SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Miesięcznik ISSN 0033-2496, e-ISSN 2449-9951 - rok powstania: 1917
Czasopismo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego (SITPChem.)

Kodeksy etyczne jako element kształtowania kultury organizacyjnej w przedsiębiorstwach przemysłu chemicznego

DOI:10.15199/62.2015.5.2
Tomasz J. Dąbrowski Katarzyna Majchrzak

Przedsiębiorstwa kierują się w swoich działaniach przesłankami o charakterze ekonomicznym. Kategorie, takie jak przychody, koszty, zysk (wynik finansowy) nie są nacechowane moralnie. Jednak przedsiębiorstwa są również organizacjami stanowiącymi związek środków technicznych i ludzi oraz funkcjonującymi w szerszym otoczeniu społecznym. Podejmowane w nich decyzje mają więc nie tylko swój wymiar ekonomiczny, ale również społeczny i moralny. Społeczny w tym sensie, że decyzje są podejmowane przez członków organizacji i niosą ze sobą konsekwencje nie tylko dla nich samych, ale również dla otoczenia, wywierając wpływ na sytuację osób znajdujących się na zewnątrz organizacji, moralny zaś dlatego, że wymagają one rozstrzygnięć, których skutkiem może być osiąganie korzyści przez jednych i doznawanie krzywdy przez innych. Przychody i koszty nie należą więc do sfery moralności, ale sposób w jaki przedsiębiorstwo zwiększa pierwsze lub zmniejsza drugie jest zazwyczaj rezultatem dokonywania wyborów mających nie tylko ekonomiczny, ale też moralny charakter. Wybory moralne wymagają kryteriów pozwalających na ocenę, jaka decyzja jest "dobra", a jaka "zła", jaka "sprawiedliwa", a jaka "niesprawiedliwa", jaka "słuszna", a jaka "niesłuszna". Kryteria te opierają się na bardziej ogólnych standardach moralnych stanowiących miary, za pomocą których dokonuje się oceny działań własnych i innych. Standardy wynikają zaś z przyjętego w przedsiębiorstwie systemu wartości, którego kształtowanie należy do głównych zadań naczelnego kierownictwa firmy. Jednym z działań służących realizacji tego zadania może być implementacja w organizacji kodeksu etycznego. Kodeks etyczny a kultura organizacyjna przedsiębiorstwa Kulturę organizacyjną można określić jako charakterystyczny dla danego podmiotu system utrwalonych nieformalnie wzorców myślenia i postępowania, jako niepisane "reguły gry" panujące w organizacji i wskazujące prawidłowy (akceptowany [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji (format pdf): 6.00 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 1h: 24.60 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 4h: 43.05 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 12h: 73.80 zł	DO KOSZYKA

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 780.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 702.00 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 690.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 345.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 172.50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

Adsorption of phenols on activated carbons prepared using rapeseed meal Adsorpcja fenoli na węglach aktywnych otrzymanych ze śruty rzepakowej - DOI:10.15199/62.2015.5.36

Katarzyna Pstrowska Jerzy Walendziewski Joanna Szary Rafał Łużny Łukasz Świątek

Rapeseed oil cake was pyrolyzed at 500°C for 30 min, carbonized at 800°C for 1 h, activated with steam or KOH at 800°C for 1 h, studied for sp. surface and pore vol. and then used for removal of PhOH or p-ClC6H4OH from aq. solns. The prepd. sorbent showed the sorption capacity by 35-38% higher than 2 com. activated carbons used for comparison. Przeprowadzono badania przydatności stałej pozostałości z procesu wolnej pirolizy śruty rzepakowej do wytwarzania węgli aktywnych. Aktywowane chemicznie (800°C, 3:1 KOH) oraz fizycznie (H2O, 800°C do 50% ubytku masy) materiały charakteryzowały się dobrze rozwiniętą porowatością i powierzchnią właściwą (SBET 380-2400 m2/g) oraz znaczną zdolnością sorpcji fenolu (do 332 mg/g) i para-chlorofenolu (do 482 mg/g) z roztworów wodnych. Wykazano, że zdolność sorpcyjna otrzymanych materiałów węglowych w procesie oczyszczania wody z fenoli jest porównywalna ze zdolnością sorpcyjną handlowych węgli. Skuteczne usuwanie z wody zanieczyszczeń organicznych, takich jak fenol i jego pochodne stanowi poważny problem środowiskowy. Fenole są składnikami ścieków przemysłowych z różnych gałęzi przemysłu, m.in. rafinerii ropy naftowej i przemysłu tworzyw sztucznych. Fenole są toksyczne i rakotwórcze, co oznacza zarówno zagrożenie dla środowiska naturalnego, jak i życia ludzkiego, dlatego skuteczne ich usuwanie ze ścieków jest tematem ważnym. Istnieje wiele metod usuwania fenoli ze ścieków, m.in. adsorpcja1), utlenianie elektrochemiczne2), koagulacja chemiczna1), ekstrakcja rozpuszczalnikowa3) oraz metody membranowe4). Spośród nich adsorpcja na węglach aktywnych (WA) jest uważana za metodę najefektywniejszą i jest najczęściej stosowana. WA są otrzymywane przez fizyczną oraz chemiczną aktywację materiałów zawierających w swojej strukturze węgiel. Na właściwości fizykochemiczne i pojemność sorpcyjną WA ma wpływ zarówno skład chemiczny prekursora, jak i metoda aktywacji. Do wytwarzania WA stosuje się wiele sta więcej »

Aktualności

Grupa Azoty Kędzierzyn dzieli zyski za 2014 r. Uczestnicy Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia kędzierzyńskiej spółki Grupy Azoty zdecydowali się przeznaczyć na dywidendę większość ubiegłorocznych zysków spółki. Akcjonariusze otrzymają ponad 58,72 mln zł z wynoszącego ponad 78,36 mln zł zysku za 2014 r. Na 1 akcję przypadać będzie 1,03 zł. Część zysków (19,6 mln zł) zasili kapitał zapasowy spółki. Walne Zgromadzenie zatwierdziło również zmiany w statucie spółki dopuszczające użycie do celów handlowych i marketingowych nazwy i znaku słowno-graficznego: "Grupa Azoty Kędzierzyn". Dobra sytuacja finansowa spółki stanowi zachętę do planowania rekordowych inwestycji. Najważniejsza inwestycja to elektrociepłownia. Projekt realizowany jest zgodnie z harmonogramem. Rozpoczęły się zasadnicze prace budowlane, ale główny wykonawca i podwykonawcy zaczynają już składać elementy kotła i turbozespołu. Jeszcze w kwietniu br. pełnię zdolności produkcyjnych osiągnie wytwórnia nieftalanowego plastyfikatora o zdolności produkcyjnej 50 tys. t/r. Plastyfikator z nowej wytwórni zastąpi ftalan dioktylu, który był dotychczas wytwarzany, ale znalazł się "na cenzurowanym". Podejrzewano, że może on niekorzystnie oddziaływać na zdrowie ludzi. Budowa nowej wytwórni trwała 1 rok i kosztowała ponad 40 mln zł. Inwestycję oparto na opracowaniu Instytutu Ciężkiej Syntezy Organicznej "Blachownia". Nowy plastyfikator może być wykorzystywany w produkcji otulin kabli i produkcji folii. Stara instalacja została przeznaczona na sprzedaż. Może pracować w krajach, które nie podlegają jurysdykcji UE. Sprzedawana wytwórnia obejmuje instalację bezwodnika ftalowego i jej elementy. Do projektów, jakie mogą być realizowane w kędzierzyńskich zakładach należy tzw. poligeneracja. Jest to projekt korporacyjny. Uczestniczy w nim cała Grupa Azoty. Obecnie przygotowywana jest dokumentacja. Projekt jest bardzo ciekawy technicznie. Źródło: Portal wnp.pl, 30 marca, 1, 6, więcej »

Application of optical profile measurement in studies of ion exchange resins Zastosowanie profilometrii optycznej w badaniach jonitów - DOI:10.15199/62.2015.5.10

Weronika Sofińska-Chmiel Ewaryst Mendyk Zbigniew Hubicki Dorota Kołodyńska

Two com. ion exchange resins with bis(2-pyridylmethyl)amine groups were studied for structure and roughness before and after sorption of Cu(II) ions by a static method. Optical microscopy was used to det. the physicochemical properties of the resins. Linear maps of the elemental compn. on the cross section of the resin beads after Cu(II) sorption. Some small differences between the studied resins were evidenced. Jonity chelatujące (zwane również jonitami kompleksującymi) stanowią grupę wymieniaczy jonowych, zdolnych do selektywnej sorpcji jonów metali przejściowych. Ich zdolności sorpcyjne zależą w dużym stopniu od rodzaju grup funkcyjnych. Na szczególną uwagę zasługują jonity z grupami bis(2-pirydylometylo) aminowymi, zwanymi również bispikoliloaminowymi. Przykładami tego typu jonitów są Dowex M 4195 oraz Lewatit MonoPlus TP 220. W przedstawionej pracy do badań procesu sorpcji jonów Cu(II) na tych jonitach zastosowano profilometr optyczny, umożliwiający precyzyjne, przestrzenne obrazowanie mikrogeometrii powierzchni wybranych materiałów. Badania prowadzono dla roztworów o niskim pH. Warto podkreślić, że tego typu badania, ze szczególnym uwzględnieniem mikrogeometrii i analizy chropowatości przeciętych ziaren w/w jonitów (w różnych ich miejscach), nie były dotąd opisane w literaturze. Odzysk cennych metali, takich jak miedź, nikiel i kobalt jest uzasadniony względami ekonomicznymi, co powoduje zainteresowanie badaniami ich hydrometalurgicznego wydobycia. Stwarza to możliwość selektywnego rozdziału i odzysku pierwiastków z surowców odpadowych, w tym ze zużytych ogniw, świetlówek lub sprzętu elektronicznego. Wielką zaletą technologii hydrometalurgicznych jest możliwość efektywnego odzysku metali i związków o wysokiej czystości z surowców wieloskładnikowych, w procesach prowadzonych w niskich temperaturach oraz przy niskich wartościach pH. Celem pracy jest wytyczenie kierunku rozwoju tych metod z wykorzystaniem nowoczesnyc więcej »

Coating of polylactide films to generate their antimicrobial properties Powlekanie folii polilaktydowej w celu nadania jej właściwości antymikrobowych - DOI:10.15199/62.2015.5.18

Małgorzata Mizielińska Sławomir Lisiecki

Polilactide film was coated with emulsan or metaquinones produced in situ by Acinetobacter calcoaceticus and Chitinophaga arvensicola bacteria on methylhydroxypropylcellulose (MHPC) and methylcellulose (MC) carriers and studied for antimicrobial properties against Bacillus atrophaeus, Micrococcus luteus, Staphylococcus auresus, Escherichia coli and Citrobacter freundii bacteria. Menaquinones on MHPC showed good antimicrobial activity against M. luteus and B. atrophaeus while emulsan on MC showed microbicidal activity against M. luteus, S. aureus and B. atrophaeus. The B. atrophaeus cells were more sensitive to menaquinone and emulsan attacks than the M. luteus and S. aureus ones. The menaquinones on MHPC decreased also the growth of E. coli and C. freundii cells. The microbiocidal activity of emulsan against Gramnegative cells was higher when MHPC was used as carrier. The E. coli strain was more sensitive to emulsan and menaquinones than C. freundii one. Prowadzono próbę pokrywania folii polilaktydowej powłokami zawierającymi metabolity o właściwościach antymikrobowych, produkowanymi przez Acinetobacter calcoaceticus oraz Chitinophaga arvensicola. Stwierdzono, że emulsan produkowany przez A. calcoaceticus oraz menachinony syntetyzowane przez C. arvensicola ograniczyły wzrost bakterii Gram-dodatnich. W przypadku menachinonów najlepszymi właściwościami zmniejszającymi liczbę bakterii M. luteus oraz B.atrophaeus charakteryzowała się folia powlekana metylohydroksypropylocelulozą (MHPC). W przypadku emulsanu najlepsza dla redukcji M. luteus, S. aureus oraz B.atrophaeus okazała się folia powlekana metylocelulozą (MC). Ponadto B.atrophaeus był bardziej wrażliwy na działanie menachinonu oraz emulsanu niż M. luteus oraz S. aureus. Analiza aktywności powłok względem bakterii Gram-ujemnych wykazała, że folie powlekane MHPC zawierającą menachinony ograniczyły wzrost zarówno komórek E. coli, jak i C. freundii. Przeprowadzone doświ więcej »

