SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Miesięcznik ISSN 0033-2496, e-ISSN 2449-9951 - rok powstania: 1917
Czasopismo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego (SITPChem.)

Optimalization of the hydrophobic phase composition for improving the operational properties of two-phase liquids used for removing make-up Optymalizacja składu fazy hydrofobowej w celu poprawy użytkowych właściwości dwufazowych płynów do demakijażu

DOI:10.15199/62.2015.11.6
Tomasz Wasilewski Jacek Arct Katarzyna Pytkowska Monika Świt-Popławska Anita Bocho-Janiszewska Tomasz Bujak

Aq. soln. of NaCl, Na4 versenate, a dye and a preservative were mixed with cyclopentasiloxane or/and isohexadecane to 2-phase fluids studied for their dispersion stability and ability to distribution on the skin, absorption in epiderma, formation of sticky and oily films on the skin and smoothing the skin as well as for efficiency of removing the makeup from the skin by a sensoric method. The phase sepn. rate and absorption ability of the fluid decreased while the ability of film formation increased with the increasing content of isohexadecane. Przeanalizowano wpływ składu fazy hydrofobowej na właściwości użytkowe dwufazowych płynów do demakijażu. Opracowano i przygotowano pięć modelowych preparatów, różniących się zawartością dwóch składników hydrofobowych (izoheksadekan i silikon cykliczny). Produkty poddano badaniom użytkowym i testom sensorycznym. Stwierdzono, że wysoka zawartość izoheksadekanu powoduje znaczące skrócenie czasu rozwarstwiania się preparatów (po intensywnym wymieszaniu) oraz pogorszenie właściwości sensorycznych. Od kilku lat na rynku można zaobserwować rosnące zainteresowanie dwufazowymi preparatami do demakijażu. Są to produkty bazujące głównie na rozpuszczalnikach hydrofobowych i hydrofilowych. Niezwykle interesującym podejściem zastosowanym w tego typu produktach jest brak w ich składzie surfaktantów (emulgatorów), służących głównie do uzyskania dyspersji o odpowiedniej stabilności. W takich przypadkach, dla preparatu składającego się z wyraźnie rozdzielonych faz hydrofobowej i hydrofilowej, istnieje konieczność odpowiedniego wymieszania bezpośrednio przed aplikacją. Celem takiego działania jest ujednorodnienie produktu (wytworzenie emulsji) i zapewnienie w ten sposób stałego składu, w każdej porcji aplikowanego kosmetyku. Jednakże, od powstającego układu nie jest wymagana bardzo duża stabilność. Mieszanina powinna być jednorodna tylko przez kilkanaście lub kilkadziesiąt sekund. Konsument aplikuje w [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji (format pdf): 6.00 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 1h: 24.60 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 4h: 43.05 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 12h: 73.80 zł	DO KOSZYKA

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 780.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 702.00 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 690.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 345.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 172.50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

Advanced thermal analysis of poly(3-hydroxybutyrate) Zaawansowana analiza termiczna poli(3-hydroksymaślanu) - DOI:10.15199/62.2015.11.3

Anna Czerniecka-Kubicka Iwona Zarzyka Marek Pyda

The heat capacity of semicryst. poly(3-hydroxybutyrate) was detd. by differential scanning calorimetry at 233-463 K. Three phase transitions (crystn., glass transition and melting) of the polymer were obsd. Przedstawiono zaawansowaną analizę termiczną poli(3-hydroksymaślanu) (PHB) przeprowadzoną na podstawie molekularnej interpretacji zmian ciepła właściwego oraz ilościowy opis przejść fazowych zachodzących w PHB podczas zmian temperatury lub czasu. Taka analiza pozwoliła na rozdzielenie pozornego ciepła właściwego, otrzymywanego za pomocą pomiarów różnicowej kalorymetrii skaningowej, na termodynamiczne ciepło właściwe i ciepło przejść fazowych. Jest to szczególnie ważne przy charakterystyce przejść fazowych, takich jak np. krystalizacja, tzw. "zimna krystalizacja", topnienie lub przejście szkliste. Zaawansowana analiza umożliwiła dokładniejsze wyznaczenie stopnia krystaliczności w funkcji temperatury oraz parametrów przejść fazowych PHB. Poli(3-hydroksymaślan) (PHB) zaliczany jest do grupy optycznie czynnych poliestrów alifatycznych1). Jest on semikrystalicznym polimerem ulegającym biodegradacji2), który może być syntezowany i magazynowany przez różne szczepy bakterii, m.in. Ralstonia eutropha H16. PHB jest nietoksyczny i dobrze tolerowany, nawet w stosunkowo wysokich stężeniach, przez organizm człowieka, dlatego znalazł on również zastosowanie jako substancja pomocnicza w produkcji leków2).Semikrystaliczny PHB charakteryzuje się obecnością obszaru zeszklenia w zakresie temp. 273-300 K3, 4), natomiast topnienie jest widoczne w zakresie 430-470 K3-5). W literaturze6-9) oszacowano, że równowagowa temperatura topnienia całkowicie krystalicznego PHB wynosi 470 K, a entalpia topnienia jest równa 12,6 kJ/mol. Amorficzną postać PHB lub semikrystaliczną próbkę o różnym stopniu krystaliczności (50-80% mas.) można uzyskać przez chłodzenie stopionego polimeru z różną szybkością do obszaru poniżej temperatury zeszklenia3). Istotną w więcej »

Aktualności

Grupa Lotos inwestuje w wydobycie ropy naftowej Grupa Lotos założyła, że za rok ceny ropy będą wyższe niż dziś i dlatego planuje znaczny wzrost wydobycia. Koncern niedawno rozpoczął eksploatację bałtyckiego złoża B8. Obecnie wydobywa tam 1,5 tys. baryłek ropy dziennie, ale docelowo wydobycie ma wzrosnąć do 5 tys. baryłek. - Wydobycie ropy ze złoża B8 na Morzu Bałtyckim to opłacalny projekt. Pełna produkcja zostanie uruchomiona w przyszłym roku - powiedział w wywiadzie dla PAP Paweł Olechnowicz, prezes Grupy Lotos SA. - B8 jest to nowe złoże w stosunku do tego, co było wydobywane na Morzu Bałtyckim; daje pieniądze albo będzie dawać pieniądze i tworzy nową jakość w zakresie wydobycia na Morzu Bałtyckim. Zasobność tego złoża wynosi 3,5 mln t. W Bałtyku nie ma ogromnych zasobów ropy naftowej, 3,5 mln t dla firmy to też jest niewiele, bo mamy przerób roczny 10,5 mln t, więc gdybyśmy mogli to wydobyć w ciągu roku, to byłaby tylko jedna trzecia tego, co potrzebujemy przerobić w Gdańsku. Znacznie większe znaczenie będzie miał zakup pakietu norweskich aktywów wydobywczych określonych jako Sleipner, zlokalizowanych na Morzu Północnym. ExxonMobil Exploration and Production Norway za tę transakcję otrzyma 160 mln USD, czyli ok. 617 mln zł wg obecnego kursu NBP. Lotos chce sfinalizować tę transakcję ze środków własnych. Umowa wymaga zgody administracji Norwegii i jej podpisanie planowane jest na grudzień br. Na pakiet aktywów Sleipner składa się po 15% udziałów w złożach produkcyjnych Sleipner Ost, Sleipner Vest, Gungne oraz Loke. Na wszystkich operatorem jest Statoil. Pozostałymi udziałowcami są koncerny Total i ExxonMobil. Nabyty pakiet obejmuje dodatkowo 28% udziałów w złożu Alfa Sentral, które jest w fazie przygotowania do zagospodarowania. Produkcja ma się rozpocząć w 2020 r. - Dzięki tej transakcji odzyskamy pieniądze zainwestowane w norweskie złoże Yme, na którym, nie z naszej winy, zainstalowano wadliwą platformę - więcej »

An innovative method for assessment of quality and economic parameters of hand dishwashing liquids Innowacyjna metoda jakościowej i ekonomicznej oceny płynów do ręcznego mycia naczyń - DOI:10.15199/62.2015.11.19

Wiesław Hreczuch Emilia Kazek Arkadiusz Chruściel Karolina Dąbrowska

Fifteen com. liqs. for hand dishwashing were studied for the ability of fat emulsification and disc tests used as quality criteria of examd. liqs. In addn., dry matter content in the liqs. was detd. as an indicator of prodn. costs and the selling prices. The numerical values obtained for each liq. were summed and normalized setting percentage participation for all criteria. The presented method allows a comparative anal. of liqs. by using a single parameter defined as a coeff. of market attractiveness. Przedstawiono metodę skwantyfikowanej oceny kryterialnej płynów do ręcznego mycia naczyń, za pomocą której można wyrazić atrakcyjność rynkową analizowanego produktu. Zaproponowany liczbowy współczynnik atrakcyjności rynkowej (WAR) łączy kryteria jakościowe (wynik testu talerzowego oraz zdolności emulgowania tłuszczów) z aspektami ekonomicznymi, tj. zawartością suchej substancji jako wskaźnika kosztu produkcji oraz ceny sprzedaży jako czynnika istotnego dla klienta. Parametry te są możliwe do pozyskania bez konieczności kontaktu z producentem i stanowią wygodne narzędzie oceny marketingowej i/lub konsumenckiej.Zastosowana metoda jest elastyczna i ma cechy uniwersalne. Po odpowiednim doborze kryteriów może być również wykorzystana do oceny produktowej w innych sektorach rynkowych. Płyny do ręcznego mycia naczyń stanowią masowy produkt rynkowy. W Polsce zużywa się ok. 100 tys. t/r tych produktów, a zużycie w Europie można szacować na co najmniej 2 mln t/r. Przyjmując średnią jednostkową cenę sprzedaży 0,7 euro/L, otrzymuje się wartość rynku w wysokości 70 mln euro/r w Polsce oraz ok. 1,4 mld euro/r w Europie. Można więc uznać, że możliwość zdobycia w tym sektorze przewagi rynkowej nad konkurencją ma znaczenie makroekonomiczne. Ważącą kwestią jest w tym zakresie adekwatny pomiar wartości użytkowej i/lub ekonomicznej porównywanych płynów myjących jako produktów rynkowych1, 2). Główne komponenty recepturalne typowego płynu to wod więcej »

Analysis of flotation unit operation in coagulation of wastewater from a cosmetic factory Analiza pracy flotatora w procesie koagulacji ścieków z zakładu produkcji kosmetyków - DOI:10.15199/62.2015.11.20

Magdalena M. Michel Tadeusz Siwiec Marta Tytkowska Lidia Reczek

Prodn. wastewater was pretreated by coagulation with FeCl3 and flotation with dispersed air in the test plant with a capacity of 4 m3/h. The process course was followed by detn. COD, BOD5 and the concn. of anionic and nonionic surfactants in the wastewater at the inlet and outlet as well as the content of dry matter in the flotation sludge. The efficiency of COD, anionic and nonionic surfactants removal were 75.6%, 77.1% and 24.8%, resp. Moreover, the used method resulted in an increase of biodegrability of wastewater in (BOD5/ COD ratio) from 0.14 to 0.40. Addnl., the math. models of the wastewater pretreatment were developed. Analizowano proces wstępnego oczyszczania ścieków z przemysłu kosmetycznego oparty na koagulacji za pomocą FeCl3 oraz flotacji wspomaganej zdyspergowanym powietrzem. Analizę procesu przeprowadzono na podstawie wyników pomiarów ChZT, BZT5 oraz stężenia surfaktantów anionowych i niejonowych w ściekach surowych i oczyszczonych, jak również zawartości suchej masy we flotacie. Przeprowadzono analizę miar statystycznych oraz analizę korelacji parametrów jakości ścieków. Opracowano modele matematyczne procesu oczyszczania ścieków. Wykazano, że efektywność usuwania ChZT i surfaktantów anionowych była wysoka (75,6% i 77,1%), na-tomiast efektywność usuwania surfaktantów niejonowych była bardzo niska (24,8%). Układ wstępnego oczyszczania ścieków charakteryzował się ustabilizowaną pracą. Określono znaczny związek pomiędzy usuwaniem ChZT i surfaktantów anionowych. Proces oczyszczania powodował zwiększenie biodegradowalności ścieków (wzrost współczynnika BZT5/ChZT z 0,14 do 0,40). Powstający flotat charakteryzował się prawidłowym uwodnieniem. Kosmetyki zawierają w swym składzie różnorodne związki organiczne, m.in. węglowodory, alkohole i fenole, etery, aldehydy, ketony, kwasy karboksylowe, estry, hydroksykwasy, aminokwasy, białka, sacharydy, tłuszcze, woski, substancje zapachowe, witaminy i barwniki, jak równ więcej »

