SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Miesięcznik ISSN 0033-2496, e-ISSN 2449-9951 - rok powstania: 1917
Czasopismo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego (SITPChem.)

Wyzwania dla przemysłu związane z ochroną klimatu

Zbigniew Krawczyk

Od 2009 r. obowiązuje w Unii Europejskiej program ochrony klimatu, znany jako "3x20%". W b.r. weszła w życie jego część związana z obligatoryjnym zmniejszaniem limitów zezwoleń na emisje gazów cieplarnianych i prowadzone są szkolenia oraz konferencje dla działaczy gospodarczych, poświęcone szczegółowym rozwiązaniom programu i sposobom ich realizacji. Dla sektora chemicznego konferencję taką dn. 27 marca br. zorganizował Dziennik Gazeta Prawna. Przedstawicielstwa niektórych firm dostarczających narzędzia do realizacji programu (np. Oracle, IBM, Hitachi) organizują szkolenia na ten temat już od 2004 r. Zobowiązania Polski do realizacji programu wynikają kolejno z ratyfikacji Protokołu z Kyoto (2001 r.), akcesu do Unii Europejskiej (2004 r., kiedy to Polska straciła limity emisji wynegocjowane w Kyoto), podpisania zasad programu europejskiego przez Prezydenta RP (marzec 2007 r.) oraz przyjęcia szczegółowego programu "3x20%" przez Premiera RP (grudzień 2008 r.). Czasu na przygotowania było więc sporo. Konferencja odbyła się w urokliwym skybox górującym nad murawą stadionu Legii. Prowadził ją red. Marcin Piasecki, wydawca Dziennika Gazety Prawnej. Słowo wstępne wygłosił Pan Jerzy Majchrzak, dyrektor Departamentu Innowacji i Przemysłu Ministerstwa Gospodarki. Podkreślił, że wbrew trendom proekologicznym Polska oparła się pokusom przeniesienia przemysłu do "tańszych" krajów i jego udział w polskim PKB przekracza 20% (średnia unijna to 16%). Dyr. Majchrzak wymienił 4 główne grupy problemów związane z ochroną klimatu: rolnictwo, odpady (90% wyrzuca się na wysypiska), innowacje i materiały (40% masy samolotu Dreamliner to kompozyty). Omówił też rolę analizy cyklu życia produktu. Proklimatyczne aspekty działania koncernu BASF przedstawił dr Dirk Elvermann, prezes BASF Polska Sp. z o.o. BASF stawia na sympatyczny wizerunek (widać to w jego reklamach) oraz prowadzi politykę stabilnego rozwoju (sustainable development), db [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji (format pdf): 6.00 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 1h: 24.60 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 4h: 43.05 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 12h: 73.80 zł	DO KOSZYKA

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 780.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 702.00 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 690.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 345.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 172.50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

A method for continuous studying the reaction mixture composition during synthesis of 2,6-dimethylphenol. Metoda ciągłego pomiaru składu mieszaniny poreakcyjnej podczas syntezy 2,6-dimetylofenolu

Jerzy Baron Gabriela Berkowicz Witold Żukowski Stanisław Kandefer

Products of catalytic alkylation of PhOH with MeOH were analyzed by IR spectrometry and gas chromatog. to check the applicability of the methods for the process control. The mono, di and trimethylphenols as well as CO, CO2, CH4 and H2O were found in the products. No formation of PhOMe and p-MeC6H4OH was obsd. The IR spectrometry was recommended for monitoring the industrial process. Przedstawiono sposób prowadzenia syntezy 2,6-dimetylofenolu w laboratoryjnym reaktorze fluidyzacyjnym z ciągłym monitorowaniem procesu C-metylowania fenolu oraz równolegle zachodzącego rozkładu metanolu. Przedstawione rozwiązanie pozwoliło na śledzenie zmian stężenia zarówno organicznych, jak i nieorganicznych produktów procesu, co daje szybki wgląd w stopień postępu reakcji następczych alkilowania fenolu oraz pozwala, mimo znacznej złożoności procesu, równocześnie ocenić stopień zaawansowania reakcji ubocznych, w tym rozkładu alkoholu metylowego na składniki gazowe. W zastosowanej metodzie spektrofotometrycznej, poprzez odpowiedni dobór trzech niezależnych podzakresów widma IR dla każdego z aromatycznych składników procesu, uzyskano wysoką selektywność oznaczenia poszczególnych składników. Na poprawność wyników uzyskiwanych on-line wskazują niskie widma resztkowe analizy IR oraz zgodność jej wyników z równolegle przeprowadzanymi kontrolnymi analizami GC-MS. 2,6-Dimetylofenol (2,6-DMP) jest jednym z ważniejszych surowców dla wielu gałęzi przemysłu (m.in. dla przemysłu samochodowego) 1-3), a jego synteza jest przedmiotem licznych patentów4-8). Związek ten powstaje głównie w wyniku alkilowania fenolu alkoholem metylowym, prowadzonego w fazie gazowej przy użyciu katalizatorów zeolitowych9-12) lub tlenkowych13-16). Ze względu na egzotermiczny charakter procesu i konieczność utrzymania równomiernych warunków syntezy w całej objętości złoża, proces można prowadzić w reaktorze fluidyzacyjnym. więcej »

AKTUALNOŚCI

Akcje Grupy Azoty idą w górę Od ponad 20 sesji akcje Grupy Azoty prawie stale drożeją. Ich cena przekroczyła 20 maja br. 80 zł/szt. Kapitalizacja całej firmy wzrosła do ponad 8 mld zł. Czym spowodowany jest wzrost cen? Czy ktoś skupuje papiery spółki? Skupowanie akcji podbija bowiem ich cenę. Zainteresowany w ub. roku wrogim przejęciem Grupy Azoty rosyjski Acron deklarował ostatnio pokojową współpracę. Nikt też nie liczy na wypłatę dywidendy, która została już rozdzielona (niemal 149 mln zł) dn. 22 kwietnia br. i wypłacona (24 maja). Wzrost cen akcji spółki ma zatem inne podłoże. Grupa Azoty to obecnie 4 duże zakłady: Tarnów, Kędzierzyn, Police i Puławy, z których 2 notowane są na giełdzie. Wartość koncernu ma zatem odzwierciedlenie w notowaniach Grupy Azoty. Ma ona dobre perspektywy, gdyż na razie branża chemiczna radzi sobie w nim dość dobrze. Pozytywnie zaskoczyły wyniki ZCh Police. Dobre wyniki miały też pozostałe firmy. Ważna jest też stabilizacja, która nastąpiła po ostatnich zmianach personalnych w zarządzie Grupy. Grupa stała się na tyle bogata, że stać ją będzie na wydanie nawet 50 mln zł na badania i rozwój. Jednym z najważniejszych wyzwań dla Grupy Azoty jest zdobycie tańszych źródeł surowców. Grupa ma tu raczej mało możliwości. Wyjątkiem są Zakłady Azotowe w Tarnowie, które dzięki lokalizacji w pobliżu złóż gazu ziemnego w znacznej mierze korzystają z lokalnych zasobów tego gazu. Pozostałe zakłady praktycznie w całości muszą opierać się na gazie z importu. Gdzie Grupa Azoty może szukać gazu ziemnego i potrzebnych jej fosforytów? Skroplony gaz ziemny jest oferowany przez wielu dostawców. Trudniej jest o fosforyty. W grę wchodzą dostawy z Rosji i z zachodniej Sahary. Tam Grupa mogłaby zainwestować w instalację produkcyjną, gdyż obecnie ma na tyle dużą silę finansową, że nad podobnymi rozwiązaniami może się poważnie zastanowić. Źródło: Rzeczpospolita, 10, 18-19 i 21 maja 2013 r. Puls Biznesu, 23, 29, więcej »

Analysis of the availability and possibility of recovering the algal biomass from Baltic Sea. Analiza dostępności oraz możliwości pozyskiwania biomasy alg z Morza Bałtyckiego

Radosław Wilk Henryk Górecki Katarzyna Chojnacka

A review, with 10 refs, of legal regulations and techniques for collecting algal biomass under Polish conditions. Addnl., technol. challenges for gathering this material were analyzed.Dokonano oceny sytuacji prawnej, dostępności oraz możliwości pozyskiwania (techniki zbioru) biomasy morskiej z Morza Bałtyckiego w Polsce na skalę przemysłową. Zidentyfikowano podstawowe problemy związane z tym przedsięwzięciem. Roślinność morska, w tym zaliczane do tej grupy algi morskie, jest problemem plaż morskich na całym świecie. Szczególnie problem ten dotyczy Morza Bałtyckiego, które jest morzem półzamkniętym z ograniczoną możliwością wymiany wody z Morzem Północnym. Eutrofizacja stref przybrzeżnych powoduje znaczący wzrost wyrzucanych na plaże szczątków pochodzenia biologicznego (składających się przeważnie z wodorostów morskich, zawierających również szczątki zwierząt morskich, drewna oraz innych materiałów organicznych), które utrudniają turystom swobodne korzystanie z plaż. Obecność tego rodzaju zanieczyszczeń zmniejsza jakość miejsc kąpieliskowych. Szczególnie w Polsce, w miesiącach letnich eutrofizacja w strefach przybrzeżnych (przeważnie akumulacja sinic) powoduje częste zamykanie plaż rekreacyjnych w tych rejonach1). W zależności od regionu oraz od charakterystyki biomasy morskiej podejmuje się różne strategie zagospodarowania tych naturalnych odpadów. Zwraca się również uwagę na aspekty ekologiczne oraz funkcję, jaką pełni flora morska w kształtowaniu środowiska przybrzeżnego. Roślinność przybrzeżna stanowi schronienie oraz pożywienie dla różnych organizmów (tzw. kidziny) oraz chroni wybrzeża przed nadmiernym wypłukiwaniem piasku (naturalne falochrony). więcej »

Assessment of an application of ashes produced by incineration of poultry industry waste as a rich phosphorus source.Ocena możliwości zastosowania popiołów po spopieleniu odpadów przemysłu drobiarskiego jako bogatego źródła fosforu

Paweł Staroń Marcin Banach Zygmunt Kowalski

Waste feathers, meat-bone meal and poultry litter from a poultry farm were incinerated at 600-900°C for 1 and 3 h in air in elec. furnace. The ashes were studied for chem. compn. by diffractometry and for P content by std. methods. The ashes contained mostly HCl-sol. phosphates applicable for agricultural purposes. Przedstawiono kierunek unieszkodliwiania odpadów z sektora drobiarskiego, którego głównym produktem ubocznym jest pierze. W Polsce notuje się stałą tendencję wzrostową w produkcji mięsa drobiowego; w 2011 r. wynosiła ona 1,4 mln t. Taka skala produkcji generuje ponad 77 tys. t odpadowych piór rocznie, które należy poddać utylizacji, ponieważ jako odpad stanowią one zagrożenie dla środowiska naturalnego. Termiczna mineralizacja odpadów z przemysłu drobiarskiego pozwala otrzymać produkt zawierający prócz cennego fosforu, pierwiastki, takie jak sód, potas czy magnez. Powstały popiół może posłużyć jako substytut w produkcji pasz oraz nawozów. Udział Unii Europejskiej w światowym rynku produkcji mięsa wynosi 17%. W 2011 r. w UE-25 wyprodukowano ok. 45 mln t mięsa. W tym czasie Polska zajmowała czwarte miejsce pod względem produkcji mięsa drobiowego oraz wieprzowego, była również siódmym producentem wołowiny. Według GUS w 2011 r. produkcja mięsa drobiowego w Polsce wyniosła 1,4 mln t i była o 4% większa niż w roku poprzednim.Produkty uboczne z przemysłu drobiarskiego to odpadowe pierze, mączka mięsno-kostna MMK (drobiowa) oraz pomiot kurzy. Odpadowe pierze jest głównym odpadem powstającym podczas produkcji drobiowej1). Pióra w 90% zbudowane są z keratyny i stanowią 5-7% całkowitej masy d więcej »

Biofiltration of sulfur compounds produced in the process for disposing animal waste. Biofiltracja związków siarki powstających w procesie utylizacji odpadów pochodzenia zwierzęcego

AnnA Chmielowiec-Korzeniowska Leszek Tymczyna Marcin Banach Bożena Nowakowicz-Dębek Łukasz Krzosek Jolanta Pulit

Biofilter materials consisting of compost soil (40%) and peat (40%) mixed up with coconut fiber or oak bark were used for removal of volatile S compds. from output gas of animal waste utilizing plants. The biofiltration was carried out at 25-33°C, humidity 59-80% and pH 5.9-6.8 and resulted in removal of 51.8% (coconut fiber) or 96.8% (oak bark) of the S compds. Oceniono efektywność biofiltracji powietrza zakładów utylizujących odpady pochodzenia zwierzęcego. Materiał biofiltracyjny stanowiła gleba kompostowa (40%) i torf (40%) zmieszane z włóknami orzecha kokosowego (złoże A) oraz korą dębu (złoże B). Podczas biofiltracji powietrza średnie obniżenie gazowych zanieczyszczeń siarki wyniosło 51,8% dla złoża A i 96,8% dla złoża B. Wykazano ujemną zależność stopnia obniżenia od pH materiału biofiltracyjnego (r = -0,761, α < 0,05). Pozostałe parametry wypełnienia nie miały istotnego wpływu na sprawność oczyszczania. Produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego powstają przede wszystkim przy uboju zwierząt przeznaczonych do spożycia przez ludzi, przy produkcji wyrobów pochodzenia zwierzęcego (np. produktów mlecznych) oraz przy utylizacji padłych zwierząt. Niezależnie od pochodzenia, produkty te stanowią potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt oraz dla środowiska. Zagrożenie takie należy odpowiednio kontrolować z zachowaniem ściśle określonych warunków/procedur. Bezpieczne przetwarzanie odpadów pochodzenia zwierzęcego w zakładach utylizacyjnych nie tylko eliminuje zagrożenia epidemiologiczne i chroni przed rozprzestrzenianiem drobnoustrojów chorobotwórczych, ale także pozwala na uzyskanie produktów zbywalnych, takich jak mączka zwierzęca i tłuszcz. Zatem cały proces utylizacji niejadalnych produktów zwierzęcych, począwszy od zbiórki padłych zwierząt, a skończywszy na procesie ich spalania, spełnia ważną funkcję sanitarno-higieniczną, proekologiczną oraz ekonomiczną. więcej »

Biologically active oxide coatings, produced by the sol-gel method on steel implant. Biologicznie aktywne powłoki otrzymywane metodą zol-żel na metalicznych materiałach implantacyjnych

Anna Donesz-Sikorska Krzysztof Marycz Agnieszka Śmieszek Jakub Grzesiak Krzysztof Kaliński Justyna Krzak-Roś

SiO2, TiO2 and SiO2/TiO2 coating were produced by hydrolysis of (BuO)4Ti, (i-PrO)4Ti, i-Bu(EtO)3Si, (EtO)4Si and (MeO)4Si precursors and deposited on steel surface by dip-coating. The coatings showed structural homogeneity, high adhesion to the substrate and stimulating effect on the cells. The TiO2 coating was distinguished by the highest proliferation activity. Metodę zol-żel zastosowano do otrzymywania powłok krzemionkowych (SiO2), tytanianowych (TiO2) oraz hybrydowych (SiO2/TiO2) naniesionych metodą dip-coating na podłoża ze stali austenitycznej 316L w celu poprawy jej biozgodności. Ocenę morfologii powierzchni oraz składu pierwiastkowego otrzymanych materiałów wykonano za pomocą analizy SEM-EDX, zaś identyfikację ugrupowań chemicznych przeprowadzono z wykorzystaniem spektroskopii ramanowskiej. Ponadto określono wpływ jednoosiowego statycznego rozciągania na ciągłość powłok naniesionych na podłoża metaliczne. Biokompatybilność otrzymanych materiałów oceniono w badaniach in vitro z zastosowaniem mezenchymalnych komórek macierzystych izolowanych z tkanki tłuszczowej ADMSC (adipose-derived mesenchymal stem cells). Otrzymane wyniki wskazują, że tlenko-we powłoki tytaninanowe, krzemionkowe oraz hybrydowe naniesione na podłoże metaliczne z zastosowaniem metody zol-żel istotnie stymulują komórki macierzyste do proliferacji. Właściwości powierzchniowe, fizykochemiczne oraz biologiczne materiałów implantacyjnych, otrzymywanych metodą zol-żel, są przedmiotem badań wielu ośrodków naukowych na świecie1-5). Wciąż jednak poszukuje się, zależności pomiędzy prekursorami użytymi w syntezie, a właściwościami strukturalnymi, mechanicznymi oraz biologicznymi otrzymywanych biomateriałów. Nie można jednak pomijać wpływu katalizatorów, temperatury stabilizacji i innych parametrów wytwarzania materiałów, na ich końcowe właściwości6). Należy pamiętać, że atomy centralne prekursorów są bazą docelowych sieci tlenkowych. więcej »

By-products of the bioethanol manufacturing process from cereals. Produkty uboczne procesu wytwarzania bioetanolu ze zbóż

Stefania Kinal Barbara Król Alina Majewska-Pinda

Loose and pelleted dried distillers grains with solubles (DDGS) dervied as by-products of EtOH prodn. from corn, barley-corn and wheat-corn mixts. were studied for chem. comp. gross energy, protein and fat contents, as well as for amino acids and mycotoxins. The highest crude protein content was obsd. in wheat-corn DDGS (35.34%) while the highest crude fat content (12.83%) in corn DDGS (P􀁤0,01). All studied DDGS were rich in essential amino acids. Acid detergent-insoluble N was contained in loose and pelleted corn DDGS (16.44 and 11.65% of total N, resp.). The highest contents of crude fibre, neutral detergent fibre and crude ash were found in corn DDGS. The mycotoxins contents did not exceed the allowable limits. Oceniono skład chemiczny produktów ubocznych pochodzących z produkcji bioetanolu, obejmujących sypkie i granulowane suszone pełne wywary zbożowe DDGS (dried distillers grains with solubles) (kukurydziany, jęczmienno- kukurydziany i pszenno-kukurydziany). Formy sypkie DDGS zawierały nieco mniej energii niż granulowane. Najwięcej białka ogólnego miał DDGS pszenno-kukurydziany (35,34%), a tłuszcz surowy (12,83%) DDGS kukurydziany. Były one zasobne również w aminokwasy egzogenne. Azot nierozpuszczalny w kwaśnym detergencie (ADIN) w DDGS kukurydzianym sypkim i granulowanym wynosił odpowiednio: 16,44 i 11,65% N og. DDGS kukury-dziane zawierały najwięcej włókna surowego, włókna neutralno-detergentowego i popiołu. Zawartość mikotoksyn ochratoksyny A, deoksyniwalenolu, toksyn T-2 i HT-2, zearalenonu, fumonizyny B1 i B2 w DDGS kukurydzianych i pszenno-kukurydzianych była niższa niż wartości dopuszczalne dla tych produktów. Niekorzystny wpływ produktów spalania konwencjonalnych surowców energetycznych (ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel) na środowisko przyczynia się do poszukiwania alternatywnych paliw. W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie produkcją biopaliw płynnych z materiałów roślinnych. więcej »