Comparison of the effectiveness of chelated and inorganic micronutrient fertilizers for foliar application Porównanie efektywności chelatowych i mineralnych form nawozów mikroelementowych przy ich dolistnej aplikacji - DOI:10.15199/62.2015.5.33

Jolanta Korzeniowska Ewa Stanisławska-Glubiak Krzysztof Domaradzki

Six field expts. with winter wheat were carried out to compare the fertilizer efficiency of Cu and Zn sulfates or chelates citrates applied as foliar sprays. The metal concns. in the grain was detd. The chelated Cu showed higher efficiency than CuSO4. The efficiency of Zn was lower than that of Cu and did not depend on its form. Przeprowadzono 6 doświadczeń polowych z pszenicą ozimą w celu porównania efektywności chelatowych i mineralnych form miedzi i cynku aplikowanych dolistnie. Mikroelementy stosowano w formie siarczanów, a także chelatów cytrynianowych Insol Cu i Insol Zn w dawkach 150 i 300 mg/kg (Cu) oraz 200 i 400 mg/kg (Zn). Na podstawie analizy plonów oraz zmian zawartości badanych metali w ziarnie stwierdzono większą efektywność formy chelatowej niż mineralnej miedzi oraz podobną efektywność nawozową obu form cynku. Chelaty to związki chemiczne w postaci heterocyklicznego pierścienia składające się z atomu centralnego połączonego poprzez co najmniej dwa wiązania koordynacyjne z cząsteczką zwaną ligandem. Atomem centralnym jest zazwyczaj dwu- lub trójwartościowy kation metalu. Słowo chelat pochodzi od greckiego słowa chele oznaczającego szczypce kraba i nawiązującego do kleszczowego sposobu połączenia atomu metalu. Przykładem chelatów występujących naturalnie w przyrodzie może być hemoglobina i chlorofil. Zdolność metalu do wchodzenia w połączenia chelatowe zależy od średnicy kationu i jego wartościowości. Spośród mikroelementów najłatwiej chelaty tworzy Fe3+, a następnie kolejno Cu2+, Zn2+, Fe2+ i Mn2+. Jony metali, takie jak K+, Na+, Ca2+ i Mg2+ charakteryzujące się niską wartościowością i dużą średnicą jonową w zasadzie nie tworzą klasycznych chelatów. Chelaty dzięki połączeniu kleszczowemu są związkami o bardzo dużej trwałości. Charakteryzują się dobrą rozpuszczalnością w wodzie, ale dysocjują tylko w niewielkim stopniu. Bardzo łatwo przenikają przez błony półprzepuszczalne organizmów żywych. Rośliny pobiera więcej »

Curing temperature of photocurable varnishes based on the urethane acryeates Temperatura utwardzania fotoutwardzalnych lakierów na bazie uretanoakrylanów - DOI:10.15199/62.2015.5.24

Paulina Bednarczyk Zbigniew Czech

Three com. urethane acrylate resins (functionality 2-4) were dild. with trimethylpropane triacrylate and photopolymerized under UV light (12 mW/cm2) in presence of 1-hydroxycyclohexyl- phenyl-ketone in 0.25-1.0 mm thick layers. The max. temp. 32-116°C was achieved after 10-25 s. Przedstawiono wyniki doświadczalnych badań procesu utwardzania promieniowaniem ultrafioletowym (UV) lakierów na bazie uretanoakrylanów w zależności od grubości warstwy lakierów i ich funkcyjności. Stwierdzono, że na podstawie analizy temperatury utwardzania można wstępnie określić szybkość utwardzania powłok w zależności od zastosowanej żywicy. Na podstawie wyników przeprowadzonych badań określono warunki zastosowania komercyjnych uretanoakrylanów jako powłok lakierniczych. Fotoutwardzanie powłok polimerowych stanowi technologię bardzo szybko rozwijającą się i coraz szerzej stosowaną w przemyśle lakierniczym. Metodę tę uważa się za proekologiczną m.in. ze względu na dużą szybkość reakcji przy niewielkim zużyciu energii, brak konieczności użycia rozpuszczalników i niewielkie wymagania przestrzenne w odniesieniu do stosowanej aparatury1, więcej »

Dehydrogenation of cyclohexanol to cyclohexanone on Zn/Fe catalyst Odwodornienie cykloheksanolu do cykloheksanonu na katalizatorze Zn/Fe - DOI:10.15199/62.2015.5.15

Andrzej Zimowski Michał Zylbersztejn Remigiusz Sylwestrowicz

Effect of Zn/Fe catalyst load (0.37-0.70 h-1) and cyclohexanol dehydrogenation degree (56 and 76%) on the reaction selectivity was studied under industrial plant conditions. An increase in catalyst load and a decrease in cyclohexanol conversion degree resulted in an increase in reaction selectivity. The decreasing the cyclohexanol conversion degree resulted also in increasing the catalyst life time. Zbadano wpływ obciążenia katalizatora Zn/Fe w zakresie 0,37-0,70 h-1 na selektywność reakcji odwodornienia cykloheksanolu. Zbadano również wpływ stopnia konwersji cykloheksanolu do cykloheksanonu na selektywność reakcji odwodornienia cykloheksanolu. W tym celu porównano selektywność reakcji odwodornienia cykloheksanolu przy konwersji 56 i 76% i obciążeniu katalizatora 0,6 h-1. Wzrost obciążenia katalizatora i obniżenie stopnia konwersji cykloheksanolu pociągnął za sobą wzrost selektywności reakcji. Obniżenie stopnia konwersji cykloheksanolu w znaczący sposób wydłużyło okresy pracy katalizatora między regeneracjami. Odwodornienie cykloheksanolu do cykloheksanonu jest odwracalną reakcją endotermiczną, której ciepło w temp. 300°C wynosi 67 kJ/mol1). W skali przemysłowej reakcję odwodornienia cykloheksanolu prowadzi się w rektorze płaszczowo-rurowym. Wewnątrz rurek reaktora znajduje się katalizator, przez który przepuszcza się pary cykloheksanolu, a do przestrzeni międzyrurowej dostarcza się, z odpowiednim medium grzewczym, ciepło niezbędne do przebiegu reakcji. Reakcję odwodornienia cykloheksanolu do cykloheksanonu prowadzi się w zakresie temp. 280-420°C, w zależności od rodzaju stosowanego katalizatora. Najczęściej stosowane są katalizatory zawierające w swym składzie miedź lub cynk. Katalizatory oparte na miedzi pracują w temperaturach niższych niż katalizatory zawierające cynk. W trakcie odwodornienia cykloheksanolu do cykloheksanonu biegną również równolegle reakcje uboczne, w wyniku których powstają produkty uboczne. Ilość p więcej »

Effect of poplar (Populus sp.) biomass pretreatment on the yield of its enzymatic hydrolysis Wpływ obróbki wstępnej biomasy z topoli (Populus sp.) na wydajność hydrolizy enzymatycznej - DOI:10.15199/62.2015.5.34

Monika M. Marchwicka Andrzej Radomski Andrzej Antczak Jan Szadkowski Anna Lewandowska Dominika Szadkowska Tomasz Zielenkiewicz Michał Drożdżek Ewa I. Archanowicz

Populus deltoides x maximowiczii wood was pretreated mech. or by steam explosion at 130°C for 2,5 h and underwent enzymatic hydrolysis for 24 to 360 h to produce glucose for further alc. fermentation. The glucose yield in the hydrolysis increased with decreasing wood particle size (up to 50.9%). The steam explosion resulted in low yield of glucose (below 24.1%) Zbadano wpływ dwóch wybranych metod wstępnej obróbki topoli (Populus deltoides x maximowiczii) (rozdrobnienie mechaniczne oraz wybuch parowy) na ilość cukrów otrzymanych po hydrolizie enzymatycznej. Porównano materiał rozdrobniony tarczą ścierną o gradacji 120 oraz 40. Wybuch parowy przeprowadzony został w łaźni olejowej w temp. 130°C przez 2,5 h. Stwierdzono zwiększoną efektywność hydrolizy enzymatycznej materiału o mniejszym stopniu rozdrobnienia oraz materiału po wybuchu parowym. Bioetanol może w znacznym stopniu pomóc ograniczyć import ropy naftowej oraz emisję ditlenku węgla. Władze wielu krajów na świecie zapewniają dotacje oraz ulgi podatkowe, aby promować zastosowanie bioetanolu. Uprawianie i przetwarzanie roślin energetycznych i wykorzystanie ciekłych biopaliw przyczynia się do niższej emisji ditlenku węgla niż w przypadku paliw kopalnianych. Jednym z ważniejszych problemów produkcji bioetanolu jest użycie surowca rolnego, co może mieć duży wpływ na rynek spożywczy i użytkowanie ziemi1). Gdy biopaliwa staną się opłacalne, to prawdopodobnie rolnicy wybiorą uprawę roślin energetycznych zamiast roślin jadalnych2). Zaletą surowca lignocelulozowego jest to, że nie konkuruje on z sektorem spożywczym. Termin biomasa odnosi się do substancji organicznych pochodzenia roślinnego dostępnych z odnawialnych źródeł, włączając w to przeznaczone do tego celu energetyczne uprawy i drzewa, pokarm rolny i uprawy paszy, odpady i pozostałości upraw rolnych, odpady drewna, rośliny wodne, odchody zwierzęce, śmieci miejskie i inne materiały odpadowe3). Typowe źródła biomasy lign więcej »

Effect of some carbonization and activation parameters on the sorption properties of carbon adsorbents made by carbonization of pitch-polymer blends Wpływ wybranych parametrów karbonizacji i aktywacji na właściwości sorpcyjne adsorbentów węglowych z kompozycji pakowo-polimerowych - DOI:10.15199/62.2015.5.6

Grzegorz Makomaski Janusz Zieliński Marcin Zdziarski

Polymer blends (1:1 by mass) made by mixing waste poly(ethylene terephthalate), phenol-formaldehyde resin or poly(methyl methacrylate) with coal tar pitch were carbonized at 520-900°C for 0.5-2.5 h under N2, then activated with steam and/or KOH at 750-850°C up to mass loss 50% and studied for iodine and methylene nos, by std. methods. The optimum conditions for the carbonization and activation were established. Przedstawiono wyniki badań wpływu parametrów karbonizacji (szybkość ogrzewania, temperatura karbonizacji) oraz aktywacji (temperatura aktywacji, stosunek surowca do chemicznego czynnika aktywującego) na właściwości sorpcyjne (określone wartościami liczby jodowej i metylenowej) adsorbentów węglowych. Otrzymano je z kompozycji pakowo-polimerowych zawierających odpady poli(tereftalanu etylenu), żywicy fenolowo-formaldehydowej lub poli(metakrylanu metylu) w ilości 50% mas., w procesie aktywacji parą wodną lub wodorotlenkiem potasu. Adsorbenty węglowe ze względu na dobrą wytrzymałość mechaniczną, dobrze rozwiniętą powierzchnię właściwą, możliwość regeneracji i wielokrotnego użycia oraz dobre zdolności sorpcyjne zarówno z fazy gazowej, jak i z fazy ciekłej, znalazły szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach przemysłu, w ochronie środowiska i w życiu codziennym1-5). Tradycyjnie stosowanymi surowcami do produkcji adsorbentów węglowych są: drewno, węgiel kamienny, węgiel brunatny, łupiny orzechów oraz torf6-9). Technologia adsorpcyjna daje możliwość wykorzystania odpadów tworzyw sztucznych jako surowców do otrzymywania adsorbentów węglowych10, 11). Laszlo i Szucs12) z poli(tereftalanu etylenu) (PET) uzyskali węgiel aktywny o powierzchni właściwej 1170 m2/g i całkowitej objętości porów 0,63 cm3/g, przydatny do adsorpcji chlorofenoli z wód ściekowych. Przepiórski i współpr.13) w wyniku aktywacji chemicznej PET za pomocą 3MgCO3·Mg(OH)2·3H2O otrzymali mezoporowate węgle aktywne o powierzchni właściwej do 1984 m2/g. K więcej »

Effectiveness of water curtains during fighting against vapors of saturated linear low molecular mass alcohols during its uncontrolled release Efektywność kurtyn wodnych przy zwalczaniu par liniowych nasyconych alkoholi małocząsteczkowych podczas ich niekontrolowanego uwolnienia - DOI:10.15199/62.2015.5.13

