lub jako modyfikatory materiałów polimerowych, metalicznych lub ceramicznych (nanokompozyty polimerowe, warstwy na powierzchniach metali). Nanoformy węgla ułatwiają regenerację tkanki kostnej i chrzęstnej oraz regenerację nerwów obwodowych. Z pracami AGH z tego zakresu można zapoznać się sięgając do prac publikowanych przez współpracowników prof. M. Błażewicz (np. E.Stodolak-Zych i współpr., Acta Phys. Polon. 2012, 121, nr 2, 518; A. Benko i współpr., J. Materials Sci. Materials Med. 2015, 26, nr 11 (specjalny 262), 1; E. Długoń i współpr., Bull. Materials Sci. 2015, 38, nr 5, 1339). W kolejnym referacie prof. A. Boczkowska przedstawiła wpływ nanorurek węgl więcej »

Kształcenie kadr na potrzeby technologii chemicznej. Wnioski z dyskusji panelowej w czasie obrad 8. Kongresu Technologii Chemicznej - DOI:10.15199/62.2016.5.2

Jerzy Lis Henryk Galina Jan Zawadiak Andrzej Sobkowiak

Nawiązując do tradycji Kongresów Technologii Chemicznej, również podczas 8. Kongresu, który obradował w Rzeszowie w 2015 r., podjęto tematykę edukacji w zakresie technologii chemicznej. Tym razem organizatorzy zaplanowali spotkanie w formie dyskusji panelowej z udziałem osób zajmujących się kształceniem kadr dla przemysłu w uczelniach oraz przedstawicieli pracodawców z przemysłu chemicznego. Moderatorem dyskusji panelowej był prof. dr hab. inż. Jerzy Lis, a wystąpienia wprowadzające przedstawili: prof. dr hab. inż. Jacek Lubczak (Politechnika Rzeszowska), dr hab. inż. Paweł Pasierb, prof. AGH, prof. dr hab. inż. Jolanta Sokołowska (Politechnika Łódzka) i prof. dr hab. inż. Jan Zawadiak. Prelegenci w swoich wystąpieniach wprowadzających przedstawili specjalizacje oferowane na reprezentowanych przez nich Wydziałach (na kierunku studiów technologia chemiczna), zwracając uwagę na ich specyfikę omówili programy kształcenia, a także na bazie doświadczeń własnych i swoich macierzystych wydziałów przedstawili opinie na temat przygotowywania kadr dla przemysłu chemicznego. Na Wydziale Chemicznym Politechniki Rzeszowskiej (WCh PRz), w ramach kierunku technologia chemiczna studenci na I i II stopniu kształcenia mają do wyboru takie bloki specjalnościowe, jak analiza chemiczna w przemyśle i środowisku, inżynieria chemiczna i bioprocesowa, technologia organiczna i tworzywa sztuczne oraz technologia produktów leczniczych i, dodatkowo, na studiach II stopnia inżynieria materiałów polimerowych. Prof. J. Lubczak podkreślił zalety prowadzonego na więcej »

Membrane processes in treatment of flowback fluid from hydraulic fracturing of shale gas formations Procesy membranowe w zagospodarowaniu płynu powrotnego ze szczelinowania hydraulicznego złóż gazu z łupków - DOI:10.15199/62.2016.5.10

Anna Kowalik-Klimczak Maciej Szwast Paweł Gierycz

A review, with 40 refs., of methods for desalination by reverse osmosis, nanofiltration, forward osmosis, electrodialysis and membrane distillation. The combined system of nanofiltration and reverse osmosis was recommended for practical use. Po przeanalizowaniu danych dotyczących szczelinowania hydraulicznego złóż gazu z łupków stwierdzono, że ze względu na zasolenie płynów powrotnych znacznie przekraczające najwyższe dopuszczalne wartości dla oczyszczonych ścieków przemysłowych, konieczne jest ich odsalanie. Przeanalizowano możliwości wykorzystania procesów membranowych do odsalania płynów powrotnych po szczelinowaniu hydraulicznym złóż gazu z łupków. Na podstawie doniesień literaturowych stwierdzono, że wykorzystanie układów procesów membranowych pozwala na odsolenia płynu powrotnego do poziomu umożliwiającego jego ponowne wykorzystanie. Jednak z punktu ekonomicznego zasadne wydaje się być stosowanie tylko układu nanofiltracja (NF) z odwróconą osmozą (RO). Ponadto niezbędne jest wstępne oczyszczanie płynu powrotnego polegające na usunięciu zawiesiny i substancji organicznych do poziomu, który umożliwi jego odsolenie w procesach NF i RO. Zgodnie ze strategią energetyczną Polski konieczne staje się inwestowanie w nowe źródła energii, takie jak energia z biomasy, energia wiatrowa i energia wodna, a także poszukiwanie nowych źródeł energii, zgodnie z polityką dywersyfikacji energii, mającą na celu poprawę bezpieczeństwa energetycznego Kraju. Jednym z dostępnych i najczystszych źródeł energii jest gaz ziemny. Spalanie gazu ziemnego nie emituje tak znacznych ilości niebezpiecznych odpadów, w tym cząstek stałych. Postęp technologii wydobycia i obniżenie jej kosztów spowodowały możliwość sięgnięcia po nowe, pomijane do tej pory zasoby gazu ziemnego, w tym głównie gazu występującego w formacjach skał łupkowych. Gaz z łupków to jeden z trzech rodzajów gazu ze złóż niekonwencjonalnych, uzyskiwany z położonych głęboko pod ziemią więcej »

Modernization of the control system to reduce a risk of severe accidents during non-pressurized ammonia storage Modernizacja układu sterowania w celu redukcji ryzyka poważnych awarii bezciśnieniowego przechowywania amoniaku - DOI:10.15199/62.2016.5.29

Waldemar Samociuk Zbigniew Krzysiak Marek Szmigielski * Janusz Zarajczyk Zbigniew Stropek Krzysztof Gołacki Grzegorz Bartnik Anna Skic Aleksander Nieoczym

