SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

AURA OCHRONA ŚRODOWISKA

miesięcznik ISSN 0137-3668, e-ISSN 2449-9927 - rok powstania: 1973
FSNT-NOT

Prywatyzacja PKL SA z punktu widzenia rozwoju zrównoważonego

Katarzyna GMYREK-GOŁĄB Adam MROCZKA Zbigniew WITKOWSKI

W Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie 23 listopada 2011 roku odbyła się niezwykle interesująca dyskusja poświęcona zapowiedzianej przez PKP SA prywatyzacji Polskich Kolei Linowych. Ponieważ dyskusja była wielowątkowa, warto spojrzeć na nią przez porządkujący schemat zasad rozwoju zrównoważonego, który obejmuje jednocześnie wszystkie trzy dyskutowane aspekty zagadnienia: problemy ekonomiczne, społeczne oraz środowiskowe. Pełny opis dyskusji, z przedstawioną przez jej uczestników pisemną dokumentacją (oświadczenia, deklaracje i stanowiska stowarzyszeń, organizacji, jednostek administracyjnych i państwowych) załączono na stronie internetowej AWF w Krakowie1). Polskie Koleje Linowe SA to przedsiębiorstwo, które działa na rynku przewozów turystycznych od 75 lat. Jego początki sięgają roku 1935, kiedy w Zakopanem powstała spółka z ograniczoną odpowiedzialnością pod nazwą "Towarzystwo Budowy i Eksploatacji Kolei Linowej Zakopane (Kuźnice) - Kasprowy Wierch", w której udziałowcami były: PKP (51%), Stocznia Gdańska (35,5%), Liga Popierania Turystyki, Polskie Biuro Podróży "Orbis" oraz Towarzystwo Krzewienia Narciarstwa (posiadające wspólnie 13,5% udziałów). W latach 1945-1948 wszystkie koleje linowe w Polsce zostały podporządkowane państwowemu zarządowi przymusowemu nad urządzeniami turystycznymi i od 1948 r. włączone do PKP jako "Zarząd Państwowych Kolei Linowych". W dniu 1 lipca 2000 roku zmieniono dotychczasową nazwę "Państwowe Koleje Linowe" na "Polskie Koleje Linowe Sp. z o.o.", zaś 1 września 2008 roku fi rmę "PKL Sp. z o.o." przekształcono w "Polskie Koleje Linowe Spółka Akcyjna" (PKL SA).W dniu 18 grudnia 2008 r. między Skarbem Państwa a PKP SA zawarta 1) http://www.awf.krakow.pl/index.php/uczelnia /1347-zapis-spotkania-w-sprawie-prywatyzacjipolskich- kolei-linowych-sa bacząc na powody sprzedaży, warto zastanowić się, czy takie rozwiązanie może być zgodne z zasadą r [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji (format pdf): 6.00 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 1h: 24.60 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 4h: 43.05 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 12h: 73.80 zł	DO KOSZYKA

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 420.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 378.00 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 330.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 165.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 82.50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

"A New Beginning: Odrodzenie" czyli udane wprowadzenie ekologii do gry komputerowej

Jerzy SZILDER

Nieczęsto na łamach AURY goszczą informacje o grach komputerowych lub ich recenzje. Nie przypadkiem jednak "A New Beginning: Odrodzenie" jest wyjątkiem od tej reguły. Ochrona środowiska jeszcze nigdy, a na pewno nie w tak dużym stopniu nie stała się przedmiotem gry komputerowej. Po raz pierwszy twórcy gier podjęli trudny temat ochrony środowiska nie bojąc się, że może on nie być zaakceptowany przez przeciętnego gracza, jako nieodpowiedni, a przede wszystkim nieciekawy. Dotychczas ochrona środowiska była przedmi więcej »