Tomasz Węsierski

MeOH, EtOH, PrOH and BuOH vapors were catched in water curtains (av. droplet size 250-270 μm, temp. 10°C) to det. the efficiency of removal of alcs. from the air. Effects of the C atom no. in the alc. on the half-life decay time and sorption rate const. were presented as algebraic equations. Zaprezentowano wyniki badań skuteczności kurtyn wodnych przy zwalczaniu par liniowych alkoholi małocząsteczkowych. Wykazano, że skuteczność kurtyn wodnych maleje wraz ze wzrostem długości łańcucha węglowodorowego, co można wyrazić poprzez liniową zależność odwrotności stałej szybkości pochłaniania k oraz czasu połowicznego zmniejszenia stężenia par alkoholi t1/2 od liczby atomów węgla w łańcuchu węglowodorowym. Skuteczność kurtyn wodnych dla badanych alkoholi była 10-55 razy mniejsza niż w przypadku amoniaku. Dzięki swoim fizykochemicznym właściwościom oraz łatwej dostępności woda stanowi często bardzo tani i skuteczny środek likwidacji skażeń w przypadku niekontrolowanego uwolnienia się substancji niebezpiecznych. Jej skuteczność likwidacji par jest jednak uwarunkowana wieloma czynnikami, takimi jak rozpuszczalność danej substancji w wodzie, szybkość dyfuzji do wnętrza kropli oraz reaktywność względem uwolnionej substancji, decydująca o bezpieczeństwie wykorzystania wody w instalacjach zabezpieczających oraz działaniach ratowniczogaśniczych. Stąd też najwyższą skuteczność i użyteczność wody zaobserwowano względem usuwania par takich substancji, jak NH3, HF i Cl2 1-6). Zważywszy na ogromne zastosowanie przemysłowe materiałów ropopochodnych, naukowcy skupili się takż więcej »

Ekstraction of noble metals by using Cyanex 302 Ekstrakcja jonów metali szlachetnych za pomocą Cyanexu 302 - DOI:10.15199/62.2015.5.9

Zbigniew Hubicki Grzegorz Wójcik Bożena Łodyga Andrzej Łodyga

Cyanex 302 was used for removal of noble metal ions from their nitrate and hydrochloricnitrate solns. Extn. factors and isotherms of the extn. of Pt(IV), Pd(II), Au(III) were detd. by at. absorption spectroscopy. Extn. efficiency of noble metal ions increased in series: Pt(IV) < Pd(II) < Au(III). Zbadano przydatność ekstrahenta Cyanex 302 do wydzielania mikroilości jonów złota(III), platyny(IV) oraz palladu(II) z roztworów chlorkowych o stężeniu HCl 0,1-8,0 M i chlorkowoazotanowych o sumarycznym stężeniu 1 M. Określono wpływ makroskładników, takich jak chlorek miedzi(II), glinu(III) i niklu(II) na wydzielanie mikroilości badanych jonów metali szlachetnych. Metale szlachetne, takie jak platyna, pallad i złoto są często stosowane m.in. w procesach katalitycznych, stomatologii, elektronice, do wyrobu biżuterii, ogniw paliwowych i konwertorów spalin samochodowych. Mnogość zastosowań i ubożenie naturalnych źródeł powoduje, że ceny tych metali są wysokie, a ich wtórny odzysk staje się ekonomicznie uzasadniony. Odzysk metali szlachetnych ze źródeł wtórnych może być realizowany metodą pirometalurgiczną lub hydrometalurgiczną. W metodzie pirometalurgicznej ograniczeniem są wysokie koszty energii potrzebnej do realizacji procesu. Z kolei metoda hydrometalurgiczna wymaga zastosowania selektywnych metod wydzielania, takich jak ekstrakcja lub wymiana jonowa. Znanych jest wiele ekstrahentów stosowanych do wydzielania jonów metali szlachetnych1), takich jak pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowe aminyalifatyczne oraz czwartorzędowe sole amoniowe2), pochodne pirydyny3), a także sulfotlenki alkilowe4). Szczególną grupę stanowią związki fosforoorganiczne, które można podzielić na dwie grupy: ekstrahenty chelatujące Cyanex 272, Cyanex 301, Cyanex 302 i ekstrahenty solwatujące Cyanex 921, Cyanex 923 oraz Cyanex 471X. W literaturze dostępne są informacje na temat ekstrakcji jonów metali za pomocą Cyanexu 302. Stosowano go m.in. do ekstrakcji U(VI) z więcej »

Evaluation of ammonia losses from fertilizers modified by urease inhibitors Ocena strat amoniaku z nawozów modyfikowanych inhibitorami ureazy - DOI:10.15199/62.2015.5.27

Michał Dawidowicz Piotr Rusek Maciej Rolewicz Paulina Bogusz

Com. BuNHP(S)(NH2)2 urease inhibitor was added to 3 com. and 2 exptl. fertilizers to study NH3 evolution from soil for 7 days. The retardation of NH3 losses was 82-87% in all cases when compared to the control group (without ihibitor). Przedstawiono wyniki badań podatności nawozów zawierających jon amidowy do utraty azotu w formie gazowego amoniaku. Badaniom poddano zarówno nawozy już obecne na rynku (mocznik, RSM, Pulaska), jak i opracowane oraz testowo wyprodukowane przez Zakład Nawozów Instytutu Nowych Syntez Chemicznych (USP oraz saletromocznik). Stwierdzono, że chemiczne wiązanie mocznika poprzez wiązania koordynacyjne nie ma znaczącego wpływu na odporność jonu amidowego na przemianę w jon amonowy pod wpływem ureazy. Dodatek komercyjnego inhibitora ureazy zahamował aktywność tego enzymu i znacząco ograniczył emisję gazową amoniaku ze wszystkich badanych nawozów. Emisja azotu do atmosfery z rolnictwa ma dwa główne źródła: stosowanie nawozów mineralnych i produkcja zwierzęca. Bilans azotu pochodzącego z produkcji zwierzęcej w Polsce to 666 tys. t azotu rocznie1). Straty gazowe NH3 wynoszą 10-25%, co stanowi 67-166 tys. t/r. Wielkość zużycia mocznika w nawozach mineralnych wyniosła wg IFA w 2014 r. 1,5 mln t. Według danych Grupy Azoty w 2013 r. wyprodukowano w Polsce 2 021 tys. t, a w 2014 r. 2 136 tys. t mocznika (w tym zużytego na wytworzenie RSM, innych nawozów zawierających azot amidowy oraz żywic)1). Średnie straty gazowe NH3 z nawozów azotowych wynoszą 20%2, 3). Dotyczą one głównie mocznika i nawozów z jego dodatkiem. Dla mocznika i nawozów ty więcej »

Evaluation of mitigation of the effects of heavy metal contamination of soil by adding organic matter Ocena możliwości łagodzenia skutków zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi poprzez dodatek materii organicznej - DOI:10.15199/62.2015.5.19

Danuta Leszczyńska Jolanta Kwiatkowska-Malina

The soil based on loamy sand was mixed up with aq. solns. of Cd(NO3)2, Pb(CH3COO)2 and ZnSO4 and then with lignitebased fertilizer, lignite, peat, farmyard manure, or dolomite. In all cases, 5 t/ha of org. C was added to the soil. The manurial value of org. substance originated from various sources (expressed as plant crop) was the highest for the lignite-based fertilizer and the lowest for peat. The addn. of org. substance to the heavy metals-contg. soil resulted in increasing content of P in maize roots. The content of Na in the maize above-ground parts did not depend on addn. of org. matter to the soil. Do gleby płowej właściwej (wg WRB, Haplic Luvisols) wytworzonej z piasku gliniastego lekkiego na glinie lekkiej wprowadzono metale ciężkie w formie soli ZnSO4, Pb(NO3)2 więcej »

Evaluation of the effectiveness of a mixture of herbicides and biostimulators in the cultivation of sugar beet Ocena skuteczności mieszaniny herbicydów i biostymulatorów w uprawie buraka cukrowego - DOI:10.15199/62.2015.5.28

Krzysztof Domaradzki Katarzyna Marczewska-Kolasa Marcin Bortniak

Aq. solns. of modified or unmodified com. biostimulators consisting of 4 com. herbicides and an adjuvant were tested in the cultivation of sugar beet. The stability of the solns. was evaluated by visual observation of their homogeneity after time of prepn. In the beet root samples, the sucrose content and presence of undesirable substances (K+, Na+ and α-amino acid N) were analyzed by polarimetry, flame photometry and fluorimetry, resp. The herbicide activity of solns. was evaluated after 14 days from the last use. Application of the solns. resulted in a small increase in the sugar content in beet root and decay weeds (87-93%). Przedstawiono wyniki badań doświadczalnych nad możliwością łącznej aplikacji herbicydów z biostymulatorami w uprawie buraka cukrowego. W warunkach laboratoryjnych oceniono stabilność roztworu roboczego mieszaniny herbicydów Kemifam Super Koncentrat 320 EC, Safari 50 WG, Torero 500 SC i Lontrel 300 SL, użytych w dwóch dawkach z adjuwantem Trend 90 EC oraz z dodatkiem biostymulatorów (Asahi SL i Kelpak SL) lub bez ich udziału. W próbkach korzeni buraka przeanalizowano poziom zawartości cukru (sacharozy) i substancji niepożądanych (K+, Na+ oraz jonu N-α-aminokwasowego). W doświadczeniach polowych analizowano reakcję rośliny uprawnej na zastosowane roztwory oraz skuteczność działania chwastobójczego. Burak cukrowy należy do gatunków bardzo wrażliwych na zachwaszczenie, dlatego chemiczna ochrona plantacji ma decydujące znaczenie w osiąganiu wysokich plonów. Sytuacja ta wynika z powolnego tempa wzrostu roślin oraz ich małej konkurencyjności w początkowych tygodniach. Aby skutecznie zwalczyć pojawiające się w tym czasie chwasty i zapewnić uzyskanie wysokiego plonu, konieczny jest 3-4-krotny zabieg herbicydowy1, 2). Częste stosowanie herbicydów oprócz aspektów pozytywnych może nieść za sobą również zagrożenia. Roślina uprawna traktowana środkami chemicznymi może niekorzystnie na nie reagować, dl więcej »

Granulation of dolomite and limestone in the vibratory granulator Granulowanie dolomitów i wapieni w granulatorze wibracyjnym - DOI:10.15199/62.2015.5.23

Jacek Feliks

Dolomite and limestone powders (size below 10 μm) were agglomerated by using a vibratory trough granulator. The product contained mainly granules 2-10 mm (more than 74%) and a good mech. strength. Badano granulowanie dolomitów i wapieni w rynnowym granulatorze wibracyjnym konstrukcji AGH w Krakowie. Granulacji poddawano materiał bardzo drobno zmielony (poniżej 10 μm). W badaniach uzyskano granulat zawierający ponad 74% granul o średnicach 2-10 mm i parametrach wytrzymałościowych pozwalających na transport. W produkcji kruszyw dolomitowych i wapiennych powstają znaczne ilości frakcji drobnoziarnistych, które są mało przydatne dla głównych odbiorców. Po spełnieniu odpowiednich wymogów mogą być one jednak wykorzystane jako pełnowartościowe nawozy mineralne do ulepszania podłoża glebowego1). Nawozy w pierwszej kolejności powinny zostać bardzo drobno zmielone (do uziarnienia o zawartości klasy ziarnowej poniżej 10 μm)2, 3), a następnie poddane procesowi aglomeracji, tak aby uzyskać granulat o rozmiarach 5-7 mm, przydatny do transportu i wysiewu. Znaczne rozwinięcie powierzchni właściwej zwiększa aktywność nawozu i ułatwia wchłanianie przez glebę. Najtańszą metodą granulacji tak drobnego proszku więcej »

Hydrogel superabsorbents as microelement carriers Superabsorbenty hydrożelowe jako nośniki mikroelementów - DOI:10.15199/62.2015.5.30

Alicja Skiba Dorota Kołodyńska Bożena Tyliszczak Krzysztof Pielichowski Zbigniew Hubicki