Application of chemical and biological indicators for assessment of an ecological potential of artificial watercourses Zastosowanie wskaźników chemicznych i biologicznych do oceny potencjału ekologicznego sztucznych cieków wodnych - DOI:10.15199/62.2015.11.10

Antoni Grzywna Monika Tarkowska-Kukuryk Andrzej Bochniak Andrzej Marczuk Krzysztof Jóźwiakowski Michał Marzec Andrzej Mazur Radomir Obroślak Kamil Nieścioruk Janusz Zarajczyk

The quality of surface water in drainage ditches in an area of special protection of Natura 2000 Parczew Forests was studied in 2012-2013. The std. biol. and chem. indicators for various sampling sites were detd. periodically every 3 mo. and the resulting values of the indicators were processed statistically. The resulting low values of macrophyte river index and infusorial index pointed to a poor quality of surface waters. The highest changes were found for the phytoplankton indicator, depended on the sampling locations and time and indicated a good or poor water quality, resp. In addn., strong correlations were detd. between the biol. indicators (the presence of macrophytes and diatoms in water) and chem. ones (O and N contents in water and pH). W latach 2012-2013 przeprowadzono badania potencjału ekologicznego wód powierzchniowych w obszarze Natura 2000 OSO Lasy Parczewskie. Analiza badanych cieków w oparciu o wskaźniki biologiczne jednoznacznie wskazała na ich antropogeniczny charakter. Niskie wartości wskaźników biologicznych wód badanych cieków były wynikiem parametrów hydromorfologicznych koryta. Cieki charakteryzowała niewielka szerokość i głębokość, okresowy brak przepływu wody oraz modyfikacje koryta. Chemiczne wskaźniki jakości wód powierzchniowych osiągały małe wartości, jedynie ChZT i fosfor ogólny osiągały duże wartości. Poszczególne wskaźniki chemiczne jakości wody były w różnym stopniu powiązane z wskaźnikami biologicznymi. 94/11(2015) 1955 Dr inż. Andrzej MAZUR studia ukończył w 1995 roku na Wydziale Techniki Rolniczej Akademii Rolniczej w Lublinie. Jest adiunktem w Katedrze Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie. Specjalność - inżynieria kształtowania środowiska. Dr inż. Michał MARZEC - notkę biograficzną i fotografię Autora wydrukowaliśmy w nr. numerze 10/2015, str. 1765. Dr Kamil NIEŚCIORUK w roku 2002 ukończył studia na Wydziale Biologii i Nauk o Zie więcej »

Application of Microtox biotest for controlling quality of xenobiotics-containing water during its UV irradiation with or without addition of H2O2 Zastosowanie biotestu Microtox do kontroli jakości wody zawierającej wybrane ksenobiotyki w trakcie jej napromieniowania UV bez i z dodatkiem H2O2 - DOI:10.15199/62.2015.11.2

Mariusz Dudziak Edyta Kudlek

Bisphenol A and diclofenac-contg. aq. solns. were subjected to UV irradn. (150 W) with or without addn. of H2O2 (6-12 mg/dm3) to control the quality of water with Microtox ® biotest (bioluminescent bacteria Vibrio fisheri). The biotest was found efficient as a tool in the assessment of the new water purifn. technols. Przedstawiono wyniki analizy jakości wody zawierającej wybrane ksenobiotyki w trakcie jej napromieniowania UV bez i z dodatkiem H2O2. W badaniach zastosowano biotest Microtox® wykazujący dużą wrażliwość na szerokie spektrum toksycznych substancji. Ważnym elementem bioanalityki i biomonitoringu środowiskowego są obecnie biotesty stanowiące użyteczne narzędzie wykorzystywane do oceny jakości wód, osadów i gleb1, 2). Wskaźnikami w biotestach są zarówno rośliny, bakterie, jak i inne organizmy żywe. Biotesty bakteryjne są najszybsze do wykonania. Wykorzystują one naturalną luminescencję np. morskich bakterii Vibrio fisheri wykazujących dużą wrażliwość na szerokie spektrum toksycznych substancji organicznych i nieorganicznych3). Na przykład, w trakcie ekspozycji bakterii na działanie substancji toksycznych dochodzi do przemian metabolicznych lub zmniejszenia populacji mikroorganizmów, co w konsekwencji powoduje zmianę natężenia światła emitowanego przez bakterie (inhibicja bioluminescencji)4). Na podstawie wielkości obserwowanego efektu dokonuje się klasyfikacji toksyczności badanych próbek5). Wśród najczęściej wykorzystywanych biotestów bakteryjnych dostępnych handlowo w Polsce wymienia się: ToxAlert®10 oraz ToxAlert®100 (firmy Merck), Microtox® (Azur Environmental) i LUMIStox® (Dr. Bruno Lange). Prezentowane badania miały na celu określenie przydatności wybranego biotestu bakteryjnego Microtox® w ocenie nowych technologii oczyszczania wody w aspekcie występowania niebezpiecznych zja więcej »

Chemical reactions in granulation of selected mineral fertilizers Reakcje chemiczne w procesach granulacji wybranych nawozów mineralnych - DOI:10.15199/62.2015.11.16

Andrzej Biskupski Leszek Grochowski Seba stian Schab Krzysztof Kozioł Bronisław Szczepaniak

A review, with 25 refs., of reactions occurring during granulation of multicomponent NH4, Na, K, Ca and/or Mg nitrate, sulfate and phosphate as well as urea-contg. fertilizers. Omówiono reakcje chemiczne zachodzące w trakcie procesów granulacji nawozów mineralnych o różnych składach i przy wykorzystaniu różnych metod granulacji. Wykazano, że ograniczony przebieg reakcji między wypełniaczami węglanowymi a azotanem amonu oraz superfosfatem wpływa korzystnie na przebieg procesu granulacji i na właściwości produktów. W przypadku nawozów wieloskładnikowych zawierających fosforany amonu, sole potasowe i azotan amonu, w układzie może przebiegać kilka reakcji podwójnej wymiany między poszczególnymi składnikami układu, powodując wyraźne obniżenie temperatury krystalizacji powstających układów soli, co wymusza zmiany parametrów pracy instalacji granulacji nawozów. Granulacja jest procesem zapewniającym wytwarzanie cząstek różnego rodzaju produktów o określonych rozmiarach, kształcie, strukturze i właściwościach fizykochemicznych. Jest to proces powszechnie stosowany w przemyśle chemicznym, paliwowym, farmaceutycznym, w metalurgii oraz innych działach gospodarki1). Granulacja nawozu jest tym etapem procesu jego wytwarzania, który w dużej mierze decyduje o jakości produktu. W granulacji nawozów dużą rolę odgrywają reakcje chemiczne między poszczególnymi składnikami nawozów. Przebieg tych reakcji wpływa na właściwości użytkowe produktów, a także na parametry procesowe. Zjawisk tych często nie bierze się pod uwagę przy realizacji procesów w skali przemysłowej, co jest przyczyną trudności ruchowych. Praca stanowi przegląd procesów realizowanych w przemyśle nawozowym, z uwzględnieniem różnorodności stosowanych surowców i technik granulacji. W najbardziej złożonym przypadku proces wytwarzania nawozów składa się z wielu etapów, obejmujących wytworzenie półproduktów i ich dostosowanie do potrzeb granulacji (np. synteza i zagęszczenie roztwor więcej »

CHEMOODPORNE WENTYLATORY PROMIENIOWE - ZASTOSOWANIE NA DACHU

Wentylatory chemoodporne stosuje się w instalacjach usuwających gazy, opary oraz powietrze zanieczyszczone agresywnymi związkami chemicznymi, czyli wszędzie tam, gdzie zastosowanie wentylatora w wersji podstawowej spowodowałoby (np. poprzez korozję), szybką awarię urządzenia zakłócenie procesu technologicznego, a nawet zagrożenie życia ludzi przebywających w danym pomieszczeniu. Prawidłową pracę w tak specyficznych warunkach może zapewnić jedynie urządzenie więcej »

Content of nitrogen and phosphorous forms in reclaimed waters of the Mogileńskie Lake Zawartość azotu i fosforu w wodach rekultywowanego Jeziora Mogileńskiego - DOI:10.15199/62.2015.11.9

Krzysztof Berleć Adam Traczykowski Katarzyna Budzińska Bożena Szejniuk Magdalena Michalska Anita Jurek Mariusz Sulewski

Water from Mogileńskie Lake was studied for content of PO4 3- ions, total P as well as nitrate(V), nitrate(III) and N-NH4. The total P content was 0.029-0.798 mg/dm3, PO4 3- 0.07-0.34 mg/dm3, total N 10.4-11.9 mg/dm3, NO- 3 8.1-11.9 mg/dm3, NO- 2 0.16-0.35 mg/dm3 and NH4 + 0.09-0.21 mg/dm3. Zawartości pierwiastków biogennych i ich związków w wodzie Jeziora Mogileńskiego były wyższe od wyników uzyskanych w 2001 r. (zaraz po rekultywacji), co mogło świadczyć o niewłaściwej gospodarce ściekowej i rolnej w zlewni jeziora. Ponadnormatywna zawartość substancji biogennych wskazywała na ponowny wzrost trofii jeziora. Położenie jezior w zagłębieniu terenu sprawia, że są one z natury rzeczy osadnikiem, w którym sedymentują zawiesiny i do którego dopływają związki rozpuszczone ze zlewni (materia allochtoniczna), jak również powstające w jeziorze z "produkcji własnej" (materia autochtoniczna). Proces ten zachodzi we wszystkich jeziorach w tempie uzależnionym od wieku i indywidualnych cech (typu morfometrycznego, charakteru otoczenia-zlewni, tempa wymiany wody) i doprowadza w efekcie do zaniku zbiornika na skutek wypełnienia misy osadami okruchowymi i organogenicznymi1). Eutrofizacja w warunkach naturalnych następuje na przestrzeni tysięcy lat. Wywołuje masowy rozwój glonów i sinic, co w konsekwencji prowadzi do zmętnienia wody i zaniku życia biologicznego2). Najszybciej ulegają jej małe jeziora wytopiskowe, największy opór stawiają duże jeziora rynnowe. Ten naturalny proces uległ znacznemu przyspieszeniu (od połowy XVIII w.) w wyniku zmian zagospodarowania zlewni, wycinania i wypalania lasów oraz zwiększenia terenów uprawnych. Kolejne przyspieszenie (XX w.) znajduje swoje źródła w stosowaniu nawozów sztucznych, przejściu z hodowli na chów wielkotowarowy oraz w melioracji terenów rolnych. Intensyfikację spowodowała również urbanizacja, w wyniku której do jezior zaczęły spływać ścieki. Wszystko to wiąże się z przemieszczaniem biogenó więcej »

Cryogenic condensation as a method for removal of volatile silicon compounds from waste dump biogas utilized in combined heat and power units Metoda kriogenicznej kondensacji w usuwaniu lotnych związków krzemu z biogazu wysypiskowego w systemach kogeneracji energii elektrycznej i ciepła - DOI:10.15199/62.2015.11.31