Characterization of SiO2 powders used as binders in thermal batteries. Charakterystyka proszków SiO2 stosowanych jako stabilizatory elektrolitu w bateriach termicznych

Bożena Rydzyńska Sławomir Styczyński Daniel Szal

Five com. SiO2 powders were studied for grain and pore size distribution, sp. surface and adsorption-desorption isotherms and then pelletized with molten LiCl-KCl electrolyte (SiO2 content 9-15% by mass) at 600°C and 25.54 MPa. The pellets (diam. 23 mm and thickness 0.9 mm) were tested for breaking power, deformation under pressure and electrolyte leakage. The SiO2 powders with low sp. surface were not suitable as pellet binder. The mech. strength of the pellets decreased with the increasing content of SiO2. Przedstawiono wyniki badań materiałów tlenkowych stabilizujących elektrolit w ogniwach termicznych. Zastosowanie takich materiałów konieczne jest ze względu na ryzyko rozpływania się roztopionego elektrolitu. Celem badań było określenie jakości materiałów proszkowych na podstawie parametrów fizykochemicznych (uziarnienie, powierzchnia właściwa, izotermy, rozkład wielkości porów, tekstura powierzchni). Dla formowanych tabletek elektrolitu z materiałem stabilizującym określano siłę łamania, stopień odkształcenia i wyciek elektrolitu z tabletek pod wpływem nacisku. Stwierdzono, że materiał o najmniejszej powierzchni właściwej nie nadaje się do formowania trwałych mechanicznie tabletek elektrolit-stabilizator. Zwiększenie zawartości SiO2 powyżej 12% mas. jest niepożądane ze względu na obniżenie wytrzymałości mechanicznej uzyskiwanych tabletek.Baterie termiczne s. wysokotemperaturowymi .rod.ami pr.du, wewn.trz ktorych w czasie pracy panuje temperatura w zakresie 350.550?‹C1, 2). Wykorzystuj. one przewodnictwo jonowe stopionych soli znajduj.cych si. w separatorze mi.dzy anod. i katod.. Stosowane elektrolity zazwyczaj topi. si. w przedziale temp. 319.436?‹C. Wyst.puj.ca w czasie pracy wysoka temperatura we wn.trzu baterii powoduje, .e lepko.. elektrolitu, więcej »

Combustion of electronic waste in the reactor with bubbling fluidized bed. Charakterystyka procesu spalania odpadów elektronicznych w reaktorze z pęcherzowym złożem fluidalnym

Amelia Woynarowska Jerzy Baron Stanisław Kandefer Witold Żukowski

Twenty-two samples of various electronic wastes (printed circuit boards) were combusted with PrH/BuH mixt. in air in bubbling fluidized bed reactor to analyze the chem. compn. of exhaust gases. The highest emission index was found for CO (111 mg/g in av.) and volatile org. compds. (11 mg/g excluding PhH 2.05 mg/g, PhOH 2.26 mg/g and naphthalene 0.66 mg/g). High emission index was also found for MeH (0.94 mg/g), NOx (1.02 mg/g) and HBr (1.31 mg/g). The mass loss of the waste samples during combustion (2.98–45.88%) was also detd. Przedstawiono wyniki badań spalania obwodów drukowanych pochodzących ze zużytego sprzętu teleinformatycznego w pęcherzowym złożu fluidalnym. Podczas periodycznie prowadzonego procesu wykonano pomiary emisji: CO, CO2, lotnych związków organicznych (VOC), NOx, SO2, a także HCl, HBr, HCN, NH3, fenolu, węglowodorów alifatycznych i aromatycznych oraz HF i COCl2. Uzyskane wyniki przedstawiono w sposób ilościowy w formie wskaźników emisji poszczególnych zanieczyszczeń. Stwierdzono, że uzyskany skład gazów spalinowych związany jest przede wszystkim z chemicznym składem danej próbki, a ich masa odgrywa drugorz.dn. rol.. Ponadto przedstawiono sta.e produkty spalania oraz ubytki masy dla ka.dej z probek. Najwi.kszy stopie. wypalenia wynosi. 45,88%, a najmniejszy 2,98%. .redni ubytek masy dla wszystkich probek wynios. ok. 21%. Zbudowanie pierwszego obwodu drukowanego przez Paula Eislera w 1936 r. oraz wynalezienie pierwszego dzia.aj.cego uk.adu scalonego przez Jacka Kilby?fego w 1958 r., a nast.pnie wprowadzenie na szerok. skal. cyfrowych uk.adow scalonych spowodowa.o gwa.towany rozwoj wykorzystuj.cych je technologii oraz lawinowy wzrost produkcji i sprzeda.y sprz.tu elektrycznego i elektronicznego wyposa.onego w zaawansowane obwody elektroniczne. Ze wzgl.du na ci.g.y wzrost gospodarczy, innowacyjne technologie i produkty oraz rozwoj rynku ur więcej »

Comparison of composition of phospholipid fractions produced by chemical extraction and accelerated solvent extraction.Porównanie składu frakcji fosfolipidów pozyskanych podczas ekstrakcji chemicznej oraz przyspieszonej ekstrakcji rozpuszczalnikiem

Łukasz Bobak Ewelina Siepka Henryk Różański Tadeusz Trziszka

Lipids were sepd. from egg yolk by solvent extn. at 4°C for 15 min and by accelerated solvent extn. with MeOH, EtOH and i-PrOH at 80-100°C and 11 MPa under N2 for 60 s. The highest extn. yield (85.68%) was achieved by conventional extn. with MeOH. The accelerated solvent extn. was most efficient (yield 60.49%) when i-PrOH was used as solvent and process was carried out at 100°C. Przedstawiono porównanie frakcji lipidowych pozyskanych podczas ekstrakcji chemicznej rozpuszczalnikami organicznymi i przyspieszonej ekstrakcji rozpuszczalnikiem (ASE). Największą ilość ekstraktów pozyskano w procesie ASE w 100°C (60,49%), a najmniejszą (18,87%) w klasycznym procesie ekstrakcji chemicznej. W obydwu przypadkach ekstrahentem był alkohol izopropylowy. Ekstrakty o najwyższej czystości, wyrażonej jako substancja nierozpuszczalna w acetonie, otrzymano dla wariantu z zastosowaniem alkoholu metylowego podczas ekstrakcji chemicznej (85,68%). Technika przyspieszonej ekstrakcji rozpuszczalnikiem ASE (accelerated solvent extraction) realizowana jest zazwyczaj powyżej temperatury wrzenia rozpuszczalnika i pod podwyższonym ciśnieniem rzędu 10-15 MPa w atmosferze gazu obojętnego (N2). Zastosowane parametry pozwalają na zwiększenie szybkości ekstrakcji poprzez zmniejszenie lepkości rozpuszczalnika, wzrost współczynnika dyfuzji (temperatura) i utrzymywanie rozpuszczalnika w stanie ciekłym (ciśnienie). W porównaniu z klasyczną metodą Soxhleta, trwającą 4-48 h, metoda ASE pozwala na skrócenie czasu ekstrakcji do 10-20 min z jednoczesnym zredukowaniem zapotrzebowania na rozpuszczalniki o ponad 50%1, 2). Fosfolipidy są powszechnie stosowane w przemyśle spożywczym jako naturalny emulgator, stabilizator emulsji oraz antyutleniacz. W organizmie człowieka budują one podwójną warstwę lipidową błon komórkowych oraz uczestniczą w regulacji transportu przez błony biologiczne. Fosfolipidy izolowane z surowca jajczarskiego zawierają do 75% fosfatydylocholiny, więcej »

Comparison of the sorption of gold(III) ions from model and real solutions on pure and impregnated polymeric sorbents.Porównanie sorpcji jonów złota(III) z roztworów modelowych i rzeczywistych na sorbencie polimerowym czystym i impregnowanym

A com. polymeric sorbent was impregnated with (Me3CCH2CHMeCH2)2P(S)SH and used for sepn. of Au3+ ions from aq. solns. of HCl (concn. up to 6 M). The impregnation resulted in an increase in the Au ion sorption capacity from 18.9 mg/g up to 141.9 mg/g at pH 3. Zbadano przydatność sorbentu polimerowego Amberlite XAD 7 HP do wydzielania mikroilości jonów złota(III) z roztworów chlorkowych o stężeniu HCl 0,1-6,0 M przy pH 3 i porównano ją z przydatnością sorbentu polimerowego Amberlite XAD 7 HP impregnowanego Cyanexem 301 do wydzielania mikroilości jonów złota(III) z tych układów oraz z układów rzeczywistych. Metale szlachetne są znane i cenione od wielu lat z powodu swoich specyficznych właściwości fizycznych i chemicznych. Znalazły one zastosowanie w zaawansowanych technologiach, tam gdzie nie można wykorzystać innych metali1). Złoto, platyna i pallad są szeroko stosowane m.in. w przemyśle chemicznym, jako katalizatory w różnych procesach chemicznych, w przemyśle elektronicznym, w medycynie oraz w jubilerstwie2). Z drugiej strony zaobserwowano w środowisku wzrost ilości platyny i palladu jako wynik ustawowego wymogu zastosowania w samochodach konwertorów spalin samochodowych, w skład których obok rodu wchodzi pallad i platyna3). W konsekwencji dwa aspekty ekologiczny i ekonomiczny wymusi.y potrzeb. poszukiwania nowych rozwi.za. odzyskiwania metali szlachetnych z odpadow produkcyjnych, wyeksploatowanego sprz.tu elektronicznego i zu.ytych katalizatorow samochodowych. Tradycyjnie stosowan. metod. do odzysku metali szlachetnych jest ekstrakcja cieczowa. Inne metody to wymiana jonowa, separacja membranowa oraz adsorpcja4). Tradycyjne metody otrzymywania oraz odzyskiwania metali szlachetnych opieraj. s. na wykorzystaniu agresywnych reagentow wp.ywaj.cych szkodliwie na .rodowisko naturalne. Alternatyw. jest zastosowanie polimerow oraz polimerow impregnowanych więcej »

Crosslinking of sodium alginate to hydrogels for tissue engineering. Sieciowanie alginianu sodu do hydrożeli dla inżynierii tkankowej

Karol Wrzeszcz Krzysztof Marycz Anna Zimoch Andrzej Jarmoluk

Na alginate was crosslinked in aq. soln. (concn. 0.5-;2%) at 4°C or 21°C with CaCl2 (concn. 0.1 or 0.5 M) to alginate hydrogels with good mech. properties and compact structure. Reaction dynamics, swelling degree, ultrastructure and mech. strength of the hydrogels were detd. Hardness, guminess and masticability of the hydrogels increased with the increasing Na alginate concn. and crosslinking temp. Celem badań było otrzymanie hydrożeli na bazie alginianu sodu, o dobrych właściwościach mechanicznych oraz zwartej strukturze, możliwych do wykorzystania w inżynierii tkankowej lub w produkcji nowej generacji opatrunków. więcej »

Determination of the thermal and rheological properties of the polyethylene waxes produced in the low-pressure slurry process. Ocena właściwości termicznych i reologicznych wosków polietylenowych powstających w procesie niskociśnieniowej polimeryzacji zawiesinowej etylenu

Gniewosz Marszałek Janusz Zieliński Wiesława Ciesińska

Three com. polyethylene waxes were studied for av. mol. mass, d., softening, dropping and solidification points, penetration and flow rate indexes to evaluate their practical applicability. The multimodal wax showed the highest d., mol. mass and thermal stability as well as the lowest penetration and vol. flow rate index. Przedstawiono wyniki dotyczące doboru i oceny przydatności metod oznaczania właściwości termoreologicznych wosków polietylenowych powstających jako produkt uboczny podczas produkcji polietylenu dużej gęstości (PE-HD). Oceny właściwości termoreologicznych dokonano na podstawie oznaczeń temperatur mięknienia, kroplenia i krzepnięcia, penetracji oraz masowego wskaźnika szybkości płynięcia. Określono optymalne warunki prowadzenia pomiarów. Wykazano korelację pomiędzy właściwościami wosków a typem produkowanego polietylenu.Wyboru badanych właściwości termicznych i reologicznych dokonano na podstawie rozeznania oznaczeń stosowanych przez producentów wosków PE3-6) oraz wyników wcześniejszych badań prowadzonych w Zakładzie Tworzyw Sztucznych Politechniki Warszawskiej w Płocku1, 2, 7). Temperaturę mięknienia oznaczono metodą Vicata, wykorzystywaną do oznaczania właściwości termoplastów (ASTM 1525), oraz metodą "Pierścień i Kula" (PiK), stosowaną do oznaczania właściwości asfaltów (PN-EN 1427) i wosków naftowych (ASTM D 3461). więcej »

Diamond as a transducer material for the production of biosensors. Diament jako materiał przetwornikowy do produkcji biosensorów

Lidia Mosińska Kazimierz Fabisiak Kazimierz Paprocki Magdalena Kowalska Paweł Popielarski Mirosław Szybowicz Anna Stasiak

Diamond layers were deposited on Si substrate by thermal decompn. of MeH at 930 K and studied for structure by scanning electron microscopy, Raman spectroscopy and electrochem. impedance spectroscopy. The layers quality decreased with the increasing MeH concn. in the input gas (0.5–3.5%). Bioelektronika jest nową dziedziną nauki, łączącą osiągnięcia biologii i elektroniki w celu konstrukcji detektorów charakteryzujących się wysoką czułością, selektywnością oraz dużą szybkością działania. Szczególną uwagę należy poświęcić biosensorom, które bardzo dobrze sprawdziły się w zastosowaniach medycznych oraz badaniach klinicznych. Biosensory elektrochemiczne to urządzenia najczęściej opisywane w literaturze, często w kontekście wykrywania DNA i analizy mutacji. Podstawowym elementem konstrukcji biosensora jest przetwornik (transducer). Wiele popularnych materiałów (np. krzem) stosowanych do konstrukcji przetwornika w biosensorach elektrochemicznych jest podatnych na hydrolizę, prowadzącą do utraty cząsteczek bioreceptorowych z powierzchni przetwornika, co może znacznie zmniejszać czułości biosensora. Pro-blem ten można rozwiązać, stosując warstwy diamentowe, na powierzchni których cząsteczki bioreceptora są znacznie bardziej stabilne i odporne na degradację. Biosensor to urządzenie analityczne składające się z 2 podstawowych elementów: przetwornika (transducera) oraz przyłączonych do jego powierzchni molekuł biologicznych pełniących funkcję receptorów. Zadaniem przetwornika jest zamiana wyniku biologicznego oddziaływania między molekułami receptora a molekułami badanymi na sygnał elektryczny, optyczny lub inny. Schemat biosensora przedstawiono na rys. 1.Do konstrukcji biosensorow jako materia.u przetwornikowego najcz..ciej u.ywa si. polistyrenu1), z.ota (Au)2), krzemu (Si)3) i tlenku krzemu, a ostatnio warstw diamentowych i nanodiamentowych. więcej »

Dry distillers grains with solubles from bioethanol production as a dietary additive used in feeding ruminants. Suszony wywar z procesu wytwarzania bioetanolu z kukurydzy jako dodatek paszowy stosowany w żywieniu przeżuwaczy

Andrzej Zachwieja Robert Kupczyński Rafał Bodarski Katarzyna Paczyńska Dorota Miśta Ewa Pecka Wojciech Zawadzki Joanna Tumanowicz Maciej Adamski

A review, with 55 refs. Obniżenie poziomu równowagi kationowo-anionowej DCAD (dietary cation-anion difference) może powodować ograniczenie występowania schorzeń metabolicznych krów w okresie okołoporodowym. Wartość analizowanych parametrów fermentacji in vitro oraz równowagi kwasowo zasadowej krwi krów świadczą o korzystnym profilu zmian wynikających z rosnącego udziału DDGS (dry distillers grains with solubles) w dawce pokarmowej. Stwierdzono wzrost zawartości białka w siarze krów i mimo tendencji do pogorszenia niektórych jej cech fizykochemicznych, nie obserwowano negatywnego wpływu na status odporności biernej cieląt. Wykorzystanie DDGS na większą skalę w dawkach pokarmowych dla krów, jako sposobu naturalnej utylizacji, może powodować istotne ograniczenie potencjalnych zagrożeń środowiskowych związanych z jego zagospodarowaniem. Produkcja DDGS Perspektywa wyczerpania się naturalnych surowców energetycznych (ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel kamienny i brunatny) oraz negatywny wpływ na środowisko produktów ich spalania, zmusza do szukania alternatywnych paliw pochodzących z biomasy roślinnej1). W ostatnich latach, także w Polsce, wzrasta zainteresowanie produkcją biopaliw z roślin, które mogą być wykorzystane do bezpośredniego spalania, ale także stanowić komponenty stosowane w produkcji paliw płynnych. Zgodnie z dyrektywami Komisji Europejskiej, które określają udział biopaliw w rynku energetycznym na poziomie 10% do 2020 r., efektem powinno być ograniczenie o 20% emisji ditlenku węgla do atmosfery2), poziom energii pozyskiwanej z odnawialnych źródeł w Polsce ma przekroczyć 10% całkowitej ilości energii produkowanej w kraju3). Zastępowanie konwencjonalnej benzyny (etyliny) biopaliwem może odbywać się poprzez dodawanie do niej bioetanolu. Można go produkować z różnych roślin, ale trzeba mieć świadomość, że wydajność produkcji w zależności od źródła surowca jest zmienna (tabela 1). Spośród zbóż najbardziej więcej »