Bioróżnorodność - warunek zrównoważonego rozwoju

Ryszard KOSTUCH Jacek KOSTUCH

Różnorodność biologiczna, zwana też powszechnie bioróżnorodnością, jest to bogactwo biocenotyczne ekosystemów, czyli liczba gatunków roślin i zwierząt, które składają się na dany ekosystem. Wprawdzie od dawna cieszyły myśliwych ,,pełne zwierza bory", a botaników bogactwo fl orystyczne łąk i lasów, ale nigdy dotychczas nie zdawano sobie sprawy, jakie to ma znaczenie dla funkcjonowania przyrody ani jakie korzyści przynosi dla gospodarki. Dopiero ostatnie badania właśnie przesłankami, Unia Europejska ogłosiła 2010 rokiem różnorodności biologicznej. 25 kwietnia ubiegłego roku na Polach Mokotowskich w Warszawie świętowano dzień różnorodności biologicznej. Zebrało się tam około 40 tysięcy uczestników, którzy wysłuchali okolicznościowego wystąpienia ministra środowiska prof. Andrzeja Kraszewskiego na temat różnorodności biologicznej. W związku z tym nasuwa się pytanie. Skąd się bierze obecnie takie zainteresowanie bioróżnorodnością? Otóż, wynika ono z najnowszych badań, które dostarczają dowodów na to, że im większa jest różnorodność biologiczna, czyli liczba gatunków roślin i zwierząt wchodząca w skład ekosystemów, tym dla ekosystemu jest lepiej, gdyż funkcjonuje on lepiej, produkuje więcej, jest odporniejszy na niekorzystne czynniki środowiska, a ponadto lepsza jest jakość uzyskiwanych z niego produktów. Postaramy się to pokrótce wyjaśnić. Każdy gatunek rośliny jest żywicielem niekiedy nawet wielu gatunków zwierząt, nie chodzi przy tym tylko o duże zwierzęta, takie jak sarny czy jelenie, ale także o wszystkie inne, nawet te najdrobniejsze, jakimi są pierwotniaki. Im więcej więc w ekosystemie jest gatunków roślin, tym więcej jest również rozmaitych zwierząt, czyli większa jest różnorodność biologiczna ekosystemu. Z kolei zaś, im większa bioróżnorodność, tym ekosystem jest odporniejszy na szkodniki, lepiej funkcjonuje i produkuje więcej biomasy o lepszej jakości paszowej i technicznej. Wydaje się, że jest to j więcej »

Co dalej z klimatem ?

Anna MARZEC

W zeszłym roku ukazał się w Stanach Zjednoczonych raport [1], opracowany przez Narodową Akademię Nauk (National Academy of Sciences), Narodową. Akademię Inżynierii (National Academy of Engineering) oraz Instytut Medycyny (Institute of Medicine). Jego celem jest określenie działań, jakie powinny być podjęte w USA, aby zapobiegać zagrożeniom wynikającym ze zmian klimatu. Wymienione instytucje naukowe są zobowiązane statutem do pełnienia funkcji doradcy w rozwiązywaniu problemów ważnych dla społeczeństwa. Raport dotyczący klimatu został opracowany na wniosek Kongresu. Zmiany klimatyczne stwarzają duże zagrożenie dla ludzi i środowiska naturalnego. Nie ulega wątpliwości, że zmiany te nadal postępują. Jest wysoce prawdopodobne, iż są one powodowane działalnością ludzi - jest to w pełni zgodne z opinią wyrażoną przez Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC) [2] w ostatnim raporcie tej międzynarodowej organizacji. Globalna emisja gazów cieplarnianych, będąca rezultatem tej działalności, w dalszym ciągu wzrasta. Reagowanie na zagrożenie stanowi wyzwanie nie tylko dla USA, ale dla całego świata. Ewentualne wątpliwości co do skali przyszłych zmian klimatu nie eliminują konieczności reagowania na zagrożenia. Problem winien być traktowany podobnie jak obecnie tr więcej »

Co nowego w instalacjach

Zbigniew SZPIL

Poprawnie możemy zwentylować nasze mieszkanie czy też dom jednorodzinny, a zarazem odzyskać znaczną część ciepła unoszoną z powietrzem wywiewnym, stosując zwarte agregaty nawiewno-wyciągowe z rekuperatorem. Kilkanaście lat temu urządzenia te należały do rzadkości, dziś są powszechnie dostępne i biorąc pod uwagę korzyści, jakie z ich zainstalowania możemy uzyskać, cenowo przystępne. Agregaty nawiewno-wyciągowe z odzyskiem ciepła Mechaniczna wentylacja nawiewno- wyciągowa, wykorzystująca zwarte agregaty z odzyskiem ciepła, należy do instalacji obecnie w krajach rozwiniętych wykonywanych najczęściej i pracujących najbardziej ekonomicznie. Co najmniej 70% ciepła zawartego w powietrzu wywiewnym, które w zwykłych systemach wyciągowych jest usuwane na zewnątrz, w najbardziej popularnym agregacie wyposażonym w płytowy wymiennik o krzyżowym przepływie, podgrzewając nawiew wraca do pomieszczenia. Typowy agregat składa się z dwóch promieniowych wentylatorów, nawiewnego i wyciągowego, fi ltra powietrza zewnętrznego, c więcej »