Grzegorz Piechota Bartłomiej Igliński Roman Buczkowski

Waste dump biogas (MeH content 54.19%) was purified by cooling down to -50°C , removing H2O by sorption on anhydrous MgSO4 and 3-stage absorption of the Si-compds. in Me2CO. Octamethylcyclotetrasiloxane and decamethylcyclopentasiloxane were the main impurities in the biogas according to the gas chromatog. anal. After 1st stage of absorption, over 99% of the Si compds. were removed from the biogas. Badano efektywność usuwania lotnych związków krzemu (LZK) z biogazu wysypiskowego przy wykorzystaniu specjalnie skonstruowanej instalacji kriogenicznej oraz specjalnie dobranego przenośnego absorbera płuczkowego. Efektywność usuwania LZK oznaczano metodą chromatografii gazowej z detektorem mas (GC-MS). Wyniosła ona ponad 97%. Oznaczenia ilościowe i jakościowe LZK prowadzono, wykorzystując aceton jako medium sorpcyjne. Zastosowanie biogazu jako paliwa w jednostkach kogeneracyjnych produkujących energię elektryczną i ciepło wymaga jego wcześniejszej szczegółowej analizy pod kątem jakościowych parametrów energetycznych surowca, jak również pod kątem zawartości zanieczyszczeń1). Biogaz wykorzystywany jako paliwo w jednostkach kogeneracyjnych musi spełniać ściśle określone kryteria utylizacji, zgodne z wytycznymi producenta jednostek kogeneracyjnych2, 3), w których bardzo szczegółowo opisano parametry biogazu kwalifikujące go jako paliwo odpowiedniej kategorii (low, medium lub high). Kwalifikacja ta ma bezpośredni wpływ na okres pracy kogeneratora pomiędzy obowiązkowymi przerwami technicznymi, wykazując jednocześnie pośrednio ekonomiczny charakter związany z kosztochłonnością serwisu, wymianą eksploatowanych części lub oleju smarnego. Częstość obowiązkowego technicznego serwisowania agregatu zależy głównie od producenta jednostki prądotwórczej, niemniej jednak większość producentów deklaruje, że obowiązkowa przerwa techniczna powinna być wykonywana raz na 4 miesiące nieprzerwanej pracy agregatu. W przypadku agregatów kogeneracyjnych b więcej »

Effect of furfural on the enzyme activity during enzymatic hydrolysis of cellulose isolated from poplar wood (Populus sp.) Wpływ furfuralu na aktywność enzymu podczas hydrolizy celulozy wyodrębnionej z drewna topoli (Populus sp.) - DOI:10.15199/62.2015.11.7

Janusz Zawadzki Dominika Szadkowska Andrzej Antczak Piotr Elbe Andrzej Radomski Michał Drożdżek Tomasz Zielenkiewicz Teresa Kłosińska

Poplar wood cellulose was enzymatic hydrolyzed to glucose with cellulase in presence of furfural to study the inhibition of the reaction. The addn. of furfural resulted in a significant decrease in the glucose yield. Przeprowadzono hydrolizę enzymatyczną celulozy do glukozy w obecności furfuralu. Celulozę wyodrębniono z drewna topoli. Zbadano wpływ dodatku inhibitora na aktywność celulazy. Na podstawie otrzymanych wyników stwierdzono, że dodatek furfuralu powoduje znaczny spadek wydajności otrzymywanej glukozy. Drewno, którego głównym składnikiem strukturalnym są węglowodany, ma potencjał, jeśli chodzi o zastępowanie konwencjonalnych surowców paliwowych. Zasoby drewna są jednak ograniczone, a na zarządzanie nimi wpływa w dużym stopniu troska o równowagę środowiska. Stąd też próby zintensyfikowania wydajności jego produkcji. Jednym ze sposobów prowadzących do realizacji tego celu jest zakładanie plantacji gatunków drzew szybko rosnących. Gatunkiem ważnym pod tym względem jest topola, ponieważ nie ma wygórowanych wymagań glebowych i szybko rośnie w naszej strefie klimatycznej. Znaczną cześć składu strukturalnego drewna topoli stanowi celuloza (52,4%). Zainteresowanie biomasą topolową to również skutek wprowadzenia regulacji prawnych1) w sprawie promowania stosowania odnawialnych źródeł energii (OZE). Zainteresowanie to jest również powodowane względami ekonomicznymi. Poddając biomasę topolową przemianom biochemicznym, uzyskuje się paliwa płynne. Najbardziej znaną technologią jest proces produkcji bioetanolu, którego jednym z etapów jest obróbka wstępna surowca, a kolejnym hydroliza enzymatyczna. Substancje ekstrakcyjne zawarte w drewnie, np. wolne i zestryfikowane kwasy tłuszczowe oraz związki fenolowe (głównie garbniki i sterole), są źródłem substancji inhibitujących ten ostatni proces. Obróbka wstępna materiału lignocelulozowego powoduje tworzenie się nowych inhibitorów reakcji hydrolizy. Są to związki powstałe z rozkładu h więcej »

Effect of modification of the adhesive layer on the oxygen permeability through polyethylene film laminates Wpływ modyfikacji warstwy adhezyjnej na przenikalność tlenu przez laminaty z folii polietylenowej - DOI:10.15199/62.2015.11.30

Agnieszka Krudos Jerzy Pankowski Maciej Karłowicz Sławomir Lisiecki Artur Bartkowiak

Surface of polyethylene (PE) film was modified by covering with an adhesive consisting of biopolymers (Et cellulose, zein) and mineral fillers (bentonites) to improve its barrier properties. The 10% addn. of the barrier material to the adhesive system resulted in an increase in the O2 barrier properties of laminates by 34-42% compared to the initial PE film. The O2 content in the packagings prepd. by using the modified adhesive layer decreased by 6-27% as compared to the unmodified adhesive control. The addn. of Et cellulose and bentonite to the adhesive layer resulted also in improving the mech. properties of the PE film by 10-29%, while the addn. of zein resulted in the film delamination. Przedstawiono wyniki badań modyfikacji warstwy adhezyjnej/klejowej biopolimerami (etyloceluloza, zeina) oraz napełniaczami mineralnymi (bentonity) dokonanej w celu poprawy właściwości barierowych laminatów zawierających folię polietylenową. Stwierdzono, że 10-proc. dodatek substancji barierowej do układu adhezyjnego pozwala na zmianę przenikalności tlenu przez laminaty o 34-42% w porównaniu z wyjściową folią polietylenową. Zawartość tlenu w opakowaniach przygotowanych na bazie zmodyfikowanej warstwy adhezyjno-barierowej uległa zmianie, co pozwoliło na zmianę barierowości o 6-27% w odniesieniu do opakowania kontrolnego (bez modyfikacji kleju). Dodatek etylocelulozy oraz bentonitów do warstwy adhezyjnej spowodował poprawę wytrzymałości folii na delaminację o 10-29%, podczas gdy dodatek zeiny przyczynił się do całkowitego rozwarstwienia otrzymanych laminatów. Zapewnienie odpowiedniej barierowości względem gazów, głównie tlenu, stanowi jeden z ważnych aspektów w rozwoju i produkcji opakowań do żywności, której jakość zależy od jej wartości odżywczych, często traconych wskutek utleniania cennych i wrażliwych substancji. Barierowość tradycyjnych materiałów poliolefinowych i poliestrowych zwiększa się np. poprzez metalizację lub wytwarzanie więcej »

Effect of water environment on diametral tensile strength of composite materials used in dentistry Wpływ środowiska wodnego na średnicowe naprężenie rozciągające materiałów kompozytowych stosowanych w stomatologii - DOI:10.15199/62.2015.11.26

Agata Prylińska-Czyżewska Mariusz Pryliński Karolina Karońska Bogumiła A. Frączak Barbara Dorocka-Bobkowska

Eight com. composite materials used for temporary fixed dentures or for filling cavities in hard tooth tissues were studied for H2O sorption capacity and its effect on the diametral tensile strength. The water sorption was 1.17- 18.4%. The mainly substantial increase in the strength was obsd. in all cases after the sorption. Określono wpływ środowiska wodnego na średnicowe naprężenie rozciągające (DTS) materiałów kompozytowych stosowanych do wykonywania tymczasowych protez stałych lub do wypełniania ubytków w tkankach twardych zęba. Badania wykazały, że wszystkie poddane ocenie materiały (poza żywicą Visalys Temp) po przechowywaniu w środowisku wodnym przez 1 tydzień wykazywały istotny wzrost wartości DTS, przy jednoczesnym zróżnicowanym stopniu chłonięcia wody wynoszącym 1,17-18,43%. Uzupełnienia tymczasowe są ważnym elementem warunkującym wykonanie zadowalającej pod względem funkcjonalnym i estetycznym protezy stałej1). Zarówno dla lekarza, jak i pacjenta czynnikami niezwykle istotnymi podczas wyboru materiału służącego do wykonawstwa protez tymczasowych są łatwość zastosowania, odporność na złamania, stabilność koloru, wytrzymałość mechaniczna oraz niska temperatura polimeryzacji2, 3). Tworzywa stosowane do wykonania uzupełnień czasowych pod względem sposobu polimeryzacji mogą być chemoutwardzalne, światłoutwardzalne oraz o mieszanym sposobie wiązania chem więcej »

Effectiveness of humic-aluminosilicate preparation in limitation of mercury accumulation in laying hens Efektywność preparatu huminowo-glinokrzemianowego w ograniczaniu kumulacji rtęci u drobiu nieśnego - DOI:10.15199/62.2015.11.29

Ryszard Barej Zbigniew Dobrzański Lucyna Polak-Juszczak Roman Kołacz

Std. feed mixt. and its 2 Hg-contg. modifications optionally with the test formulation were used sep. to feed 3 group of hens kept in cages. The concn. of Hg introduced into the feed as MeHgCl was 5 mg/kg of the mixt. The formulation was added in amt. of 3%. After 8 weeks of the test, concn. of Hg and Se in eggs, liver, kidneys and muscles in each group of hens were detd. by at. absorption spectrometry. Consuming the poisoned food by hens resulted in an increase in the Hg concn. in eggs, muscle, liver and kidneys by 1010, 650, 222 and 60 times, resp., in relation to the control group of hens. In both group of hens (poisoned and detoxified), a decrease in the concn. of Hg in eggs, muscle, liver and kidney by 2, 10, 33 and 35%, resp. (relative to group of hens poisoned) was obsd. At the same time, an increase in Se content was 30-100% in relation to the control group. Addnl., a 6 month test with the examd. formulation as 10% additive to the ground grain used as food for breeding hens in farms was carried out. The Hg content in eggs before and after the test showed a redn. by 22.5%. The Se content increased by approx. 59%. Przedstawiono efektywność działania preparatu mineralno-organicznego (Pp-d), sporządzonego na bazie surowców huminowych i glinokrzemianowych (z dodatkiem drożdży selenowych) w ograniczaniu bioakumulacji rtęci całkowitej u drobiu nieśnego. Zastosowano go w dawkach 3% do standardowej mieszanki paszowej, do której wprowadzono wcześniej rtęć w postaci CH3HgCl w ilości 5 mg Hg/kg mieszanki. Nioski utrzymywano w klatkach bateryjnych (etap I - badania eksperymentalne). W etapie II (badania terenowe) dodano Pp-d w ilościach ok. 10% do paszy kur w chowie przyzagrodowym. Po 8 tygodniach nastąpił spadek biologicznej akumulacji Hg (jaja, wątroba, nerki, mięśnie) w granicach 2,0-34,6% (etap I). W II etapie stwierdzono zmniejszenie stężenia Hg w treści jaj kur średnio o 22,5%, przy korzystnym wzroście zawartości sele więcej »

Epoxy composites with carbon fillers. Structure and properties Kompozyty żywicy epoksydowej z napełniaczami węglowymi. Struktura i właściwości - DOI:10.15199/62.2015.11.28

Ewelina Ciecierska Anna Boczkowska Michał Kubiś Paulina Chabera Tomasz Wiśniewski