Effect of crosslinking coagent and of blowing agent contenet on properties of chemically crosslinked polyethylene foams. Wpływ obecności środka wspomagającego proces sieciowania oraz zawartości środka porującego na właściwości polietylenowych pianek chemicznie sieciowanych

Andrzej Stasiek Aneta Raszkowska-Kaczor Krzysztof Bajer

Chem. crosslinked polyethylene foams were prepd. by foaming the blowing agents and optionally a crosslinkig coagent–contg. polymer films at 230°C for 5 min to det. the effect of the blowing agents and the crosslinking coagent on the apparent d. and hardness of the foams. The increase in blowing agent content (up to 36%) resulted in a decrease in d. and hardness of the foams. Use of the crosslinking coagent resulted in increasing apparent d. and hardness of the foams. Omówiono sposób otrzymywania polietylenowych pianek chemicznie sieciowanych z mieszaniny zawierającej polietylen, nukleant, środek porujący, środek sieciujący oraz środek wspomagający proces sieciowania. Proces wytłaczania folii prowadzono, stosując następujące temperatury stref grzejnych cylindra 110–115, 115°C oraz temp. głowicy 120°C. Proces sieciowania i porowania prowadzono w temp. 230°C przez 5 min. Badania prowadzono przy stałej zawartości środka sieciującego i nukleanta. Zbadano wpływ zawartości dwóch środków porujących na wartości gęstości pozornej i twardości pianek. Stwierdzono wpływ środka wspomagającego sieciowanie na właściwości polietylenowych pianek chemicznie sieciowanych. Proces porowania tworzyw sztucznych przeprowadza się w celu zmiany ich właściwości fizycznych i technologicznych, polegającej na zmniejszeniu gęstości produktu, obniżeniu kosztów, zmniejszeniu zużycia materiałów, poprawę właściwości tłumiących hałas i ciepło a także otrzymaniu produktów o nowych zastosowaniach1). Wyróżnia się porowanie chemiczne bez sieciowania2-4), porowanie chemicze z sieciowaniem, porowanie fizyczne ze wstępnym mieszaniem oraz więcej »

Effect of foliar application of zinc fertilizers on zinc content in the hop leaves, on the cones yield and content of alpha acids. Wpływ dolistnej aplikacji nawozów cynkowych na zawartość tego składnika w liściach chmielu oraz na plony szyszek i zawartość alfa-kwasów

Krzysztof Zawadzki Danuta Sugier Czesław Szewczuk Stanisław Baran Grażyna Żukowska

Two Zn fertilizers (ZnSO4*7H2O and Zn chelate) were triple used (total dose 400 g Zn/ha) during the hop vegetation season. An increase in Zn content in the hop leaves and a significant increases in cone and alfa -acid yields were results of the fertilizing. A stimulating effect of foliar use of the fertilizers on the alfa-acid content in the cones was also obsd. Nawozy cynkowe stosowano dolistnie w postaci siarczanu (ZnSO4·7H2O) i chelatu Zn (nawóz Insol Zn) 3-krotnie w okresie wegetacji chmielu w łącznej dawce 400 g Zn/ha. Nastąpił wyraźny wzrost zawartości Zn w liściach chmielu. Odnotowano też istotny wzrost plonu szyszek i alfa-kwasów oraz stymulujący wpływ cynku na zawartość tego składnika. Zasobność polskich gleb w przyswajalny dla roślin cynk jest na ogół dobra1). Jednak uprawa chmielu w długoletniej monokulturze oraz stosowanie wysokich i niezrównoważonych dawek nawozów mineralnych powoduje często różnego rodzaju zależności o charakterze antagonistycznym, co ujemnie wpływa na zaopatrzenie roślin w niektóre składniki pokarmowe, w tym cynk2-6). Za główną przyczynę niedoboru cynku w roślinach chmielu uważa się nadmiar fosforu, który blokuje jego pobieranie lub przemieszczanie w roślinie2-6). Niedobór cynku prowadzi do naruszenia podstawowych funkcji fizjologicznych roślin, co przekłada się na ich wzrost, rozwój i plonowanie. Związki cynku biorą udział w przetwarzaniu kwasów organicznych, syntezie chlorofilu, niektórych witamin oraz węglowodanów2). Jest on mało ruchliwy w roślinie i zostaje zatrzymany w starszych liściach, stąd objawy jego niedoboru obserwuje się w młodych liściach, a więc w górnej części rośliny. więcej »

Effect of oxide materials synthesized with sol-gel method on adhesion of mesenchymal stem cells. Wpływ materiałów tlenkowych syntezowanych metodą zol-żel na adhezję mezenchymalnych komórek macierzystych

Krzysztof Marycz Justyna Krzak-Roś Agnieszka Śmieszek Jakub Grzesiak Anna Donesz-Sikorska

SiO2 and TiO2 surface layers were deposited on metallic and glass substrates by sol–gel method (dip-coating) by using (EtO)4Si and (BuO)4Ti precursors. The coating resulted in an improvement of adhesion of adipose-derived mesenchymol stem cells to the substrate surface.Przedstawiono wyniki oceny biokompatybilności powłok krzemionkowych i tytanianowych syntetyzowanych metodą zol-żel oraz nanoszonych techniką zanurzeniową (dipcoating), na wybrane podłoża. Modyfikacja obejmowała podłoża wykonane ze stali chirurgicznej 316L oraz ze szkła, które uznano za materiał referencyjny. Testy biologiczne prowadzono z wykorzystaniem mezenchymalnych komórek macierzystych izolowanych z tkanki tłuszczowej. Przeprowadzone analizy wykazały, że modyfikacja podłoża metalicznego powłoką tytanianową znacząco poprawiła adhezję komórek. Wytworzone materiały nie wykazywały toksycznego wpływu na komórki, o czym świadczyło utrzymanie prawidłowej morfologii oraz architektury wzrostu hodowli na powierzchni testowanych podłoży. Uzyskane wyniki stanowią punkt wyjścia do dalszych modyfikacji metalicznych materiałów medycznych, których celem będzie zwiększenie stopnia ich biozgodności. Nowoczesne materiały implantacyjne znajdują coraz szersze zastosowanie w medycynie regeneracyjnej, a zwłaszcza w zakresie ortopedii oraz stomatologii1, 2). Dynamiczny rozwój implantologii pociąga za sobą rozwój inżynierii materiałowej. Implanty wykorzystywane w ortopedii i stomatologii produkowane są najczęściej na bazie stali austenitycznej 316L, określanej również jako stal chirurgiczna3, 4). Stosuje się ją powszechnie w formie śrub lub płyt ortopedycznych. Głównymi zaletami implantów wykonywanych na bazie stali 316L jest ich mechaniczna wytrzymałość, akceptowalna biokompatybilność, a także atrakcyjność ekonomiczna. Pomimo wielu pozytywnych cech stali 316L, nie sposób zwrócić uwagę na istotną więcej »

Effect of temperature on separation of sarin ions in differential ion-mobility spectrometry. Wpływ temperatury na rozdział jonów sarinu (GB) w różnicowej spektrometrii ruchliwości jonów

Mirosław Maziejuk Michał Ceremuga Monika Szyposzyńska Tomasz Sikora

Chem. warfare agent sarin was detd. in air at varing temp. (50-80°C) by differential ion-mobility spectrometry. Iso- PrOH and iso-BuOH were used as dopants for modifying the drift gas at concn. 8 mg/m3. Przebadano zachowanie się jonów sarinu dla temperatur gazu nośnego 50-80°C. Określono wpływ temperatury gazu nośnego na rozmieszczenie pików pochodzących od jonów sarinu bez wprowadzania domieszek do gazu nośnego oraz z dodatkiem 2-propanolu i izobutanolu. Badania prowadzono z wykorzystaniem różnicowego spektrometru ruchliwości jonów DMS.Spektrometria ruchliwości jonów IMS (ion mobility spectrometry) uważana jest obecnie za najbardziej powszechną metodę stosowaną do wykrywania bojowych środków trujących (BST)1-4). Szczególne uznanie wśród technik wykorzystujących ruchliwość jonów znalazła różnicowa spektrometria ruchliwości jonów DMS (differential mobility spectrometry)5-10). DMS poprzednio nazywana była spektrometrią ruchliwości jonów w polu asymetrycznym FAIMS (field asymmetric waveform ion mobility spectrometry) 11, 12). DMS jest metodą wykorzystywaną do separacji jonów na podstawie różnic ruchliwości jonów w dużym i małym natężeniu pola elektrycznego pod ciśnieniem atmosferycznym13). Zależność ruchliwości jonów od pola elektrycznego ma postać równania (1)14): K(E/N) = K0·[1 + α(E/N)] (1) w którym K oznacza ruchliwość jonu, cm2/(V∙s), E więcej »

Efficiency of the chromium(VI) removal from aqueous solutions by ion exchange process. Efektywność usuwania chromu(VI) z roztworów wodnych w procesie wymiany jonowej

Alicja Puszkarewicz Jadwiga Kaleta Dorota Papciak

Two com. ion exchange resins were used for removal of Cr(VI) ions from aq. solns. at pH 2-8, contact time up to 4 h and initial Cr(VI) concn. up to 100 mg/L. After contact time 1 h, the Cr(VI) concn. was decreased down below 2 mg/L at pH 3. Under flow conditions (filtration) the final Cr(VI) concn. was below 0.005 mg/L after throughput of 200-230 L. The resins were regenerated with NaOH or NaCl solns.Celem przeprowadzonych badań była ocena przydatności dwóch handlowych anionowych żywic jonowymiennych do usuwania jonów chromianowych z roztworów wodnych. Stężenie początkowe chromu Cr(VI) w roztworach standardowych wynosiło 1-100 mg/dm3. Testowano żywice silnie zasadowe Purolite A-600 i Purolite A-520E. Stwierdzono, że najwyższe całkowite pojemności jonowymienne (Pc) uzyskano przy pH 2-3. W przypadku A-520E Pc wynosiło 19,6 mg Cr6+/g, a dla A-600 18,6 mg Cr6+/g. Badania w warunkach dynamicznych (filtracja) do punktu przebicia i wyczerpania złóż jonitowych prowadzono przy założonej prędkości filtracji 5 m/h i czasu retencji ok. 7 min. Lepiej usuwany był chrom na złożu jonitowym A-520E. Przez ca.y czas filtracji st..enie chromu w wycieku Ck by.o poni.ej 0,005 mg/dm3. Robocza pojemno.. wymienna jonitu w punkcie przebicia z.o.a wynios.a 12,7 mg/g, za. po wyczerpaniu z.o.a 13,5 mg/g. Dla anionitu A-600 pojemno.ci jonowymienne wynios.y odpowiednio 11,4 mg/g i 12,1 mg/g. Z danych do.wiadczalnych wida., .e oba anionity wydaj. si. by. obiecuj.ce w zastosowaniu ich do oczyszczania i odzyskiwania chromu(VI) ze .ciekow przemys.owych w szerokim zakresie st..e. pocz.tkowych. Zasadniczym .rod.em zwi.zkow chromu w .rodowisku wodnym s. .cieki przemys.owe. Uwalnianie chromu do .rodowiska naturalnego wyst.puje g.ownie podczas bezpo.redniego zrzutu nieoczyszczonych .ciekow, niew.a.ciwej technologii produkcji, a tak.e nieprawid.owego sk.adowania zanieczyszcze. zawieraj.cych chrom. więcej »

Enzymatic esterification of starch phosphate with oleic acid. Enzymatyczna estryfikacja skrobi fosforanowej kwasem oleinowym

Hanna Boruczkowska Tomasz Boruczkowski Ewa Tomaszewska-Ciosk Wioletta Drożdż Maciej Bienkiewicz Anna Żołnierczyk Mirosław Anioł

Monostarch phosphate was esterified with oleic acid in presence of a com. lipase biocatalyst at 60°C for 10 days. The structure of the ester was confirmed by 1H NMR and FTIR spectroscopies. The substitution degree was 0.125. Thermal and rheolog. characteristics of the product were also given. Fosforan monoskrobiowy poddano reakcji enzymatycznej estryfikacji kwasem oleinowym za pomocą lipazy pochodzącej z Candida antarctica (Novozymes 435) i unieruchomionej na żywicy akrylowej. Reakcję prowadzono przez 10 dni w temp. 60°C w tert-butanolu. Następnie określono właściwości chemiczne i fizyczne uzyskanych preparatów. Z analizy wiązań chemicznych oraz grup funkcyjnych przeprowadzonej za pomocą 1H NMR oraz FTIR wykazano obecność grup metylowych pochodzących od kwasu oleinowego (w zakresie 0,89-0,93 ppm), a także obecność charakterystycznego pasma absorbcji wiązania estrowego przy 1690-1760 cm-1. Uzyskany stopień podstawienia estru był równy 0,125, a teoretyczny stopień podstawienia kompleksu wyniósł 0,068. Analizą termiczną DSC wykazano różne temperatury przemian fazowych otrzymanych preparatów w porównaniu do próby wyjściowej. Na podstawie badanych modeli reologicznych można stwierdzić, że roztwory wodne uzyskanych substancji mają właściwości płynów nienew-tonowskich. Stwierdzono rownie., .e przetrzymywanie substratu z kwasem oleinowym bez dodatku enzymu, prowadzi do utworzenia si. kompleksu fosforan skrobiowy-kwas oleinowy. Nieprzetworzona skrobia naturalna jest stosowana g.ownie, jako .rodek zag.szczaj.cy oraz teksturotworczy, jednak.e nierozpuszczalno.. w zimnej wodzie, ma.a lepko.. oraz zdolno.. do retrogradacji powoduj. ograniczanie jej wykorzystania w niektorych ga..ziach przemys.u. więcej »

Ethanol production from sorghum lignocellulose biomass. Wykorzystanie ligninocelulozowej biomasy sorgo do produkcji etanolu

Joanna Chmielewska Józef Sowiński Piotr Nowakowski

The hybrid of sorghum and sudangrass (Nutri Honey) and sweet sorghum (BMR Elite), harvested each 14 days between August and November 2011, ware analyzed for dry matter content, prehydrolyzed with H2SO4 at 121°C and fermented to EtOH with Saccharomyces cerevisiae Ethanol Red yeast at 30°C. The highest yield of EtOH was achieved when Nutri Honey biomass was fermented (138-161 L of pure EtOH per 1 t of feedstock).Biomasa mieszańca sorga cukrowego z trawą sudańską (Nutri Honey) odznacza się w warunkach Dolnego Śląska większą zawartością suchej substancji (o 2,60-9,11%) w porównaniu z sorgiem cukrowym (BMR Elite). Hydrolizaty przygotowane z roślin sorgo, niezależnie od odmiany, charakteryzowały się znacznie lepszą dynamiką fermentacji, zwłaszcza w pierwszych trzech dobach procesu, w porównaniu z wytłokami. Największe wydajności etanolu uzyskano z całych roślin zebranych pod koniec września i w październiku. Wydajności te, liczone na 1 t surowca, wynosiły 128-148 dm3 czystego etanolu w przypadku odmiany BMR Elite i 138-161 dm3 w przypadku odmiany Nutri Honey. Biomasa ligninocelulozowa, zarówno pochodzenia rolniczego, jak i odpady z przemysłu, stanowi akceptowalną społecznie grupę surowców do produkcji biopaliw II generacji. Decyduje o tym brak konkurencyjności tego rodzaju surowców z żywnością i paszami, jak ma to miejsce w przypadku materiałów skrobiowych oraz sacharozowych1). Głównym czynnikiem generującym wysokie koszty produkcji etanolu z ligninocelulozy jest koszt wstępnej prehydrolizy i enzymatycznej hydrolizy celulozy. Poszukując nietypowych substratów do produkcji etanolu, które mogłyby zapewnić ciągłość produkcji, warto zwrócić uwagę na sorgo cukrowe2), trawę sudańską lub ich mieszańce. więcej »

Europejska Federacja Stowarzyszeń naukowo-technicznych Farb i Lakierów FATIPEC

Józef Kozieł

Federacja FATIPEC została założona w 1950 r. w Genewie i od początku istnienia stale rozszerza zakres swojej działalności. W jej skład wchodzi 12 stowarzyszeń członkowskich reprezentujących 11 krajów europejskich (Belgia, Czechy, Francja, Niemcy, Grecja, Węgry, Włochy, Holandia, Polska, Rosja, Szwajcaria), które są bardzo aktywne w branży przemysłu wyrobów lakierowych i promowaniu nauki. Członkowie koncentrują się na głównych obszarach działań FATIPEC, związanych z wyrobami lakierowymi, farbami graficznymi i powiązanymi z nimi polimerami w szerokim rozumieniu. Obszary te obejmują upowszechnianie naukowej i technologicznej wiedzy na temat produkcji, zastosowania, badań i rozwoju; stymulowanie badań oraz wymianę pomysłów i doświadczeń, a także publikowanie wyników prac naukowych i technologicznych; rozwój współpracy europejskiej i światowej między naukowcami i technikami, uniwers więcej »

Evaluation of corrosion resistance of metal alloys used as construction materials in wet limestone desulfurization of flue gas. Ocena odporności korozyjnej stopów metali stosowanych jako materiały konstrukcyjne w mokrej wapiennej technologii odsiarczania spalin