Methodology of the risk assessment was presented on the basis of the failure of the control system of a tank with 1 or 2 liq. level sensors. Przeprowadzono analizę zmniejszenia ryzyka wystąpienia awarii w instalacji przechowywania bezciśnieniowego amoniaku przez modernizację układu sterowania w zakładzie zobowiązanym do spełnienia kryteriów ZDR (zakład dużego ryzyka). Zaprezentowano metodę obejmującą analizę ryzyka awarii oraz ocenę jej występowania. Jako zagrożenie uwzględniono niekontrolowany wypływ ciekłego amoniaku spowodowany awarią układu sterowania. Omówiono modyfikacje w układzie sterowania poprawiające bezpieczeństwo funkcjonowania instalacji. Synteza amoniaku była jednym z epokowych dokonań przemysłu chemicznego w XX w.1). Rozpoczęła się jego "kariera" jako medium chłodzącego lub substratu w licznych syntezach (nawozy sztuczne, kwas azotowy, syntetyczne żywice i włókna oraz materiały wybuchowe i hydrazyna)1, 2). Jednakże wielkotonażowe, przemysłowe wykorzystanie amoniaku niesie ze sobą zagrożenia, ponieważ jest on substancją trującą, żrącą i palną, i z tego powodu stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi, a także dla środowiska przyrodniczego3, 4). W związku z tym pojawiła się konieczność wypracowania takich mechanizmów (prawnych, technicznych i logistycznych), które zabezpieczą przed tym zagrożeniem. Projektowanie i wykonywanie instalacji przemysłowych wykorzystujących amoniak musi uwzględniać warunki zapewniające ich bezpieczne funkcjonowanie5, 6). Dotyczy to w szczególności tych procesów przemysłowych, w których występują zagrożenia awariami z istotnym negatywnym oddziaływaniem na zdrowie i życie ludzi oraz na środowisko. Aby zminimalizować liczbę awarii opracowany został system prawny (składający się z przepisów krajowych i międzynarodowych), który muszą stosować przedsiębiorstwa. Jedną z krajowych regulacji jest rozporządzenie ministra gospodarki z dnia 10 października 2013 r. w sprawie rodzajów i ilości więcej »

Natural surfactants in modern cosmetic preparations of shower gel type Naturalne surfaktanty w nowoczesnych preparatach kosmetycznych typu żel pod prysznic - DOI:10.15199/62.2016.5.3

Otmar Vogt Jan Ogonowski

Six mild shower gels were prepd. by addn. of about 18.5% of surfactants which included 0-2.52% of Saponaria officinalis root extract and studied for rheol., washing and foaming properties and surface tension. The gels were pseudo plastic, non-Newtonian, shear-thinning fluids. Their viscosity decreased with increasing the shear rate. The surface tensions of their 1% aq. solns. were 25.81-27.69 mN/m. The foaming and washing properties were similar to the same properties of com. shower gels available on the market. Przedstawiono wyniki badań właściwości reologicznych, tensjometrycznych, myjących oraz pianotwórczych łagodnych żeli pod prysznic. Badane żele zawierały ok. 18,5% surfaktantów, w tym 0-2,52% ekstraktu z korzenia mydlnicy lekarskiej. Zaproponowana receptura jest zgodna z wymaganiami określonymi w standardach COSMOS. Otrzymane żele to ciecze pseudoplastyczne, nienewtonowskie, rozrzedzane ścinaniem. Ich lepkość maleje wraz ze wzrostem prędkości ścinania. Napięcie powierzchniowe 1-proc. wodnych roztworów otrzymanych żeli wynosi 25,81-27,69 mN/m, a ich właściwości pianotwórcze i myjące są porównywalne z właściwościami żeli pod prysznic dostępnych w handlu. Stosowanie kosmetyków o znaczeniu medycznym, zdobniczym i obrzędowym datuje się na ok. 4000 r. p.n.e. Wykazano to w badaniach archeologicznych przeprowadzonych na terenach zamieszkiwanych przez Sumeryjczyków, Babilończyków, Hebrajczyków i Egipcjan1, 2). Kosmetyki tego okresu były wytwarzane na bazie naturalnych składników mineralnych oraz pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, dostępnych w rejonie zamieszkiwania danej społeczności. Świat roślin był głównym źródłem pozyskiwania składników aktywnych do produkcji kosmetyków aż do momentu odkrycia metod otrzymywania syntetycznych substancji o podobnych właściwościach3). Śledząc rozwój cywilizacji, można zauważyć, że przy stosowaniu kosmetyków często popadano z jednej skrajności w drugą. Wystarczy porównać okres starożyt więcej »

Od redakcji

Andrzej Jan Szyprowski

W poprzednim moim felietonie zreferowałem Czytelnikom dwa krytyczne artykuły nt. stanu polskiej nauki. Kolejny taki artykuł opublikowało czasopismo Fakty Magazyn Gospodarczy (nr 2, marzec/kwiecień 2016, str. 8-10). Omówiono w nim tezy raportu Najwyższej Izby Kontroli, opublikowanego w październiku 2015 r., a dotyczącego wyników kontroli NIK w instytutach naukowo-badawczych. Główna teza raportu jest taka, że instytuty nie wykorzystują swojego potencjału badawczego i choć liczba opatentowanych przez nie wynalazków wzrosła dwukrotnie, to tylko ok. 20% znalazło praktyczne zastosowanie. Instytutów naukowo-badawczych jest w Polsce 115, mamy też 70 instytutów Polskiej Akademii Nauk i 755 jednostek naukowych szkół wyższych, poddawanych ocenie parametrycznej. Instytuty działające w obszarze nauk ścisłych i technicznych stanowią 58% instytutów, te zajmujące się naukami o życiu to 34%, a inne 8% (nauki humanistyczne i społeczne). Instytuty są nadzorowane przez właściwych ministrów. Ministerstwo Gospodarki nadzoruje najwięcej, bo aż 53 instytuty, inne resorty nadzorują od 1 do 16 instytutów. NIK w ramach kontroli zbadał szczegółowo 8 instytutów, a 107 poddał ankietyzacji. Instytuty uzyskują dziś więcej patentów niż kilka lat temu. W latach 2010-2013 82 instytuty uzyskały 1290 patentów, 37 instytutów PAN otrzymało 155 patentów, a jednostki badawcze 45 uczelni ponad 2300 patentów. Bardzo niewielki jest udział patentów zagranicznych, uzyskano ich zaledwie 11, a 5 instytutów w badanym okresie nie uzyskało żadnego patentu. NIK stwierdził, że patenty tylko w niewielkim stopniu są wykorzystywane praktycznie: z 226 wynalazków praktyczne wykorzystano zaledwie ok. 20%. Najlepiej wygląda to w Instytucie Ciężkiej Syntezy Organicznej "Blachownia", który wdrożył 40 wynalazków. Instytuty badawcze na tle innych jednostek organizacyjnych polskiej nauki wykazują najwyższą efektywność wdrażania wynalazków. Ins więcej »