Epoxy resin matrix was reinforced with C nanotubes or C black to improve properties of the composites. The addn. of the C nanotubes resulted in an increase in the elec. cond., mech. strength and thermal diffusivity of the composites to a higher extent than the addn. of C black. Wytworzono kompozyty o wysokim przewodnictwie elektrycznym oraz cieplnym i polepszonych właściwościach mechanicznych. Do badań wybrano 2 rodzaje napełniaczy węglowych: nanorurki węglowe oraz sadzę. Wykonano kompozyty o różnej zawartości napełniaczy. Przeprowadzono obserwacje mikroskopowe w celu oceny wpływu napełniaczy węglowych na strukturę materiału i określenia stopnia dyspersji. Wytworzone kompozyty poddano testom na udarność i wytrzymałość na zginanie. Zbadano także przewodnictwo elektryczne i dyfuzyjność cieplną oraz stabilność termiczną kompozytów. Wykazano, że dodatek nanorurek węglowych skuteczniej zwiększa przewodnictwo elektryczne i dyfuzyjność cieplną polimeru w porównaniu z sadzą. Lepsze właściwości mechaniczne uzyskano również dla polimerów z dodatkiem nanorurek węglowych. Żywice epoksydowe (EP) charakteryzują się małą gęstością, małym skurczem podczas utwardzania, dużą wytrzymałością oraz dużym modułem Younga, jak również małą chłonnością wody w porównaniu z innymi polimerami, takimi jak poliestry czy fenoplasty1, 2). Ze względu na swoje właściwości są one często stosowane w lotnictwie, przemyśle samochodowym, budownictwie, a także jako powłoki ochronne3-6). Ograniczeniem zastosowania materiałów polimerowych jest ich małe przewodnictwo elektryczne oraz termiczne. W celu poprawy tych właściwości można stosować różne napełniacze, takie jak nanorurki węglowe, sadza, proszki metalowe, powierzchniowo metalizowane proszki oraz włókna metalowe7, 8). Zastosowanie metalowych napełniaczy znacznie zwiększa masę kompozytu. Uzyskanie progu perkolacji w przypadku metalowych napełniaczy wymaga wysokiego stopnia napełnienia. Nanorurki węglowe (CNT więcej »

Hydraulic characteristics of innovative tubular reactor with helical rotors Charakterystyka hydrauliczna innowacyjnego reaktora rurowego z helikalnymi rotorami - DOI:10.15199/62.2015.11.23

Radosław Matz Ryszard Błażejewski Tadeusz Nawrot Marcin Spychała Joanna Jeżowska Małgorzata Makowska

Lab. reactor consisting of 2 connected helical rotors with a diam. of 340 mm and a length 2 × 1400 mm was placed in a flowing stream of mech. cleaned domestic sewage (flow rate of 0.65 dm3/min). The rotors were made of tubes with a diam. of 32 mm wound with a helix stroke 2800 mm clockwise as well as anticlockwise around a shaft of diam. 40 mm. Rotors floated with approx. 50% of immersion in the wastewater and were mech. rotated to the right or left with speeds 1.0, 1.95 or 2.95 rpm. Periodically, 1 L of saline was injected into a reactor contg. 200 L of sewage, the salt concn. was measured at the outlet as a function of time and then the Morrill dispersion, short circuiting, av. retention time and median rate of half-time residence were detd. The indexes were typical for reactors with complete mixing for rotor speeds above 1 rpm. Przedstawiono wyniki badań charakterystyk hydraulicznych innowacyjnego reaktora rurowego z rotorami do biochemicznego oczyszczania wstępnie oczyszczonych ścieków bytowych. Dwa helikalne rotory o średnicy 34 cm i długości 2 × 140 cm wykonane były z karbowanych rurek o średnicy zewnętrznej 32 mm nawiniętych prawo- i lewoskrętnie ze skokiem 280 cm na wał o średnicy 40 mm. Rotory, ob-racane z prędkościami 1,0, 1,95 i 2,9 rpm, pływały w ściekach o maksymalnej głębokości 23 cm z zanurzeniem 47-50% w korycie o średnicy wewnętrznej 600 mm. Badania znacznikowe z użyciem solanki wykazały, że w większości przypadków reaktor miał charakterystykę hydrauliczną zbliżoną do idealnego reaktora z pełnym wymieszaniem. W technologii oczyszczania ścieków złoża biologiczne stosowane są od ponad 100 lat, a obrotowe złoża tarczowe od prawie pięćdziesięciu lat. Te drugie charakteryzują się względnie małą energochłonnością1, 2) i dużą niezawodnością działania, dzięki czemu stały się podstawową technologią w małych oczyszczalniach ścieków w Wielkiej Brytanii. Ostatnio pojawiły się kolejne modyfikacje złóż obrotowych, bę więcej »

Hydrodynamics of confined fluidization in a stationary bed with various particle shape Hydrodynamika fluidyzacji w złożu stacjonarnym o różnym kształcie ziaren - DOI:10.15199/62.2015.10.15

Bronisław Buczek Piotr Zabierowski

Fine glass beds were fluidized with compressed air in stationary beds of packed bed of activated Al2O3, SiO2 gel and activated C to det. the pressure drop, min. fluidization velocity and expansion of the systems. The exptl. results were compared with the data from systems where the particle shape was neglected. Both the particle surface roughness and stationary bed porosity were important for the hydrodynamic characteristics of the confined fluidization curves. Przedstawiono wyniki badania złoża z ograniczoną fluidyzacją kulek szklanych w drobnych porach stałej warstwy aktywnego tlenku glinu, żelu kwasu krzemowego oraz węgla aktywnego. Oceniano wpływ charakteru powierzchni elementów układu na spadek ciśnienia, minimalną prędkość fluidyzacji i ekspansję układu. Wyniki doświadczeń porównano z zależnościami stosowanymi w układach, w których zaniedbuje się kształt powierzchni ziaren. Wykazano istotny wpływ charakteru powierzchni na charakterystykę hydrodynamiczną układu.System, w którym drobne cząstki fluidyzują w przestrzeniach międzyziarnowych upakowanego złoża dużych ziaren, nazywany jest złożem z ograniczoną fluidyzacją. Podczas przepływu gazu przez takie dwuskładnikowe złoże drobne ziarna zaczynają fluidyzować, tworząc fazę fluidalną. Ze wzrostem prędkości gazu wysokość warstwy fluidalnej rośnie, dochodzi do górnej granicy upakowania dużych ziaren i tworzy fluidalną warstwę pęcherzykową ponad nim. Dalszy wzrost prędkości gazu prowadzi do całkowitego rozdziału drobnych ziaren na szczycie stałego złoża1, 2). Jednorodna fluidyzacja w układach ciało stałe-gaz występuje zwykle w wąskim zakresie prędkości przepływu gazu. Istnieje wiele praktycznych zastosowań fluidyzacji gazowej w przemyśle, które mogą być usprawnione dzięki zastosowaniu reżimu jednorodnej fluidyzacji w szerokim zakresie stosowanych prędkości gazu, w szczególności gdy istotny jest kontakt gazu i ziaren ciała stałego. Matheson1) poprawiał właściwości reaktora f więcej »

Impact of number of chambers in a primary settling tank on the chemical and microbiological pollution removal from household sewage Wpływ liczby komór osadnika wstępnego na efekty usuwania zanieczyszczeń chemicznych i mikrobiologicznych ze ścieków bytowych - DOI:10.15199/62.2015.11.11

Magdalena Gizińska-Górna Michał Marzec Krzysztof Jóźwiakowski Aneta Pytka Bożena Sosnowska Arkadiusz Malik Andrzej Marczuk Roman Rybicki Marek Szmigielski Antoni Grzywna

Two multi-chamber settling tanks were analyzed to det. the effect of the no. of chambers for contaminant removal from domestic sewage. An increase in the chamber no. from 2 to 4 did not result in any improvement of the removal efficiency. The biol. O2 demand, COD, no. of coliforms (including fecal coliform) as well as total suspended solids, N and total P were even markedly higher after pretreatment in the 4-chamber settling tank than after pretreatment in the 2-chamber one. Analizowano funkcjonowanie dwóch wielokomorowych osadników wstępnych w celu określenia wpływu liczby komór na stopień usuwania zanieczyszczeń ze ścieków bytowych. Badania wykonane w osadnikach 2- i 4-komorowym wykazały, że większa liczba komór osadnika wstępnego nie wpływa na uzyskanie wyższych efektów usuwania zanieczyszczeń chemicznych i mikrobiologicznych. W osadniku 2-komorowym stopień zmniejszenia BZT5, ChZT i liczebności bakterii coli (w tym typu kałowego) oraz usunięcia zawiesin ogólnych, azotu i fosforu ogólnego był wyraźnie wyższy niż w osadniku 4-komorowym. Osadnik wstępny jest jednym z najważniejszych urządzeń stosowanych do mechanicznego oczyszczania ścieków przemysłowych i bytowych. W osadniku wstępnym usuwane są zawiesiny łatwo opadające dzięki powolnemu laminarnemu przepływowi ścieków, który pozwala opaść zawiesinom mającym gęstość niewiele większą od wody1, 2). Niekiedy rezygnuje się z budowy osadnika wstępnego3) kosztem większego obciążenia etapu biologicznego, co pozwala zaoszczędzić część kosztów, jednak eksploatacja oczyszczalni wyposażonej w osadnik wstępny jest z reguły łatwiejsza. Współczesne oczyszczalnie zwykle wyposażone są w osadniki wstępne, w których usuwa się do 60-70% całkowitej ilości zawiesin organicznych, 25-40% BZT5, a także produkuje się osad wstępny. W trakcie jego fermentacji tworzą się lotne kwasy tłuszczowe, wspomagające procesy biologicznego usuwania azotu i fosforu ze ścieków, usuwane są oleje i tłuszcze, a więcej »

Methods for synthesis of fatty-acid esters of starch Metody syntezy estrów skrobi i kwasów tłuszczowych - DOI:10.15199/62.2015.11.22

Anna Stępień Teresa Witczak Mariusz Witczak Mirosław Grzesik

A review, with 56 refs., of the prepn. methods of the title esters in org. or ionic solvents, under the supercrit. conditions, in absence of solvents as well as by using lipases of microbial origin. Przedstawiono metody otrzymywania estrów skrobi i kwasów tłuszczowych z wykorzystaniem katalizatorów chemicznych oraz enzymatycznych. Ze względu na różnice w rozpuszczalności poszczególnych substratów omówiono wpływ wyboru medium reakcyjnego na efektywność reakcji. Najpowszechniej stosowanym w przemyśle spożywczym biopolimerem jest skrobia. Parametrem gwarantującym zróżnicowanie właściwości fizykochemicznych tego polisacharydu jest pochodzenie botaniczne. W zależności od surowca wyjściowego poszczególne rodzaje skrobi różnią się m.in. wielkością granul, zdolnością wiązania wody, charakterystyką kleikowania i właściwościami reologicznymi jej roztworów. Wykorzystanie skrobi w stanie niezmodyfikowanym jest bardzo ograniczone. Podczas przemysłowych procesów technologicznych układy zawierające naturalne polisacharydy są narażone na destabilizację pod wpływem operacji mechanicznych (przepompowywanie, szybkie mieszanie), termicznych oraz w wyniku zmiany pH. Dlatego też, aby sprostać rosnącym wymaganiom konsumenckim konieczne jest wprowadzanie modyfikacji, które nadają surowcom nowe cechy funkcjonalne. Pod kątem stosowania w przemyśle spożywczym modyfikacje skrobi koncentrują się głównie na poprawie jej stabilności reologicznej, zarówno na etapie produkcji, jak i w trakcie przechowywania. Zwiększanie zastosowania skrobi uzyskuje się m.in.poprzez zmianę zdolności wiązania wody i zmniejszenie tendencji do jej retrogradacji. W zależności od przeznaczenia żele i kleiki skrobiowe mogą cechować się zróżnicowaną lepkością, konsystencją, klarownością i przezroczystością. Ważnymi cechami funkcjonalnymi pochodnych skrobiowych są ich zdolności emulgujące. Uzyskuje się również nośniki polisacharydowe charakteryzujące się zdolnością do absorbowania więcej »

Nafta-Gaz-Chemia 2015

J.P. Z.M.