Jan Masalski Izydor Drela Bogdan Szczygieł

An austenitic stainless steel and 2 Ni alloys were tested for corrosion resistance in aq. H2SO4 soln. (1 g/L) contg. NaCl (2 or 10 g/L) and NaF (0.1 to 2 g/L) by potentiodynamic polarization method. The steel was not resistant to pitting corrosion in presence of Cl- ions. The Ni alloys did not undergo corrosion even at elevated temp. (up to 80°C). Przedstawiono wyniki badań korozyjnych popularnej austenitycznej stali typu 304 odpornej na korozję i dwóch stopów niklu: Alloy 31 i Alloy 59 w roztworach symulujących środowisko występujące w instalacjach odsiarczania spalin (IOS). Stal typu 304 nie jest odporna na korozję wżerową w kwaśnych roztworach zawierających wysokie stężenie jonów chlorkowych. Stopy niklu nie ulegają temu typowi korozji zarówno w temperaturze otoczenia, jak również w temperaturach podwyższonych. Jednym z głównych źródeł zanieczyszczenia środowiska jest spalanie paliw kopalnych, takich jak węgiel kamienny i brunatny oraz pochodne ropy naftowej w procesach wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej. Powstające gazy zawierają zwykle duże ilości ditlenku siarki, który działa niszcząco na środowisko naturalne i wpływa niekorzystnie na zdrowie ludzi. W związku ze wzrostem wymagań związanych z ochroną środowiska oraz powstającymi regulacjami prawnymi, coraz częściej ze spalin obok ditlenku siarki i tlenków azotu1) usuwa się również pyły, metale ciężkie, chlorki, fluorki i dioksyny2, 3). Ograniczanie emisji SO2 można osiągnąć poprzez zastosowanie paliwa o mniejszej zawartości siarki, poprzez usuwanie siarki z paliwa przed spalaniem, poprzez usuwanie siarki podczas spalania i poprzez usuwanie siarki ze spalin. W energetyce zawodowej stosowane są dwie ostatnie metody, ale najczęściej związki siarki i inne zanieczyszczenia usuwane są w trakcie oczyszczania gazów spalinowych. W polskich elektrowniach technologie wychwytywania ditlenku siarki z gazów stosowane są już ponad 20 lat, a na świecie prawie 40 lat. więcej »

Evaluation of the cellular response to hybrid materials (SiO2/TiO2), depending on the used precursors in the sol-gel method.Ocena odpowiedzi komórkowej na materiały hybrydowe (SiO2/TiO2) w zależności od zastosowanych prekursorów metody zol-żel

Justyna Krzak-Roś Krzysztof Marycz Anna Donesz-Sikorska Agnieszka Śmieszek Jakub Grzesiak

Hybrid SiO2/TiO2 coatings were deposited on steel surface by sol-gel method using i-Bu(EtO)3Si, Pr(EtO)3Si, (BuO)4Ti and (i-PrO)4Ti precursors, stabilized at 250°C for 12 h and tested for biocompatibility with mesenchymal stem cells for 168 h. The coatings showed a balonced effect on the cell adhesion and proliferation. Odpowiednio modyfikowane nieorganiczne materiały hybrydowe, takie jak np. krzemionkowo- tytanianowe (SiO2/TiO2), mogą wykazywać właściwości odpowiadające wymaganiom stawianym biomateriałom. Przedstawiono wytwarzanie powłok SiO2/TiO2 metodą zol-żel na podłożach ze stali 316L oraz ich odpowiedź biologiczną w zależności od użytych reagentów. Przeprowadzone obserwacje mikroskopowe (SEM), analizy składu (EDX) oraz hodowle komórkowe wskazują, że powłoki otrzymane z mieszaniny tetra-n-butoksytytanu i izobutylo- tri-metoksysilanu utrzymywały tempo proliferacji komorek na bardziej zrownowa.onym poziomie ni. pow.oki hybrydowe otrzymane na bazie tetraizopropoksytytanu i propylotri- etoksysilanu. Otrzymane wyniki .wiadcz. o wp.ywie podstawnikow alkilowych lub alkoksylowych obecnych w .a.cuchach bocznych prekursorow na odpowied. komorkow.. W ostatnich latach obserwuje si. rosn.ce zapotrzebowanie na materia.y dla medycyny regeneracyjnej, charakteryzuj.ce si. podwy.szon. trwa.o.ci. w .rodowisku biologicznym oraz w.a.ciwo.ciami aktywuj.cymi odpowied. komorkow.1.3). Materia.ami stosowanymi do wytwarzania implantow kostnych oprocz metali i ich stopow s. tworzywa ceramiczne oraz polimery4, 5). Pomimo wielu zalet biomateria.y te posiadaj. wiele niekorzystnych cech. W przypadku materia.ow ceramicznych jest to m.in. krucho.. lub ma.a odporno.. na cykliczne obci..enia, co ogranicza ich zastosowanie jako implantow kostnych6.8). Materia.y metaliczne, m.in. stale austenityczne, ciesz. si. du.. po więcej »

Extraction of paprika carotenoids with supercritical carbon dioxide. Ekstrakcja barwników karotenoidowych z papryki ditlenkiem węgla o parametrach nadkrytycznych

Dorota Kostrzewa Edward Rój Agnieszka Dobrzyńska-Inger

Three samples of paprika with various seed contents were ground and extd. with supercrit. CO2 (280-350 bar, 60- 80°C) under pilot plant conditions to recover carotenoid pigments from the biomass. The highest yield of the extract (11.0% by mass) was achieved when a seeds-contg. raw material (30%) was used. An increase in pressure resulted in an increase in the color of extracts. Przedstawiono wyniki badań otrzymywania barwników karotenoidowych z suszonych owoców słodkiej papryki z wykorzystaniem ditlenku węgla o parametrach nadkrytycznych. Badania przeprowadzono w instalacji ćwierćtechnicznej. Ocenie poddano surowiec użyty do ekstrakcji oraz jakość uzyskanych ekstraktów. Potwierdzono możliwość pozyskiwania ekstraktu z papryki spełniającego wymagania jakościowe produktu handlowego. Jakość otrzymywanych ekstraktów określano poprzez oznaczanie barwy ekstraktów metodą spektrofotometryczną. W ostatnich latach obserwuje się wzmożone zainteresowanie rynku ofertą wytwarzanych ekologicznie produktów naturalnych, z obniżoną zawartością substancji szkodliwych i konserwujących. W przemyśle spożywczym, obok przypraw w formie suszu, istotne znaczenie zaczęły odgrywać również ekstrakty płynne, których olbrzymią zaletą jest jednorodność dużych partii, dłuższy okres przechowywania oraz tańszy transport i magazynowanie.Czerwona, s.odka papryka jest ro.lin., ktorej owoce s. wykorzystywane jako .rod.o barwnikow zarowno w postaci proszku, jak i ciek.ego ekstraktu1). Sproszkowana papryka stosowana jest do barwienia mieszanek przyprawowych (np. chili), zup, wyrobow w.dliniarskich oraz do produktow ekstrudowanych. Poprawia smak potraw i stanowi cenny sk.adnik zdrowej diety. Ekstrakt z papryki sk.ada si. g.ownie z t.uszczow, karotenoidow, kapsaicynoidow i jest wa.nym naturalnym .rod.em pigmentow (m.in. znany jako dodatek do .ywno.ci E 160c). Ze wzgl.du na zdolno.. barwienia i zawarto.. więcej »

Extraction of phospholipids from chicken egg yolk using a concentrated microwave field. Ekstrakcja fosfolipidów z żółtka jaj kurzych z wykorzystaniem skoncentrowanego pola mikrofalowego

Łukasz Bobaka Ewelina Siepka Henryk Różański Tadeusz Trziszka

Phospholipids were extd. from liophilized egg yolk with EtOH in concd. microwave field (800 W, 50 Hz). The highest yield of phospholipids (16.35%) was achieved when 8 kJ energy was supplied and the spacings between pulses were 800 ms long. The yield was however lower than that achieved during conventional chem. extn. (19.23%). Porównano frakcje lipidowe pozyskane podczas ekstrakcji rozpuszczalnikami organicznymi i ekstrakcji wspomaganej skoncentrowanym polem mikrofalowym CMF (concentrated microwave field). Ilość pozyskanych ekstraktów zależna jest od ilorazu rozcieńczenia żółtka alkoholem, a największą ilość ekstraktów pozyskano po procesie ekstrakcji alkoholem etylowym (19,23%) ze wstępnie odolejonego żółtka. Najwięcej fosfolipidów pozyskanych w procesie z zastosowaniem CMF (14,57%) uzyskano dla prób, do których dostarczono 4 kJ energii, odstępy pomiędzy impulsami wynosiły 800 ms, a surowcem było wstępnie odolejone żółtko. W technice ekstrakcji wspomaganej falami mikrofalowymi MAE (microwave assisted extraction) wykorzystuje się fale elektromagnetyczne o częstotliwości z zakresu 0,3-300 GHz1). Standardowa częstotliwość wykorzystywana w warunkach przemysłowych oraz w sprzęcie gospodarstwa domowego wynosi 2,45 GHz. Mikrofale wnikają w głąb obrabianego materiału i przez oddziaływanie z cząsteczkami polarnymi o dużym momencie dipolowym (np. woda, w badaniach własnych MeOH, EtOH, i-PrOH), wytwarzają ciepło, co w konsekwencji powoduje wzrost temperatury. Pole mikrofalowe jest absorbowane przez rozpuszczalnik organiczny, co powoduje rozerwanie tkanek matrycy i u.atwia ekstrakcj. zwi.zkow chemicznych. Wydajno.. procesu CMF w du.ej mierze zale.y od przewodno.ci elektrycznej mieszaniny rozpuszczalnik-matryca. Do zalet technik mikrofalowych nale.y skrocenie czasu ekstrakcji w odniesieniu do technik konwencjonalnych, zmniejszone zu.ycie rozpuszczalnika, wzrost wydajno.ci i prostota zastosowania. więcej »

Fertilizers with microelements on the basis of the protein hydrolyzate from utilization of poultry feathers.Nawozy wieloskładnikowe z mikroelementami na bazie hydrolizatu białkowego z utylizacji pierza drobiowego

Małgorzata Popko Henryk Górecki

Goose feather wastes from slaughterhouses were hydrolyzed with 30% H2SO4 to liq. fertilizers recommended for soil and foliar applications. The feather waste hydrolyzates were enriched in microelements. Przedstawiono właściwości nowych produktów nawozowych wytwarzanych w procesie utylizacji pierza odpadowego z ubojni gęsi, uciążliwego do składowania i stanowiącego problem sanitarny. Metoda umożliwia wytwarzanie nawozów płynnych, które można stosować zarówno doglebowo, jak i dolistnie. Istota rozwiązania polega na otrzymaniu mieszaniny bazowej z aminokwasami w procesie hydrolizy kwasowej odpadu, regulacji pH środowiska reakcyjnego a następnie wzbogaceniu w mikroskładniki nawozowe. We wstępnych badaniach laboratoryjnych wykazano możliwość wykorzystania odpadów pierza jako surowca o charakterze odnawialnym w produkcji nawozów. Rozwiązanie jest w trakcie realizacji cyklu badawczowdrożeniowego. więcej »

Fish processing by-products. Olfactometric assessment of chemical deodorization. Uboczne produkty przetwórstwa ryb morskich. Ocena olfaktometryczna chemicznej metody dezodoryzacji

Sebastian Opaliński Mariusz Korczyński Jacek A. Kozieł Fabiola Bubel Zbigniew Dobrzański

Salmon bones (waste) were deodorized by washing with aq. solns. of H2O2 (conc. 5%), citric acid (5%) and EtOH (85%) and tested for odor by gas-chromatog., mass spectrometric and olfactometric anal. of headspace gases. The odors were tested by 3 independent panelists. The highest odor mitigation efficiency was detd. for H2O2 and citric acid treatment of the bones. Przedstawiono wyniki chemicznej metody dezodoryzacji ubocznego produktu przetwórstwa ryb (przetworzone kości łososia atlantyckiego). W tym celu zastosowano (1:5 w/v) 5-proc. roztwór nadtlenku wodoru, 5-proc. roztwór kwasu cytrynowego oraz 85-proc. roztwór alkoholu etylowego. Do pobrania prób powietrza wykorzystano technikę SPME, a identyfikacji związków zapachowych dokonano przy użyciu techniki chromatograficznej GC-MS-O. Uzyskane wyniki badań wskazują, że największą skutecznością dezodoryzacji badanych produktów rybnych charakteryzowały się metody z wykorzystaniem nadtlenku wodoru oraz kwasu cytrynowego. Przetwórstwo ryb i innych organizmów morskich to jeden z najszybciej rozwijających się sektorów spożywczych. W 2010 r. wielkość produkcji wyniosła 148,5 mln t1). Przemysł przetwórstwa ryb generuje ogromne ilości niejadalnych odpadów, obejmujących skóry, płetwy, wnętrzności, głowy i kości (kręgosłupy). Przyjmuje się, że po wstępnej obróbce surowca rybnego 40-50% masy stanowią odpady miękkie i twarde2, 3). Głównym kierunkiem ich zagospodarowania jest produkcja mączki i oleju rybnego dla celów paszowych1, 4). Ich stosowanie w żywieniu zwierzątgospodarskich jest jednak ograniczone, dlatego też na świecie prowadzone są badania nad wykorzystaniem zawartych w tych odpadach ogromnych ilości białka, oleju oraz substancji mineralnych dla celów nutraceutycznych i biomedycznych5-7). W dostępnej literaturze nieliczne są informacje z zakresu przetwarzania i wykorzystania kości ryb i zawartych w nich związków organicznych i mineralnych jako suplementów diety5, 8, 9). Udział koś więcej »

High temperature oxidation resistance of the FeCrAl alloy after covering with SiO2-CeO2 coating. Odporność na wysokotemperaturowe utlenianie stopu FeCrAl pokrytego powłoką SiO2-CeO

Jacek G. Chęcmanowski Bogdan Szczygieł

FeCrAl alloy substrate was covered with 1, 3 or 5 SiO2-CeO2 layers by sol-gel method (decompn. of Si(OEt)4 and Ce(NO3)4). The coatings (Si:Ce = 3:1 - 1:3) were studied for oxidn. resistance at 1200°C in air for 700 h and for thermal shocks resistance. Addn. of Ce resulted in improving the FeCrAl alloy resistance. The mass of the test pieces increased by 2.8-3.6% after oxidn. and by 0.4% after the thermal shocks.Na powierzchni stopu FeCrAl otrzymano metodą zol-żel jedno-, trój- i pięciowarstwowe powłoki SiO2- -CeO2 z zoli zawierających tetraetoksysilan i azotan ceru. Stosunek molowy Si:Ce wynosił 3:1, 1:1 lub 1:3. Stop FeCrAl z powłokami SiO2-CeO2 utleniano w powietrzu w 1200°C przez 700 h oraz poddano działaniu szoków termicznych w atmosferze powietrza w temp. 1200°C. Przeprowadzonymi badaniami wykazano, że zawartość ceru w powłoce wpływa na szybkość utleniania stopu FeCrAl i na odporność na działanie szoków termicznych. Utlenianie badanych próbek w funkcji czasu zachodzi zgodnie z paraboliczną zależnością. Względny przyrost masy stopu z pięciowarstwową powłoką SiO2-CeO2 wynosił 2,8-3,6%, natomiast po działaniu szoków termicznych tylko 0,4%. Projektowanie i dobór nowych materiałów konstrukcyjnych pracujących w agresywnych środowiskach gazowych jest szczególnie istotnym problem w przemyśle chemicznym, energetycznym oraz motoryzacyjnym. Materiały stosowane w tych gałęziach przemysłu muszą wykazywać dobre właściwości mechaniczne, a także wysoką żarowytrzymałość i żaroodporność. Ze względu na stosunkowo łatwą i tanią produkcję oraz odpowiednie właściwości mechaniczne, a także dobrą odporność na korozję stopy typu FeCrAl mają bardzo szerokie zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu. Wykorzystywane są jako materiał konstrukcyjny przeznaczony do pracy w atmosferach gazów przemysłowych, zawierających m.in. O2, SO2 oraz parę wodną1). więcej »

Mineralization of waste bone in a fluidized bed reactor. Mineralizacja odpadów kostnych w reaktorze fluidyzacyjnym

Małgorzata Olek Jerzy Baron Witold Żukowski

Calcinated meat-bone meal was mineralized in lab. fluidized bed reactor by combustion of liq. petroleum gas at 300–1000°C to produce hydroxyapatite. After mineralization, the hydroxyapatite content in the product was 74%. The sp. surface of the raw material was decreased from 14 m2/g down to 3 m2/g. The C, H and N contents were decreased by 95%, 42% and 83%, resp. The product exhibited an inhibitory action on the gas combustion. Przedstawiono wyniki badań procesu mineralizacji odpadowego materiału kostnego. Proces przeprowadzono w reaktorze ze stacjonarnym złożem fluidalnym. Określono wpływ materiału złoża na przebieg spalania gazu płynnego (LPG). Ze względu na rozwiniętą powierzchnię właściwą oraz możliwą obecność organicznych form fosforu, badany materiał wykazuje działanie inhibicyjne. Produktem mineralizacji był popiół zawierający 74% biohydroksyapatytu. W wyniku tego procesu powierzchnia właściwa materiału zmniejszyła się z 14 m2/g do 3 m2/g, a zawartość węgla organicznego, wodoru i azotu zmniejszyła się o odpowiednio 95%, 42% i 83%. Odpadem w technologii przetwarzania mięsa są resztki surowca nie wykorzystane podczas jego przeróbki i nie nadające się do zastosowania przetwórczego. Stanowią one różnorodny materiał składający się zarówno z części organicznych (tkanka mięsna, ścięgna), tłuszczu.cz..ci mineralnych (ko.ci), jak i z p.ynow. Do ko.ca lat 80. XX w. uboczne produkty z przemys.u mi.snego przetwarzano na m.czki mi.sno-kostne (MMK), eliminuj.c z nich wod. i t.uszcz. Stosowano je jako wysokobia.kowy dodatek do pasz. Po odkryciu zwi.zku choroby szalonych krow z m.czkami mi.sno-kostnymi zakazano ich stosowania w rolnictwie, co spowodowa.o pojawienie si. na rynku odpadow du.ego strumienia MMK. W chwili obecnej przed.u.enie mo.liwo.ci przechowywania odpadow mi.snych uzyskuje si., przetwarzaj.c je nadal na MMK. więcej »

Mineral-organic fertilizers based on filter sludge from pig slurry treatment.Nawozy mineralno-organiczne na bazie osadu pofiltracyjnego z przetwarzania gnojowicy

Krystyna Hoffmann Marta Huculak-Mączka Dariusz Popławski Agnieszka Makara Zygmunt Kowalski Józef Hoffmann Jakub Skut

Pig slurry was treated by addn. of H3PO4, H2SO4, superphosphate and milk of lime optionally under heating to remove solid phase recommended as fertilizer. The solid phase was studied for content of soluble P2O5, total ammonium N, macro and microelements as well as for BOD and COD, microbial purity and phase compn. The studied solid phase met all requirements for P-contg. fertilizers for agriculture. Badano proces uzdatniania gnojowicy, głównie pod względem zawartości substancji organicznych, w stopniu pozwalającym na ponowne jej wykorzystanie do nawadniania użytków rolnych oraz w charakterze nawozów. Dokonano regulacji pH przy użyciu kwasu fosforowego i siarkowego oraz przeprowadzono strącanie mlekiem wapiennym i superfosfatem pojedynczym zarówno w temperaturze otoczenia, jak i z ogrzewaniem a także z dodatkami substancji utleniających. Efektem przetwarzania gnojowicy był dwufazowy produkt rozdzielany przez filtrację. Faza stała z tego procesu stanowiła wyjściowy materiał do badań ukierunkowanych na możliwość wytwarzania or-ganiczno-mineralnego produktu nawozowego. W probkach gnojowicy okre.lano jako.ciowo zawarto.. pa.eczek z rodzaju Salmonella i jaj paso.ytow. Badania fizykochemiczne gnojowicy przed i po procesie filtracji pozwol. na opracowanie receptur nawozow mineralnoorganicznych uwzgl.dniaj.cych ro.norodn. specyfik. ich zastosowa.. Gnojowica, b.d.ca uci..liwym odpadem pochodz.cym z hodowli trzody chlewnej, zawiera znaczne ilo.ci azotu, fosforu i potasu oraz innych sk.adnikow od.ywczych. Jest od dawna stosowana przez rolnikow do nawo.enia pol, co pozwala na zmniejszenie zu.ycia nawozow mineralnych, szczegolnie azotowych1). Wykorzystanie, uprzednio przetworzonej, gnojowicy w nawo.eniu umo.liwia nie tylko pozbycie si. uci..liwych odpadow z produkcji zwierz.cej, ale tak.e zawrocenie cz..ci materii organicznej i sk.adnikow od.ywczych do gleby. W obecnych czasach jest to szczegolnie więcej »

Nanomaterials with antimicrobial properties. Nanomateriały o właściwościach antymikrobiologicznych.