PERSONALIA

Dr Wojciech WARDACKI został 7 kwietnia 2016 r. powołany przez Radę Nadzorczą Spółki na prezesa zarządu Grupy Azoty Zakłady Chemiczne Police SA. Pan W. Wardacki w 1983 r. ukończył studia na Wydziale Inżynieryjno-Ekonomicznym Transportu Politechniki Szczecińskiej, gdzie następnie uzyskał stopień doktora nauk ekonomicznych. Pełnił funkcję posła na Sejm I kadencji z listy Kongresu Liberalno- Demokratycznego, do którego należał do 1993 r. Następnie przeszedł do Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, a od 2004 r. jest związany z Prawem i Sprawiedliwością, z list którego ubiegał się o mandat posła do Parlamentu Europejskiego. Doświadczenie zawodowe: w latach 2010-2014 prowadził własną działalność gospodarczą z zakresu doradztwa gospodarczego i lobbingu, w latach 2006-2008 był członkiem zarządu Grupy Ciech SA, w latach 2005-2006 był prezesem zarządu i dyrektorem generalnym Zakładów Chemicznych Zachem SA, w latach 1996-2005 pełnił funkcję dyrektora ds. administracyjno- finansowych oraz szefa administracyjno- ekonomicznego w Goleniowskich Fabrykach Mebli Kollektion WIM Sp. z o.o., w latach 1995-1996 był wykładowcą w Wyższej Szkole Administracji Publicznej w Szczecinie, w latach 1994-1996 prowadził Pracownię Analiz i Badań Marketingowych w Szczecinie, w latach 1989-1990 był pracownikiem naukowym na Uniwersytecie Kolońskim w Kolonii (Niemcy), a w latach 1983-1995 pracował na stanowisku adiunkta w Instytucie Ekonomiki Transportu Uniwersytetu Szczecińskiego. Zasiadał także w Radach Nadzorczych takich spółek, jak Zakłady Chemiczne Police SA, Bank Ochrony Środowiska SA, Zakłady Chemiczne Zachem SA, Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych Sp. z o.o., Soda Mątwy SA, Janikosoda SA, Transclean Sp. z o.o. oraz Polskie Koleje Państwowe SA. wnp.pl, 7 kwietnia 2016 r. Mgr Anna ZARZYCKA- RZEPECKA dnia 7 kwietnia 2016 r. została powołana przez Radę Nadzorczą Spółki na stanowisko wiceprezesa Grupy Azoty Zakłady Chemiczne Police S więcej »

Polskie firmy chemiczne w Internecie Część LXXIV U

Unico Sp. z o.o. Informatyczne Systemy Przemysłowe ul. Czerwińskiego 6 40-123 Katowice tel.: (32) 25 39 739 biuro@unico.com.pl http://unico.com.pl Unicom International Sp. z o.o. ul. Towarowa 22 wejście E 00-839 Warszawa tel.: (22) 620 05 09 fax: (22) 890 72 68 info@unicom.com.pl www.unicom.com.pl Uni-Export Instruments Polska ul. L więcej »

Polymer nanocomposites as new adsorbents of dyes from the liquid phase Nanokompozyty polimerowe jako nowe adsorbenty barwników z fazy ciekłej - DOI:10.15199/62.2016.5.14

Magdalena Ptaszkowska-Koniarz Joanna Gościańska Robert Pietrzak

A polymer-matrix nanocomposite was synthesized by polycondensation of resorcinol and CH2O, functionalized with MeNH2, modified by impregnation with CuCl2-2H2O, characterized by low-temp. N2 adsorption, studied for acidic and basic functional groups on the surface and then used as an adsorbent of the sunset yellow FCF and rhodamine B dyes from their aq. solns. The adsorption capacities of the materials increased with increasing the initial dye concns. The modified composite was the most efficient adsorbent of the dyes. Nanokompozyt polimerowy (K) zsyntezowano przez polikondensację rezorcyny i formaldehydu. Powierzchnia K została sfunkcjonalizowana metyloaminą. Dodatkowo czysty i modyfikowany materiał impregnowano dwuwodnym chlorkiem miedzi(II). Właściwości powierzchni nanokompozytów scharakteryzowano za pomocą niskotemperaturowej adsorpcji azotu. Zawartość tlenowych grup funkcyjnych, zarówno kwasowych, jak i zasadowych, na powierzchni materiałów określono stosując metodę Boehma. Wszystkie otrzymane kompozyty zostały zastosowane w procesie adsorpcji barwnika azowego (żółcieni pomarańczowej FCF) oraz barwnika fluorescencyjnego (rodaminy B) z roztworów wodnych. Zbadano wpływ czasu kontaktu i stężenia początkowego adsorbatów na właściwości adsorpcyjne uzyskanych kompozytów. Zaobserwowano, że pojemności sorpcyjne badanych materiałów względem barwników zwiększają się wraz ze wzrostem początkowych stężeń związków barwnych. Wyniki pokazały, że najskuteczniejszym adsorbentem żółcieni pomarańczowej FCF oraz rodaminy B jest próbka modyfikowana zarówno metyloaminą, jak i chlorkiem miedzi( II) (Cu/K-MA). Wiele branż przemysłu, w tym branże chemiczna, tekstylna i kosmetyczna, spotyka się z problemem oczyszczania ścieków z różnego typu zanieczyszczeń1). Przykładem takich związków są często trudno ulegające biodegradacji barwniki. Ze względu na ich dobrą rozpuszczalność w wodzie i toksyczność wymagają one szybkiego usuwania ze więcej »

Practical issues on modelling of chemical processes in porous catalyst pellets Praktyczne zagadnienia modelowania procesów chemicznych w porowatych ziarnach katalizatora - DOI:10.15199/62.2016.5.30

Dominika Boroń Katarzyna Bizon Bolesław Tabiś

Changes of concns. and temps. in processes for exothermic hydrogenation of PhH and oxidn. of SO2, carried out on the catalyst pellets of (0.35-8.0)∙10-3 m in diams. were computer simulated by using a heterogeneous model. The simulation results were used to verify the literature criteria enabling choice of a simplified math. model for a description of the processes. Przedstawiono praktyczne zagadnienia związane z ilościowym opisem procesów chemicznych przebiegających w ziarnach katalizatorów porowatych. Analizowano poprawność założeń przyjmowanych do matematycznego modelowania takich procesów i do obliczeń technologicznych. Dokonano oceny jednorodności pól stężeń i temperatury w katalizatorach porowatych na podstawie dwóch procesów egzotermicznych. Wykazanie jednorodności stężeń i temperatur w ziarnie kontaktu lub braku zewnętrznych oporów wnikania masy i ciepła umożliwia dobór odpowiednio uproszczonego modelu warstwy zarówno katalizatora stacjonarnego, jak i złoża fluidalnego. We współczesnym przemyśle chemicznym kataliza heterogeniczna jest powszechnie stosowana w wielu ważnych syntezach organicznych i nieorganicznych, w reakcjach utleniania i uwodorniania, w krakingu katalitycznym i in. Opracowanie nowych katalizatorów oraz analiza ich właściwości jest kluczowym zadaniem w wielu ośrodkach badawczych1-4). Poza badaniami typowo doświadczalnymi ważną rolę w rozwoju technologii i inżynierii chemicznej odgrywają prace teoretyczne nad modelowaniem i symulacją procesów kontaktowych w pojedynczych ziarnach katalizatorów i w reaktorach kontaktowych. Prace takie mają na celu dobór optymalnych warunków procesu i z reguły wiążą się ze znacznym nakładem zaawansowanych obliczeń. Powszechnie korzysta się z doświadczeń zarówno inżynierów praktyków, jak i specjalistów od analizy teoretycznej takich procesów. Liczna grupa ważnych technologicznie procesów katalitycznych przebiega w układzie dwufazowym gaz-ciało stałe z udziałem kata więcej »