Two com. hydrogels were used as sorbents of Cu(II), Zn(II), Mn(II) and Fe(III) ions from their aq. solns. in the presence of Na N-(1,2-dicarboxyethylene)-D,L-aspartate under static conditions to det. kinetic and adsorption parameters of the sorption at changing pH and concn. of metals. The hydrogels can be applied in modern agriculture. Przedstawiono możliwość zastosowania hydrożeli Luquasorb 1160 oraz Luquasorb 1280 jako materiałów wyjściowych do otrzymywania nawozów mineralnych o kontrolowanym działaniu na bazie biodegradowalnego czynnika kompleksującego. Sorpcję kompleksów Cu(II), Zn(II), Mn(II) i Fe(III) z kwasem iminodibursztynowym prowadzono metodą statyczną na wymienionych superabsorbentach polimerowych. Określono wpływ stężenia, czasu kontaktu faz, pH oraz obecności jonów azotanowych( V) i siarczanowych(VI) na pojemność sorpcyjną. Wyznaczono parametry kinetyczne i sorpcyjne. W ostatnich latach nieregularne opady deszczu i długotrwałe okresy suszy powodują zmiany klimatu, wpływające na osiąganie niskiej wydajności w uprawach polowych. W związku z tym poszukuje się składu podłoża, które zapewni utrzymanie w środowisku korzeni optymalnych właściwości fizycznych, głównie powietrznych i wodnych. W celu modyfikacji podłoży można stosować dodatki syntetyczne, hydrożele, zwane superabsorbentami polimerowymi (SPA). Są to usieciowane związki wielkocząsteczkowe zdolne chłonąć wodę w ilościach od 10-krotnie do nawet 1000-krotnie większych od ich suchej masy. Zjawisko pochłanianwody jest konsekwencją rozsunięcia sieci łańcuchów polimerowych, co przejawia się spęcznieniem materiału polimerowego, który przyjmuje postać żelu1, 2). Najbardziej pożądanymi cechami hydrożeli z punktu widzenia ich zastosowań są przede wszystkim możliwie duża pojemność absorpcji, duża szybkość odwracalnego chłonięcia cieczy, wytrzymałość mechaniczna, nietoksyczność, odporność chemiczna oraz odporność termiczna (szczególnie istotna w przypadku specjaln więcej »

Impact of some factors of production of a packaging film on its resistance to puncture Wpływ niektórych parametrów procesu produkcji folii opakowaniowej na jej odporność na przebicie - DOI:10.15199/62.2015.5.21

Andrzej Pacana Jacek Pacana Lucia Bednárová Igor liberko Grzegorz Lew

Linear polyethylene was blended with an adhesive, an improving agent and polytetrafluoroethylene (I) (about 0.7, 8 and 1.4% by mass, resp.), formed by casting as a film and studied for resistance to puncture. The increasing of adhesive and improving agent contents resulted in increasing the film resistance to puncture. The addn. of larger amt. of I resulted in deterioration of the film strength. Badano proces wylewu folii stretch płaskiej siedmiowarstwowej typu jumbo wytwarzanej metodą wylewu z wykorzystaniem regranulatu, pod kątem maksymalnej jej odporności na przebicie. Folia ta jest przeznaczona do konfekcjonowania na folie do pakowania ręcznego. Celem było określenie optymalnych wartości parametrów wejściowych produkcji w ustalonych (na bazie wcześniejszych doświadczeń) zakresach zmienności. Badania procesu produkcji przeprowadzono wg planu PS/DK 23. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że przy przyjętych założeniach wszystkie czynniki wejściowe wpływają na odporność na przebicie. Zwiększanie w mieszance ilości kleju i ulepszaczy poprawia, a zwiększanie ilości teflonu obniża odporność folii na przebicie. W dobie konkurencji przedsiębiorstwa zmuszone są do ciągłego rozwoju i spełniania w miarę możliwości oczekiwań klientów. Taka sytuacja obserwowana jest również na rynku producentów folii stretch. Klienci oczekują folii o określonych parametrach. Ich osiągnięcie jest możliwe przy stosowaniu najwyższej jakości surowców. Niestety ze względów ekonomicznych rzadko kiedy takie rozwiązanie jest możliwe do zastosowania. Dlatego też poszukuje się niskokosztowych rozwiązań pozwalających dla danych surowców i przy konkretnych parametrach procesu produkcji uzyskiwać jakość, która będzie satysfakcjonować klientów. Takie działania optymalizacyjne prowadzone są również w firmie Efekt Plus, jednym z największych w Europie producentów folii stretch. Opierając się na wysoko rozwiniętym zapleczu technicznym zakład jest w s więcej »

Mechanical properties and morphology of biopolyurethane composites reinforced with modified sisal fibers Właściwości mechaniczne i morfologia kompozytów biopoliuretanowych wzmocnionych modyfikowanymi włóknami sizalowymi - DOI:10.15199/62.2015.5.5

Ewa Głowińska Justyna Kamerke Marcin Włoch

Short sisal fibers (3-55 mm) were either mercerized with NaOH or silanized with (EtO)3SiCH=CH2 (1% by mass) and used as reinforcement (5-15% by mass) in biopolyurethane- matrix composites. The tensile strength and rebound resilience of the composites decreased while their hardness increased with increasing content of the fibers. Neither silanization nor mercerization resulted in any improvement of the composite properties (except for their hardness) at the high content of the fibers, in spite of an improved adhesion between the fibers and the matrix. Omówiono wyniki badań właściwości mechanicznych i morfologii kompozytów biopoliuretanowych (bio-PUR) zawierających 5-15% mas. krótkich włókien sizalu. Materiały te wytworzono z systemu poliuretanowego, w którym zdyspergowano włókno poddane wcześniej merceryzacji lub silanizacji. Charakterystykę wytrzymałościową w warunkach statycznych uzyskano z krzywych naprężenie-odkształcenie, a morfologię kompozytów oceniono na podstawie zdjęć wykonanych skaningowym mikroskopem elektronowym (metoda SEM). Zbadano także twardość, elastyczność przy odbiciu oraz gęstość materiałów. Stwierdzono, że zwiększona ilość sizalu (15% mas.) powoduje wzrost twardości oraz wytrzymałości na rozciąganie i odkształcenia przy rozciąganiu. Wyniki analizy struktury (SEM) wskazują na polepszoną adhezję włókna do poliuretanowej osnowy. Obserwuje się rosnącą tendencję do wykorzystywania włókien naturalnych jako zbrojeń lub składników wypełniających w technologii tworzenia materiałów kompozytowych1-3). Dzieje się tak nie tylko z powodu regulacji obowiązujących w Unii Europejskiej (mówiących o konieczności stosowania materiałów biodegradowalnych, odzyskiwaniu surowców4-13), a przede wszystkim o stosowaniu materiałów, które poddaje się recyklingowi14-21)), ale także z powodu ich korzystnych właściwości i ceny. Na niższy koszt wytwarzania kompozytów z włóknami naturalnymi ma również wpływ mniejsze zużycie energii więcej »

Od redakcji

Andrzej Jan Szyprowski

Dr inż. Ludwik M. Bednarz, nasz "amerykański korespondent", przesłał mi link do artykułu "Poland’s new golden age. The second Jagiellonian age" zamieszczonego w The Economist z 28 czerwca 2014 r. Warto zapoznać naszych Czytelników z opiniami tego bardzo wpływowego i opiniotwórczego brytyjskiego czasopisma. Nasze widzenie polskich spraw było zawsze bardzo krytyczne. Przez wiele dziesięcioleci Polski Ludowej było to uzasadnione, bowiem mimo formalnego rozwoju Kraju i jego odbudowy po II Wojnie Światowej były wielkie braki rynkowe, mała wartość złotówki oraz izolacja od krajów rozwiniętych. Artykuł wydrukowany w The Economist jako special report bardzo korzystnie ocenia rozwój Polski po transformacji ustrojowej, pisząc w tytule "Polska nowa złota era. Druga epoka Jagiellońska". Jego autorka, Pani Vendeline von Bredow, europejska korespondentka czasopisma, zauważyła, że po transformacji ustrojowej Polska była prawie bankrutem z wielkim, nieefektywnym sektorem rolniczym, drogami i kolejami w strasznym stanie i gospodarką wielkości gospodarki znacznie większej Ukrainy. W tym czasie dużo lepsze perspektywy rysowano dla Czechosłowacji i Węgier niż dla Polski. Jednak szokowa terapia ekonomiczna, znana nam jako "plan Balcerowicza", wprowadziła Kraj na ścieżkę rozwoju. Mimo dolegliwości terapii już po kilku latach gospodarka zaczęła się rozwijać i od tego czasu rozwój ten trwa, a po wejściu Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. jeszcze przyspieszył. Wzrost produktu narodowego wyniósł średnio ok. 4% rocznie. Doc więcej »

Poli(tlenek fenylenu)

Jerzy Polaczek

W dniach 9-10 kwietnia 2015 r. w Domu Polonii w Pułtusku odbyła się konferencja naukowa "Polimery konstrukcyjne na bazie poli(tlenku fenylenu)", zorganizowana przez warszawski Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego w celu podsumowanie prac naukowo-badawczych, prowadzonych w ramach projektu strategicznego "Kompleksowa technologia wytwarzania polimerów konstrukcyjnych na bazie poli(tlenku fenylenu) (PPE)", realizowanego w latach 2009- 2015 w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka oraz z okazji Jubileuszu dr. inż. Zbigniewa Wielgosza, świętującego 55 lat pracy w Instytucie. Otwarcia Konferencji dokonała dr hab. inż. Regina Jeziórska, prof. IChP, Dyrektor Instytutu. Pierwszy duży blok referatów przygotowanych przez zaproszonych gości dotyczył najnowszych osiągnięć w chemii i technologii polimerów. Obradom przewodniczyli prof. dr hab. inż. Zbigniew Rosłaniec (Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie) i prof. dr hab. inż. Henryk Galina (Politechnika Rzeszowska). W ramach tego bloku prof. dr hab. inż. Andrzej K. Błędzki (ZUT) przedstawił referat na temat zastosowania biokompozytów w systemach mobilnych i w budownictwie. Prelegent nawiązał do historii współpracy Politechniki Szczecińskiej (obecnie Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny) z Uniwersytetem w Kassel (Niemcy) w dziedzinie kompozytów oraz biokompozytów i ich recyklingu. Przedstawił zastosowania włókien naturalnych w biokompozytach stosowanych w samochodach i podkreślił ich ogromną różnorodność w zależności od regionu świata. Porównał właściwości fizyczne i mechaniczne włókien szklanych z włóknami roślinnymi, wspomniał o biopoliamidach produkowanych przez firmę BASF. Następnie dr hab. Stanisław Zajchowski, prof. UTP, omówił wybrane aspekty przetwórstwa kompozytów polimerowo-drzewnych WPC (wood polymer composite) metodą wtryskiwania i wytłaczania na przykładzie WPC na osnowie poli(chlorku winylu). Prz więcej »

Polski handel zagraniczny produktami branży chemicznej - DOI:10.15199/62.2015.5.1

Anna Kowalska

Obecnie żadna gospodarka nie jest w stanie funkcjonować bez produktów branży chemicznej. Sfera zastosowań produktów tego sektora (a jest to ok. 70% sprzedaży ogółem) jest bardzo szeroka: od komponentów do produkcji wykorzystywanych w wielkim przemyśle, po wyroby codziennego użytku1). W ciągu ostatnich 10 lat największe światowe koncerny chemiczne, zwłaszcza z Azji i na Bliskim Wschodzie, odnotowały istotny wzrost sprzedaży. Przychody osiągnięte przez 50 największych koncernów w 2012 r. wyniosły 961,8 mld USD2). Mimo tego, że w 2013 r. sprzedaż w sektorze zmalała uważa się, że sytuacja przemysłu chemicznego na świecie jest stabilna. Prognozy zakładają, że w kolejnych latach światowy rynek chemiczny (głównie dzięki krajom azjatyckim), będzie rósł w średnim tempie ok. 3%. Obecnie prawie połowa światowej sprzedaży produktów przemysłu chemicznego należy właśnie do nich, a do 2030 r. ich sprzedaż może stanowić nawet 2/3 światowego rynku. W Europie tempo wzrostu ma być wolniejsze, a najszybszy rozwój branży chemicznej przewiduje się w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, w tym w Polsce1). W Polsce sektor chemiczny ma duże możliwości rozwoju. Obecnie jego udział w produkcji przemysłowej kraju jest poniżej poziomu występującego w innych państwach. Podczas gdy na Europę przypada ok. 24% globalnej produkcji, na Polskę mniej niż 2%3). Celem opracowania jest przedstawienie sytuacji eksportu i importu produktów polskiej branży chemicznej. Dane do analizy pochodziły z roczników oraz opracowań Głównego Urzędu Statystycznego a okres badawczy obejmował lata 2005-2013. Obroty handlu zagranicznego prezentowane są wg Nomenklatury Scalonej CN, stanowiącej podstawowy element Wspólnej Taryfy Celnej. Stosowane w krajach UE ośmiocyfrowe rozwinięcie harmonizowanego Systemu Określania i Kodowania Towarów tworzy system umożliwiający dokonanie identyfikacji towarów i sklasyfikowanie ich w obrocie międzynarodowym. Według Nomenklatury Scalon więcej »