W dniach 16 i 17 września 2015 r. w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie odbyła się XIII Międzynarodowa Konferencja i Wystawa "Nafta-Gaz-Chemia 2015", zorganizowana przez Zarząd Targów Warszawskich SA pod honorowym patronatem m.in. Pana Janusza Piechocińskiego, Wicepremiera i Ministra Gospodarki, Pana Sławomira Brodzińskiego, Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Środowiska i Głównego Geologa Kraju, Pana Macieja Bando, prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, Pani Alicji Adamczak, prezes Urzędu Patentowego RP i Pana Tomasza Zielińskiego, prezesa Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego. Gości przybyłych na otwarcie konferencji powitała Pani Grażyna Pietrzyk, prokurent Zarządu Targów Warszawskich SA. Obrady otworzył Pan Janusz Piechociński, który przedstawił sytuację gospodarki światowej (regres gospodarki chińskiej, rozbudowa europejskiego potencjału współpracy związanego z ewentualnymi atakami terrorystycznymi). Wicepremier J. Piechociński podkreślił, że Polska aktywnie uczestniczy w opracowywaniu wspólnotowej polityki energetycznej. Wyrazem tego jest głęboka (na skalę europejską) modernizacja dwóch polskich rafinerii. Terminal LNG w Świnoujściu jest w stanie zaspokoić potrzeby krajów całego basenu Morza Bałtyckiego. Podwojono też zdolności magazynowe oraz wybudowano 1300 km nowych rurociągów, które łączą Polskę z sąsiadami. Elementem zwiększania bezpieczeństwa energetycznego kraju jest dywersyfikacja dróg i źródeł dostaw gazu ziemnego do Polski. Wystąpienie otwierające wygłosiła również Pani Alicja Adamczak. Poinformowała ona m.in., że wśród polskich zgłoszeń patentowych kierowanych chemia jest na pierwszym miejscu i zgłoszenia te mają priorytet w rozpatrywaniu, które trwa tylko 39 miesięcy, podczas gdy w Europejskim Urzędzie Patentowym trwa nawet 6 lat. W czasie dwóch dni konferencji odbyło się siedem sesji tematycznych. Pierwszą sesję "Polska - Ukraina, perspektywy współpracy" poprowadził Pan Michał Broniatowski, reda więcej »

Nowa wytwórnia nawozów w Puławach oddana do użytku

Jerzy Polaczek

W dniu 15 października br. Grupa Azoty Zakłady Azotowe Puławy SA oficjalnie uruchomiła nowoczesną wytwórnię nawozów stałych, oferowanych pod nazwami Pulgran® i Pulgran®S. Są to granulowane nawozy mocznikowe i zawierające siarczan(VI) amonu, czyli mocznikowo-siarkowe. To końcowa inwestycja Nowego Kompleksu Nawozowego, którego całkowita wartość wyniosła ponad 450 mln zł. Na uroczystość przybyło ponad 100 zapro więcej »

Obrót produktami chemicznymi zgodnie z Systemem Badania Bezpieczeństwa i Jakości SQAS - DOI:10.15199/62.2015.11.1

Monika Stoma Grzegorz Maj Agnieszka Dudziak Beata Ślaska-Grzywna Wiesław Piekarski Dariusz Andrejko

Przedstawiono istotę i założenia Systemu Badania Bezpieczeństwa i Jakości SQAS. Zaproponowano procedurę procesu oceny w ramach SQAS oraz wskazano główne korzyści z wdrożenia takiego systemu w zakładach chemicznych. Przeprowadzono ponadto analizę rynku badań SQAS w Polsce i w Europie. Szczególną uwagę zwrócono na aspekt przemieszczania ładunków chemicznych w ramach międzynarodowej umowy ADR. Postępujący rozwój cywilizacyjny oraz techniczno-technologiczny spowodował, że substancje i produkty chemiczne w coraz większym stopniu są obecne, a niejednokrotnie wręcz niezbędne w życiu człowieka i działalności przedsiębiorstw. Szybkie tempo zmian w gospodarce oraz rosnąca konkurencja dynamizowana procesami globalizacyjnymi determinuje konieczność wprowadzania innowacyjnych rozwiązań zarówno w obszarze produkcji, jak i obrotu produktami chemicznymi1). Przemysł chemiczny w Polsce i w Europie w znacznym stopniu korzysta z usług logistycznych w zakresie magazynowania, przeładunku i transportu surowców, półproduktów i gotowych produktów chemicznych, oferowanych przez strony trzecie. Około 7% wolumenu wszystkich przemieszczanych towarów różnymi środkami transportu to ładunki chemiczne, w tym towary niebezpieczne i wysokiego ryzyka. Takie zjawisko może stwarzać różnego rodzaju zagrożenia dla pracowników, okolicznych mieszkańców, całego społeczeństwa, jak i środowiska naturalnego. W związku ze wzrostem zainteresowania problemami ochrony środowiska naturalnego, na przestrzeni ostatnich lat pojawiło się wiele różnych sposobów ograniczania negatywnego wpływu substancji i produktów chemicznych, np. nakładanie obowiązków i egzekwowanie prawa (ADR/RID/ADN), stosowanie dobrych i sprawdzonych praktyk produkcyjnych, dystrybucyjnych, transportowych, uszczelnienie łańcucha dostaw od producenta do końcowego odbiorcy i stałą kontrolę wszystkich jego ogniw2), czy też stosowanie technik zarządzania środowiskiem (np. ślad ekologiczny, LCA, MIP, więcej »

Od redakcji

Andrzej Jan Szyprowski

Mamy za sobą emocje związane z wyborami parlamentarnymi i bez względu na nasze poglądy możemy wszyscy powiedzieć, że w polskiej polityce skończyła się pewna epoka. Nie weszły do parlamentu partie deklarujące się jako lewicowe, a władzę w Polsce po raz pierwszy od transformacji ustrojowej sprawować będzie jedna partia, na dodatek dysponująca wsparciem Prezydenta Rzeczypospolitej i znaczną większością w Senacie. Czekamy na sformowanie nowego rządu i jego pierwsze decyzje, a o tym że nasza demokracja jest stabilna świadczy, że wyniki wyborów nie wywołały paniki na Giełdzie Papierów Wartościowych ani spadku wartości naszej waluty. Napływają dobre wiadomości o naszej gospodarce ze świata. W raporcie Doing Business Banku Światowego Polska od poprzedniego notowania awansowała aż o 3 pozycje - na 25. miejsce w świecie, najwyższe w dotychczasowej historii (Puls Biznesu 28 października 2015, Gazeta Wyborcza 28 października 2015). W Europie wyższe notowania mają tylko gospodarki Danii (miejsce 3.), Wielkiej Brytanii (6.), Szwecji (8.), Norwegii (9.), Finlandii (10.), Niemiec (15.), Estonii (16.), Litwy (20.) i Łotwy (22.). Liderem listy jest od wielu lat Singapur. W regionie Europy Środkowo-Wschodniej od Polski lepsze są zatem tylko kraje bałtyckie. Za Polską jest Szwajcaria (26. miejsce), Francja (27.), Holandia (28.), Słowacja (29.) i Słowenia (30.), Czechy (36.), Węgry (42.), Rosja (51.), Chiny (84.) i Ukraina (93.). Warto podać jakie kryteria w ocenie Doing Business były brane pod uwagę. Oceniano łatwość uzyskania podłączenia do sieci energetycznej (Polska jest w rankingu pod tym względem na 42. miejscu, ale znacznie u nas skrócono czas oczekiwania na decyzję i terminy wykonania przyłącza), płacenie podatków (58. miejsce, tu awansowaliśmy dzięki wprowadzeniu elektronicznych narzędzi do opłacania podatku VAT), rozwiązywanie problemu upadłości (3 więcej »

Oxidation of limonene with dioxygen catalyzed by 2,2'-bipyridyl manganese(II) and iron(II) complexes supported on a bentonite carrier Utlenianie limonenu tlenem cząsteczkowym katalizowane kompleksami manganu(II) i żelaza(II) z 2,2'-bipirydylem immobilizowanymi na nośniku bentonitowym - DOI:10.15199/62.2015.11.21

Andrzej Sobkowiak Anna Szczepanik Dorota Naróg Maria Charczuk

A 5 mM limonene sample was oxidized with O2 on complex Mn(II) or Fe(II) catalysts into a closed vessel with vol. of 22 mL at the catalyst-to-limonene ratio 0.5, 1, 10 and 15. The reaction was carried out at 23°C for 24 h. The reaction products were analyzed by gas chromatog. to det. the main components (1,2-limonene oxide, carvone and carveol). For both catalysts, an increase in yields of products with increasing amount of used catalyst were obsd. The Mn catalyst was more active than the Fe one. The replacing of air with O2 resulted in increasing the reaction efficiency. Przedstawiono wyniki badań reakcji utleniania limonenu tlenem cząsteczkowym katalizowanej kompleksami żelaza(II) oraz manganu( II) z 2,2'-bipirydylem immobilozowanych na nośniku bentonitowym. Jako główne produkty otrzymano: tlenek 1,2-limonenu, karwon i karweol. Dla reakcji katalizowanych kompleksem bis(2,2'-bipirydyl)mangan(II) obserwowano większe wydajności produktów niż dla kompleksu bis(2,2'-bipirydyl)żelazo( II). Jeżeli zawartość katalizatora w bentonicie była równa jego stężeniu w roztworze w przypadku katalizy homogenicznej, wówczas wydajność produktów była mniejsza. Immobilizacja katalizatora umożliwia jednak łatwe oddzielenie katalizatora od mieszaniny poreakcyjnej oraz prowadzenie reakcji bez udziału rozpuszczalnika. 94/11(2015) 2007 Mgr inż. Maria CHARCZUK w roku 2012 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Rzeszowskiej. W tym samym roku podjęła studia doktoranckie w dyscyplinie technologia chemiczna na macierzystym wydziale. Specjalność - zastosowania kompleksów metali przejściowych w procesach aktywacji tlenu cząsteczkowego oraz utleniania limonenu. Selektywne utlenianie związków organicznych jest ważnym procesem w syntezie organicznej. Tlenowe pochodne węglowodorów (alkohole, epoksydy oraz związki karbonylowe) są ważnymi surowcami w syntezie komercyjnych produktów dla przemysłu chemicznego. Występujące w więcej »

PERSONALIA

Robert Papliński

Mgr inż. Stanisław DYRAGA jest dyrektorem fabryki Solvay Silica otwartej 1 lipca br. we Włocławku i członkiem zarządu Solvay Advanced Silicas Poland Sp. z o.o. St. Dyraga ukończył studia na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie, a także studia podyplomowe Business study, Department of Economics, Aberystwyth University (Wielka Brytania), oraz Studia Biznesu i Gospodarki Rynkowej na Uniwersytecie Jagiellońskim. Ukończył również sześć różnych kursów szkoleniowych dla menedżerów. Karierę zawodową zaczynał w firmie Unilever. Przez długi czas był zawodowo związany z Grupą Danone, w latach 2003-2006 pracował w jej francuskiej siedzibie głównej. Później przeniósł się do Żywiec Zdrój SA (Danone Water Poland), gdzie został kierownikiem zakładu, a następnie dyrektorem ds. projektów przemysłowych i inwestycji. Do Grupy Solvay dołączył w czerwcu 2013 r., obejmując stanowisko dyrektora zakładu produkcyjnego Silica we Włocławku. Hobb więcej »

Polskie firmy chemiczne w Internecie Część LXVII T

Telko-Poland Sp. z o.o. ul. Cybernetyki 19 02-667 Warszawa tel.: (22) 330 12 00 fax: (22) 330 12 12 telko.poland@telko.com www.telko.com Tensis Sp. z o.o. ul. Sienkiewicza 4 56-120 Brzeg Dolny tel.: (71) 319 36 64 fax: (71) 319 20 64 tensis@tensis.pl www.tensis.pl Tensor Consulting Andrzej Jelonek ul. Sępia 22/2 04-512 Warszawa tel./fax: (22) 815 42 79, 812 09 więcej »