Process for production of a urea superphosphate fertilizer under continuous feeding of raw materials Technologia wytwarzania nawozu typu superfosfatu mocznikowego w systemie ciągłego dozowania surowców - DOI:10.15199/62.2016.5.21

Sebastian Schab Andrzej Biskupski Piotr Rusek

An industrial process for prodn. of urea-superphosphate fertilizer was improved to be carried out in a continuous manner. Urea and raw phosphate are pulped in concd. H2SO4. The resulting sludge is granulated, dried, classified, cooled and stored. Przedstawiono nową technologię produkcji granulowanych nawozów azotowo-fosforowych typu USP (urea-superphosphate) umożliwiającą wytwarzanie produktu w sposób ciągły (bez konieczności dojrzewania półproduktu). W procesie zachodzi rozkład surowców fosforowych roztworem mocznika w kwasie siarkowym przy wyższej zawartości wody w układzie reakcyjnym niż w znanych dotychczas rozwiązaniach technologicznych. Przedstawiono schemat blokowy instalacji oraz zalecane parametry procesowe. Dodatek mocznika do stałych nawozów wieloskładnikowych stwarza możliwości zwiększenia zawartości składników pokarmowych w nawozach. Ponadto wkomponowanie mocznika w układ kilku substancji o charakterze nawozowym umożliwia wzrost jego efektywności plonotwórczej. W przeszłości podejmowano różne próby uruchamiania produkcji nawozów wieloskładnikowych zawierających mocznik. Do tego typu przedsięwzięć należy zaliczyć próby wytwarzania nawozów wieloskładnikowych z wykorzystaniem superfosfatów i mocznika. Działania takie były prowadzone przez różne firmy i do lat dziewięćdziesiątych XX w. polegały głównie na wykorzystaniu półproduktów (superfosfatów i stałego mocznika), a także związków magnezu do wytwarzania nawozów typu NP i NPK. Próby te przynosiły na ogół niezadowalające rezultaty, gdyż superfosfaty zawierają duże ilości wody, która uwalnia się w wyniku reakcji mocznika z hydratami siarczanu i fosforanu wapnia, a także wskutek silnej zależności rozpuszczalności od temperatury, co powoduje upłynnianie granulowanych mieszanin1). Upłynnianie tych mieszanin wskutek oddziaływania mocznika wymusza stosowanie niekorzystnych ekonomicznie i kłopotliwych technicznie rozwiązań poszczególnych etapów procesu wytwarzania nawo więcej »

Properties of activated carbon with varying shape obtained by steam treatment of carbonaceous precursor Właściwości węgli aktywnych o różnych kształtach ziaren, wytwarzanych w reakcji karbonizatu węglowego z parą wodną - DOI:10.15199/62.2016.5.23

Bronisław Buczek

Cylindrical and annual carbonaceous precursors were activated by partial steam or CO2 gasification. Micropore and mesopore structures of the activated C samples with various burn-off were evaluated by N2 adsorption/desorption isotherms. Parameters of the Dubinin-Radushkevich equation were calculated, surface mesopores were detd. by the Dollimore and Heal method, as well as the micropore size distribution from the Horvath-Kawazoe equation. The annular C samples showed a uniform micropore structure and better mech. properties than the cylindrical ones. Rozwinięto strukturę cylindrycznych i pierścieniowych ziaren karbonizatu węglowego w reakcji z parą wodną. Strukturę tę oceniano na podstawie izoterm adsorpcji/desorpcji azotu. Obliczono parametry struktury mikroporowatej z równania Dubinina i Raduszkiewicza, powierzchnię mezoporów metodą Dollimore- ’a i Heala oraz wymiar mikroporów z równania Horvatha i Kawazoe. Wyniki badań tekstury wykazały, że bardziej jednorodną strukturę mikroporowatą i lepsze właściwości mechaniczne wykazują ziarna węgla aktywnego o kształcie pierścieniowym.Proces aktywacji fizycznej prowadzony w celu pozyskania adsorbentów, w tym węgla aktywnego, polega na częściowym zgazowaniu węglowej pozostałości (karbonizatu) za pomocą gazów zawierających w cząsteczce tlen. W procesach prowadzonych na skalę przemysłową najczęściej stosuje się takie gazy utleniające, jak para wodna i ditlenek węgla. Są one tanie i łatwo dostępne. Podczas zgazowania zachodzą głównie reakcje endotermiczne o umiarkowanej szybkości. Para wodna i ditlenek więcej »

Serratia sp. in the PLA and PCL-supporting biodegradation preparations Serratia sp. jako składnik preparatów wspomagających biodegradację PLA i PCL - DOI:10.15199/62.2016.5.9

Katarzyna Janczak Zuzanna Znajewska Olga Narbutt Aneta Raszkowska-Kaczor Grażyna Dąbrowska

Five Serratia sp. bacterial strains were collected from a water treatment plant and a municipal waste dump and used for studying biodegradn. of polylactide (PLA) and polycaprolactone (PCL) films both under lab. conditions and in the bacteria-vaccinated soil (pot expts.). The tensile strength of the PLA decreased after the treatment. The decompn. of PCL was confirmed by electron microscopy. One of the strains used (Serratia sp. IV-111-4) was particularly active in decompn. of the polymers. This strain had a lower survival rate after lyophilization. Its storage stability was comparable to that of freeze-drying bacteria. The strain can be used as a component of microbiol. prepns. to accelerate degradn. of the polymers. Stwierdzono, że pięć szczepów bakteryjnych z rodzaju Serratia w warunkach in vitro jest zdolnych do wzrostu na foliach wykonanych z polilaktydu (PLA) i polikaprolaktonu (PCL). Obecność bakterii powodowała zmiany w strukturze obu badanych tworzyw, co potwierdzono poprzez analizy z wykorzystaniem skaningowej mikroskopii elektronowej. Jeden ze szczepów Serratia sp. IV-111-4 wyizolowany ze składowiska odpadów w największym stopniu wpływał na przyspieszanie procesu degradacji PLA w warunkach in vitro i in vivo. Stwierdzono osłabienie wytrzymałości PLA na rozciąganie i przyspieszenie procesu rozkładu PCL. Szczep ten charakteryzuje się obniżoną przeżywalnością po procesie liofiliza cji i stabilnością podczas przechowywania w porównaniu z bakteriami nieliofilizowanymi. Potencjalnie Serratia sp. IV-111-4 może być wykorzystana jako składnik preparatów mikrobiologicznych stosowanych do przyspieszania procesu degradacji tworzyw polimerowych. Obecnie rynek tworzyw polimerowych jest w dużej mierze ukierunkowany na "zieloną chemię", przyjazną środowisku naturalnemu, w związku z czym opracowywane są materiały zawierające biodegradowalne tworzywa polimerowe1). Materiały takie pod wpływem temperatury, wilgoci i obecności m więcej »