Polskie firmy chemiczne w Internecie Część LXII S

Spoiwo Spółdzielnia Pracy Chemiczno-Wytwórcza ul. Klejowa 24 26-600 Radom tel.: (48) 364 12 81-82 tel./fax.: (48) 364 10 85 biuro@spoiwo.com.pl produkcja@spoiwo.com.pl www.spoiwo.com.pl Spółdzielcze Zakłady Chemiczne Mors ul. Telefoniczna 28 91-728 Łódź tel.: (42) 678 85 50, 679 13 22 biuro@mors.net.pl www.mors.net.pl Spółdzielnia Inwalidów Fabryka Świec ul. Sobieskiego 70a 67-300 Szprotawa tel.: (68) 376 więcej »

Progress in the technology for manufacturing Bisphenol A Postęp w zakresie technologii produkcji bisfenolu A - DOI:10.15199/62.2015.5.3

Maciej Kiedika Farid Akhmetov

The process for manufg. (p-OHC6H4)2CMe2 by ion exchange resin-catalyzed condensation of PhOH with Me2CO under recycling the by-products of the reaction was improved to decrease the energy consumption. The improved technol. is transferred to Russia. Na podstawie opublikowanych materiałów przedstawiono rozwój polskiej technologii otrzymywania bisfenolu A. Opracowanie jest częścią ekspertyzy stanowiącej podstawę decyzji inwestycyjnych dotyczących transferu technologii produkcji BPA oraz modernizacji instalacji przemysłowej w skali 70 tys. t/r w ramach kontraktu zawartego między firmą Mexeo i rosyjskim koncernem UPC. Bisfenol A (BPA) jest zaliczany do grupy ważnych półproduktów współczesnego przetwórstwa chemicznego z uwagi na wielkotonażową skalę produkcji, sukcesywnie poszerzający się obszar zastosowań oraz wzrastający poziom zaawansowania inżynieryjnego technologii jego wytwarzania i wymagań jakościowych dla wytwarzanych z niego produktów. Główny kierunek wykorzystania BPA to produkcja nowoczesnych tworzyw sztucznych, w tym poliwęglanów (75% zużycia) i żywic epoksydowych (20% zużycia), stosowanych w budownictwie, przemyśle samochodowym, elektronice i optyce, w których to dziedzinach obserwowany jest dynamiczny wzrost zużycia materiałów polimerowych opartych na BPA1). BPA jest otrzymywany w reakcji kondensacji fenolu i acetonu w obecności katalizatorów kwasowych (rys. 1)2). Jako katalizatory syntezy BPA wykorzystuje się obecnie głównie żywice jonowymienne. Ich promotorowanie w sposób istotny zwiększa szybkość i selektywność tej reakcji3-7).Światowy rynek BPA Globalna produkcja BPA osiągnęła już w poprzedniej dekadzie 4,5 mln t/r. Zdecydowana większość produkcji nie trafia na rynek w postaci półproduktu, lecz jest przetwarzana w zintegrowanych procesach do poliwęglanów lub żywic epoksydowych. W skali światowej prognozowany jest stabilny wzrost rynkowego zapotrzebowania na BPA wynoszący 3-6%1), co oznacza konieczność budowy j więcej »

Purification of cyclohexanol from cyclohexane oxidation Oczyszczanie cykloheksanolu uzyskiwanego w procesie utleniania cykloheksanu - DOI:10.15199/62.2015.5.14

Andrzej Zimowski Michał Zylbersztejn Stefan Szarlik Remigiusz Sylwestrowicz

A brief review, with 3 refs., of impurities contained in cyclohexanol and cyclohexanone produced by oxidn. of cyclohexane. A modernization of flow diagrams in the industrial plants for manufg. cyclohexanone (purifn its) was presented. Opisano postęp w destylacyjnym oczyszczaniu mieszaniny cykloheksanonu i cykloheksanolu uzyskanej w wyniku utleniania cykloheksanu gazem zawierającym tlen. Zawierający pięć kolumn układ destylacyjny zastosowany pierwotnie w polskiej technologii Cyclopol nie pozwalał na uzyskiwanie cykloheksanolu o małej zawartości zanieczyszczeń. Pewne zanieczyszczenia nagromadzały się w cykloheksanolu, osiągając w stanie stacjonarnym zawartość 16% mas. Podjęto więc prace badawcze i zmodyfikowano węzeł destylacji. Wprowadzono dodatkową kolumnę do usuwania nagromadzających się zanieczyszczeń, dzięki czemu ich zawartość obniżyła się do 0,8-1,2% mas. Uzyskano wzrost wydajności węzła destylacji. Zwiększyła się również czystość cykloheksanonu. Zastosowanie nowej kolumny nie zwiększyło zużycia energii. W procesie utleniania cykloheksanu tlenem powietrza w fazie ciekłej tworzy się nie tylko cykloheksanol i cykloheksanon, ale wiele związków ubocznych, takich jak kwasy, estry, alkohole, aldehydy, ketony, etery i węglowodory. Produkty pożądane wydziela się z mieszaniny reakcyjnej wieloetapowo. W pierwszej kolejności usuwa się nieprzereagowany cykloheksan, następnie zmydla estry w hydrolizie kwaśnej, neutralizuje lotne kwasy, zmydla pozostałe estry i w końcu odwadnia uzyskany produkt. W wyniku tych operacji otrzymuje się mieszaninę (zw. KA‑oil) zawierającą łącznie 97-98% mas. cykloheksanolu i cykloheksanonu oraz 2-3% mas. zanieczyszczeń. Cykloheksanon i cykloheksanol wydziela się potem i oczyszcza przez destylację. W 1976 r. uruchomiono w Zakładach Azotowych Puławy (obecnie Grupa Azoty Zakłady Azotowe Puławy SA) wytwórnię cykloheksanonu pracującą wg polskiej technologii Cyclopol. Oczyszczanie cykloheksanonu i cyk więcej »

Recovery of K, Na, Mn and Zn from spent batteries by leaching with water Ługowanie wodą jonów K, Na, Mn i Zn z odpadowego materiału bateryjnego - DOI:10.15199/62.2015.5.8

Agnieszka Sobianowska-Turek Włodzimierz Szczepaniak Katarzyna Sobianowska Paweł Maciejewski

Spent small batteries were disintegrated and leached at 25-65°C for 120 min with aq. soln. of H2SO4 to recover K, Na, Mn and Zn. The degree of Zn recovery was very low (0.42% at 25°C). No recovery of Mn was achieved. The degrees of K and Na recovery were 92% and 96%, resp., after 120 min independently on the temp. Przedstawiono wyniki doświadczalnych badań procesu ługowania wodą jonów K, Na, Mn i Zn z odpadu bateryjnego. Badano zależność stopnia wyługowania metali od temperatury (25 i 65°C) oraz czasu ługowania (3, 5, 60 i 120 min). Obecnie do przeróbki zużytych baterii stosuje się technologie oparte na metodach separacyjnych (mechanicznych), hydrometalurgicznych oraz pirometalurgicznych1). Metody separacyjne polegają na mechanicznym rozdzieleniu struktur (korpusu) baterii i rozdzieleniu komponentów o charakterystycznych właściwościach fizycznych (gęstość, rozmiar, właściwości magnetyczne)2, 3). Metody hydrometalurgiczne polegają najczęściej na kwaśnym lub alkalicznym ługowaniu odpowiednio przygotowanych odpadów bateryjnych (po procesach obróbki mechanicznej). Po nim następuje ciąg operacji fizyczno-chemicznych, które prowadzą do rozdzielenia i koncentracji wartościowych (lub uciążliwych) składników w fazie wodnej2, 4). Metody pirometalurgiczne polegają na odzysku metali poprzez przeprowadzenie ich w odpowiednio wysokich temperaturach do skondensowanej fazy stopu metalicznego lub do fazy gazowej z późniejszą kondensacją2, 5).W Polsce nie istnieje firma, która posiadałaby opracowaną pełną technologię przeróbki strumienia zużytych baterii. Dotychczas najczęściej wykorzystywane techniki przeróbki tego typu odpadu mają charakter likwidacyjny, eliminujący uciążliwy odpad i wprowadzający jego składniki do głównego procesu pirometalurgicznego, bez zasadniczej zmiany właściwości występujących w nim faz6-8). Z tego powodu w kilku krajowych ośrodkach naukowych trwają badania nad stworzeniem kompletnej technologii piro- i/lub hydrometal więcej »

Role of chemicals in development of technological properties of the drilling fluids Rola środków chemicznych w kształtowaniu właściwości technologicznych cieczy wiertniczych - DOI:10.15199/62.2015.5.11

Małgorzata Uliasz Grzegorz Zima Marcin Rzepka Edyta Dębińska

A review with 36 refs., of additives to drilling fluids (gas migration-reducing agents, setting time controllers, filling materials, plastificators and superplastificators, thickeners, filtration-improving agents, liquefying agents, ballast matter, hydration inhibitors, surface-active agents and lubricants). Przedstawiono zastosowanie różnych środków chemicznych w technologii cieczy wiertniczych. Środki te są niezbędne w recepturach płuczek i zaczynów cementowych, które mogą być używane w procesie wiercenia otworu, a następnie uszczelniania rur okładzinowych. Przedstawione środki chemiczne podzielono wg funkcji, jaką pełnią one w składach płuczek wiertniczych i zaczynów cementowych. Opisane środki zaliczono do regulatorów czasu wiązania zaczynów cementowych, wypełniaczy, materiałów podnoszących wytrzymałość kamienia cementowego, polimerowych inhibitorów hydratacji skał ilastych, elektrolitów, środków chemicznych zwiększających lepkość, materiałów ilastych, materiałów obciążających, środków obniżających parametry reologiczne, środków zmniejszających filtrację oraz środków chemicznych o specjalnym przeznaczeniu. Z procesem wiercenia otworów nierozerwalnie związana jest technologia cieczy wiertniczych stosowanych na poszczególnych etapach ich realizacji. Do głównych zadań tych cieczy należy przede wszystkim urabianie skały przy odpowiednim przeciwciśnieniu hydrostatycznym i jej usuwanie z dna otworu (tzw. zwiercin) oraz zabezpieczenie jego ścian i uszczelnienie przestrzeni pomiędzy rurą okładzinową a ścianą otworu, tak aby stanowiła ona barierę dla przepływu płynów złożowych w kierunku wylotu otworu. Zadania te spełniają płuczki wiertnicze i zaczyny uszczelniające. Płuczka wiertnicza to jeden z czynników odgrywających ważną rolę w procesie wiercenia otworów. Od rodzaju i właściwości zależy przebieg wiercenia otworu i jego stan techniczny oraz prawidłowe dowiercanie i udostępnianie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. Składy więcej »

Studies on efficiency of the insect sex pheromone semiochemical compounds Badania skuteczności działania związków semiochemicznych zawartych w owadzich feromonach płciowych - DOI:10.15199/62.2015.5.25

Magdalena Jakubowska Beata Wielkopolan Jan Bocianowski

Two com. female moth sex pheromones were used for monitoring Agrotis segetum and Agrotis exclamationis in sugar beet, barley, winter wheat, triticale, corn and potato cultures. Both pheromones were very efficient. Crops and host plants showed also an impact on the no. the moths catched in the pheromone traps. Przedstawiono wyniki badań selektywności dwóch handlowych feromonów płciowych do odłowu rolnicy zbożówki i rolnicy czopówki w buraku cukrowym. Komponentami zapachowymi (płciowymi) dla samców rolnicy zbożówki była mieszanina octanów (Z)-5 decenylu, (Z)-7 dodecenylu i (Z)-9 tetradecenylu, a dla rolnicy czopówki, mieszanina octanów (Z)-5 tetradecenylu i (Z)-9 tetradecenylu. Na liczebność odłowionych rolnic obu gatunków istotny wpływ (prócz warunków meteorologicznych oraz doboru odpowiednich komponentów feromonowych) mogły również mieć zasiewy roślin rolniczych, jak również innych roślin żywicielskich otaczających monitorowane plantacje (np. chwasty). Uzyskane wyniki pozwolą w przyszłości na zmianę dotychczasowych metod zwalczania rolnic z uwzględnieniem zmniejszenia ilości wprowadzanych do środowiska substancji czynnych. Stale aktualnym tematem dyskusji i doświadczeń wielu badaczy jest sposób komunikowania się zwierząt. Związki sygnalne biorące udział w regulacji zachowań różnych organizmów nazwano substancjami semiochemicznymi (grec. semio, sygnał)1). Wśród nich na szczególną uwagę z całą pewnością zasługują związki infochemiczne, do których zalicza się feromony. Wysyłają one chemiczne sygnały w komunikacji pomiędzy różnymi organizmami. Nazwa "feromon" wywodzi się z języka greckiego, w którym pherein oznacza przekazywać, a hormao pobudzać. Charakteryzują sie one wewnątrzgatunkowym sposobem działania, produkowane są z przeznaczeniem do odbioru przez inny organizm i nie działają na organizm wytwarzający je2). Określenie to zostało po raz pierwszy użyte w 1959 r., kiedy to Karlson i Lüscher3) zdefiniowali feromony jako więcej »