Marcin Banach Jolanta Pulit

A review, with 51 refs., of Ag, Au and Cu nanoparticles and their uses as biocides.Nanotechnologia zyskała miano "kluczowej technologii XXI w.". Nanocząstki odgrywają znaczącą rolę w różnorodnych dziedzinach nauki, co w następstwie przekłada się na jakość życia człowieka. Jednymi z materiałów, które w najbliższych latach mają szansę na wprowadzenie do produkcji masowej są nanocząstki metali (Ag, Au, Cu) stosowane jako środki biobójcze. Organizm ludzki jest narażony na działanie mikroorganizmów, takich jak bakterie, wirusy i grzyby. Mikroorganizmy, jak również ich pozostałości, mogą powodować zachwianie homeostazy enzymatycznej organizmu oraz wywierają działanie immunotoksyczne na układ odpornościowy1). Liczba środków chemicznych stosowanych do dezynfekcji jest ograniczona z powodu ich negatywnego oddziaływania na organizm oraz ze względu na trudności z rozpuszczalnością i możliwością bezpośredniego zastosowania. Poza tym proekologiczny styl życia konsumentów zmusza do zastosowania jedynie takich środków chemicznych, które naturalnie występują w przyrodzie lub takich, których stosowanie nie stwarza zagrożenia dla środowiska naturalnego. Wśród preferowanych dodatków niszczących florę bakteryjną znaczną grupę stanowią kwasy organiczne i ich sole, chlorek heksadecylopirydyniowy, ortofosforan sodu, nadtlenek wodoru i diwęglan sodu. Ponieważ nie wszystkie z tych związków są w pełni skuteczne, ciągle poszukuje się nowych metod unieszkodliwiania mikroorganizmów. Alternatywą dla tych dezynfektantów mogą być nanocząstki metali, które wg danych literaturowych wykazują dobre właściwości biobójcze2-4). Nanotechnologia Nanotechnologia niewątpliwie niesie ze sobą wiele profitów. Wyjątkowe właściwości nanostruktur wpłynęły na skalę ich aplikacji w różnorodnych dziedzinach nauki, co spowodowało wzrost ich produkcji. Obecnie nanotechnologia jest wykorzystywana m.in. w elektronice, farmacji, katalizie, przemyśle kosmetycznym i optoelektronice. więcej »

New approach in forensic studies of trace evidences. Nowe podejście do badania śladów w kryminalistyce

Małgorzata I. Szynkowska Katarzyna Osingłowskaa Aleksandra Pawlaczyka Katarzyna Palińska Marta Marcinek Jacek Rogowski Andrzej Czubak Andrzej Parczewski

The time-of-flight secondary ion mass spectrometry was used for characterization, visualization and anal. of fingerprints left after the fingers were contaminated with traces of amphetamine and methylenedioxymethamphetamine drugs and with gunshot residues. The photocopy and printer toners as well as inks, paper substrates, gunshot residues and human bones were studied by inductively coupled plasma time-of-flight mass spectrometry with laser ablation. Both techniques were found powerful tools in forensic studies. Przedstawiono możliwości wykorzystania nowoczesnych technik analitycznych ToF-SIMS (time-of-flight secondary ion mass spectrometry) i LA-ICP-ToF-MS (inductively coupled plasma time-of-flight mass spectrometry with laser ablation) w rozwiązywaniu aktualnych problemów z zakresu chemii sądowej. Przedstawiono przykładowe wyniki badań otrzymanych za pomocą metody ToF-SIMS, dotyczących m.in. analizy zanieczyszczeń znajdujących się na odcisku palca, które naturalnie na nim nie występują, natomiast mogą mieć związek z miejscem zdarzenia. Do badanych zanieczyszczeń należały: amfetamina (AF), metylenodioksymetamfetamina (MDMA, ecstasy) oraz cząstki powystrzałowe (GSR). Za pomocą tej techniki dokonano również próby określenia kolejności powstawania podpisów względem siebie. Metodę LA-ICP-ToF-MS zastosowano do bada-nia czarnych tonerów w postaci tabletek oraz wydruków, materiałów pisarskich (past długopisowych), podłoży papierowych, cząstek GSR oraz ludzkich kości. Na podstawie otrzymanych wyników pokazano duże możliwości wykorzystania wymienionych technik w badaniach kryminalistycznych. Ślad kryminalistyczny jest jednym z kluczowych pojęć w kryminalistyce. Już w XVIII w. włoski prawnik Cesare Beccaria w swoim dziele O przestępstwach i karach pisał, że działania, jakimi są rzeczywiste przestępstwa, zostawiają po sobie w wielu przypadkach liczne ślady i skutki wypływające z czynów1). więcej »

New chemical substances in natural environment and mobility of some metals. Nowe substancje chemiczne w środowisku przyrodniczym a mobilność wybranych metali

Aleksandra Badora Dorota Kołodyńska Zbigniew Hubicki Jolanta Kozłowska-Strawska

A review, with 42 refs., of use of zeolites, glauconite, chitosan and alginates for monitoring the mobilization of toxic metals and microelements in the soil. Zastosowanie substancji chemicznych w środowisku przyrodniczym (zeolity, glaukonity, chitozan, alginiany) jest istotne z punktu widzenia ich bezpośredniego wpływu na procesy mobilizacji i immobilizacji jonów metali toksycznych (m.in. Al(III), Mn(II)) oraz pożytecznych mikroelementów (Fe(III), Mn(II), Zn(II), Cu(II)). Pierwiastki te oddziałują na wyższe ogniwa łańcucha troficznego, a zarówno ich nadmiar, jak i niedobór determinuje jakość surowców roślinnych, a przez to również zdrowotność ludzi i zwierząt.Substancje chemiczne typu zeolity, glaukonity, chitozany i alginiany mają określone cechy, które oddziałują na fizykochemiczne i biologiczne właściwości gleby1-9). Fazę stałą gleby stanowi kompleks mineralno-organiczny, a fazę ciekłą roztwór glebowy. więcej »

Ocena możliwości powstawania niebezpiecznych substancji w wyniku utraty kontroli nad procesem

Agnieszka Gajek Krzysztof Benczek Olga Gałkowska Joanna Kurpiewska

Jednym z istotnych zagro.e. dla .ycia i zdrowia cz.owieka w .rodowisku pracy, jak rownie. w otoczeniu zak.adow przemys.owych jest zagro.enie powa.n. awari. przemys.ow.. Zgodnie z prawodawstwem polskim oraz unijnym zak.ady zagra.aj.ce powa.n. awari. przemys.ow. zosta.y zobowi.zane do uwzgl.dniania, we wszystkich procedurach systemu przeciwdzia.ania powa.nym awariom, nowych substancji niebezpiecznych mog.cych powsta. podczas powa.nej awarii. Przedstawiono w skrocie otrzymywanie oraz zastosowanie najbardziej niebezpiecznych substancji nazwanych wymienionych w kryteriach kwalifikacyjnych Dyrektywy Seveso III, a tak.e prawdopodobne prekursory tych substancji chemicznych. We wszystkich procedurach systemu przeciwdzia.ania powa.nym awariom przemys.owym i ograniczania ich skutkow niezwykle istotne jest uwzgl.dnienie substancji o najbardziej niebezpiecznych w.a.ciwo.ciach. Kryterium zagro.enia stwarzanego przez dan. substancj., w odniesieniu do powa.nych awarii, jest jej warto.. progowa, czyli ilo.. substancji niebezpiecznej, ktora powoduje konieczno.. zaliczania zak.adu, w ktorym wyst.puje, do kategorii zak.adu o zwi.kszonym (ZZR) oraz o du.ym (ZDR) ryzyku wyst.pienia powa.nej awarii przemys.owej. Warto.. ta zosta.a ustanowiona w kryteriach kwalifikacyjnych zamieszczonych w Za..czniku 1 Dyrektywy Seveso III1). Kryteria kwalifikacyjne tej Dyrektywy obejmuj. (zgodne z klasyfikacj. substancji niebezpiecznych okre.lon. Rozporz.dzeniem CLP2)) kategorie substancji niebezpiecznych wraz z warto.ciami progowymi oraz substancje niebezpieczne wymienione z nazwy, dla ktorych ustano- wione zosta.y inne warto.ci progowe, ni. wynika to z ich w.a.ciwo.ci (tzw. tabela wyj.tkow). Na podstawie bazy danych3) o substancjach niebezpiecznych, sporz.dzonej wg nowych zasad klasyfikacji wynikaj.cych z Rozporz.dzenia CLP, dokonano identyfikacji substancji chemicznych o warto.ciach progowych przyj.tych na poziomie mniejszym ni. 1 t dla ZZR i więcej »

Od redakcji

Andrzej Jan Szyprowski

Wydawałoby się, że w dzisiejszych czasach trudno o rzeczy, które mogłyby nas czymś zaskoczyć, lub zachowania, o których byśmy jeszcze nie słyszeli. Jednak opublikowany w Polityce z 8 maja br. artykuł pióra Redaktora Wojciecha Mikołuszko pt. "Odkrycia do ukrycia" poruszył mnie głęboko. Artykuł dotyczy mało chlubnej dla naukowej społeczności plagi publikacji naukowych, których wyniki są dosłownie "wyssane z palca", nie oparte na żadnych doświadczeniach czy badaniach. Okazuje się, że w naukowej społeczności są ludzie, którzy w pogoni za pieniędzmi na granty, projekty badawcze oraz za sławą, cytowaniami i naukową karierą, wymyślają wyniki badań i je publikują. Okazuje się, że wśród znanych przypadłości współczesnej nauki, typu plagiatów, błędów w pomiarach czy założeniach doświadczeń i interpretacji wyników, kwitnie dużo gorszy i niebezpieczny proceder prymitywnych i bezczelnych oszustw w badaniach. Autor artykułu w Polityce opisuje przypadek Diederika Stapela, profesora (!) psychologii społecznej Uniwersytetu Tilburg w Holandii, człowieka obecnie 47-letniego. W opinii czasopisma Nature, jednego z najbardziej prestiżowych czasopism naukowych świata, należał on do 10 naukowców, którzy swoimi publikacjami i oryginalnymi wynikami badań zwrócili na siebie uwagę naukowego świata. D. Stapel, autor ok. 150 publikacji naukowych opublikował pracę dowodzącą, że niechlujne środowisko sprzyja dyskryminacji. Miało to polegać na tym, że na czystej ulicy przechodnie nie izolują się od przedstawicieli innych ras i dają większe datki na rzecz fundacji wspomagających mniejszości. Odwrotnie, w środowisku niechlujnym i nieuporządkowa więcej »

PERSONALIA

Mgr Paweł JARCZEWSKI uchwałą Rady Nadzorczej w dniu 29 kwietnia 2013 r. został powołany na stanowisko Prezesa Zarządu Grupy Azoty SA. Pan P. Jarczewski ma 46 lat. Jest absolwentem Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Wydział Handlu Zagranicznego, specjalność ekonomika i organizacja handlu zagranicznego. Przy tej okazji warto przedstawić dokonania Pana P. Jarczewskiego w okresie, w którym kierował ZA "Puławy" SA (notę biograficzną przedstawiającą jego wcześniejszą karierę opublikowaliśmy w Przem. Chem. 2008, 87, nr 5, 633). Pan P. Jarczewski objął stanowisko Prezesa Zarządu Zakładów Azotowych Puławy SA w dniu 1 kwietnia 2008 r. po najbardziej burzliwym w historii Spółki okresie. W ciągu dwóch poprzednich lat Spółka miała czterech różnych gospodarzy, podważony został naturalny model biznesowy ZA Puławy i spowolnieniu uległy procesy rozwojowo-inwestycyjne. Zarazem globalne rynki zbliżały się do rychłej katastrofy finansowej, która nastąpiła jesienią 2008 r. P. Jarczewski jako główny kierunek działań przyjął budowę nowych ZA Puławy, czyli przeprowadzenie inwestycji w obszarach najmocniejszych kompetencji Spółki: produkcji nawozów i chemikaliów. Prawie połowę przychodów Zakłady osiągają z działalności eksportowej, lokując swoje produkty na najbardziej wymagających rynkach świata (głównie Europa Zachodnia i Daleki Wschód). Znajomość branży, wiedza techniczna i kompetencje rynkowe od lat lokowały ZA Puławy wśród rozpoznawalnych podmiotów światowej chemii, zwłaszcza w segmencie nawozowym. Prezes P. Jarczewski postanowił wykorzystać te atuty, bazując na doskonałej znajomości rynku wyniesionej z okresu sprawowania w firmie funkcji dyrektora handlowego. To on był jednym z liderów udanej operacji wprowadzenia Spółki w 2005 r. na Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie. ZA Puławy jako jedna z niewielu firm europejskiej branży chemicznej skutecznie oparła się kryzysowi lat 2008/2009. W momencie, gdy światowi potenta więcej »

Phosphogypsum. The possibilities of the use. Fosfogips. Możliwości wykorzystania

Irena SzczygIeł ZofIa Jagoda

A review, with 52 refs., of compns. of phosphogypsum and its uses in building industry, agriculture, and polymer processing. Fosfogips. Fosfogips (PG) jest trudnym do zagospodarowania odpadowym produktem procesu otrzymywania ekstrakcyjnego kwasu fosforowego. Ze względu na znaczne ilości PG powstające w toku tego procesu (5 t PG/1 t H3PO4), konieczne jest znalezienie możliwości jego wykorzystania. Problem ten nie został dotąd rozwiązany ani pod względem badawczym, ani technologicznym. Przedstawiono przegląd prac dotyczących metod wykorzystania fosfogipsu.Pierwszym etapem procesu produkcji nawozów fosforowych jest otrzymywanie kwasu fosforowego(V). Surowcem o znaczeniu gospodarczym są fosforyty i/lub apatyty. Fosforyty to skały osadowe, które są głównym źródłem fosforu w przyrodzie i podstawowym surowcem do produkcji nawozów mineralnych. Z mineralogicznego punktu widzenia składają się głównie z fluoroapatytu [Ca10F2(PO4)6·CaCO3], getytu FeO(OH) i kwarcu SiO2, z niewielkimi domieszkami fosforanów glinu, anatazu TiO2, magnetytu Fe3+(Fe2+Fe3+)O4, monacytu (Ce, La, Nd, Th, Y, Pr)[PO4] i barytu BaSO4 1). Zawierają również metale ciężkie, takie jak Cd i Ni, oraz pierwiastki radioaktywne 238U i 232Th2). Najwięcej fosforanów, bo aż 70% zawierają skały magmowe z grupy apatytów3). Apatyty zawierają także znacznie więcej pierwiastków ziem rzadkich niż fosforyty. W celu otrzymania kwasu fosforowego(V) rudy fosforanowe są przetwarzane metodą termiczną lub metodą mokrą. Szeroko stosowana metoda mokra dwuwodzianowa otrzymywania ekstrak-cyjnego kwasu fosforowego polega na roztwarzaniu rudy w kwasie siarkowym(VI). Ogolny zapis tego procesu przedstawia rownanie: Ca5F(PO4)3 + 5H2SO4 + 10H2O ?¨ 3H3PO4 + 5CaSO4?E2H2O + HF Metoda mokra jest bardzo korzystna ze wzgl.dow ekonomicznych, więcej »

Polskie firmy chemiczne w Internecie N Część XXXIX

Nano-Tech Polska Sp. z o.o. ul. Willowa 48 05-410 Józefów tel.: (22) 789 44 51 tel. kom.: 602 214 839 info@nano-tech.pl www.nano-tech.pl Narew-Ostrołęka Sp. z o.o. ul. Targowa 22 07-412 Ostrołęka tel.: (29) 760 52 91 biuro@narew.pl www.narew.pl Nasycalnia Podkładów Sp. z o. o. Al. Wyzwolenia 18 46-375 Pludry tel.: (34) 353 73 94, 353 73 76 nasycalniapludry@o2.pl handel@nas więcej »

Preparation of nanostructured silver by chemical reduction. Otrzymywanie srebra nanostrukturalnego metodą redukcji chemicznej