Coraz większe dopłaty NFOŚiGW do recyklingu pojazdów

Polski system dofi nansowania recyklingu pojazdów, który od pięciu lat wspiera rynek dopłatami, walczy o zmniejszenie szarej strefy, wypłacając przedsiębiorcom 500 zł do każdej zutylizowanej tony pojazdów oraz 4 tysiące zł każdej gminie, a od ubiegłego roku każdemu powiatowi, który poniesie koszty usuwania porzuconych pojazdów. Do grona podmiotów ubiegających się o dofi nansowanie demontażu pojazdów dołączyły powiaty. - Chociaż prawo zezwalało im na korzystanie z takiej dotacji już w ubiegłym roku, to jednak więcej »

Euro 2012

Edward GARŚCIA

Chleba i igrzysk (łac. panem et circenses) domagał się lud rzymski. Podobne igrzyska organizują nam władze polskie. Podnoszą prestiż państwa jako gospodarza i organizatora międzynarodowych zawodów w piłce nożnej. Czynią duży krok w rozwoju infrastruktury: budują stadiony, autostrady, hotele, remontują dworce kolejowe oraz przynoszą radość ludziom; byłaby ona ogromna, gdyby nasza jedenastka znalazła się na szczycie. Generalnie, podjęcie tego wyzwania należy ocenić pozytywnie, jakkolwiek znajdą się sceptycy, do których i ja należałem, bo mówiłem, że gdyby część wydanych pieniędzy przeznaczyć na rozwój ośrodków sanatoryjnych i rekreacyjnych, to mielibyśmy gości z zachodniej Europy przez cały rok, a nie tylko w ciągu trzech tygodni. Zwłaszcza że klimatolodzy przepowiadają pogarszanie się warunków wypocz więcej »

Gatunki chronione nad Bugiem w projekcie Natura 2000

Sylwia KIERCUL

Do 1 maja 2004 roku, przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, ochronę zasobów naturalnych naszego kraju regulowało pięć nowelizowanych kolejno ustaw. Destrukcyjny wpływ antropopresji oraz historia naszego państwa odcisnęły na przyrodzie polskiej silne piętno. Po wejściu Polski do UE należało dostosować polskie prawo do prawodawstwa unijnego, w tym i w ochronie dziedzictwa naturalnego naszego kraju. Wdrażanie do naszego prawa standardów Unii Europejskiej wymuszało wprowadzenie wielu zmian, czego efektem są kolejne ustawy, dotyczące zasad ochrony zasobów naturalnych [1], procedur oraz przepisów prawnych, odnoszących się do oceny skutków oddziaływań inwestycyjnych na środowisko, a także możliwości udostępniania społeczeństwu informacji na temat stanu środowiska [2]. Przepisy ustawy o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 roku wprowadzają nową formę ochrony bogactwa naturalnego, nieznaną dotąd polskiemu ustawodawstwu - a mianowicie obszary Natura 2000. Projekt ten objął szczególną ochroną rzadkie gatunki i ich ostoje, a także siedliska, cenne pod względem przyrodniczym, naukowo-dydaktycznym i estetycznym. Mamy teraz w Polsce 364 specjalne obszary siedlisk (tzw. SOO - w województwie podlaskim - 13, a listę następnych 9 projektowanych ostoi przedłożono Komisji Europejskiej do akceptacji) oraz 142 obszary sp więcej »

KRONIKA EKOLOGICZNA

12. SZCZYT ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU zorganizowany przez rządowy Instytut Energii i Zasobów Indii, odbył się w dniach od 2 do 4 lutego w Delhi. Poświęcony był przygotowaniom do Konferencji ONZ ds. Zrównoważonego Rozwoju Rio+20. Ponad 1000 osób z 39 państw dyskutowało m. in. o istotnych elementach zrównoważonego rozwoju w takich dziedzinach, jak zrównoważone wykorzystanie zasobów, efektywna energetyka, różnorodność biologiczna i gospodarka leśna, zmiany klimatu, gospodarka wodna, współpraca międzynarodowa oraz innowacyjne technologie. Podczas sesji ministerialnej poświęconej przykładom wdrażania polityki zrównoważonego rozwoju i przeciwdziałania zmianom kl więcej »

Kształtowanie świadomego stosunku człowieka do środowiska (5)