Study on mass transfer during heterogeneous reaction of acid liquids and natural carbonate cores Badania transportu masy podczas heterogenicznej reakcji cieczy kwasujących i naturalnych rdzeni węglanowych - DOI:10.15199/62.2016.5.8

Marek Czupski Piotr Kasza

A review, with 26 refs., of previous studies on effectiveness of acidizing treatment by using a rotating disk app. Carbonate core samples from a domestic oil gas deposit optionally gelled or emulsified with HCl solns. were used. Opisano wpływ, jaki na efektywność zabiegów kwasowania wywiera szybkość reakcji cieczy zabiegowej i skały złożowej, oraz metodykę jej pomiaru za pomocą aparatu "wirujący dysk". Badania zjawiska transportu masy wykonano dla rdzeni pochodzących ze skał węglanowych jednego z krajowych złóż oraz roztworów kwasu solnego, żelowanych i emulgowanych roztworów HCl. Dla emulsji typu kwas w ropie uzyskano znacznie mniejsze wartości współczynników dyfuzji efektywnej niż dla roztworów kwasu solnego. Skuteczność tego typu cieczy zabiegowych została potwierdzona w praktyce na jednym z krajowych złóż zlokalizowanych w formacjach węglanowych (wapienie, dolomity), z którego prowadzone jest wydobycie ropy i gazu. Kwasy są szeroko stosowane do stymulacji złóż ropy i gazu w celu zwiększenia wydobycia węglowodorów. Użyteczność kwasów w zabiegach intensyfikacyjnych wynika z ich zdolności do rozpuszczania zarówno minerałów formacji, jak i innych materiałów w strefie przyodwiertowej, takich jak np. płuczki wiertnicze lub osady1). W formacjach piaskowcowych wykonuje się przede wszystkim zabiegi kwasowania matrycy. Celem takich zabiegów jest zwiększenie przepuszczalności skał złożowych w strefie przyodwiertowej w wyniku powiększenia wymiarów znajdujących się w nich porów i szczelin przez ciecz kwasującą zatłoczoną do złoża pod ciśnieniem mniejszym od ciśnienia szczelinowania. Stosowane są one zarówno do intensyfikacji wydobycia z odwiertów już eksploatowanych, jak i wywołania produkcji z odwiertów nowo odwierconych. Odwierty ropne i gazowe udostępniające formacje węglanowe mogą być stymulowane zarówno przez kwasowanie matrycowe, jak i zabiegi szczelinowania kwasem. Ten ostatni rodzaj zabiegów polega najczęściej na wtłoczeni więcej »

Study on non-polar liquid infiltration into the soil Badania pochłaniania cieczy niepolarnych przez glebę - DOI:10.15199/62.2016.5.6

Martin Trčka Adam Thomitzek Miloš Kvarčák Marzena Półka * Bożena Kukfisz

An artificial soil (gravel and sand up to 4 mm grain size) was used for infiltration of water-suspended gas oil in presence of com. foaming agents at room and elevated (55-60°C) temps. Only the addn. of Moussol APS agent resulted in a substantial increase in the infiltration time. Przedstawiono ocenę wyników badań doświadczalnych przenikalności sorpcyjnej gleb dla cieczy niepolarnych po ich uwolnieniu z instalacji. Przedstawiono wpływ środków powierzchniowo czynnych stosowanych podczas gaszenia pożarów niepolarnych cieczy palnych na zmianę czasu przenikania, a także określono wpływ wzrostu temperatury gleby, który występuje, jeśli uwolnione ciecze się palą. Wiedza dotycząca przesiąkania cieczy niepolarnej do gleby okazuje się konieczna, aby zrozumieć procedury izolowania i oczyszczania wycieków niebezpiecznych substancji, które zostają uwolnione z instalacji do otaczającego środowiska. Zakres przesiąkania cieczy niepolarnej do gleby zależy od charakterystyki i właściwości cieczy oraz parametrów gleby. Obecnie stosowane są rozmaite materiały sorpcyjne do usuwania wycieków cieczy z powierzchni, które obejmują materiały, papier oraz granulaty oparte na rozmaitych materiałach o dobrych właściwościach sorpcyjnych. Jednakże materiały te nie są w stanie usunąć rozlanej cieczy, aby umożliwić ponowne wykorzystanie skażonego terenu. Niektóre piany gaśnicze zawierające substancje powierzchniowo czynne wykazują lepsze właściwości w tym zakresie1), ze względu na fakt, że zawarte w nich substancje powierzchniowo czynne absorbują oleje do takiego stopnia, że po usunięciu emulsji powierzchnia staje się czysta do głębokości swojej porowatości. Granulowane sorbenty i sorbenty występujące w stanie luźnym nie mają takich zdolności. Piany gaśnicze zawierające substancje powierzchniowo czynne umieszczone na powierzchni więcej »

Study on the Ni-Al2O3 catalysts activity in the hydrogenation of maleic acid Badanie aktywności katalizatorów Ni-Al2O3 w procesie uwodornienia kwasu maleinowego - DOI:10.15199/62.2016.5.16

Andrzej Gawdzik Marzena Wiener

Seven Ni/Al2O3 catalysts (Al content up to 10% by mole) were prepd. by copptn. from aq. solns. of Al(NO3)3 and NiCO3·2Ni(OH)2, calcination at 600°C for 2 h and redn. with H2. The catalysts were used for hydrogenation of maleic acid to study their catalytic activity. The catalyst with Al content 1% by mole showed the highest catalytic activity. Zbadano wpływ zawartości aluminium na aktywność katalizatorów Ni-Al2O3 w procesie uwodornienia kwasu maleinowego. Aktywność katalityczną mierzono metodą potencjometryczną. Najwyższą aktywność katalityczną wykazywał katalizator zawierający 1% mol. Al. Stwierdzono obniżenie aktywności badanych katalizatorów ze wzrostem temperatury procesu uwodornienia. Szybkość katalitycznego uwodornienia kwasu maleinowego zależy zarówno od stężenia zaadsorbowanych cząsteczek tego kwasu, jak i stężenia zaadsorbowanych atomów wodoru1). W przypadku katalizatorów będących ciałami stałymi ich powierzchnia jest zawsze niejednorodna i charakteryzuje się określoną porowatością o wymiarach molekularnych. Od tej niejednorodności powierzchni zależy obecność centrów aktywnych. Atomy znajdujące się na szczytach molekularnych wzniesień są słabiej związane z pozostałymi atomami ciała stałego i dlatego wykazują większą zdolność do adsorpcji cząsteczek gazu2, 3). W procesie adsorpcji wierzchołki kryształów są więc najaktywniejsze, atomy rozmieszczone na krawędziach ścian kryształów wykazują niższą aktywność w tym procesie, a atomy tworzące elementy powierzch-ni płaskiej są praktycznie nieaktywne. Maksymalna liczba centrów aktywnych przypadająca na jednostkę powierzchni ograniczona jest więc powstawaniem centrów adsorpcyjnych. Cząsteczki znajdujące się na mniej aktywnych elementach charakteryzują więcej »