Study on regeneration of a spent sorbent from semi-dry flue gas desulfurization plant Badania i perspektywa zastosowania odpadów z instalacji odsiarczania spalin metodą półsuchą - DOI:10.15199/62.2015.5.12

Paweł Iwański Bartłomiej Igliński Marta Plaskacz-Dziuba Roman Buczkowski

Spent CaO sorbent was taken from a com. semi-dry flue gas desulfurization plant and regenerated either by oxidn. with air O2 under room conditions or by spontaneous air oxidn. during storage outside for 150 days. Every 30 days, samples of the sorbent were taken out from the surface layer and analyzed for elementary compn. (including the heavy metal content). The oxidn. degree of the spent sorbent was not satisfactory for its further use in prodn. of cement or fertilizers. Przedstawiono wyniki badań właściwości sorbentów powstających w procesie odsiarczania spalin metodą półsuchą NID (novel integrated desulfurization). Przeprowadzono analizę podatności zawartego w sorbencie siarczanu(IV) wapnia na utlenianie tlenem z powietrza. Wykonano analizy SEM-EDX oraz ICP-MS w celu określenia zawartości pierwiastków. Analiza SEM-EDX pozwoliła ponadto ocenić kształt i średnice aglomeratów. Uzyskane wyniki wraz z danymi literaturowymi pozwoliły wskazać potencjalne metody zagospodarowania zużytego sorbentu. W zakładach przemysłowych, w których są spalane stałe paliwa kopalne, konieczne jest odsiarczanie spalin w celu ograniczenia emisji ditlenku siarki do atmosfery. Metody odsiarczania można podzielić na odsiarczanie paliw, odsiarczanie w trakcie procesu spalania oraz odsiarczanie spalin. Metody odsiarczania spalin, ze względu na najwyższą wydajność procesu, znalazły najszersze zastosowanie w przemyśle wykorzystującym stałe paliwa kopalne. Biorąc pod uwagę zużycie wody, dzieli się je na suche, półsuche i mokre, z których pierwsza zaliczana jest do metod odsiarczania w trakcie procesu spalania, a pozostałe do odsiarczania spalin. Najpopularniejszymi stosowanymi sorbentami są tlenek wapnia i wodorotlenek wapnia1). Proces odsiarczania spalin metodą półsuchą wapienną polega na rozpyleniu wodnej zawiesiny sorbentu (o odczynie alkalicznym) w strumieniu spalin (rys. 1). Sorbent reaguje z kwaśnymi składnikami spalin, w tym z ditlenkiem siarki. więcej »

Synthesis and characterization of a purine-phthalocyanine conjugate as a potential photosensitizer Synteza i charakterystyka purynowo-ftalocyjaninowego koniugatu jako potencjalnego fotosensybilizatora - DOI:10.15199/62.2015.5.26

Michał Kryjewski Beata Czarczyńska-Goślińska Marta Nowak Ann a Teubert Jadwiga Mielcarek Tomasz Gośliński

6-Methylthiopurine was substituted at the N9 position with BrCH2CH2OH in HCONMe2 at 65°C and etherified with 3-nitrophthalonitrile in Me2SO at 40°C. The phthalonitrile derivative and 3,6-bis[3-(ethoxycarbonyl)propoxy]-1,2-benzenedicarbonitrile were subjected to the macrocyclization in presence of 1,8-diazabicyclo[5.4.0]undec-7-ene and Zn(OAc)2 in n-pentanol at 110°C to yield a green zinc(II) {1,4,8,11,15,18-hexakis-bis[3-(pentoxycarbonyl)propoxy]- -22-[1,9-dihydro-6H-purin-6-on-9-yl)ethoxy]phthalocyanine pigment and a known zinc(II){1,4,8,11,15,18,22,25-octakis[(3- -pentoxycarbonyl)propoxy]phthalocyanine as a by-product. The purine-phthalocyanine conjugate was characterized by mass spectrometry, UV-VIS spectroscopy and various NMR techniques. Dokonano syntezy ftalocyjaniny cynku(II) podstawionej ugrupowaniami 3-(pentyloksykarbonylo) propoksylowymi i 2-(1,9-dihydro- 6H-puryn-6-on-9-ylo)etoksylowymi. Barwnik scharakteryzowano z wykorzystaniem spektrometrii mas, spektroskopii UV-VIS oraz różnych technik NMR. Ftalocyjaniny należą do heterocyklicznych związków makrocyklicznych zbudowanych z pierścieni izoindolowych połączonych mostkami azametinowymi. Są syntetycznymi analogami naturalnie występujących porfiryn. Ftalocyjaniny znalazły liczne zastosowania w przemyśle i technice, w szczególności w produkcji barwników, katalizatorów i ogniw słonecznych1, 2). W medycynie znalazły zastosowanie m.in. w terapii fotodynamicznej nowotworów PDT (photodynamic therapy)3), opartej na reakcji fotodynamicznej, w której dochodzi do wzbudzenia fotosensybilizatora światłem o odpowiedniej długości fali, a następnie przeniesienia energii wzbudzenia na tlen z wytworzeniem tlenu singletowego i innych reaktywnych form tlenu. Koniugaty ftalocyjanin z zasadami purynowymi i pirymidynowymi oraz ich pochodnymi otrzymywane są dla różnych celów, m.in. w celu sztucznej regulacji ekspresji genów oraz pozyskania związków o aktywności przeciwnowotworowej4, 5). więcej »

Technological and physicochemical aspects of the production of cleaning cosmetic concentrates Technologiczne i fizykochemiczne aspekty wytwarzania koncentratów kosmetyków myjących - DOI:10.15199/62.2015.5.16

Tomasz Wasilewski Jacek Arct Katarzyna Pytkowska Anita Bocho-Janiszewska Maciej Krajewski Tomasz Bujak

Lyotropic liq. crystal, coacervate and emulsion concs. were prepd. by compounding com. surfactants (Na lauryl ether sulfate, ethylene oxide-lauryl alc. adduct, isopropyl palmitate, stawbery seed oil), preservatives and H2O and studied for rheol. properties, soly. in water and stability. Only the coacervate meet all user requirements. The concn. relationship of the coacervate viscosity showed a pecurial max. as diln. of the coacerwate with water resulted in increasing its viscosity. Przedstawiono wyniki badań nad opracowaniem koncentratów kosmetyków myjących. Jako potencjalne formy tego typu preparatów zaproponowano liotropowy ciekły kryształ, koacerwat i emulsję. Wykazano zalety i wady wytwarzania i stosowania tego typu produktów w odniesieniu do właściwości reologicznych, rozpuszczalności w wodzie i stabilności produktu. Stwierdzono, że spośród badanych form preparatów, jedynie koacerwat może predysponować do miana koncentratu. W przypadku produktów w formie emulsji i liotropowego ciekłego kryształu istniała możliwość uzyskania preparatu o względnie wysokim stężeniu substancji aktywnych, ale po rozcieńczeniu nie otrzymywano kosmetyków o wymaganych przez konsumentów właściwościach użytkowych. Receptury i technologie wytwarzania kosmetyków przeznaczonych do higieny ulegają ciągłym przeobrażeniom. W ostatnich latach można zaobserwować intensywny rozwój tej grupy produktów, głównie w zakresie poprawy funkcjonalności i bezpieczeństwa stosowania. Wprowadzane do praktyki przemysłowej nowe rozwiązania recepturowe związane są najczęściej ze stosowaniem nowych surowców, bardzo często pochodzenia naturalnego. Wiele prac badawczych i rozwojowych związanych jest także z opracowaniem nowoczesnych form kosmetyków. Potrzeba prowadzenia takich prac wynika głównie z konieczności dostosowania preparatu do opakowania lub też mody- Lyotropic liq. crystal, coacervate and emulsion concs. were prepd. by compounding com. surfactants (Na lauryl więcej »

Technologies for recycling polyethylene-aluminium laminates recovered from waste beverage cartons Technologie przetwarzania poużytkowych laminatów PE-Al odzyskanych z kartonowych opakowań na żywność płynną - DOI:10.15199/62.2015.5.35

Jan Zawadiak Beata Orlińska Tomasz Piotrowski Szymon Wojciechowski Mateusz Data Piotr Rukuszewicz

review, with 19 refs., of thermal and chem. recycling techniques of post-consumer paper-based multi-material polyethylene- Al laminate-comprising packagings for liq. foods. Podano informacje na temat dostępnych technik przetwarzania poużytkowych kartonowych opakowań na żywność płynną, zwłaszcza laminatu polietylen-aluminium wchodzącego w skład tych opakowań. Opisano stopień rozwoju tych technologii w Polsce w świetle nowych limitów recyklingu i odzysku. Kartonowe opakowania wielomateriałowe (KOW) są szeroko stosowane do przechowywania produktów spożywczych, takich jak soki i mleko. KOW zostały pierwszy raz wprowadzone na rynek opakowań w 1952 r., kiedy firma kierowana przez R. Rausinga wyprodukowała kartony w kształcie tetraedru przeznaczone na mleko. Jednak dopiero w 1969 r. opracowano opakowanie umożliwiające zamknięcie produktów w sposób aseptyczny, znane dziś z półek sklepowych. Obecnie KOW są chętnie stosowane przez producentów żywności. Do zalet tych opakowań należą mała masa i niski koszt opakowania, możliwość długiego przechowywania produktów oraz pełne wykorzystanie powierzchni sklepowych i magazynowych dzięki zwartemu układowi opakowania w formie wielościanu. Ich wadą jest brak możliwości wielokrotnego wykorzystania, co każe zwrócić szczególną uwagę na recykling zużytych opakowań. Pomimo licznych rozwiązań w tym zakresie, recykling poużytkowych KOW jest zagadnieniem nie w pełni rozwiązanym. KOW produkuje się, łącząc ze sobą warstwy kartonu, aluminium (Al) oraz 4-7 warstw polietylenu niskiej gęstości (LDPE); Fig. 1. Multilayer structure of aseptic packaging for liquid foods Rys. 1. Wielowarstwowa budowa aseptycznego opakowania na żywność płynną 94/5(2015) 819 Dr inż. Tomasz PIOTROWSKI w roku 2009 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Śląskiej, kierunek technologia chemiczna. W 2014 r. uzyskał stopień doktora. Obecnie jest asystentem w Katedrze Technologii Chemicznej Organicznej i Petrochemii PŚ. Spe więcej »

The barrier and the antimicrobial properties of polylactide films covered with exopolysaccharide layers synthesized by Arthrobacter viscosus Właściwości barierowe i antymikrobowe folii polilaktydowej pokrytej egzopolisacharydem syntetyzowanym przez Arthrobacter viscosus - DOI:10.15199/62.2015.5.17

Małgorzata Mizielińsk Sławomir Lisiecki Filip Jędra Urszula Kowalska Anna Tomczak