Marcin Banach Jolanta Pulit leszek Tymczyna Anna Chmielowiec-Korzeniowska

Ag+ ions were reduced with ascorbic acid in aq. soln. at 20-50°C in presence of Na5P3O10 stabilizer to Ag nanoparticles (50-80 nm). The optimum process conditions were detd. (50°C, Na5P3O10/Ag+ mole ratio 7.5, ascorbic acid/Ag+ mole ratio 3.5). Srebro nanostrukturalne jest efektywnym czynnikiem niszczącym szerokie spektrum bakterii Gram-ujemnych, Gram-dodatnich, a nawet szczepów opornych na antybiotyki. Wodną zawiesinę nanocząstek srebra otrzymano poprzez jednoetapową redukcję chemiczną azotanu srebra kwasem askorbinowym. Jako stabilizator suspensji zastosowano tripolifosforan sodu. Otrzymano suspensje nanocząstek srebra charakteryzujące się monomodalnym rozkładem wielkości nanocząstek (50-80 nm). Określono wpływ parametrów procesu na właściwości otrzymanych nanocząstek srebra oraz określono najkorzystniejsze ich wartości. Nanocząstki srebra są efektywnym czynnikiem niszczącym szerokie spektrum bakterii Gram-ujemnych (Acinetobacter, Escherichia, Pseudomonas, Salmonella i Vibrio) i Gram-dodatnich (Bacillus, Clostridium, Enterococcus, Listeria, Staphylococcus i Streptococcus), nie wykluczając szczepów opornych na antybiotyki (Staphylococcus aureus i Enterococcus faecium)1). Z wyników badań przedstawionych w literaturze wynika, że kultury bakterii, na które działały nanocząstki srebra zostały zniszczone w ponad 95%. Grzyby rodzaju Candida albicans i Aspergillus Niger, poddane działaniu nanocząstek srebra zniszczone zostały w prawie 100%2, 3). Wraz z rozwojem nanotechnologii, opracowano wiele sposobów otrzymywania nanomateriałów. Każdą z metod cechuje inna wydajność procesu i towarzyszące mu ograniczenia technologiczne. Parametry otrzymywanych nanocząstek, ich kształt, średnica lub najdłuższy wymiar, stabilność, konfiguracja czynników stabilizujących układ suspensyjny i obecność ligandów wiążą się ściśle z wyborem metody prowadzącej do ich otrzymania4). więcej »

Properties of flow-type composite resin modified with silver and gold nanoparticles. Właściwości materiałów kompozytowych typu flow modyfikowanych nanocząstkami srebra i złota

Krzysztof Sokołowski Małgorzata I. Szynkowska Monika Łukomska-Szymańska Aleksandra Pawlaczyk Zygmunt Kowalski Agnieszka Sobczak Jerzy Sokołowski

Flow-type dental composite was modified by addn. of Ag nanoparticles dispersion in water (concn. 2000 ppm) and in alc. (concn. 5000 ppm), Au nanoparticles dispersion in water (concn. 50 ppm) and a Si filler. The metal ion release, light transmission and diametral tensile strength were evaluated. Oceniono materiał kompozytowy SDR oraz jego modyfikacje: SDR z dodatkiem dyspersji nanocząstek srebra w wodzie o stężeniu 2000 ppm i w alkoholu o stężeniu 5000 ppm, dyspersji nanocząstek złota w wodzie o stężeniu 50 ppm oraz napełniacza krzemionkowego Arsil. Badania objęły ocenę wytrzymałości średnicowej na rozciąganie (DTS), ocenę transmisji światła oraz badanie uwalniania jonów. Próchnica zębów nadal pozostaje ważnym problemem społecznym. Niestety, powszechnie stosowane materiały kompozytowe nie wykazują działania przeciwbakteryjnego, które pozwoliłoby na ograniczenie lub wyeliminowanie ryzyka wystąpienia próchnicy wtórnej. Wprowadzenie do materiałów kompozytowych nanocząstek metali może stanowić obiecującą alternatywę dla obecnie stosowanych materiałów odtwórczych na bazie żywic. W ostatnim czasie badaniom poddano m.in. ortodontyczne materiały kompozytowe oraz elastyczne materiały do podścielania protez zawierające nanocząstki srebra1-10).Preparaty oparte na złocie (Au) i srebrze (Ag) są znane w medycynie od lat11). Z powodzeniem są stosowane do oczyszczania wody i jako materiały wspomagające gojenie ran. Wchodzą też one w skład protez kości, cewników i urządzeń chirurgicznych. Wiele badań wykazało wybiórcze działanie toksyczne jonów srebra na mikroorganizmy prokariotyczne oraz niewielkie działanie na komórki eukariotyczne12, 13). Działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe preparatów zwierających srebro zależy od ilości uwalnianych jonów srebra (Ag+) oraz od możliwości reagowania z błoną komórkową mikroorganizmów3, 14-18). Srebro może hamować enzymy łańcucha oddechowego i wpływać więcej »

Pyrazole derivatives. A challenge of modern academic and industrial chemistry. Pochodne pirazolowe. Wyzwanie współczesnej chemii akademickiej i przemysłowej

Hanna Popielarska Anna Myka Beata Drabińska Aleksandra Gruszeczka Joanna Kruk Rafał Kurcza Jacek Kujawski

A review, with 87 refs., of uses of pyrazole derivatives in prodn. of explosives, photocells, luminophores, chelating agents, corrosions inhibitors and pharmaceuticals. Mając na względzie różnorodność wykorzystywanych obecnie w przemyśle związków heterocyklicznych, dokonano przeglądu przemysłowego zastosowania związków z pierścieniem pirazolowym. Podkreślono możliwości wykorzystania takiego układu m.in. podczas wytwarzania materiałów wysokoenergetycznych, ogniw słonecznych, polimerów, układów nanotechnologicznych, substancji chroniących przed korozją, jak również substancji leczniczych. Należy się spodziewać, że zaznaczony w pracy trend będzie ulegał dynamizacji, co niewątpliwie będzie powodować wzrost liczby przykładów wykorzystania pochodnych pirazolowych w przemyśle chemicznym i współczesnej gospodarce. Jedną z najbardziej dynamicznie rozwijających się dziedzin gospodarki współczesnego świata jest przemysł chemiczny, którego rozkwit determinowany jest m.in. osiągnięciami prac badawczych w obszarze nowoczesnej chemii związków heterocyklicznych1-3). W owym kontekście kluczową rolę odgrywają cykliczne heteroareny, w tym poszczegolne biblioteki ich 5-cz.onowych pochodnych. W.rod licznych przedstawicieli 5-cz.onowych zwi.zkow azaheterocyklicznych wyro.ni. mo.na uk.ady zawieraj.ce planarny pier.cie. pirazolu 1 (rys. 1), ktory, b.d.c bioizosterem pirolu4), stanowi interesuj.cy obiekt bada. pod k.tem w.a.ciwo.ci chemicznych5.7) i biologicznych8.9). Odkrywcy pirazolu, L. Knorr i E. Buchner10), zapewne nie mogli przypuszcza., .e obiekt ich bada. spotka si. z uznaniem kolejnych pokole. chemikow na ca.ym .wiecie. Inspiruj.ce cechy strukturalne i w.a.ciwo.ci chemiczne pirazolu Struktura pirazolu (rys. 1) oraz w.a.ciwo.ci elektronowe determinuj. jego reaktywno... Badania dowiod.y, .e jego pozycja 4 jest podatna na atak czynnikow elektrofilowych, a pozycje 3 i 5 na substytucj. nukleofilow.1). Pirazol, ktorego charakterystyk. spek więcej »

Quality of coke produced from Carboniferous coking coal. Jakość koksu otrzymanego z karbońskich węgli ortokoksowych

Zygmunt Łukaszczyk Andrzej Mianowski

Bituminous coals from 5 Polish mines and binary coal blends (60 samples) were tested for coking behaviour and coke properties. In particular, coke reactivity index, coke strength after reaction, coke quality and catalytic index were detd. A linear additivity of coke quality was obsd. in the studied coal blends. The increase in vitrinite content in the original coals resulted in limiting the disadvantageous effect of semifusinite. The catalytic index (ash compn.) had a substantial effect on the coke reactivity index. W urządzeniu laboratoryjnym Karbotest przeprowadzono koksowanie węgli ortokoksowych i węgla gazowo-koksowego oraz ich mieszanek (łącznie 60 prób). Jakość otrzymanych koksów badano zgodnie z metodyką NSC (Nippon Steel Corporation), wyznaczając wartości wskaźników CRI ( coke reactivity index) i CSR ( coke strength after reaction) oraz dodatkowy wskaźnik CQ (coke quality). W analizie wyników uwzględniono: addytywność liniową wskaźnika CQ, wpływ witrynitu macerałów (V), liptynitu (L) i semifuzynitu (SF) z grupy inertynitu (I) oraz udziału substancji mineralnej, wyrażonej przez indeks katalityczny, na jakość koksu. Wykazano, że im większa jest zawartość V w mieszance węglowej tym mniej szkodliwy jest wpływ zawartości SF na jakość koksu. Wpływ właściwości petrograficznych na jakość koksu jest silnie zdeterminowany przez indeks katalityczny CI ( catalytic index). Stwierdzony efekt przesłania możliwość bardziej precyzyjnej i jednoznacznej interpretacji wpływu udziału V, L i SF, na jakość koksu otrzymanego w warunkach laboratoryjnych. Idąc za koncepcją Krevelena i Schuyera1) można przyjąć, że cechą charakterystyczną tworzenia wysokogatunkowego koksu jest termostabilność powstałej w stosownej ilości fazy plastycznej, zwanej metaplastem. Właściwość tę mają węgle ortokoksowe, a w mniejszym stopniu gazowo-koksowe oraz metakoksowe. W Polsce węgle ortokoksowe, więcej »

Selected properties of biocomposite films produced on the basis of chitosan and sodium alginate polyelectrolite complexes.Wybrane właściwości filmów biokompozytowych wytwarzanych na bazie kompleksów polielektrolitowych chitozanu i alginianu sodu

Dominika Kulig Ewa Brychcy Natalia Ulbin-Figlewicz Anna Zimoch Krzysztof Marycz Andrzej Jarmoluk

Biocomposite films were produced from Na alginate and low-mol. chitosan in aq. soln. of glycerol and lactic acid by drying under controlled conditions and studied for H2O vapour permeability, tensile strength, elongation at break, puncture resistance and surface structure. Formation of Na alginate-chitosan complex was confirmed by ultrastructure changes and resulted in an increase in elasticity and tensile strength.Przedstawiono wyniki optymalizacji składu biokompozytów alginianowych i chitozanowych pod kątem poprawy barierowości wobec pary wodnej i właściwości mechanicznych wytwarzanych z nich filmów. Realizacja założeń badawczych polegała na optymalizacji udziału komponentów polimerowych w syntezie kompleksu polielektrolitowego alginian-chitozan. Z eksperymentalnie wytwarzanych hydrożeli sporządzano filmy, które strukturowano poprzez odwadnianie w kontrolowanych warunkach klimatycznych i oceniano pod względem wybranych właściwości funkcjonalnych oraz morfologii powierzchni wytworzonych struktur biokompozytowych. Formowanie kompleksu polielektrolitowego zostało potwierdzone wzrostem elastyczności, wytrzymałości na rozciąganie oraz zmianami w struk-turze powierzchniowej biokompozytu. Optymalizacja udziałów polisacharydów w składzie eksperymentalnych biokompozytów umożliwia sterowanie procesem transportu pary wodnej przez filmy z nich wytwarzane. Kompleksy polielektrolitowe powstają w roztworze wodnym w wyniku oddziaływań elektrostatycznych między dwoma przeciwnie naładowanymi polielektrolitami1, 2). Bezpośrednia interakcja między łańcuchami tych polimerów umożliwia powstawanie sieci polielektrolitowej bez wytwarzania struktur permanentnych i stosowania dodatkowych środków sieciujących. Formowanie i stabilność tych kompleksów zależy od wielu czynników, takich jak stopień jonizacji każdego z użytych polielektrolitów, gęstość ładunków w polielektrolicie, dystrybucja ł więcej »

Separation and identification of biologically active compounds from algae and their use in nutrition of plants. Wyodrębnienie i identyfikacja substancji biologicznie czynnych z glonów oraz ich zastosowanie w żywieniu roślin

Bogusława Górka Jacek Lipok Piotr P. Wieczorek

A review, with 44 refs., of phytohormones, polysaccharides, sterols and betains contained in algal exts. Methods for recovering, anal. and use of the compds. in agriculture were also presented. Rozwój współczesnych technologii uprawy roślin sprawił, że obok tradycyjnego stosowania nawozów mineralnych, coraz częściej przeprowadza się zabiegi nawozowe z użyciem specyficznych związków fitoaktywnych. Szczególnym zainteresowaniem cieszą się substancje promujące wzrost uprawianych roślin, pozyskiwane ze źródeł naturalnych. W tej grupie coraz bardziej rozpowszechnione stają się preparaty zawierające substancje biologicznie czynne pochodzenia glonowego z powodzeniem stosowane w rolnictwie. Postęp technologiczny umożliwił zastąpienie przestarzałych i nieekonomicznych metod ekstrakcji rozpuszczalnikowych, nowymi, znacznie bardziej przyjaznymi dla środowiska i bardziej opłacalnymi procesami, które pozwalają na uzyskanie satysfakcjonujących zawartości związków aktywnych w ekstraktach glonowych. Ponadto dzięki wykorzystaniu nowoczesnych metod analitycznych do określenia zawartości substancji stymulujących wzrost i rozwój roślin, możliwe staje się oszacowanie efektów zastosowania preparatów, zawierających naturalne fitostymulanty pozyskane z glonów.Glony (algi) s. organizmami fotosyntetyzuj.cymi, sk.adaj.cymi si. albo z pojedynczych komorek (glony jednokomorkowe), ktore mog. organizowa. si. w kolonie, albo tworz. organizmy wielokomorkowe, w ktorych strukturze grupy wyspecjalizowanych komorek mog. pe.ni. funkcje prostych tkanek. Wielko.. tych ro.lin waha si. w granicach 3.10 ?Ęm dla glonow jednokomorkowych i osi.ga nawet 70 m, w przypadku glonow morskich rosn.cych z szybko.ci. 0,5 m/dzie.. Algi wyst.puj. powszechnie w morzach, rzekach, jeziorach i na terenach nadbrze.nych oraz w wilgotnej glebie, czyli praktycznie w ka.dym więcej »

Study on double-base propellant with laboratory rocket motor. Badanie stałego homogenicznego paliwa rakietowego w układzie laboratoryjnego silnika rakietowego

Bogdan Florczak Marek Białek Mirosław Szczepanik Arkadiusz Dzik Andrzej Matłok

Tube-like charges of a double-base propellant were studied for burning rate in a lab. rocket motor at 228 K and 338 K. The internal-burning tube grain where the outer surface burning was inhibited and the burning occurred from the inside and on both ends was assumed. The temp. relationship of pressure was detd. and used for calcg. the burning rate and temp. sensitivity of pressure. Przedstawiono wyniki badania szybkości spalania stałego paliwa rakietowego homogenicznego w układzie laboratoryjnego silnika rakietowego dla początkowych temperatur badanych ładunków 228 K i 338 K. Do badań przyjęto ładunki rurkowe z zainhibitowaną zewnętrzną boczną powierzchnią, spalające się od środka i z obydwu końców. Z zarejestrowanych charakterystyk wyznaczono metodą pośrednią zależność szybkości spalania od ciśnienia oraz współczynnik temperaturowy ciśnieniowy. Jednym z głównych balistycznych parametrów stałych paliw rakietowych jest szybkość spalania i jej zależność od ciśnienia1). Na pośrednie wyznaczanie tych parametrów pozwala metoda badań w układzie laboratoryjnego silnika rakietowego (LSR)2-5) lub w silniku o zmniejszonej skali6). Tę pierwszą metodę autorzy zastosowali podczas przeprowadzonych badań, używając do tego celu LSR własnej konstrukcji7). W metodzie LSR zakłada się, że spalanie izotropowego paliwa jest równowagowe, ciśnienie i prędkość gazu są stałe wzdłuż całej długości silnika, gaz jest gazem idealnym i pomija się straty cieplne. Metoda pozwalająca określić szybkość spalania w LSR z zależności ciśnienia od czasu p(t) wymaga określenia grubości warstwy palnej ładunku, charakterystycznych czasów spalania, szybkości spalania i charakterystycznych ciśnień.Część doświadczalna Materiały więcej »

Study on improving the quality of stretch film by Taguchi method. Badanie procesu doskonalenia jakości folii stretch metodą Taguchi

Andrzej Gazda Andrzej Pacana Dušan Malindžák

Linear low-d. polyethylene stretch film was produced under industrial conditions with varying contents of adhesive, improving agents and regranulate as well as at slightly varying processing temp. (20 or 27°C) and polymer humidity (5 and 25%) and then tested for extensibility according to Taguchi expt. design. The film quality depended mostly on addn. of improving agents. The addn. of regranulate did not affect substantially the film quality. Przedstawiono wyniki badań, których celem było poszukiwanie optymalnych wartości parametrów wejściowych w przyjętych zakresach zmienności w procesie produkcji folii stretch płaskiej do pakowania ręcznego metodą wylewu z regranulatem pod kątem maksymalnej jej rozciągliwości. W tym celu przeprowadzono eksperyment przemysłowy wg planu Taguchi. Okazało się, że największy wpływ na rozciągliwość folii, przy przyjętych wartościach granicznych, ma ilość dodanych uszlachetniaczy, a także ilość granulatu polietylenu liniowego (PE-LLD). Na podstawie przeprowadzonej analizy odporności na zakłóce-nia w procesie stwierdzono, że najmniej odporny na zakłócenia jest czynnik związany z zawartością dodanych ulepszaczy. Czynnik ten ma kluczowe znaczenie w dążeniu do osiągnięcia wysokiej rozciągliwości folii stretch w przebadanych granicach zmienności przyjętych parametrów wejściowych.Głównym celem przedsiębiorstw jest wytwarzanie produktów o jakości spełniającej oczekiwania klientów. Odpowiedzią na te ciągle zmieniające się potrzeby mogą być metody planowania eksperymentu, dzięki którym można doskonalić jakość, minimalizując zmienność procesu. Metody te są stosowane najczęściej już na etapie projektowania procesów, ale można je również stosować w celu doskonalenia funkcjonujących procesów. więcej »