Quantum dots as multifunctional fluorescent tools Wszechstronność zastosowań kropek kwantowych - DOI:10.15199/62.2015.11.4

Małgorzata Geszke-Moritz Michał Moritz

A review, with 85 refs., of uses of quantum dots in medicine, anal. chem., photocatalysis, solar cells and light- -emitting diodes. Kropki kwantowe ze względu na swoje wyjątkowe właściwości fizykochemiczne, a w szczególności optyczne, są wykorzystywane w wielu dziedzinach nauki oraz produkcji przedmiotów codziennego użytku. Zaprezentowano krótki opis zastosowań kropek kwantowych w naukach medycznych jako sond fluorescencyjnych oraz nośników substancji leczniczych. Przedstawiono także ich użyteczność podczas fluorymetrycznego wykrywania różnych związków chemicznych. Półprzewodnikowe właściwości kropek kwantowych sprawiają, że mogą one stanowić również elementy diod elektroluminescencyjnych, fotokatalizatorów lub ogniw słonecznych. W ostatnich latach obserwuje się znaczący postęp w rozwoju nanotechnologii, który przejawia się praktycznym wykorzystaniem jej osiągnięć w wielu dziedzinach nauki, przemysłu oraz w otrzymywaniu przedmiotów codziennego użytku. Celowość projektowania i wytwarzania materiałów w skali nanometrycznej, czyli takich, których co najmniej jeden z wymiarów nie przekracza 100 nm, znajduje swoje uzasadnienie w rozlicznych przykładach zastosowań nanostruktur. Dobrze znane jest zastosowanie nanomateriałów w takich produktach, jak artykuły higieny osobistej (szczoteczki do zębów, przybory fryzjerskie), kosmetyki, odzież (szczególnie sportowa). W wymienionych obszarach zastosowań swoje przeznaczenie znajdują głównie takie substancje, jak ditlenek tytanu, krzemionka, tlenek cynku oraz nanocząstki srebra, które wykazują właściwości przeciwbakteryjne1). Należy także zaznaczyć, że komercyjne zastosowanie nanomateriałów jest pewnego rodzaju ukoronowaniem wieloletniej pracy licznych zespołów badawczych. W tym miejscu trzeba podkreślić wielką rolę badań podstawowych dotyczących syntezy oraz potencjalnych zastosowań nanomateriałów w praktyce. Wiele doniesień literaturowych, zwłaszcza z ostatnich lat może stać się inspir więcej »

Seminarium "Bezpieczna Chemia"

W dniu 19 października br. w Hotelu Mercure w Warszawie odbyło się II Seminarium "Bezpieczna Chemia" zorganizowane przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego. Program Bezpieczna Chemia jest autorskim programem Izby. Gospodarzem Seminarium i jednocześnie jego prowadzącym był Pan Paweł Zawadzki, kierownik Projektu. Odbiorcami Programu są członkowie Izby i ich pracownicy, ze szczególnym uwzględnieniem najwyższego i średniego szczebla kierowniczego odpowiedzialnego za zapewnienie właściwych warunków bhp i ppoż. Zebranych powitał Pan Tomasz Zieliński, prezes zarządu Izby, podkreślając ważność bezpieczeństwa w zakładach chemicznych. Następnie Pan Krzysztof Kowalik, dyrektor Departamentu Nadzoru i Kontroli Głównego Inspektoratu Pracy odczytał list, który nadesłała Pani Iwona Hickiewicz, Główny Inspektor Pracy. Seminarium rozpoczęto sesją tematyczną pt. "Stabilność bezpieczeństwa drogą do stabilnego rozwoju przedsiębiorstwa", w której wzięli więcej »

Significance of urease inhibitors in modern agriculture Znaczenie inhibitorów ureolizy w nowoczesnym rolnictwie - DOI:10.15199/62.2015.11.18

Ewa Grela Agnieszka Grabowiecka

A review, with 41 refs., of N-O-NO2C6H4NHP(O)(NH2)2, N-BuNHP(S)(NH2)2, PhP(O)(NH2)2 and p-HOC6H4OH inhibitors of urea decomp. under conditions of its use as fertilizer. Omówiono najistotniejsze aspekty zastosowania nawozów mocznikowych w nowoczesnym rolnictwie. Szczególny nacisk położono na efektywność nawożenia mocznikiem i jego wpływ na ekosystem oraz możliwą toksyczność względem komórek roślinnych. Najprostszym rozwiązaniem przedstawionych problemów jest w wielu przypadkach zastosowanie inhibitorów ureolizy. Opisano najpopularniejsze związki stosowane lub proponowane w tym celu. Przedstawiono charakterystykę najpopularniejszego N-(n-butylo)triamidu kwasu tiofosforowego (NBPT) oraz N-(2-nitrofenylo) triamidu kwasu fosforowego (2-NPT) i fosforodiamidu fenylu (PPD). Krótko opisano również benzeno-1,4-diol (HQ, hydrochinon) ze względu na jego zastosowanie w warunkach innych niż w przypadku NBPT. Przedstawiono aspekty skutecznego zastosowania inhibitorów ureolizy oraz spodziewane skutki ich wprowadzenia w zrównoważonym rolnictwie. Zrównoważone gospodarowanie nawozami azotowymi jest niewątpliwie istotnym elementem nowoczesnego rolnictwa.Konieczność rozsądnego rozporządzania dostępnymi produktami odpadowymi wynika z silnie rosnącego popytu na produkty mięsne w połączeniu z jeszcze większym zapotrzebowaniem na nawozy azotowe. W stosunku do danych z lat 1961 i 2001 można zaobserwować wzrost o odpowiednio 230 i 600% we wspomnianych gałęziach gospodarki1). Zapotrzebowanie na nawozy azotowe jest umacniane głównie przez rosnącą produkcję zbóż. Intuicyjną i pod wieloma względami najkorzystniejszą odpowiedzią na powstający popyt jest zastosowanie mocznika jako głównego źródła azotu. W latach 2010-2011 światowe zapotrzebowanie na nawozy azotowe wyniosło ponad 100 mln t, z czego ponad 40% pokryły nawozy mocznikowe. Liczba ta wzrosła do ponad 50% w 2014 r.2), bezsprzecznie określając mocznik jako najpopularniejsze źródło azotu w roln więcej »

Study of granulation of carbonate lime fertilizer in a pan granulator Badania granulacji nawozowego wapna węglanowego metodą talerzową - DOI:10.15199/62.2015.11.24

Mieczysław Borowik Sebastian Schab Andrzej Biskupski Piotr Rusek Paulina Bogusz Zygmunt Kowalski

Crushed limestone (particle size below 3.2 mm) was mixed either with an aq. soln. of Na lignosulfonate (concn. 5-15% by mass) or with aq. H2SO4 (concn. 10%) in a lab. granulator. The wet granules (size 4.29-4.57 mm) showed the crushing strength 5.20-9,8 N/granule. Under pilot plant conditions, gypsum was also added (1-5%) to the fertilizer and the granules were dried down to the moisture content 1.5-3.0% by mass. The granules were 2-5 mm in size and showed an increased crushing strength (higher than 20 N/granule). Badano proces granulacji mielonego wapienia o uziarnieniu poniżej 3,2 mm metodą granulacji talerzowej. Najlepszym lepiszczem okazał się wodny roztwór lignosulfonianu sodu o stężeniu 10% mas. Uzyskane wilgotne granule charakteryzowały się wytrzymałością na zgniatanie 5-6 N/granulę, przy zawartości ok. 6% mas. wilgoci. Lepszą jakość produktu uzyskano po wysuszeniu granulatu do wilgotności poniżej 3% mas., co pozwoliło na odsianie frakcji 2-5 mm, a wytrzymałość granul na zgniatanie wzrosła do powyżej 20 N/granulę. Zarówno wilgotny granulat, jak i granulat po suszeniu spełniały wymagania środka wapnującego WE typu G1.a. Wapnowanie gleb jest niezbędnym elementem prawidłowej działalności rolniczej1, 2). W tym celu może być stosowane wapno węglanowe w formie pylistej i w formie granulowanej. W Polsce wzrasta zainteresowanie granulowaną formą wapna, gdyż ma ona wiele zalet w porównaniu z pylistym wapnem rolniczym. Forma granulowana umożliwia bardziej równomierną aplikację nawozu i zastosowanie standardowych siewników do aplikacji nawozów, eliminuje pylenie oraz zanieczyszczanie sąsiednich terenów, a także umożliwia mieszanie wapna z innymi nawozami granulowanymi w celu ich łącznej aplikacji. Od 7 czerwca 2014 r. wapno nawozowe może być wprowadzane do obrotu na terenie Unii Europejskiej jako nawóz (typ G1.a - wapień standardowy, lub typ G1.b - wapień rozdrobniony)3). Celem badań było opracowanie, na bazie mielonego kami więcej »

Synthesis and properties of multiblock thermoplastic elastomers with oligoamide-6.10 and oligoamide-12 as hard blocks Synteza i właściwości multiblokowych elastomerów termoplastycznych z oligoamidem-6.10 i oligoamidem-12 jako blokami sztywnymi - DOI:10.15199/62.2015.11.12

Ryszard Ukielski Piotr Lenarczyk Joanna Rokicka

Terpoly[(amide-6.10)-b-(oxytetramethylene)-b-(tetramethylene terephtalate)] was synthesized and modified by a partial substitution of oligoamide-6.10 blocks with oligoamide-12 ones. The multiblock tetrapolymer was studied for mol. mass, viscosity no., thermal behavior, swelling, chem. structure and mech. properties. The addn. of the oligoamide-12 block resulted in an increase in the Young modulus, tensile strength, m.p., and theor. applicability range as well as in a decrease in cryst. temp. Zsyntezowano nowego rodzaju termoplastyczne polimery multiblokowe zawierające cztery bloki, w tym dwa oligoamidowe bloki sztywne. Polimery poddano badaniom strukturalnym, termicznym i mechanicznym. Dodatek bloku oligoamidowego 12 do terpolimeru poli[(amid- -6.10)-b-(oksytetrametylen)-b-(tereftalan tetrametylenu)] pozwolił uzyskać elastomery o zadowalających właściwościach mechanicznych. Termoplastyczne elastomery (TPE) stanowią grupę tworzyw łączących sprężystość tradycyjnych elastomerów z łatwością przetwórstwa tworzyw termoplastycznych1). Z punktu widzenia budowy fizycznej TPE rozróżnia się fazę miękką i twardą2, 3). Faza miękka (odpowiedzialna za właściwości elastyczne) powinna mieć względnie mały moduł sprężystości oraz względnie niską temperaturę zeszklenia (Tg) i małą gęstość. Faza twarda (odpowiedzialna za właściwości wytrzymałościowe i przetwórcze) musi mieć względnie duży moduł sprężystości, wysoką temperaturę zeszklenia (Tg) i/lub topnienia (Tm) oraz względnie dużą gęstość. Bloki tworzące tę fazę musi cechować tendencja do agregacji z tym samym rodzajem sekwencji tych bloków. Dochodzi wówczas do wzajemnego przyciągania się bloków i tzw. termicznie odwracalnego "pseudosieciowania". Silna kohezja tych bloków wpływa stabilizująco na strukturę fazową całego układu polimerowego. Pęcznienie fazy miękkiej jest konsekwencją interakcji między rozpuszczalnikiem a matrycą polimeru i wyraża wymianę entalpii pomiędzy dwiema fazami polimer więcej »