Study on the rheological parameters of thixotropic fluids Badanie reologicznych właściwości cieczy tiksotropowych - DOI:10.15199/62.2016.5.17

Henryk Fidos Piotr Domagalski

A two-system rotational-capillary rheometer was constructed to det. the rheol. parameters of thixotropic liqs. by using the Kembłowski and Petera model. The model allow not only to characterize the liq. but gives also a possibility to predict its rheol. parameters under known history of its deformation. Przedstawiono możliwość wykorzystania dwusystemowego reometru rotacyjno-kapilarnego do wyznaczania parametrów reologicznych cieczy tiksotropowych. Opisany przyrząd umożliwia dokonanie pomiarów wielkości charakteryzujących ciecze tiksotropowe, niezbędnych do przeprowadzenia opisu ich właściwości reologicznych za pomocą modelu Kembłowskiego i Petery, umożliwiającego nie tylko scharakteryzowanie cieczy, ale dającego możliwość przewidywania wartości parametrów reologicznych przy znanej historii deformacji. Zaproponowano konstrukcję reometru, za pomocą którego można przeprowadzić eksperymenty, których wyniki mogą posłużyć do opisu zachowania się cieczy tiksotropowej w zmiennych warunkach deformacji. Do prawidłowego prowadzenia wielu procesów technologicznych w przemyśle chemicznym niezbędna jest znajomość parametrów reologicznych substancji, będących substratami, a także możność przewidywania zmian wartości tych parametrów przy zmieniających się parametrach procesu. Przydatna, a czasem wręcz niezbędna jest także wiedza na temat wartości parametrów reologicznych końcowych produktów, które stanowią o ich przydatności. Uzyskiwane parametry tych produktów przekładają się na konkurencyjność producenta i gwarantują jego dobrą pozycję na rynku. Wiele substancji występujących w przemyśle chemicznym to substancje o złożonej strukturze wewnętrznej, a tym samym o złożonych właściwościach reologicznych. Znaczną ich liczbę stanowią substancje ciekłe, reologicznie niestabilne (tiksotropowe lub antytiksotropowe). Ich właściwości w stałych warunkach deformacji (podczas ustalonego przepływu lub mieszania) są zmienne w czasie. Celem pracy było więcej »

Synthesis of new surface-active substances Synteza wybranych typów substancji powierzchniowo czynnych - DOI:10.15199/62.2016.5.4

Jarosław Markowski Wojciech Krasodomski

Ten Mannich bases were synthesized in reaction of CH2O or lauryl aldehyde with Me2N(CH2)3NH2 and p-RC6H4OH (R = Me, OMe, NO2, C12H25) or PhOMe at 45oC optionally under microwave irradn. under lab. conditions. The bases were added to a base diesel oil studied then for homogeneity and interphase tension. Use of microwave heating resulted in a substantial acceleration of the Mannich reaction. Wykorzystując reaktor mikrofalowy oraz w sposób konwencjonalny (stosując łaźnię olejową) otrzymano w skali laboratoryjnej zasady Mannicha, które wykazały dobre właściwości powierzchniowo czynne. Cząsteczki surfaktantów zbudowane są z długich, hydrofobowych łańcuchów węglowodorowych (zwanych ogonami) połączonych z polarnymi, hydrofilowymi grupami funkcyjnymi (zwanymi głowami). Specyficzne właściwości powierzchniowe surfaktantów są skutkiem ich amfifilowej struktury utworzonej przez oba te fragmenty, a ich właściwości powierzchniowo czynne są tym lepsze im większa jest asymetria grup hydrofilowych i hydrofobowych. Na rys. 1 przedstawiono laurylosiarczan sodu, jeden z najpopularniejszych związków powierzchniowo czynnych, w którym zostały zaznaczone części hydrofobowa i hydrofilowa. Substancja powierzchniowo czynna na granicy dwóch faz zachowuje się w taki sposób, że część polarna cząsteczki jest skierowana do fazy bardziej polarnej. Jej obecność umożliwia tworzenie emulsji lub dyspersji dwóch cieczy, które bez udziału surfaktantów tworzą dwie oddzielne fazy. Surfaktanty ułatwiają również zwilżanie powierzchni ciał stałych przez ciecze. Jedną z miar skuteczności działania surfaktantu jest pomiar napięcia powierzchniowego lub międzyfazowego. Produkty reakcji Mannicha, zwane zasadami Mannicha, mają bardzo szerokie zastosowanie w przemyśle. Produktami tego typu są np. leki przeciwbólowe, takie jak Tramadol (2-[(dimetylamino) metylo]-1-(3-metoksyfenylo)cykloheksanol), leki antydepresyjne, takie jak znany na całym świecie Prozac (N-metylo-3-fenyl więcej »

The effect of metal additives on cooling the phase change materials Wpływ dodatku metali na czas chłodzenia materiałów zmiennofazowych - DOI:10.15199/62.2016.5.19

Artur Nemś Mateusz Kowalewski

Steel and Al chips were added to solid paraffin (metal contents up to 10.2% and 8.2% by mass, resp.). The composite matrix was melted at 70°C and cooled down to 40°C on icewater bath to det. the cooling course and time. The addn. of metals resulted in increasing the cooling rate and decreasing the cooling time by 15.8% for steel and by 62.3% for Al chips. Przedstawiono wyniki badań doświadczalnych kuli wypełnionej parafiną i metalowymi wiórami. Jako materiał modyfikujący zastosowano stal i aluminium. Przygotowano i przebadano po 3 próbki dla każdego z metali oraz jedną zawierającą czystą parafinę. Badania wykazały skrócenie czasu chłodzenia o kilkanaście procent w wyniku zastosowania kilkuprocentowego dodatku stali. Większe, bo wynoszące ponad 50%, skrócenie czasu procesu było możliwe poprzez zastosowanie kilku procent aluminium jako modyfikatora. W ostatnich latach bardzo widoczny jest wzrost zainteresowania procesami akumulacji energii, szczególnie z wykorzystaniem takich substancji, jak materiały zmiennofazowe lub zeolity. Jest tak ze względu na konieczność zapewnienia wysokiej efektywności energetycznej oraz rosnący udział wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych1-7). Magazynowanie energii jest w stanie w znacznym stopniu zmniejszyć problemy, jakie wynikają z nierównomierności występowania tzw. energii odnawialnej oraz jej bardzo zmiennej intensywności8). Magazynowanie ciepła lub chłodu z wykorzystaniem ciepła przejścia fazowego, lub inaczej ciepła utajonego, polega na pochłanianiu lub oddawaniu ciepła w trakcie przemiany fazowej materiału akumulacyjnego. Obecnie materiały te występują na rynku w wielu różnych formach, opisanych szeroko w publikacji9). Bardzo dużą ich grupę stanowią substancje pochodzenia organicznego, zwane parafinami, o wzorze ogólnym CnH2n+2. Są to mieszaniny alkanów o różnej liczbie atomów węgla w cząsteczce. Materiały te są stosunkowo popularne ze względu na łatwą dostępność, wysokie wartości więcej »