Study on production of sodium tripolyphosphate by one-stage dry method using wet-process phosphoric acid. Badanie procesu wytwarzania tripolifosforanu sodu metodą jednostopniową suchą z ekstrakcyjnego kwasu fosforowego

Agnieszka Makara Zygmunt Kowalski

H3PO4 from the wet process was converted with Na2CO3 to Na5P3O10 at Na/P mole ratio 1.67 and 25-55°C by heating in a powder diffractometer with high temp. reaction chamber to study the phase transformations of the product. An occurrence of a liq.-phase at about 217°C was obsd. Przedstawiono wyniki badań otrzymywania tripolifosforanu sodu (TPFS) metodą jednostopniową z zastosowaniem ekstrakcyjnego kwasu fosforowego "Police". Sporządzono mieszankę, w której stopień neutralizacji kwasu fosforowego sodą amoniakalną wynosił 1,67. Skład fazowy mieszanki określono w badaniach in situ za pomocą dyfraktometru proszkowego z wysokotemperaturową komorą reakcyjną. W badaniach składu fazowego nie stwierdzono obecności Fazy II TPFS. Wykonano badania spektrometryczne przy użyciu techniki FT-IR oraz analizę termiczną. Zdjęcia mikroskopowe wykonane w trakcie ogrzewania próbki pozwalają stwierdzić, że faza ciekła zaczyna się już tworzyć w temp. ok. 217°C. Trifosforan pentasodu (tripolifosforan sodu, TPFS, Na5P3O10) występuje w postaci dwóch bezwodnych odmian polimorficznych określanych jako Faza I (odmiana wysokotemperaturowa) i Faza II (odmiana niskotemperaturowa)1-7). Przemiana polimorficzna Fazy II do Fazy I zachodzi w dosy. szerokim zakresie temp. 415.500?‹C, jednak najcz..ciej obserwuje si. j. pomi.dzy 450.500?‹C6, 7). Bezwodne fazy Na5P3O10 krystalizuj. w uk.adzie jednosko.nym. Fazy I i II ro.ni. si. tylko rozmiarami komorki elementarnej, ktora w obu przypadkach jest zbudowana z 4 jednostek strukturalnych. Parametry komorki elementarnej przedstawiono w tabeli 1. Table 1. Parameters of the elementary cell of sodium triphosphate2.4) Tabela 1. Parametry komorki elementarnej TPFS2.4) Faza a, nm b, nm c, nm ?ż = ?Á, ?‹ ?Ŕ, ?‹ I 0,9613 0,5342 1,9735 90,00 112,05 II 1,6005 0,5242 1,1253 90,00 93,05 Anion P3O10 więcej »

Technological parameters of milk depending on the cow housing system, nutrition system, age and number of somatic cells. Parametry technologiczne mleka w zależności od systemu utrzymania i żywienia, wieku krów oraz liczby komórek somatycznych

Ewa Pecka Andrzej Zachwieja Joanna Tumanowicz

Milk from the population of 160 cows (2 groups) was studied for contents of dry mass, lactose, fat, protein, casein and no. of microbes as well as for thermostability, pH and setting time. The milk samples with low somatic cell no. (below 400 000) showed the highest applicability for prodn. of hard cheese. Badano 2 stada bydła rasy polskiej holsztyńsko- fryzyjskiej, o zróżnicowanych systemach utrzymania i żywienia. Próby mleka pobrano w trakcie próbnych dojów od grupy 80 krów z każdego stada od pierwiastek i krów będących w drugiej i trzeciej laktacji, w sezonie zimowym oraz w sezonie letnim. W próbach świeżego mleka od krów określono zawartość białka, tłuszczu, laktozy, suchej masy, kazeiny, ogólną liczbę drobnoustrojów oraz wartość pH, poziom termostabilności i krzepliwości. Stwierdzono, że mleko krów utrzymywanych w systemie wolnostanowiskowym, o niskiej liczbie komórek somatycznych (LKS do 400 tys./mL) charakteryzuje się najko-rzystniejszymi parametrami technologicznymi, a odnotowane wyniki mog. by. pomocne w otrzymaniu surowca o po..danych w.a.ciwo.ciach niezb.dnych do uzyskania wysokiej jako.ci produktu w przetworstwie mleczarskim. Mleko i jego produkty charakteryzuj. si. wysok. warto.ci. od.ywcz. i stanowi. podstawowy element diety cz.owieka1.3). Poza mlekiem spo.ywczym istotny udzia. w strukturze produkcji i spo.ycia produktow mlecznych stanowi. sery, najstarszy wyrob mleczny. Obecnie produkcja serow i twarogow to pr..nie funkcjonuj.ca ga... przemys.u mleczarskiego. W latach 2000.2011 produkcja serow i twarogow w Polsce wzros.a o niemal 60% i osi.gn..a 754,2 tys. t (wg danych GUS). W I po.roczu 2012 r. obserwowano wzrost ilo.ci wytworzonych serow o dalsze 9% do 364 tys. t. Obecnie udzia. Polski w ogolnej produkcji .wiatowej wynosi ok. 3%. więcej »

Testing of selected binders of composite solid propellants. Badania właściwości wytypowanych lepiszczy stałych paliw rakietowych niejednorodnych

Bogdan Florczak Paweł Stokowski Andrzej Maranda

Twenty-two hydroxyl-terminated polybutadiene-based binders for propellants were prepd. by addn. of dioctyladipate plasticizer, Fe2O3 nanoparticles, 2,2'-bis(ethylferrocenyl)propane (I) or Cu2Cr2O5 additives and diisocyanate curing agents to 3 rubbers and then studied for viscosity changes during storage at 65°C for 180 min. An increase in the binder viscosity was obsd. esp. when the binders contained I additive. The binders based on com. liq. rubbers were more stable than that based on a rubber produced under lab. conditions. Przedstawiono wyniki badań zmian lepkości w czasie lepiszczy stosowanych w niejednorodnych stałych paliwach rakietowych. Do badań zależności lepkości od czasu dla zadanej temperatury zastosowano lepkościomierz nowej generacji DV-II + PRO rodzaj HA z przystawką do badania małych próbek (SSA) i wrzeciona (SC4-18) oraz termostat TC-500 firmy Brookfield. Podstawowymi składnikami badanych lepiszczy były ciekłe syntetyczne kauczuki typu HTPB: R 45 M, krajowy HTPB-K i Krasol LBH 2000, plastyfikator (adypinian dioktylu) oraz środek sieciujący diizocyjanian dimerylu, a także diizocyjanian izoforonu. Dodatkowo do składów wprowadzano dodatki (2,2’-bis(etyloferrocenylo)propan, tlenek żelaza w postaci nanocząstek oraz chromian(III) miedzi(II)) często stosowane jako modyfikatory szybkości spalania niejednorodnych stałych paliw rakietowych. W wyniku badań stwierdzono, że dodatki te mają właściwości katalityczne (przyspieszają proces sieciowania).Stałe paliwo rakietowe niejednorodne (zwane dalej paliwem) to wieloskładnikowa więcej »

Use of additives to bituminous coal for decreasing the SO2 and NOx contents in flue gases from pilot plant with the circulating fluidized bed. Part 2. Addition of limestone and its mixtures with raw sodium bicarbonate. Zastosowanie dodatków do węgla kamiennego w celu zmniejszenia zawartości SO2 i NOx w spalinach z instalacji pilotowej z cyrkulacyjną warstwą fluidalną. Część II**). Dodatek wapienia i mieszanek wapienia z surowym wodorowęglanem sodu

Daniel Markiewicz Arkadiusz Szymanek Przemysław Szymanek Tadeas Ochodek

Limestone and its mixts. with raw NaHCO3 (20:80 to 60:40) were added to bituminous coal used as solid fuel for combustion in a pilot plant with circulating bed (0.1 MWt) at 850°C and Ca/S ratio 1:3. The degree of SO2 removal increased with increasing Ca/S ratio up to 54%. The replacing limestone with NaHCO3 resulted initially in increasing the SO2 removal degree up to 66% and then decreasing down to 39% with increasing the NaHCO3 content. The ashes from combustions contained both sulfates and carbonates. The degree of NOx removal decreased also with increasing the NaHCO3 content (from 60 down to 41%). Badano skuteczność procesu usuwania SO2 i NOx ze spalin przez dodatek wapienia oraz mieszanin surowego wodorowęglanu sodu z wapieniem (przy udziałach procentowych 20:80-60:40) do węgla kamiennego, stosowanego jako paliwo stałe w instalacji pilotowej o mocy 0,1 MWt w warunkach cyrkulacyjnej warstwy fluidalnej w temp. 850°C. Obecnie na świecie wśród metod odsiarczania spalin w kotłach z cyrkulacyjną warstwą fluidalną dominują suche metody, w których wykorzystuje się wapień w postaci mączki wprowadzanej bezpośrednio do komory spalania kotła. Efektywność zastosowania wapienia do suchego odsiarczania w kotłach z cyrkulacyjną warstwą fluidalną jest znacznie niższa w porównaniu z efektywnością mokrych metod odsiarczania2). Z licznie przeprowadzonych badań wynika, iż efektywność usuwania SO2 ze spalin związana jest ze zdolnością sorpcyjną wapieni, która może mieć różną wielkość w zależności od ich rodzaju czy wieku geologicznego poszczególnych pokładów. Wapień, który pochodzi z tej samej kopalni, nie zawsze charakteryzuje się tą samą reaktywnością. Jego duże zużycie powoduje jednak drastyczny wzrost nakładów na jego zakup, wydatków na transport i składowanie zwiększonych ilości powstałych odpadów. Dodatkowo wprowadzenie do komory spalania większej ilości wapienia obni.a sprawno.. kot.a wskutek wzrostu straty ciep.a na kalcynacj.3, 4). więcej »

Use of extract from Baltic seaweeds produced by chemical hydrolysis in plant cultivation. Zastosowanie w uprawie roślin ekstraktu z makroalg Bałtyckich wytworzonego przez hydrolizę chemiczną

Izabela MIchalak Katarzyna Chojnacka

Baltic seaweeds were extd. with dild. H2SO4 at 65°C for 1 h and used as plant germination stimulator (Lepidium sativum). The original biomass, exts. and L. sativum plant materials were analyzed for 18 elements. Addn., the av. length of the plants was detd. as well as the values of the RGB model parameters (R red, G green and B blue). The plants treated with the seaweed ext. were longer by 10% than the control plants (distd. water). The biomass was enriched in K, S and Ca macroelements and B and Mn microelements. Good fertilizer properties of the algal exts. were confirmed. Przedstawiono wyniki badań dotyczące wpływu ekstraktu glonowego wytworzonego przez hydrolizę chemiczną z makroalgi Bałtyckiej Enteromorpha sp. na kiełkowanie rzeżuchy ogrodowej (Lepidium sativum). Biomasę alg, wytworzone ekstrakty glonowe oraz biomasę roślinną (rzeżucha) poddano analizie wielopierwiastkowej metodą ICP-OES. Wyznaczono również średnią długość rośliny w grupach doświadczalnych i grupie kontrolnej oraz wartość parametrów RGB, które odpowiadają za zabarwienie czerwone (R), zielone (G) i niebieskie (B). Otrzymane wyniki opracowano metodami statystycznymi przy użyciu oprogramowania Statistica ver. 9.0. Rzeżucha wyhodo-wana w grupie do.wiadczalnej (ekstrakt glonowy) by.a .rednio o 10% d.u.sza ni. w grupie kontrolnej (woda destylowana). Ponadto by.a bogata w takie makroelementy, jak K, S i Ca. Spo.rod mikroelementow w najwi.kszych ilo.ciach w biomasie wyst.powa. B oraz Mn. Wykazano dobre w.a.ciwo.ci nawozowe ekstraktow glonowych. We wspo.czesnym rolnictwie, oprocz fungicydow, herbicydow i insektycydow, stosuje si. wiele preparatow kwalifikowanych jako regulatory rozwoju ro.lin lub biostymulatory. Ich zadaniem jest kontrolowanie i przyspieszanie procesow .yciowych, zwi.kszanie odporno.ci ro.lin na warunki stresowe oraz stymulacja ich rozwoju (korzenie, li.cie). więcej »

Use of field inspections and inverse distance weighted method to assess the odor impact of a selected pig farm. Zastosowanie badań terenowych oraz metody ważonych odwrotności odległości do oceny zapachowego oddziaływania wybranej fermy hodowli świń

Izabela Sówka Zygmunt Kowalski Maria Skrętowicz Agnieszka Makara Piotr Sobczyński Katarzyna Stokłosa

Odor intensity and nature in vicinity of a pig farm were detd. by 10 experts for 3 days long field inspection and evaluated by inverse distance weighted method. The frequencies of odor occurrence and their intensities were shown. Pomiary terenowe oraz analizy geostatystyczne są bardzo istotnymi narzędziami w badaniach zapachowej jakości powietrza w obszarze oddziaływania wybranego źródła zapachów. Pozwalają sprawdzić zasięg smugi odorowej oraz przestrzenny rozkład intensywności poszczególnych zapachów na analizowanym terenie. Przedstawiono wyniki terenowych badań intensywności zapachu oraz analiz geostatystycznych metodą IDW (inverse distance weighted). Z przeprowadzonych badań wynika, że za pomocą interpolacji metodą IDW można w prosty i szybki sposób ocenić zapachową jakość powietrza wokół badanego obiektu.Odory emitowane są ze źródeł przemysłowych, rolnych oraz gospodarki komunalnej1-3). Są one kojarzone z substancjami o nieprzyjemnym i intensywnym zapachu, odczuwaniem dyskomfortu, a także z zagrożeniem zdrowia. Mogą powodować uczucie rozdrażnienia, bóle głowy, ciągłe uczucie zmęczenia, a w skrajnych przypadkach nawet wymioty lub depresję. Dlatego istotna wydaje się weryfikacja stosowalności pomiarowej lub matematycznej metody wybranej do oceny zapachowego oddziaływania obiektu emitującego odory. Spośród działalności należących do branży rolniczej, chów i hodowla zwierząt są wymienianie jako najistotniejsze źródła emisji odorów4). Działalność rolnicza wiąże się zatem z emisją substancji odorotwórczych, które mogą przyczyniać się do obniżenia komfortu mieszkańców w bliskim sąsiedztwie źródła emisji odorów. Niestety, do tej pory nie opracowano krajowych przepisów prawnych w zakresie dopuszczalnych stężeń substancji odorotwórczych w powietrzu atmosferycznym. Na świecie i w krajach europejskich więcej »

Use of halloysite and vermiculite for deodorization of poultry fertilizer. Zastosowanie haloizytu i wermikulitu do dezodoryzacji nawozu drobiowego

Mariusz Korczyński Jan Jankowski Dorota Wikowska Sebastian Opaliński Marek Szołtysika Roman Kołacz

Raw halloysite and expanded vermiculite were added to litter (1 and 0.15 kg/m3, resp.) for breeding turkeys to decrease the emission of NH3 and volatile org. compds. from the poultry fertilizer. Eighteen org. compds. were identified by gas chromatog. in air on the poultry during 3 weeks of monitoring. PhCl was the major pollutant. The addn. of sorbents resulted in a decrease of emission of org. compds. by 73–83% and of NH3 by 15%. Zbadano możliwość zastosowania surowego haloizytu (HS) oraz ekspandowanego wermikulitu (EV) do dezodoryzacji nawozu drobiowego, powstającego podczas chowu indyków. Stwierdzono, że oba sorbenty mogą być stosowane do usuwania lotnych związków odorotwórczych (VOC) powstających w oborniku indyczym. Skuteczność obu sorbentów była podobna i wyniosła odpowiednio 73,4 i 83,1%. Stwierdzono również dość niską skuteczność badanych sorbentów względem adsorpcji amoniaku emitowanego podczas procesu tuczu brojlerów indyczych (ok. 15%). Przemysł rolno-spożywczy zaliczany jest do głównych emiterów substancji złowonnych do atmosfery1, 2). W tej dziedzinie gospodarki coraz częściej zwraca się uwagę na wielkotowarowe fermy chowu zwierząt gospodarskich jako źródło zanieczyszczeń powietrza i uciąż-liwo.ci zapachowej. Wskutek ukszta.towanych w kraju przez lata struktur zak.adow rolniczych i s.siaduj.cych z nimi zabudowa. mieszkalnych, cz.sto minimalne odleg.o.ci ochronne nie s. zachowane, a ludno.. mieszkaj.ca w okolicy ferm coraz cz..ciej sk.ada skargi na ich uci..liwo.. zapachow.. Ju. w 2002 r. 17% wszystkich skarg ludno.ci na uci..liwo.. zapachow. dotyczy.a hodowli zwierz.t. Z danych tych wynika, .e 32% emisji odorow w Polsce pochodzi z produkcji zwierz.cej3). więcej »

Use of heat flow meter in evaluating dynamics of polyurethane foaming. Zastosowanie miernika gęstości strumienia ciepła do oceny dynamiki spieniania poliuretanów