Technika w kulturze Polski

Anna Jechna

Technika w kulturze Polski Fot. 1. Ewa Mankiewicz-Cudny, prezes FSNT- -NOT, wita uczestników konferencji (Foto: J.M. Kowalski) Fot. 2. Dr inż. Piotr Szymczak, prezes Stowarzyszenia Elektryków Polskich, odpowiada na pytanie, czy możliwy jest świat bez elektryków (Foto: J.M. Kowalski) 94/11(2015) 1905 na rozwój cywilizacji, (ii) doc. inż. Tadeuszu Sołtyku, wybitnym konstruktorze samolotów, m.in. TS-9 Junak 3, TS-8 Bies i TS-11 Iskra, oraz (iii) Janie Czochralskim, metaloznawcy, który opracował metody pomiaru szybkości krystalizacji oraz sposób krystalizacji przez wyciąganie ze stopu. Jak pisała o nim jego córka myślą przewodnią jego działań była Ojczyzna ponad wszystko. O Niej myślał, dla Niej pracował, dla Niej zdobył sławę i dla Niej tyle cierpiał. O nowoczesnych technologiach w lotnictwie mówił prof. dr hab. inż. Andrzej Żyluk, zastępca dyrektora Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych. Podkreślił, że w Polsce jest wiele możliwości technicznych i przedstawił kilka projektów z zakresu (i) cyfrowej awioniki (nahełmowy system wyświ więcej »

The ChemPył database on chemical and aerosol hazards Baza informacji na temat zagrożeń chemicznych i pyłowych. Baza ChemPył - DOI:10.15199/62.2015.11.25

Elżbieta Dobrzyńska Małgorzata Pośniak. Małgorzata Szewczyńska

The title database contains most important issues of risk assessment in workplaces. Information on hygienic stds. of hazardous substances, methods for their detn. in workplaces, their physicochem. and toxicol. properties as well as on the first aid were included. The database was modernized and continuously updated since 2011. Baza wiedzy o zagrożeniach chemicznych i pyłowych w środowisku pracy ChemPył, opracowana w Zakładzie Zagrożeń Chemicznych, Pyłowych i Biologicznych Centralnego Instytutu Ochrony Pracy - Państwowego Instytutu Badawczego jest modernizowana i na bieżąco aktualizowana od 2011 r. Celem jej przygotowania było wspomaganie zadań związanych z oceną narażenia i ryzyka zawodowego spowodowanego występowaniem czynników chemicznych i pyłowych na stanowiskach pracy zarówno dla specjalistów zarządzających bezpieczeństwem i higieną pracy w przedsiębiorstwach, jak również pracodawców i pracowników tych zakładów. Baza stanowi obecnie pełne źródło informacji niezbędnych do pełnej identyfikacji występujących w zakładzie niebezpiecznych czynników chemicznych i pyłowych. Zebrano tu najważniejsze zagadnienia z zakresu przeprowadzania oceny narażenia oraz oceny ryzyka związanego z ich występowaniem na stanowiskach pracy. Ważnym elementem bazy jest zbiór informacji na temat substancji chemicznych o ustalonych wartościach normatywów higienicznych, metod ich oznaczania na stanowiskach pracy, jak również ich właściwości fizykochemicznych, toksykologicznych, klasyfikacji czy informacji z zakresu pierwszej pomocy. Szczególnie ciekawy jest zbiór praktycznych informacji dotyczących narażenia zawodowego na szkodliwe substancje chemiczne, zawierający wyniki badań jakościowych i ilościowych tych substancji na przykładowych stanowiskach pracy z różnych działów gospodarki oraz oceny związanego z nimi ryzyka zawodowego umieszczone w bazie wyników pomiarów i oceny ryzyka. Internetowe bazy z zakresu zagrożeń chemicznych w środowisk więcej »

The effect of mixing the supplying and receiving phases on transport of zinc(II) through polymer inclusion membranes Wpływ sposobu mieszania fazy zasilającej i odbierającej na transport cynku(II) przez polimerowe membrany inkluzyjne - DOI:10.15199/62.2015.11.8

Radosław Plackowski Patryk Nowak Jakub Idkowiak Przemysław Pernak Mariusz Bogacki

Zn cations were transported through polymer inclusion membrane in an app. consisting of 2 interconnected glass vessels, sepd. with a 17.8 mm thick membrane made of cellulose triacetate, 1-decyl-1,2,4-triazole and (BuO)3PO4. Each vessel was equipped with connector pipes to introduce a mech. stirrer and a sampler. Optionally, the app. was placed in an ultrasound bath (160 W, 40 kHz). In one of the vessels, the supply phase (1 mol/L) of an aq. soln. of ZnCl2 was placed, and the const. Cl (2 mol/L) concn. was maintained by addn. of NaCl. The mech., ultrasound or mech. supported with ultrasounds mixing was carried out at 20-60°C. The Zn concn. in the receiving phase was detd. each 1 h by titration. The increase of the process temp. from 20°C to 60°C resulted in an increase of Zn recovery from 27.35% to 48.54% for the mech. mixing, from 29.87% to 58.14% for ultrasound mixing, and from 47.02% to 99.90% for ultrasound - supported mech. stirring. Przedstawiono wyniki badań wpływu sposobu mieszania faz na transport kationów cynku(II) przez polimerowe membrany inkluzyjne. Zastosowano trzy sposoby mieszania faz: mieszanie mechaniczne, mieszanie za pomocą ultradźwięków i mieszanie mechaniczne wspomagane ultradźwiękami. Każdy z eksperymentów prowadzono w temp. 20, 30, 40, 50 oraz 60°C. Na podstawie otrzymanych wyników scharakteryzowano proces transportu przez wyznaczenie parametrów charakterystycznych dla polimerowych membran inkluzyjnych, takich jak stała szybkości, strumień początkowy i współczynnik przepuszczalności. Badania w różnych temperaturach pozwoliły również na określenie wartości energii aktywacji dla poszczególnych procesów. Ultradźwięki to dźwięki o częstotliwościach od 20 kHz do kilku gigaherców. Są one wykorzystywane w wielu procesach przemysłowych, np. w ekstrakcji, czyszczeniu, przyspieszaniu i inicjowaniu reakcji chemicznych, a także ługowaniu1-5). W większości procesów chemicznych używa się ich do zwiększania efe więcej »

The effect of polymerization and acrylic resin type on durability of repaired removable denture elements. A laboratory note Wpływ sposobu polimeryzacji i rodzaju tworzywa akrylanowego na wytrzymałość naprawianych elementów protez ruchomych. Notatka laboratoryjna - DOI:10.15199/62.2015.11.27

Karolina Karońska Agata Prylińska-Czyżewska Mariusz Pryliński Julia Pakuła Bogumiła A. Frączak Barbara Dorocka-Bobkowska

Two com. acrylic resins were polymerized at 18-55°C in casts optionally under elevated pressure (2 bar) for 10 or 30 min, joined together by using the same acrylic resin at 37°C for 24 h and studied for bending strength in a 3-point test (500 N, 2.0 mm/min). The samples joined at elevated temperature and under increased pressure showed higher mech. strength. Przeprowadzone badania wykazały, że sposób polimeryzacji pod ciśnieniem oraz w podwyższonej temperaturze przyczynia się do zwiększenia wytrzymałości połączenia pomiędzy analizowanymi materiałami, natomiast nie stwierdzono statystycznie istotnych różnic pomiędzy poddanymi ocenie rodzajami żywic akrylanowych. Pomimo prób wprowadzania do protetyki stomatologicznej coraz to nowych materiałów służących do wykonawstwa protez ruchomych, nadal głównym tworzywem pozostaje poli(metakrylan metylu)1, 2). Zalety tej żywicy to zadowalające właściwości estetyczne, niskie koszty produkcji oraz łatwość obróbki laboratoryjnej. Najistotniejszą wadą tej żywicy jest mała wytrzymałość mechaniczna, która często prowadzi do złamań użytkowanych protez3-8). Proces naprawy uzupełnień protetycznych w zależności od rodzaju i rozległości uszkodzenia może być wykonywany metodą bezpośrednią (w jamie ustn więcej »

The risk assessment of safe storage of liquid ammonia. Part 1. Storage in a pressurized spherical tank Ocena zagrożenia bezpieczeństwa magazynowania ciekłego amoniaku. Cz. I. Magazynowanie w ciśnieniowym zbiorniku kulistym - DOI:10.15199/62.2015.11.5

Agnieszka Ubowska Natalia Nazar

Safety risk during the unsealing of an anhyd. NH3-contg. pressure vessel was assessed. Various failure scenarios of the release of the NH3 stored in com. tank in a Polish chem. company were taken into consideration. Przedstawiono ocenę zagrożenia bezpieczeństwa podczas rozszczelnienia ciśnieniowego zbiornika zawierającego bezwodny amoniak. Analizie zostały poddane różne scenariusze awarii, na skutek których do atmosfery uwalnia się amoniak magazynowany w zbiorniku na Stokażu Amoniaku w Grupie Azoty Zakładach Chemicznych Police SA. Amoniak jest najważniejszym związkiem azotu i wodoru. Ze względu na jego szerokie zastosowanie uzyskuje się go w procesach technologicznych na całym świecie. Około 80% wytwarzanego amoniaku zużywa się do produkcji nawozów azotowych oraz wieloskładnikowych. Na skalę przemysłową amoniak syntetyczny jest wytwarzany od 1913 r. Wśród polskich producentów wymienić można takie zakłady, jak Grupa Azoty Zakłady Chemiczne Police SA, Zakłady Azotowe w Tarnowie Mościcach, Anwil SA, Zakłady Azotowe Kędzierzyn SA czy Zakłady Azotowe Puławy SA. W 1937 r. światowa produkcja amoniaku wynosiła 755 tys. t, w 1994 r. 110 mln t, a obecnie na świecie produkuje się ok. 150 mln t amoniaku rocznie1, 2). Grupa Azoty Zakłady Chemiczne Police SA to zakłady wytwarzające m.in. nawozy mineralne, a także niezbędny do ich produkcji amoniak. Związek ten w polickich zakładach jest wytwarzany od 1984 r. Wytwórnia została zaprojektowana na podstawie licencji duńskiej firmy Haldor Topsøe. Jej projektowa wydajność to 500 tys. t/r. Polickie zakłady należą do zakładów o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii chemicznej. W latach 2004-2008 zarejestrowano w Polsce 735 poważnych awarii, w tym 333 w zakładach, z czego 6% wystąpiło w zakładach o zwiększonym ryzyku, 17% w zakładach o dużym ryzyku wystąpienia awarii, a 77% poważnych awarii miało miejsce w zakładach stwarzających zagrożenie poza swoim terenem3). W przeszłości (2010 r.) r więcej »

Thermal stability of 2-etylhexyl nitrate evaluated in adiabatic calorimeter Stabilność termiczna azotanu 2-etyloheksylowego wyznaczana w kalorymetrze adiabatycznym - DOI:10.15199/62.2015.11.14

Adam Hałat Renata Kędzior Piotr Falewicz Dawid Grzesiak

2-Ethylhexyl nitrate was studied for thermal decompn. up to 350°C by adiabatic calorimetry in pure form, in n-decane soln. and in a com. product used for increasing cetane no. of gas oil to det. the reaction kinetics. The activation energy of the reaction was 190 kJ/mol and the frequency factor 3.4.1016 s-1. The self-accelerating decompn. temp. of com. product in the 103 kg package was 75°C (the recommended limit 55°C). Przedstawiono wyniki pomiaru stabilności termicznej azotanu 2-etyloheksylowego wyznaczone za pomocą kalorymetru adiabatycznego z kompensacją ciśnienia typu APTAC. Badaniom poddano czystą substancję oraz jej mieszaninę z n-dekanem, a także zawierający tę substancję produkt handlowy stosowany jako dodatek do oleju napędowego zwiększający liczbę cetanową. Wyznaczono temperaturę początku rozkładu (130°C) i jego parametry kinetyczne. Stwierdzono pierwszorzędowy mechanizm reakcji z energią aktywacji 190 kJ/mol i współczynnikiem częstości 3,4·1016 s-1. Wskaźnik SADT (self-accelerating decomposition temperature) dla produktu handlowego w opakowaniu 1 t wynosi 75°C i jest większy od wymaganych 55°C, zatem nie są konieczne specjalne zabezpieczenia w czasie transportu i przechowywania tej substancji. Substancje zawierające w cząsteczce zarówno ugrupowania atomów o właściwościach utleniających, jak i redukujących stwarzają zagrożenie podczas transportu i magazynowania, a także w procesie ich wytwarzania. Typowym przykładem tego rodzaju substancji jest azotan(V) amonu oraz będący przedmiotem badań azotan(V) 2-etyloheksylowy (EHN). Grupa azotanowa jest silnym utleniaczem i w przypadku obecności w cząsteczce grup o charakterze redukcyjnym możliwa jest reakcja utleniania i redukcji przebiegająca bez udziału innych substratów. Proces ten może być katalizowany przez wiele czynników zewnętrznych, spośród których jony wodorowy i chlorkowy są najbardziej efektywne, przynajmniej dla rozkładu azotanu amonu1, 2). Dla więcej »