Polylactide film was coated with bacterial egzoplysaccharide (layer thickness 1.34 and 2.68 g/cm2) to improve its O2 and water vapor barrier properties as well as its antimicrobial activity against B. atrophaeus, M. luteus and S. aureus. The water vapor permeability decreased by 64-67%. The oxygen barrier increased approx. by 77% and 92%. The modified film showed antibacterial activity against Gram-positive bacteria and reduced the growth of M. luteus cells by more than 99% and S. aureus by more than 98%. The amt. of B. atrophaeus cells decreased by more than 88%. Dokonano poprawy barierowych właściwości folii z polilaktydu (PLA) poprzez naniesienie na nią powłoki zawierającej bakteryjny egzopolisacharyd (EPS) oraz oceniono wpływ wprowadzonych modyfikacji na antymikrobowe właściwości folii. Stwierdzono, że pokrycie folii PLA EPS syntetyzowanym przez Arthrobacter viscosus zwiększyło barierowość folii względem tlenu i pary wodnej. Przenikalność pary wodnej zmniejszyła się o 64-67%. Barierowość względem tlenu wzrosła odpowiednio o 77-92%. Modyfikowana folia PLA posiadała właściwości antybakteryjne względem bakterii Gram-dodatnich. Powłoka z EPS ograniczyła wzrost komórek Micrococcus luteus o ponad 99%, bakterii Staphylococcus aureus o ponad 98% oraz laseczek Bacillus atrophaeus o 88%. Wśród współczesnych społeczeństw przeważa konsumpcyjny styl życia, dlatego rocznie na świecie produkowanych jest ok. 140 mln t syntetycznych polimerów opartych na węglowodorach ropopochodnych. Niestety znaczna ich ilość trafia do ekosystemu w postaci śmieci1). Alternatywą są biopolimery, które przez to, że ulegają biodegradacji, nie stanowią zagrożenia dla środowiska2-4). Jednym z takich ekologicznych materiałów jest polilaktyd (PLA)4, 5), którego cechuje dobra przetwarzalność, biozgodność i biodegradowalność6, 7). Zaletą jego są także dobre właściwości mechaniczne4, 5). Jednym z kluczowych zastosowań PLA jest wytwarzanie opakowań. Niestety sł więcej »

The development of technology for manufacturing coal-water fuels and the advantages of their application Rozwój technologii otrzymywania paliwa węglowo-wodnego oraz korzyści jego stosowania - DOI:10.15199/62.2015.5.31

Anita Staroń Marcin Banach Zygmunt Kowalski

A review, with 38 refs., of legal regulations, technologies for prodn. of coal-water suspensions, and redn. of dust, SO2, NOx and CO emissions. Węgiel jest podstawowym surowcem do produkcji energii elektrycznej oraz ciepła, jednakże jego szerokie zastosowanie wiąże się z negatywnym wpływem na środowisko naturalne. Wysoka emisja CO2 do atmosfery jest jednym z najistotniejszych problemów krajów wysokorozwiniętych, gdyż powoduje zatrzymywanie w atmosferze promieniowania podczerwonego i przyczynia się do globalnego ocieplenia. Zastosowanie jako paliwa zawiesiny węglowo- -wodnej umożliwia zmniejszenie ilości emitowanych do atmosfery tlenków azotu, ditlenku siarki i węgla. Bazę paliwową energetyki krajowej stanowi węgiel kamienny i brunatny. Ponad 90% energii elektrycznej w Polsce pochodzi z węgla, z czego ok. 60% to energia pozyskana z węgla kamiennego. W związku z bogatymi zasobami węgla kamiennego w Polsce jego rola oraz wpływ na kształtowanie gospodarki energetycznej kraju pozostają nieocenione. W prognozach dotyczących zapotrzebowania na paliwo i energię nie przewiduje się zmian w strukturze nośników wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej, dlatego sektor górnictwa węgla pozostaje wciąż niezastąpiony1-3). Przykładowa elektrownia węglowa o mocy 1000 MW zużywa rocznie 3,5 Tg węgla, co powoduje powstawanie 1 Tg popiołu, 120 Gg SO2, 20 Gg NOx i 9 Tg CO2. Prognozy dotyczące zapotrzebowania na nośniki energii przewidują, że ich struktura nie ulegnie zmianie w ciągu najbliższych lat i węgiel utrzyma swoją pozycję1, 3-5). Restrykcyjne regulacje prawne dotyczące ochrony środowiska W Polsce zmiany podejścia do jakości węgla oraz potrzeb dbania o środowisko nastąpiły wraz ze zmianami polityczno-ekonomicznymi, które miały miejsce po 1990 r.6). W związku z tym, że węgiel kamienny jest jednym z najbardziej uwęglonych spośród wszystkich paliw kopalnych, koniecznością wydaje się wprowadzenie "czystszych technologii węglowych". więcej »

The kinetics and adsorption of metal ions on humic acids from lignite under static conditions Kinetyka i adsorpcja jonów metali na kwasach huminowych z węgli brunatnych w warunkach statycznych - DOI:10.15199/62.2015.5.7

Halina Martyniuka Jadwiga Więckowska

Lignite-derived solid humic acids were used for adsorption of 16 metal cations from aq. solns. The effects of pH, concn. of salts and contact time were examd. Adsorption and plasma spectrometries were used for detn. of the adsorption course. The highest adsorption ability was achieved under neutral or weakly acidic conditions. The amt. of adsorbed metal ions increased with an increase in their concn. in the soln. W warunkach statycznych określono wpływ czasu reakcji, kwasowości oraz stężenia roztworów soli 16 kationów metali na zdolności ich adsorpcji przez stałe kwasy huminowe otrzymane z węgla brunatnego z kopalni Bełchatów. Badając kinetykę adsorpcji na stałych kwasach huminowych, stwierdzono, że czas potrzebny do osiągnięcia równowagi chemicznej badanych kationów był podobny i wynosił ok. 48 h. pH środowiska wymiany jonowej miało większy wpływ na ilość jonów metali ulegających wymianie niż czas reakcji. W środowisku bardzo kwaśnym adsorpcja większości jonów metali została całkowicie zahamowana. Ilość zaadsorbowanych jonów metali wzrastała wraz ze wzrostem ich stężenia w roztworze, przy czym wzrost ten był zróżnicowany w zależności od rodzaju badanych kationów.Ziemiste odmiany petrograficzne węgli brunatnych charakteryzują się znaczną zawartością tlenu (ok. 30%), którego zasadniczą część (ok. 75%) stanowi tlen reaktywny1). Kwasy huminowe, które są składnikiem grupowym węgla brunatnego, węgla kamiennego, torfu i gleby zawierają prawie cały tlen reaktywny w postaci grup karboksylowych, hydroksylowych, fenolowych, karbonylowych i metoksylowych. Skład pierwiastkowy i niektóre właściwości kwasów huminowych, w tym zdolność reagowania z jonami metali (adsorpcja, chemisorpcja lub wymiana jonowa) zależą od źródłowego materiału, z którego zostały wydz więcej »

Thermal treatment of mixtures of feathers with the meat-bone meal Termiczne przekształcanie mieszanin pierza z mączką mięsno-kostną - DOI:10.15199/62.2015.5.32

Paweł Staroń Zygmunt Kowalski Anita Staroń Marcin Banach

The elemental compn. of ashes formed in the thermal decompn. of mixts. of feather (F) with the meat-bone meal (MBM) at mass ratios of F:MBM 10:1, 2:1 and 1:1 vs. temp. (600-900°C) and time of heat treatment (1-3 h) were detd. by spectrophotometry and emission spectrometry with inductively coupled plasma. The ashes contained significant amts. of P, Ca, K and Mg and were recommended as additives to enrich the compn. of fertilizers. Przedstawiono wyniki badań właściwości fizykochemicznych popiołów powstałych po termicznym przekształceniu mieszanin pierza z mączką mięsno-kostną. Otrzymane popioły posiadały wysoką zawartość cennych pierwiastków, takich jak fosfor, wapń, potas i magnez. Popioły powstające w trakcie termicznego przekształcania są bezpieczne pod względem epidemiologicznym i mogą posłużyć jako dodatki wzbogacające skład nawozów oraz ulepszaczy gleb. Po wstąpieniu przez Polskę do Unii Europejskiej niezbędne okazało się dostosowanie polskich przepisów prawnych do przepisów Wspólnoty. Wymogiem wolnego handlu międzynarodowego jest ujednolicenie metod badań, elementów produkcji oraz wymagań sanitarnych. Rolnictwo w myśl Wspólnej Polityki Rolnej, w zgodzie ze "Strategią rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa na lata 2007-2013", powinno wykorzystywać metody przyjazne środowisku, które uwzględniają bezpieczeństwo żywności oraz dobrostan zwierząt.Realizując tę strategię możliwe jest osiągnięcie celu, którym jest rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego prowadzący do poprawy jakości i bezpieczeństwa żywności1). W branży mięsnej w strukturze Unii Europejskiej przeważa produkcja wieprzowiny, która stanowi ponad połowę unijnego uboju. Na drugim miejscu znajduje się produkcja drobiu 12,5 mln t (12,0-12,5% światowej produkcji tego rodzaju mięsa), a na trzecim produkcja wołowiny. Baranina, mięso kozie oraz konina nie ogrywają znaczącej roli, ponieważ stanowią jedynie ok. 1,7% udziału rynku2, 3). Głównym surowcem rzeźnym w produkcji więcej »

Use of the Fenton reagent - regenerated activated carbon for treatment of wastewater from the textile industry Zastosowanie zregenerowanych reagentem Fentona węgli aktywnych do oczyszczania ścieków z przemysłu tekstylnego - DOI:10.15199/62.2015.5.4

Dagmara Adamczyk Elżbieta Bezak-Mazur

Com. activated C was used for sepn. of Bemacid Red NT-F dye from its aq. soln. and from wastewaters from textile industry, then regenerated with Fenton reagent and reused for the adsorption. Five subsequent regenerations resulted in decreasing the adsorption capacity, I no. and content of basic groups on the sorbent surface and in increasing the sorbent mass loss and the content of acidic groups on the sorbent surface. Langmuir and Freundlich adsorption isotherms were also calcd. Zbadano zdolności sorpcyjne świeżego i zregenerowanego reagentem Fentona węgla aktywnego WD-extra używanego w procesie adsorpcji barwnika Bemacid Red NT-F. Obiektem badań był roztwór wodny jednoskładnikowy oraz ścieki rzeczywiste pobrane po procesie barwienia i po procesie płukania. Świeży sorbent wykazał lepsze zdolności sorpcyjne niż sorbent zregenerowany reagentem Fentona choć różnice nie były znaczne. Działanie reagenta Fentona spowodowało zwiększenie stężenia powierzchniowych grup kwasowych i zmniejszenie stężenia grup zasadowych. Niekorzystnym efektem regeneracji okazał się ubytek masy sorbentu. Barwniki stosowane do barwienia różnorodnych materiałów, takich jak skóra, wełna, bawełna, nylon, jedwab, papier, tworzywa sztuczne i kosmetyki można podzielić na kilka grup ze względu na ich właściwości i ich zastosowanie w procesie barwienia (tabela 1)1-3). Politechnika Świętokrzyska, Kielce Dagmara Adamczyk*, Elżbieta Bezak-Mazur Use of the Fenton reagent-regenerated activated carbon for treatment of wastewater from the textile industry Zastosowanie zregenerowanych reagentem Fentona węgli aktywnych do oczyszczania ścieków z przemysłu tekstylnego DOI: 10.15199/62.2015.5.4 Prof. dr hab. Elżbieta BEZAK-MAZUR, prof. PŚ w roku 1974 ukończyła studia na Wydziale Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego. Obecnie pracuje na Wydziale Inżynierii Środowiska, Geomatyki i Energetyki Politechniki Świętokrzyskiej w Kielcach. Specjalność - analityka próbek środowisk więcej »

Venting the rooms after extinguishing with a gas Przewietrzanie pomieszczeń po gaszeniu gazem - DOI:10.15199/62.2015.5.29

Waldemar Wnęk Przemysław Kubica Sylwia Boroń Krzysztof Niedziółka

The CO2-contg. atm. (32% by vol.) in a fire test chamber (height 2.8 m) was exchanged by exhaust ventilation with a multiplicity 5-20/h to det. time necessary to decrease the CO2 concn. down to below 4% by vol. The null hypotesis (24 min) was valid for the exchange multiplicity 5/h and 10/h. Gaszenie gazem zmienia skład powietrza wewnątrz gaszonego pomieszczenia. Atmosfera w takim pomieszczeniu może być szkodliwa dla człowieka z uwagi na właściwości gazu gaśniczego oraz obecność produktów spalania. Wejście człowieka do pomieszczenia po gaszeniu gazem powinno nastąpić w chwili, gdy wewnątrz będzie atmosfera bezpieczna. Znając wydajność wentylacji, można szacować czas bezpiecznego wejścia. Technologia gaszenia pożarów gazami znajduje szerokie zastosowanie w zabezpieczaniu mienia dużej wartości, wrażliwego na działanie innych środków gaśniczych. Współcześnie jest to najczęściej spotykany sposób zabezpieczania laboratoriów, serwerowni, archiwów lub magazynów muzealnych. Gaszenie gazami prowadzi się za pomocą stałych urządzeń gaśniczych (SUG). Urządzenia te są trwale związane z budynkiem, mają zapas gazu gaśniczego zmagazynowanego w butlach oraz rurociągi i dysze do jego rozprowadzania w przestrzeni chronionej. Uruchomienie gaszenia następuje automatycznie po wykryciu pożaru przez system detekcji. Aby zapewnić skuteczne ugaszenie pożaru, gaz gaśniczy wyładowany do pomieszczenia musi być utrzymywany w kubaturze pomieszczenia przez wymagany czas, tzw. czas retencji1). Jest on ustalany odpowiednio do zagrożenia występującego w chronionym pomieszczeniu oraz możliwości podjęcia działań ratowniczych przez przeszkolony personel. Wartość czasu retencji nie powinna być mniejsza niż 10 min. Po skutecznym ugaszeniu pożaru konieczne jest usunięcie gazu gaśniczego i produktów spalania, tak aby zapewnić bezpieczne wejście osób do pomieszczenia celem oceny uszkodzeń lub kontynuacji pracy.Przewietrzanie po gaszeniu Normy dotyczące projektowan więcej »