Marcin Trzyna Bogdan Zygmunt Piotr Koniorczyk Janusz Zmywaczyk Marek Preiskorn

Six com. and an artifical polyurethane systems were foamed with n-pentane, cyclopentane, polyfluoroalkanes and H2O to study the heat flux d. during first 600 s of foaming and describe the process dynamics. The heat flux d. decreased with increasing amt. of the blowing agents used. Zaproponowano metodę oceny wydzielania ciepła systemów poliuretanowych. Stosując miernik gęstości strumienia ciepła, dla sześciu systemów poliuretanowych wykonano pomiary gęstości strumienia ciepła w funkcji czasu q . (t) w przedziale czasu od początku (t = 0) do końca procesu spieniania (t = tk). Dokonano klasyfikacji systemów PUR w zależności od obliczonej wartości gęstości ciepła procesu spieniania q. Dodatkowo dla wybranego systemu poliuretanowego zbadano wpływ różnych poroforów na zależność q . (t). Istotnym składnikiem każdego systemu poliuretanowego (PUR) są środki spieniające (porofory). Ze względu na mechanizm spieniania dzieli się je na fizyczne i chemiczne1, 2). Porofory fizyczne, takie jak n-pentan, cyklopentan lub fluorowęglowodory (np. HFC 365/227), nie oddziałują chemicznie z substratami pianki poliuretanowej, ale pod wpływem podwyższonej temperatury podczas egzotermicznej reakcjisk.adnikow poliuretanu ulegaj. odparowaniu, tworz.c porowat. struktur. pianki. Porofory chemiczne reaguj. z grupami izocyjanianowymi sk.adnika systemu poliuretanowego, tworz.c nowe struktury chemiczne. Podczas reakcji wydziela si. ditlenek w.gla, powoduj.c spienianie materia.u pianki. W produkcji sztywnych pianek poliuretanowych spotyka si. systemy zawieraj.ce zarowno porofory fizyczne, ktore stanowi. g.owny sk.adnik spieniaj.cy, jak i porofory chemiczne. Takie pianki charakteryzuj. si. najlepszymi parametrami termoizolacyjnymi. Cz.sto spotyka si. tak.e syste więcej »

Use of polymer inclusion membranes in processes for metal ion transport. Zastosowanie polimerowych membran inkluzyjnych w procesach transportu jonów metali

Monika Baczyńska Magdalena Regel-Rosocka Maciej Wiśniewski

A review, with 74 refs., of polymer inclusion membranes and their uses for recovering noble and heavy metals from aq. solns. and for their anal. detn. Przedstawiono przegląd literatury dotyczącej zastosowań polimerowych membran inkluzyjnych w procesach transportu jonów metali szlachetnych, aktynowców, lantanowców, metali alkalicznych oraz metali ciężkich, takich jak kadm, ołów i rtęć od początku XXI w. Z uwagi na stosunkowo dużą trwałość membran istnieje możliwość wykorzystania ich w oznaczaniu jonów metali we wstrzykowej analizie przepływowej lub też w procesach odzyskiwania jonów metali z roztworów o niewielkim stężeniu (np. radioaktywne ścieki). Znaczący wpływ na szybkość i selektywność transportu jonów metali przez polimerowe membrany inkluzyjne ma m.in. stężenie metalu w fazie zasilającej oraz skład membrany (stężenie przenośnika, rodzaj i stężenie plastyfikatora i matrycy polimerowej). Zastosowanie polimerowych membran inkluzyjnych pozwala na zmniejszenie ilości stosowanych substancji czynnych, które czę-sto s. toksyczne i drogie oraz na eliminacj. z procesu separacji lotnych rozpuszczalnikow organicznych. Efektywne metody rozdzia.u powinny cechowa. si. prostot. wykonania, niskimi nak.adami finansowymi oraz by. technicznie wykonalne. Wspo.cze.nie stosowane metody separacji opieraj. si. g.ownie na ro.nicach we w.a.ciwo.ciach fizycznych lub chemicznych substancji rozdzielanych, niestety wi..e si. to ze znacznymi nak.adami energii lub pracy. W latach pi..dziesi.tych XX w. do klasycznie stosowanych metod rozdzia.u do..czy.y techniki membranowe. Obecnie mo.na zauwa.y. znacz.cy rozwoj membranowych technik więcej »

Variability of fatty acid composition of meat exposed to low-temperature argon plasma. Zmienność profilu kwasów tłuszczowych izolowanych z mięsa eksponowanego na działanie zimnej plazmy argonowej

Natalia Ulbin-Figlewicz Dominika Kulig Ewa Brychcy Anna Zimoch Andrzej Jarmoluk

Pork meat was treated with low-temp. Ar plasma for 6 min and extd. with MeOH/CHCl3 to isolate the lipids. The fatty acid in the lipids were esterified with MeOH. The Me esters were analyzed by gas chromatog. with mass spectrometry to det. the changes in the fatty acid compn. during the plasma treatment. No substantial differences between the fresh and plasma-treated meats were obsd. Metodą chromatografii gazowej oceniono wpływ oddziaływania zimnej plazmy argonowej na zmienność profilu kwasów tłuszczowych izolowanych z mięsa świńskiego przechowywanego chłodniczo przez 7 dni. Stwierdzono zbliżony poziom nasyconych i nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz obecność wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, także z rodziny n-3. Nie wykazano wpływu ekspozycji plazmowej na zmienność składu kwasów tłuszczowych izolowanych z mięsa. Zimna plazma definiowana jest jako częściowo zjonizowany gaz zawierający elektrony, jony i cząstki obojętne. Zasadniczą właściwością fizyczną odróżniającą plazmę od gazu jest zdolność do przewodzenia prądu i utrata właściwości izolacyjnych, przy czym należy podkreślić, że w skali makroskopowej jest ona elektrycznie obojętna1). Pomimo różnych możliwości generowania zimnej plazmy, najczęściej w praktyce wytwarza się plazmę za pomocą wyładowań elektrycznych, gdzie kształt fali napięcia i prądu oraz parametry ilościowe decydują o efektywności prowadzonego procesu. W geneatorach wysokiego napięcia (HV) o przebiegu sinusoidalnym i częstotliwości pracy do 100 kHz zapewnienie równomiernego rozkładu plazmy w całej objętości reaktora o działaniu ciągłym jest trudne, ponieważ powstają wyładowania filamentarne2). Podstawowe parametry, które wpływają na właściwości plazmy to: temperatura, ciśnienie, równowaga termodynamiczna i stopień jonizacji. Zmiany właściwości fizycznych i chemicznych różnorakich substancji wywołane oddziaływaniem zimnej plazmy wykorzystuje się w przemyśle więcej »

Variability of physicochemical properties of acid ionized water solutions obtained by selective membrane electrolysis. Zmienność właściwości fizykochemicznych zjonizowanych roztworów wody kwasowej otrzymywanych metodą selektywnej elektrolizy membranowej

Ewa Brychcy Dominika Kulig Natalia Ulbin-Figlewicz Anna Zimoch Andrzej Jarmoluk

Dild. aq. solns. of NaCl (0.2% or 1%) were electrolyzed for 15 min or 30 min and used for inactivation of Staphylococcus aureus. The effectivenes of inactivation was detd. by measurements of retardation of microorganisms growth. The water samples ionized for 30 min showed the highest sterilization efficiency. Przedstawiono wyniki badań doświadczalnych dotyczących wpływu stężenia elektrolitu, czasu jonizacji oraz czasu procesu na zmienność właściwości fizykochemicznych zjonizowanych roztworów wody kwasowej EOW (electrolyzed oxidizing water) otrzymanych metodą elektrolizy membranowej. Oceniono również efektywność hamowania wzrostu Staphylococcus aureus w zjonizowanych roztworach EOW. Zjonizowane formy wody kwasowej otrzymano stosując 0,2-proc. i 1-proc. wodne roztwory chlorku sodu poddane przez 15 i 30 min elektrolizie przeprowadzonej w jonizatorze BTM-3000N (Biontech). Parametry fizykochemiczne EOW określono stosując miernik Seven Multi (Mettler Toledo) z odpowiednio dobranymi elektrodami. Określono również zmienność wartości parametrów fizykochemicznych po przechowywaniu roztworów EOW przez 0, 1, 3, 24, 48 i 72 h. Stwierdzono, że parametry jonizowanych form EOW są warunkowane stężeniem wyjściowych elektrolitów, czasem trwania procesu elektrolizy i przechowywania próbek po jej zakończeniu. Wykazano zdolność do hamowania wzrostu Staphylococcus aureus dla próbek EOW odznaczających się wysokimi wartościami potencjału utleniania-redukcji. Woda EOW otrzymywana jest w procesie elektrolizy, w którym jonizacji ulegają cząsteczki wody oraz rozpuszczonych w niej soli. 92/6(2013) 1007 Dr inż. Anna ZIMOCH w roku 2006 ukończyła studia na Wydziale Nauk o Żywności Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Jest asystentem w Katedrze Technologii Surowców Zwierzęcych i Zarządzania Jakością Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Specjalność - technologia mięsa. Mgr inż. Natalia ULBIN-FIGLEWICZ w roku 2011 więcej »

we Wrocławiu Effect of mineral-organic feed additives on the content of elements in raw egg material. Wpływ mineralno-organicznych preparatów paszowych na zawartość pierwiastków w surowcu jajczarskim

Fabiola Bubela Zbigniew Dobrzański Monika Kowalska-Góralska Sebastian Opaliński Tadeusz Trziszka

Four mineral-org. feed additives were produced of humic materials, herbs, alfalfa and glycerol by using exothermic reactions of CaO hydration and administred to laying hens. The homogenized egg mass was studied for content of elements by flame at. absorption spectroscopy. The contents of Ca, P, Mn, Cu, Fe and Zn increased mainly in the eggs when feed additives were administred, while Mg and Se contents did not change. The concns. of Cd and Pb changed irregularily. The lowest Pb concns. were found for the humic-herb additives. Zbadano wpływ czterech preparatów paszowych wytworzonych na bazie surowców huminowych, ziół, lucerny i glicerolu przy wykorzystaniu egzotermicznej reakcji hydratyzacji CaO na kumulację wybranych makro- i mikroelementów oraz metali ciężkich w treści jaj kurzych (surowcu jajczarskim) z uwzględnieniem dwóch faz produkcji (intensywnej nieśności - I partia jaj, oraz końcowej fazy nieśności - II partia jaj). Stwierdzono zwiększoną kumulację, najczęściej w I partii jaj, takich pierwiastków, jak Ca, P, Mn, Cu, Fe, Zn, ale nie we wszystkich grupach doświadczalnych. Względnie stabilny był poziom Mg w obu partiach i Se w I partii.Zmienne natomiast było stężenie Cd i Pb. Preparat huminowy oraz huminowo-glicerolowy powodowały największy wzrost badanych makro- i mikroelementów w surowcu jajczarskim. Najniższy średni poziom Pb wystąpił w grupie huminowo-ziołowej. Surowiec jajczarski, w postaci zarówno płynnej (świeżej lub pasteryzowanej), jak i suszonej masy jajecznej jest cennym półproduktem dla przemysłu spożywczego. Może też służyć do produkcji suplementów diety oraz bioaktywnych substancji o znaczeniu medycznym1). Surowiec jajczarski, czyli mieszanina białka i żółtka jaj kurzych, zawiera oprócz białka, tłuszczów i witamin, również wiele substancji mineralnych, w tym makroelementów i mikroelementów (pierwiastki śladowe), a także substancje niepożądane, takie jak np. metale ciężkie1-3). więcej »

Wybrane zgłoszenia patentowe z dziedziny chemii (wg Biuletynu Urzędu Patentowego, nr 6 i 7 z 2013 r.)

Zgł. nr 396428; C01B 33/04 INSTYTUT TELE- I RADIOTECHNICZNY, Warszawa Czerwosz E., Kowalska E., Radomska J., Wronka H. Sposób wytwarzania nanodrutów z krzemku palladu Sposób wytwarzania nanodrutów z krzemku palladu polega na tym, że w I etapie w procesie fizycznego odparowania w próżni prekursorów warstwy wyjściowej fullerenu C60 i octanu palladu na podłoże Si nanosi się kompozytową warstwę węglowo-palladową zawierającą w matrycy węglowej nanoziarna Pd. Następnie w II etapie warstwę kompozytową modyfikuje się w procesie chemicznego osadzania z par, przy czym czynnikami modyfikującymi są ksylen i temperatura. W wyniku modyfikacji na podłożu Si w ograniczonych obszarach wyrastają nanodruty z krzemku palladu, które następnie separuje się poprzez wypalanie matrycy węglowej w powietrzu. Temperatura wypalania matrycy węglowej nie przekracza 750°C. Proces fizycznego odparowania w próżni prowadzi się w warunkach dynamicznej próżni o wartości co najmniej 10-5 tor, z temperaturą podłoża Si nie przekraczającą 110°C z zastosowaniem dwóch oddzielnych źródeł dla prekursorów warstwy fullerenu C60 i octanu palladu PdC4H6O. Proces chemicznego osadzania z par prowadzi się pod ciśnieniem atmosferycznym i w przepływie argonu jako gazu nośnego dla par ksylenu z temperaturą modyfikacji nie przekraczającą 700°C i czasem trwania nie przekraczającym 60 min. (4 zastrzeżenia) Zgł. nr 399695; C04B 35/66 AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA W KRAKOWIE, Kraków Mandecka-Kamień L. Niskocementowy beton wysokoglinowy Przedmiotem wynalazku jest niskocementowy beton wysokoglinowy, stosowany zwłaszcza jako wyłożenie robocze urzadzeń cieplnych przemysłu metalurgicznego. Składa się on z kruszywa wysokoglinowego o uziarnieniu 0,1-6,0 mm w ilości 70-75% mas., mieszanki drobnoziarnistych składników w ilości 25-30% mas., w tym surowca wysokoglinowego o uziarnieniu poniżej 0,1 mm, mikrokrzemionki, aktywnego tlenku glinu, cementu wysoko więcej »

Z półki księgarskiej - Ewa klimiuk, Małgorzata Pawłowska, Tomasz Pokój BIOPALIWA. TECHNOLOGIE DLA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU

Anna M. Anielak

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012 r., ISBN 978-83-01-17170-4, 326 stron + CD-ROM, cena 44,90 zł.Recenzowana książka była długo oczekiwana na krajowym rynku wydawniczym. Prezentowane są w niej zagadnienia dotyczące bioenergetyki dynamicznie rozwijającej się w ostatnich latach i opartej na biopaliwach pozyskiwanych z różnych lokalnie dostępnych surowców. Biopaliwa emitują znacznie mniejsze ilości ditlenku węgla, są łatwo dostępne, a przy systematycznie wyczerpujących się zasobach paliw kopalnych stanowią ważne źródło energii. W książce przedstawiono aktualne kierunki rozwoju bioenergetyki oraz wskazano na futurystyczne działania, diametralnie zmieniające charakter światowej energetyki. Opiniowana pozycja stanowi kompendium wiedzy akademickiej, a także zawiera wiele cennych informacji pochodzących z najnowszej literatury światowej. Jest napisana w sposób przystępny i rzeczowy. Układ edytorski jest przejrzysty i logiczny. Książka jest bardzo dobrym podręcznikiem akademickim o dużych walorach poznawczych. Zawarto w niej bogaty materiał źródłowy na temat ogólnej charakterystyki surowców i eko więcej »

Z półki księgarskiej - Praca zbiorowa (red. Janusz Ryczkowski) ADSORBENTY I KATALIZATORY. WYBRANE TECHNOLOGIE A ŚRODOWISKO

Andrzej Świątkowski

Praca zbiorowa (red. Janusz Ryczkowski) ADSORBENTY I kATALIZATORY. WYBRANE TECHNOLOGIE A ŚRODOWISkO.Wyd. Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów 2012 r., ISBN 978-83-931292-8-7, 479 stron, publikacja dystrybuowana bezpłatnie.Recenzowana książka jest pierwszym na polskim rynku wydawniczym tak obszernym i kompleksowym opracowaniem zagadnień związanych z tematyką adsorbentów i katalizatorów. Najnowsze dostępne polskojęzyczne monografie z tej dziedziny to Fizykochemiczne metody badań katalizatorów kontaktowych pod red. Mieczysławy Najbar (Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000 r.) oraz 3 monografie Zenona Sarbaka (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza): Adsorpcja i adsorbenty. Teoria i zastosowanie (Poznań 2000 r.), Kataliza w ochronie środowiska (Poznań 2004 r.) i Nieorganiczne materiały nanoporowate (Poznań 2009 r.). Każda z wymienionych pozycji, choć interesująca i wartościowa obejmuje jedynie pewną część zagadnień zawartych w recenzowanej monografii. Książka składa się z 26 rozdziałów napisanych w większości przez dwu- lub trzyosobowe zespoły autorów (w dziewięciu przypadkac więcej »

Z prasy zagranicznej

Perspektywy zielonych tworzyw sztucznych Kunststoffe 2013, nr 1, 60 i nr 2, 34.Surowce odnawialne przeżywają dziś renesans, a ich znaczenie znacznie przekracza ich rolę jako źródła tradycyjnych biopolimerów. Biomasa staje się bowiem surowcem dla nowoczesnych biorafinerii, które - oprócz biopaliw - dostarczają również wiele półproduktów i biomonomerów służących do wytwarzania różnych chemikaliów oraz starych i nowych tworzyw sztucznych. Poza tym, nowe, zielone produkty chemiczne, np. węglany polipropylenowe oraz wolne od izocyjanianów poliuretany na ich podstawie mogą być wytwarzane bezpośrednio za pomocą chemicznej konwersji CO2 (a nie drogą okrężną poprzez biomasę) i nie stanowią w ten sposób konkurencji dla produkcji żywności. Podstawy zielonej chemii zostały sformułowane jeszcze w latach dziewięćdziesiątych XX w. przez Paula Anastasa i Johna С. Warnera z amerykańskiej EPA (Environmental Protection Agency). Zgodnie z nimi należy m.in. unikać zanieczyszczania środowiska poprzez możliwie pełne wykorzystanie produktów ubocznych; dążyć do wysokiej wydajności produkcyjnej i energetycznej poprzez stosowanie reakcji katalitycznych przebiegających pod niskim ciśnieniem i w niskiej temperaturze; stosować nieskomplikowane i czyste procesy produkcyjne z małą liczbą przejść i możliwie najmniejszym ryzykiem awarii i nieszczęśliwych wypadków; preferować zamknięte cykle produkcyjne z pełnym wykorzystaniem surowców i materiałów oraz unikać stosowania rozpuszczalników i intensywnie wykorzystywać surowce odnawialne.Wiele z tych wymagań stanowi już dziś integralną część obowiązujących w przemyśle chemicznym systemów regulacyjnych i kontrolnych. Uwzględnia je np. wprowadzony w UE system REACH. W rezultacie kryteria zielonej chemii spełniają dziś zarówno masowe tworzywa sztuczne, jak i wiele tworzyw technicznych. Przykładem tego są m.in. poliolefiny stanowiące prawie połowę wszystkich tworzyw sztucznych. Dzięki odkrytym w więcej »