The effect of mineral wastes on the mobility of copper in post-flotation sediments Wpływ odpadów mineralnych na mobilność miedzi w osadach flotacyjnych - DOI:10.15199/62.2016.5.32

Krzysztof Gediga Zofia Spiak

Three selected plant species and their mixts. were grown up in the region of Lower Silesia on substrates doped with sand, waste rock, phosphogypsum, and overburden from the operation of the quarry. In plants harvested 2-3 times a year, the Cu content was variable depending on the species and the grooving period but it was below 25 mg/kg dry mass. Badano wpływ dodatku odpadów mineralnych do osadów flotacyjnych na mobilność miedzi oraz możliwość przemieszczania się tego pierwiastka do części nadziemnych uprawianych roślin. Doświadczenia prowadzono w nieczynnym zbiorniku osadów flotacyjnych "Wartowice 3" zlokalizowanym na Dolnym Śląsku. Na wyznaczonych tam poletkach osad flotacyjny mieszano z odpadami mineralnymi pochodzącymi z działalności wydobywczej zlokalizowanej w sąsiedztwie zbiornika. Odpad stanowił piasek, skała płonna, fosfogips oraz nadkład z eksploatacji kamieniołomu. Do osadu dodawano także preparat wapniowo-magnezowy (PRP). Wpływ odpadów na mobilność miedzi oceniano na podstawie zawartości tego pierwiastka w kilku gatunkach roślin oraz w podłożach, na których były uprawiane. Wykazano, że wprowadzenie do osadów flotacyjnych odpadów mineralnych powodowało obniżenie zawartości miedzi przyswajalnej przez rośliny oraz ograniczało jej pobieranie przez wszystkie gatunki roślin. Zawartość miedzi w roślinach zależała od okresu wegetacji i nie przekraczała 25 mg/kg s.m. Przeróbka rud metali nieżelaznych, w tym głównie miedzi, prowadzi do powstawania dużej ilości odpadów, które gromadzone na składowiskach są ważnym elementem gospodarki przestrzennej w rejonie ich wydobycia1-3). Odpady te, zajmujące często znaczne powierzchnie, charakteryzują się niekorzystnymi właściwościami, takimi jak mała przewiewność, duża retencja wód opadowych, złe warunki powietrzno- wodne, brak substancji organicznej i mała zasobność w przyswajalne dla roślin składniki pokarmowe. W składzie chemicznym osadów flotacyjnych występują w dużych stęż więcej »

The urea superphosphate-based NPS(M) fertilizer production technology. Part 1. The evaluation of fertilizer effect on development of maize root system after sub-soil application of the fertilizer Technologia wytwarzania nawozów NPS(M) na bazie superfosfatu mocznikowego. Cz. I. Ocena wpływu nawozów na rozwój systemu korzeniowego kukurydzy w warunkach wgłębnego ich stosowania - DOI:10.15199/62.2016.5.26

Piotr Rusek Beata Rutkowska Wiesław Szulc Sebastian Schab Jan Łabętowicz Wojciech Stępień Andrzej Biskupski Tomasz Niedziński

A NPS fertilizer was produced and granulated either by plate method with water vapor, water and optionally NH3 or by pulping method with H2SO4, water, urea and Ca3(PO4)2 in a paddle mixer and in a plate granulator. The fertilizer prepd. under pilot plant condition was applied sub-soil to maize root system in 5 combinations. The placement of micro-granules of tested fertilizer together with seeds (with a simultaneous placement of super granules) at the depth of 30 cm resulted in good development of the maize root system. Przedstawiono wyniki badań granulacji nawozu NPS(Mikro) dwiema metodami. W metodzie pierwszej stosowano strumień surowcowy w postaci stałej. Jako czynnik granulacyjny zastosowano parę wodną oraz wodę, wprowadzane do złoża materiału na talerzu granulacyjnym. W metodzie drugiej (granulacji mieszarkowej) główny strumień surowcowy miał postać pulpy procesowej, który wprowadzano do mieszalnika łopatkowego. Jako urządzenie poprawiające jakość produktu końcowego zastosowano talerz granulacyjny. Podano charakterystykę nowego wieloskładnikowego nawozu mineralnego NPS(Mikro) o nazwie roboczej UreaPhoS(Micro). Przedstawiono wyniki badań dotyczące wpływu wgłębnego stosowania nowego nawozu na rozwój systemu korzeniowego kukurydzy. Stwierdzono, że umieszczenie mikrogranul badanego nawozu łącznie z nasionami przy jednoczesnym wprowadzeniu supergranul na głębokość 30 cm zapewnia najkorzystniejsze warunki dla rozwoju systemu korzeniowego kukurydzy. Piotr Rusekb,*, Beata Rutkowskaa, Wiesław Szulca, Sebastian Schabb, Jan Łabętowicza, Wojciech Stępieńa, Andrzej Biskupskib, Tomasz Niedzińskia 95/5(2016) 1021 Mgr inż. Sebastian SCHAB - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym numerze na str. 1000. Prof. dr hab. Wiesław SZULC w roku 1989 ukończył studia na Wydziale Rolniczym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. W 1994 r. uzyskał stopień doktora nauk rolniczych, w 2008 r. stopień doktora ha więcej »

The use of hydrogen-rich gas obtained from dark fermentation of molasses from sugar industry for fueling a fuel cell Zastosowanie wodorowego gazu otrzymanego w wyniku kwaśnej fermentacji melasy z przemysłu cukrowniczego do zasilania ogniwa paliwowego - DOI:10.15199/62.2016.5.20

Piotr Piela Wojciech Tokarz Wiktor Kaźmierczak Anna Detman Anna Sikora Jan Piotrowski