Vermicomposting of biodegradable wastes and sewage sludge Wermikompostowanie biodegradowalnych odpadów i osadów ściekowych - DOI:10.15199/62.2015.5.20

Agnieszka Generowicz Małgorzata Kryłów Weronika Wójcik

A review, with 31 refs., of results in earthworms-aided composting of waste biomass to org. fertilizers. The authors' own studies were also included. Poszukuje się możliwie najbardziej wydajnych, najtańszych, a jednocześnie akceptowanych społecznie metod odzysku, recyklingu i unieszkodliwiania odpadów organicznych, w tym również osadów ściekowych. Jedną z proponowanych metod jest proces wermikompostowania, dobrze znany i opisany w literaturze, ale rzadko stosowany w skali technicznej ze względu m.in. na wrażliwość procesu (wermikultury) na warunki atmosferyczne (wilgotność, nasłonecznienie, temperatura). Prowadzone w skali pilotażowej badania wskazują, że przy odpowiednim reżimie technologicznym oraz odpowiedniej konstrukcji łóż kompostowych możliwe jest wermikompostowanie osadów ściekowych w sposób zapewniający ekonomicznie i technologicznie satysfakcjonującą wydajność oraz otrzymanie produktu będącego nawozem organicznym. Ustawa Prawo Ochrony Środowiska1) definiuje środowisko jako ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami. Znajduje się tam również definicja ochrony środowiska jako podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej. Ochrona ta polega w szczególności na racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom oraz przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego. To bardzo ogólna koncepcja ochrony środowiska, a zastosowanie jej w praktyce wymaga wypracowania zrozumiałych i wymiernych wskaźników zrównoważonego rozwoju oraz form i technologii kształtowania środowiska naturalnego. W poszukiwaniu takich rozwiązań bie więcej »

Vibratory granulators Granulatory wibracyjne - DOI:10.15199/62.2015.5.22

Jan Sidor Jacek Feliks

Dokonano wprowadzenia w problematykę procesu granulacji oraz pracy granulatorów wibracyjnych. Podano rozwiązania konstrukcyjne 6 granulatorów oraz specyfikację ich możliwości technologicznych. Zaletą tych granulatorów jest łatwiejsze sterowanie procesem granulacji, budowa modułowa, możliwość jednoczesnej granulacji kilku materiałów w jednym granulatorze oraz niskie koszty inwestycyjne i eksploatacyjne. Zastosowanie uziarnionej fazy stałej w celu wykorzystania jej jako produktu końcowego lub półproduktu, a także jej transport, zagospodarowanie (dotyczy głównie odpadów), w zależności od uziarnienia wymaga poddania jej jednemu lub kilku podstawowym procesom technologicznym, jakimi są rozdrabnianie (kruszenie, mielenie), klasyfikacja ziarnowa, wzbogacanie i aglomeracja. Aglomeracja polega na wytwarzaniu większych ziaren (zwanych granulami) o określonych rozmiarach i wytrzymałości mechanicznej z wielu ziaren mniejszych. Proces ten nazywany jest też granulacją, grudkowaniem lub scalaniem i występuje w dwóch odmianach uwarunkowanych mechanizmem wytwarzania granul. Jest to aglomeracja ciśnieniowa i aglomeracja bezciśnieniowa, prowadzona pod ciśnieniem atmosferycznym. Zastosowanie odpowiedniego procesu aglomeracji zależy od wymagań technologicznych oraz względów ekonomicznych.Aglomeracja bezciśnieniowa, zwana dalej granulacją, może być przeprowadzana z wykorzystaniem suchego materiału uziarnionego z dodatkiem ciekłego lepiszcza, zawiesiny (suspensji), fazy ciekłej lub gazowej, układu dwufazowego (fazy ciekłej i gazowej) lub trójfazowego (faza ciekła, stała i gazowa)1). Szczególnym przypadkiem aglomeracji bezciśnieniowej jest termiczna aglomeracja wysokotemperaturowa, stosowana np. przy wytwarzaniu aglomeratu rudy żelaza. Zachodzi ona w maszynach przeróbczych zwanych granulatorami1, 2) (rzadziej grudkownikami)3). Aglomeracja termiczna niskotemperaturowa zachodzi w suszarkach4), a wysokotemperaturowa na taśmach spiekalniczych5). Główn więcej »

Wybrane zgłoszenia patentowe z dziedziny chemii (wg Biuletynu Urzędu Patentowego, nr 3 i 4 z 2015 r.)

Zgł. nr 404809; A01N 43/28 INSTYTUT OCHRONY ROŚLIN, Poznań Pernak J., Nawrot J., Markiewicz B., Markiewicz R., Paradowska R. Zastosowanie teofilinianów 1-metylopiperydyniowych jako deterentów pokarmowych Przedmiotem wynalazku jest zastosowanie teofilinianów 1-metylopiperydyniowych jako deterentów pokarmowych. Zastosowanie teofilinianów 1-metylopiperydyniowych jako deterentów pokarmowych charakteryzuje się tym, że substancją czynną w preparatach deterentnych jest teofilinian 1-metylopiperydyniowy o wzorze ogólnym 1, w którym R oznacza prostołańcuchowy łańcuch alkilowy, zawierający 6-14 atomów węgla lub grupę benzylową, w postaci czystej lub w roztworach wodnym lub alkoholowym lub wodno- alkoholowym, o stężeniu od 0,01% do stężenia nasycenia. (1 zastrzeżenie) Zgł. nr 404807; B01J 20/20 AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA W KRAKOWIE, Kraków Burmistrz P., Czepirski L., Janicki W., Kogut K., Strugała A., Tokarski S. Sorbent do oczyszczania gazów spalinowych Sorbent do oczyszczania gazów spalinowych, zwłaszcza z rtęci negatywnie oddziaływującej na środowisko, wytwarzanej w wyniku spalania paliw, głównie węgli do produkcji energii elektrycznej i cieplnej, charakteryzuje się tym, że stanowi materiał ziarnisty zawierający nie mniej niż 50% frakcji poniżej 0,1 mm, złożony z pyłu koksowego, pochodzącego z instalacji suchego chłodzenia koksu i/lub wydzielonego w innych operacjach odpyla- N H3C R N N H3C CH3 O O N N 􀁚􀁝􀂵􀁕􀀃􀀔 nia, korzystnie odpylania strony koksowej baterii koksowniczej lub złożony z wydzielonej frakcji zmielonego koksiku, w ilości korzystnie 1,0-25,0 kg/m3 spalin, w zależności od miejsca dozowania oraz zawartości rtęci w gazach spalinowych. (1 zastrzeżenie) Zgł. nr 405073; B01J 23/745 INSTYTUT CHEMII PRZEMYSŁOWEJ IM. PROF. IGNACEGO MOŚCICKIEGO, Warszawa Jamanek D., Wielgosz Z., Zielecka M., Cyruchin K. Katalizator żelazow więcej »

Z półki księgarskiej

Bogdan Burczyk ZIELONA CHEMIA. ZARYS Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2014 r., ISBN 978-83-7493-866-2, 356 stron, cena 41,00 zł.Z dużym zadowoleniem należy przyjąć, że filozofia zielonej chemii jest coraz szerzej akceptowana przez chemików na świecie. Dowodem tego jest wykorzystywanie jej zasad w publikacjach chemicznych oraz licznych monografiach. Dobrze się stało, że prof. dr hab. inż. Bogdan Burczyk, wielki propagator zielonej chemii w Polsce, dokonał aktualizacji swojej książki Zielona chemia. Zarys (Przem. Chem. 2007, 86, 693) i oddał w ręce Czytelnika jej II wydanie. Z I wydania Autor utrzymał 5 rozdziałów, ale poszerzył je i uaktualnił literaturę, wprowadzając pozycje, które ukazały się w ciągu ostatnich lat. Znacznie rozszerzony jest rozdział II, do którego zostały wprowadzone nowe informacje o ważnych surowcach odnawialnych (glicerol, ditlenek węgla). Obszernie omówiono metody przemian glicerolu, takie jak dehydratacja, hydrogenoliza, utlenianie, estryfikacja, eteryfikacja, cyklizacja i oligomeryzacja. Omówione zostały także syntezy: kwasów karboksylowych, mocznika, karbaminianów i węglanów organicznych z ditlenku węgla oraz reakcje jego redukcji. Poszerzony został też rozdział III o reakcję uwodnienia. Opisano tam również symetryczne i asymetryczne przeniesienie wodoru oraz reakcje przebiegające bez udziału rozpuszczalników. Istotne rozszerzenie rozdziału V jest związane z głębszym omówieniem nowych mediów reakcyjnych (woda, płyny nad- i podkrytyczne, biorozpuszczalniki). Autor znacznie rozszerzył podrozdział dotyczący cieczy jonowych, podając nowe liczne możliwości ich zastosowania. Szczegółową, wysoką ocenę książki zawarłem w recenzji jej I wydania i nie ma powodu, aby powtarzać te informacje. Tak rozległa tematyka zielonej chemii zawarta w II wydaniu recenzowanej książki będzie na więcej »

Z prasy zagranicznej

Przemiany na światowym rynku gazu ziemnego The Economist 2015, 414, nr 8972, 55.W 2011 r., kiedy ropa naftowa była droga, International Energy Agency (IEA) opublikowała specjalny raport, w którym zapowiadała nadejście "złotego wieku gazu". Głosiła w nim, że z powodu szybko rosnącego zapotrzebowania na gaz ziemny, głównie ze strony krajów o gospodarce wschodzącej oraz do produkcji energii elektrycznej, może do 2030 r. dojść do wyparcia węgla w tej dziedzinie. Opinię tę podzielały również duże firmy energetyczne. Wysokie ceny i duże zapotrzebowanie na gaz w krajach Azji Wschodniej, zwłaszcza w Chinach i Japonii, zachęcały bowiem do podejmowania dużych projektów inwestycyjnych w takich krajach, jak Australia i Papua- Nowa Gwinea w celu produkcji skroplonego gazu ziemnego (LNG) i to zarówno gazu wydobywanego ze złóż podmorskich, jak i gazu towarzyszącego złożom węgla na lądzie, jak to miało miejsce w przypadku 20-miliardowej inwestycji firmy BG Group w Queensland, w Australii. Ze swej strony Ameryka, bogata w gaz dzięki rewolucji łupkowej, zaczęła przestawiać swe nadbrzeżne terminale budowane do importu LNG na jego eksport. Wydarzyło się jednak coś niespodziewanego. Węgiel, pogardzany dotychczas jako najbrudniejsze paliwo kopalne, wrócił do łask, zwłaszcza w Europie, zastępując gaz w elektrowniach. Częściowo było to wynikiem obfitych dostaw taniego węgla na rynkach światowych, a częściowo nieudolnej polityki Unii Europejskiej w dziedzinie handlu pozwoleniami na emisję CO2 oraz nieobłożenia węgla specjalnym podatkiem, jak początkowo planowano. W rezultacie, zapotrzebowanie na LNG w ostatnich 3 latach było niewielkie, a ceny gazu spadają. Na początku 2015 r. cena gazu ziemnego na rynku amerykańskim (w Luizjanie) wynosiła ok. 2,75 USD za milion brytyjskich jednostek termicznych (MMBtu) i była najniższa od połowy 2012 r., cena zaś LNG na rynku japońskim spadła do 6,65 USD za MMBtu, do najniższego poziomu w ostatnich 5 la więcej »