Use of flow injection analysis for the monitoring concentration of dissolved sulfides in post-processing water from underground coal gasification Zastosowanie wstrzykowej analizy przepływowej do monitorowania stężenia siarczków rozpuszczalnych w wodach z procesu podziemnego zgazowania węgla - DOI:10.15199/62.2015.11.13

Malwina Cykowska Małgorzata Bebek Aleksandra Strugała-Wilczek

Five samples of waste waters from gasification of bituminous coal and lignite were studied by flow injection anal. method to det. concn. of sulfide ions. Reliability of the results was evaluated by checking precision (variation coeff. lower than 6%) and accuracy (recovery 88-110%). The applicability of the anal. method used was confirmed. Przedstawiono możliwość zastosowania wstrzykowego analizatora przepływowego (FIAcompact, MLE, Niemcy) wyposażonego w moduł do dyfuzji gazowej i detektor spektrofotometryczny do monitorowania stężenia siarczków rozpuszczalnych w wodach pochodzących z procesów podziemnego zgazowania węgla kamiennego i brunatnego. Analiza takich próbek należy do bardzo trudnych ze względu na ich barwę oraz skomplikowaną matrycę. Na podstawie wyników badań określono wartości podstawowych cech jakościowych i ilościowych metody analitycznej (granica wykrywalności 0,01 mg/dm3, granica oznaczalności 0,05 mg/dm3, precyzja wyrażona jako wartość współczynnika zmienności CV < 6% i poprawność określona na podstawie wyników badania odzysku 88-110%).Zgazowanie węgla (lub innych paliw stałych) jest wysokotemperaturowym procesem chemicznym, w którym organiczne substancje węglowe przekształcane są w gaz w wyniku częściowego utlenienia powietrzem, tlenem, parą wodną lub ich mieszaniną. Skład powstałego gazu zależy od technologii zgazowania, jednak zawsze jego głównymi składnikami są tlenek węgla i wodór1, 2). Obecnie proces zgazowania węgla przeprowadza się w celu uzyskania gazu mającego zastosowanie m.in. w przemyśle chemicznym i w energetyce. W ostatnich latach duże zainteresowanie wzbudziła możliwość wykorzystania produktów zgazowania węgla do produkcji energii elektrycznej1). Technologia zgazowania niesie ze sobą wiele korzyści dla środowiska3, 4), niemniej jednak towarzyszy jej również ryzyko zanieczyszczenia wód podziemnych i powierzchniowych. Wody z procesu podziemnego zgazowania węgla (PZW) zawierają niebezpieczne więcej »

Use of modified SBA-15 and MCF mesoporous silicas as adsorbents for chlorogenic acid. A comparative study Stosowanie modyfikowanych mezoporowatych krzemionek SBA-15 oraz MCF jako adsorbentów kwasu chlorogenowego. Studium porównawcze - DOI:10.15199/62.2015.11.17

Michał Moritz Małgorzata Geszke-Moritz

Two SiO2 samples were prepd. by conversion of (EtO)4Si, modified with a com. nonionic surfactant and optionally with 1,3,5-Me3C6H3 and NH4F precursors, and functionalized with H2N(CH2)3Si(OEt)3 added at molar ratio 1:6 to the SiO2. Adsorption of chlorogenic acid from its Me2CHOH solns. (concn. 350-7000 mg/L) was studied at 25°C by shaking a suspension of modified silica sample in the chlorogenic acid soln. for 24 h and then spectrophotometric assaying the concn. of chlorogenic acid remaining in the liq. phase after removal of the adsorbent. Both adsorbents had similar waveforms of isotherms and the max. of adsorption capacity at 250 or 244 mg/g. Moreover, the morphol. of SiO2 samples was studied by scanning electron microscopy. Przedstawiono zastosowanie krzemionek SBA-15 oraz MCF modyfikowanych 3-aminopropylotrialkoksysilanem jako wydajnych adsorbentów kwasu chlorogenowego. Wykazano zbliżoną pojemność adsorpcyjną obu modyfikowanych materiałów wobec adsorbatu (Qmaks ≈ 250 mg/g). Krzemionki scharakteryzowano m.in. za pomocą skaningowej oraz transmisyjnej mikroskopii elektronowej. Proces adsorpcji kwasu chlorogenowego na modyfikowanych mezoporowatych sorbentach przebiegał zgodnie z modelem adsorpcji Langmuira. Materiały mezoporowate to substancje porowate, których średnica porów1) mieści się w przedziale 2-50 nm. Struktury mezoporowate mogą być reprezentowane przez różnorodną grupę związków chemicznych, takich jak tlenki metali przejściowych, tlenki metali alkalicznych, sole i wodorotlenki metali, struktury organiczne, węgiel oraz krzemionka2). Ta ostatnia substancja znajduje swoje szczególne miejsce w historii rozwoju materiałów mezoporowatych, bowiem opublikowanie w 1992 r. przez Kresgego i współpr.3) pracy poświęconej właśnie syntezie krzemionki MCM-41 zapoczątkowało dynamiczny postęp w zakresie otrzymywania oraz zastosowań innych mezoporowatych sit molekularnych. Mezoporowate krzemionki ze względu na prostotę sy więcej »

Wybrane zgłoszenia patentowe z dziedziny chemii

Zgł. nr 407178; B22F 1/00 UNIWERSYTET WARSZAWSKI, Warszawa Lewera A., Jurczakowski R., Piwowar J., Mielcarek B. Sposób wytwarzania czystych nanocząstek metali szlachetnych o ścianach (100), nanocząstki otrzymane tym sposobem i ich zastosowanie Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania czystych nanocząstek metali szlachetnych o kontrolowanym rozmiarze i ścianach (100). Sposób polega na tym, że zawarta w roztworze reagentów substancja prekursorowa jest poddawana reakcji redukcji z zastosowaniem znajdującego się w roztworze reagentów czynnika redukującego z wytworzeniem nanocząstek, przy czym reakcję redukcji przerywa się przez szybkie obniżenie temperatury roztworu poreakcyjnego. Sposób eliminuje konieczność stosowania substancji powierzchniowo czynnych lub innych cząstek organicznych do stabilizacji ścian (100). Ujawniono również zastosowanie nanocząstek jako katalizatorów heterogenicznych. (30 zastrzeżeń) Zgł. nr 406919; C01B 31/02 ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE, Szczecin Michalkiewicz B., Majewska J., Młodzik J., Michalkiewicz K. Sposób otrzymywania nanoporowatych materiałów węglowych Sposób otrzymywania nanoporowatych materiałów węglowych polegający na mieszaniu materiału węglowego z krzemionką w roli matrycy i jego kalcynacji, charakteryzuje się tym, że jako źródło węgla stosuje się melasę buraczaną lub trzcinową w stosunku masowym do krzemionki 0,2-2. Kalcynację prowadzi się w temp. 300-1200°C, zaś po kalcynacji krzemową matrycę usuwa się stosując 35-proc. mas. kwas fluorowodorowy. Następnie materiał płucze się wodą do uzyskania odczynu obojętnego i suszy się. (4 zastrzeżenia) Zgł. nr 406847; C04B 14/18 AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA W KRAKOWIE, Kraków Pichór W., Kotwica Ł. Dodatek do zapraw i betonów Ujawniono dodatek do zapraw i betonów wykonywanych z cementów powszechnego użytku, jak również cementów specjalnych, poprawiający wytrzymałość mec więcej »

Z półki księgarskiej

Jerzy Polaczek

Aurelia Nowicka PA TENT EUROPEJSKI O JEDNOLITYM SKUTKU Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2015 r., seria Ochrona własności przemysłowej nr 58, ISSN 2300-6307, ISBN 978-83-64698-12-5, 40 stron, publikacja bezpłatna Aurelia Nowicka PA TENT EUROPEJSKI Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2015 r., seria Ochrona własności przemysłowej nr 59, ISSN 2300-6307, ISBN 978-83-64698-13-2, 40 stron, publikacja bezpłatna.Autorka obu recenzowanych prac jest profesorem na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie kieruje Zakładem Prawa Europejskiego na Wydziale Prawa i Administracji. Jest specjalistą w zakresie prawa własności intelektualnej, zwłaszcza w zakresie nowoczesnych technologii związanych z rozwojem społeczeństwa informacyjnego, a także cywilnoprawnego obrotu dobrami własności intelektualnej, w aspekcie krajowym i międzynarodowym. W recenzowanych pracach dała obiektywny wykład na temat możliwości ochrony patentowej w Europie, a w szczególności w krajach członkowskich Unii Europejskiej. Konwencja o patencie europejskim KPE (European Patent Convention) z 1973 r. obowiązuje w Polsce od dn. 1 marca 2004 r. Obecnie stronami Konwencji jest 38 państw: państwa członkowskie UE (28), a ponadto Szwajc więcej »

Z prasy zagranicznej

Marian Paszkowski

Alternatywa dla GMO MIT Technology Review 2015, 116, nr 5, 24.Odkrycie przez dwóch amerykańskich laureatów Nagrody Nobla w 2006 r. zjawiska interferencji RNA, stanowiącego naturalną formę regulacji ekspresji genów (Przem. Chem. 2006, 85, 1654), dało asumpt do badań nad opracowaniem nowych skutecznych leków przeciwko wielu chorobom (Przem. Chem. 2014, 93, 61). Obecnie nad wykorzystaniem tego zjawiska do opracowania alternatywnej w stosunku do modyfikacji genetycznych metody ochrony roślin przed szkodnikami i chorobami pracuje także Monsanto i wiele innych firm agrochemicznych, w tym Bayer i Syngenta. Okazało się bowiem, że opryskiwanie roślin preparatami zawierającymi RNAi (RNA interference) zabija wszystkie szkodniki żerujące na ich liściach, gdyż po przedostaniu się do wnętrza komórek roślinnych, RNAi wiąże się z komplementarną sekwencją DNA, blokując w ten sposób aktywność niektórych genów. Zaletą tej technologii jest m.in. to, że umożliwia ona sprawowanie kontroli nad genami, jednakże bez modyfikacji roślinnego genomu, czyli bez stwarzania organizmów genetycznie modyfikowanych (GMO). Oznacza to prawdziwą rewolucję w dziedzinie agrochemii, gdyż, niezależnie od wygaszenia panujących jeszcze obaw przed GMO, kryje w sobie olbrzymie możliwości komercyjne. Otrzymywanie RNAi jest też szybsze niż stwarzanie nowych GMO, a efekt wyłączania przez niego aktywności genów jest krótkotrwały (ogranicza się jedynie do kilku dni lub tygodni). Poza tym, opryski na bazie RNAi mogą służyć zarówno do zwalczania określonych owadów, jak i różnego typu wirusów, a także można je stosować podczas suszy, bez ujemnego wpływu na późniejszy rozwój roślin. Technologia RNAi pozwala więc rolnikom na dokonywanie płodozmianu bez konieczności uciekania się do permanentnych modyfikacji genetycznych. Rolnik może dokonywać oprysków zarówno w okresie suszy, jak i w celu ochrony upraw przed szkodnikami owadzimi i to bez żadnej szkody dla środowiska więcej »