Polymer electrolyte membrane fuel cell was supplied with air and a H2-rich gas obtained by microbial fermentation of molasses from the sugar industry. The energy conversion performance in the fuel cell was examd. under various conditions, including minimum energy input necessary for the prepn. of the gaseous reagents (without pre-cleaning of the fermentation gas, at low airflow, without pressurizing the reagents, and at low fuel cell temp.). The H2 conversion degree was near 100% but decreased even down to 40% during the fuel cell operation time because of flooding of the anode. Przedstawiono wyniki badań działania ogniwa paliwowego z elektrolitem polimerowym zasilanego powietrzem oraz gazem wodorowym pochodzącym z fermentacji melasy, produktu ubocznego przemysłu cukrowniczego. Sprawdzono wydajność konwersji energii w ogniwie w różnych warunkach, także odpowiadających minimalnym nakładom energetycznym na przygotowanie reagentów, tzn. bez wstępnego oczyszczania wodorowego gazu fermentacyjnego, przy wolnym przepływie powietrza, a także bez stosowania sprężania reagentów i w niskiej temperaturze pracy. Przyjazna środowisku naturalnemu energetyka oparta na paliwie wodorowym jest celem prac badawczych w wielu dziedzinach nauki. Jednym z problemów, które należy rozwiązać są źródła pozyskania wodoru. Oprócz głównych metod otrzymywania wodoru, takich jak reforming węglowodorów kopalnych oraz elektroliza wody, rozwijanych jest wiele metod wykorzystujących procesy biologiczne. Do podstawowych procesów prowadzonych przez mikroorganizmy, w wyniku których powstaje wodór, należą: biofotoliza bezpośrednia (mikroskopijne glony) i pośrednia (sinice), kwaśne bakteryjne fermentacje wodorowe (typu Clostridium i typu Enterobacteriaceae) oraz fotofermentacja (beztlenowe bakterie fotosyntetyzujące)1-3). Fermentacje kwaśne (dark fermentation) stanowią ważny etap beztlenowego rozkładu materii organicznej, którego końcowymi produktami są metan i więcej »

Water retention and setting in gypsum/polymers composites Zatrzymanie wody i zestalanie w kompozytach gips/polimer - DOI:10.15199/62.2016.5.22

Aleksandra Kocemba Maria Mucha

Four various hydroxyethylmethylcelluloses were added (up to 1% by mass) to gypsum to increase the water retention and gypsum setting time in the mortar. The gypsum setting time depended on the polymer type, its concn. and viscosity. The hydration/crystn. kinetics was described by the Avrami equation. Badano wpływ dodatku eterów celulozy do zaprawy gipsowej na zatrzymywanie wody w tej zaprawie oraz na wiązanie gipsu. Określono parametry kinetycznego równania krystalizacji. Stwierdzono, że wzrost kryształów gipsu jest kontrolowany dyfuzyjnie. Półwodny siarczan wapnia (CaSO4·0,5H2O) to spoiwo używane do pokrycia ścian wewnętrznych, otrzymywane przez termiczną dehydratację dwuwodnego siarczanu wapnia w piecach obrotowych. Spoiwo to zestala się i utwardza po zmieszaniu z wodą. Powstały gips jest słabiej rozpuszczalny w wodzie niż półwodny siarczan wapnia. Reakcją chemiczną podczas wiązania jest uwodnienie półhydratu siarczanu wapnia1, 2) wg równania (1): 2CaSO4·0,5H2O(hemihydrat) + 3H2O → 2CaSO4·2H2O(dihydrat) (1) Regulacja udziału wody jest poważnym problemem wszelkiego rodzaju zapraw budowlanych (np. gipsowych), ponieważ ma wpływ na ich urabialność, odporność na pękanie i retencję wody. Opracowanie domieszek łączących zarówno właściwości reologiczne, jak i retencje wody takich układów stanowi zatem istotny obszar badań w przemyśle budowlanym3). W nowoczesnych materiałach budowlanych, domieszki te pełnią ważną funkcję w procesie retencji wody. Ich główną rolą jest uniknięcie niekontrolowanej utraty wody do porowatych podłoży. Etery celulozy zdominowały rynek jako domieszki retencyjne ze względu na swoje korzystne cechy, opłacalność oraz kompatybilność ze środowiskiem. Najczęściej stosowane etery celulozy to hydroksyetylometyloceluloza (HEMC) i hydroksypropylometyloceluloza (HPMC). W zaprawach etery celulozy mają służyć m.in. zapewnieniu zatrzymania wody i poprawie wodożądności4, 5). Polimery mogą być adsorbo więcej »

Wybrane zgłoszenia patentowe z dziedziny chemii

Zgł. nr 409177; B01D 53/84 ICHEMAD-PROFARB SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Gliwice Adamek M. Bioreaktor do oczyszczania gazów Przedmiotem wynalazku jest bioreaktor do oczyszczania gazów z lotnych związków organicznych i ich mieszanin trudno rozpuszczalnych w wodzie. Bioreaktor do oczyszczania gazów zawierający aktywny biofilm mikroorganizmów i wyposażony w zraszacz oraz układ regulacji cyrkulującej cieczy, wg wynalazku charakteryzuje się tym, że w reaktorze (1) zabudowany jest ślimak (2), o co najmniej dwóch zwojach (7), w których wykonane są rowki, w układzie poprzecznym do osi prawo- i lewoskrętnych, pokryte aktywnym biofilmem mikroorganizmów (4). (2 zastrzeżenia).Zgł. nr 408946; C04B 28/04 wzór 1 POLITECHNIKA LUBELSKA, Lublin Smarzewski P., Barnat-Hunek D. Beton lekki Beton lekki zawierający osady pochodzące z uzdatniania wody pitnej z wodociągów miejskich charakteryzuje się tym, że składa się z cementu CEM I 32,5 R w ilości 247-255 kg/m3, korzystnie 252 kg/m3, kruszywa lekkiego keramzytu o frakcji 8-16 mm z osadami z uzdatniania wody z wodociągu miejskiego w ilości 530-550 kg/m3, korzystnie 540 kg/m3, piasku o frakcji do 2 mm w ilości 460-480 kg/m3, korzystnie 470 kg/m3, wody z wodociągu miejskiego w ilości 130-150 kg/m3, korzystnie 140 kg/m3, wodorozpuszczalnych związków krzemoorganicznych, polisiloksanów, w ilości 5,2-6 kg/m3, korzystnie 5,6 kg/m3, oraz osadów z uzdatniania wody w ilości 13-45 kg/m3, korzystnie 28 kg/m3. (1 zastrzeżenie) Zgł. nr 408874; C07B 41/04 ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE, Szczecin Wróblewska A., Makuch E., Sokalska E. Sposób otrzymywania eteru diglicydolowego Sposób otrzymywania eteru diglicydolowego, polegający na epoksydacji eteru allilowo-glicydolowego za pomocą 30-proc. nadtlenku wodoru w obecności katalizatora tytanowo- -silikalitowego charakteryzuje się tym, że jako katalizator tytanowo-silikalitowy stosuje się katalizator Ti-SBA-15 więcej »