Jadwiga MICHALCZYK

Bogata treść słowa krajobraz, dostępność realnego krajobrazu, udział człowieka w jego kształtowaniu - to główne pobudki do zgłębiania walorów edukacyjnych krajobrazu i chęć zainspirowania nauczycieli do uczynienia go elementem organizującym treść nauczania na poziomie edukacji wczesnoszkolnej. Jeśli o tym etapie edukacji mówi się, że jest to nauczanie zintegrowane, to trzeba stwierdzić, że głównym elementem integrującym treść nauczania jest krajobraz. Jest on rozpoznawany dzięki percepcji zmysłowej, a z pomocą rozumu może być poznawany głębiej. Dobrze prowadzona edukacja krajobrazowa pozwala rozwinąć zdolności poznawcze uczniów i przygotowuje podbudowę nie tylko pod wiedzę geografi czną, ale też fi zyczną, chemiczną, biologiczną, społeczną, ekonomiczną, humanistyczną i inne dziedziny nauki, z których nowo poznane fakty włączane są do systemu wiedzy dającej obraz rzeczywistości - tej rzeczywistości, w której egzystuje człowiek, i której jest współkreatorem. Jeśli chcemy, by treść nauczania szkolnego nie zachowała się w umyśle jako zestaw wiadomości, które trzeba znać, by być promowanym do wyższej klasy czy wyższego szczebla nauczania, to od najmłodszych lat trzeba kształtować umiejętność odkrywania tego, jak jest (prawdy), włączania faktów w system wiedzy i poszukiwania przyczyny dlaczego tak jest. Takie właśnie podejście upodabniania proces poznawczy do procesu badawczego. Urzeczywistnienie tego warunku wymaga od nauczyciela elementarnych podstaw wiedzy o krajobrazie i odwagi, by oprzeć nauczanie na empirycznej wiedzy uczniów. Wymaga to prowadzenia obserwacji środowiska i organizowania wycieczek szkolnych. Edukacyjny model krajobrazu na poziomie propedeutycznym Bogata literatura na temat krajobrazu jest uboga w ukazywaniu rozwiązań edukacyjnych. W profesjonalnych naukowych pracach krajobrazowych specjalista nauczania zint więcej »

Ogród Zielony Zakątek

Krzysztof WĄSIK

Od kilkunastu lat przy Zespole Placówek Oświatowych w Leopoldowie (pow. hrubieszowski) jest ciągle rozbudowywany ogród. Jest to ogród typu przyszkolnego, z którego korzystają przedszkolaki, uczniowie szkoły podstawowej, a także lokalna społeczność. Od września 2010 roku dyrektorem szkoły została mgr Henryka Bany, a wicedyrektorem mgr Krzysztof Wąsik. Wykorzystując własne doświadczenia, potencjał uczniów, rodziców i nauczycieli, a także zadbany i piękny ogród podjęliśmy decyzję o przystąpieniu do konkursu pod hasłem "Kształtujemy tożsamość krajobrazu". Mamy świadomość, że przyrodę, krajobraz i środowisko życia ludzi można, chociaż częściowo, chronić właśnie w przyszkolnym ogrodzie. Na działce szkolnej, przekraczającej nieznacznie powierzchnię hektara, ogród zajmuje około 25 arów, boiska trawiaste również 25 arów, oczyszczalnia ekologiczna ma 2 ary. Największą powierzchnię zajmuje skwer, gdzie rosną brzozy brodawkowate i czarne, sosny, dęby, tuje, jałowce płożące, świerki, forsycje, cyprysy, cisy, magnolie, azalie, tawuły, pigwowce, śliwowiśnie, migdałki na pniu oraz wkomponowane klomby i kwatery z wrzosami, roślinami cebulowymi, różami pnącymi i azaliami. N więcej »

Pielęgnacja i leczenie morzem

Barbara WŁUDYKA

Obfi tość i dostępność składników ze słonych akwenów świata może być przyczynkiem dla zdrowia i urody, uzupełnieniem tego, czego nam brakuje na co dzień. Pobyt w strefach nadmorskich daje odpoczynek i pozwala zregenerować siły nawet zimowa porą. Morskie powietrze, woda, algi, słońce, muszle, morski kolagen, piasek, błoto to dobre czynniki terapeutyczne i składniki kosmetyków. Korzystanie z darów Natury jest nieustannym potwierdzaniem dobrych wyborów naszych przodków, którzy rozwijali tę wiedzę dzięki doświadczeniu i intuicji. Już Hipokrates, ojciec medycyny, stosował leczenie kąpielami w Morzu Egejskim, a słynne Morze Martwe, najbardziej zasolony akwen, jest centrum leczenia i pielęgnacji. Woda morska ma specyfi czne właściwości, unosi na powierzchni, pływa się w niej lekko. Jej skład jest bardzo bogaty dzięki wysokiej koncentracji minerałów i pierwiastków. Fale morskie dają sporo przyjemności, ich jednostajny szum koi nerwy, łagodzi stres i napięcie. Pobyt nad morzem pomaga ustabilizować ciśnienie. Leczenie wodą morską oraz pochodnymi z mórz i oceanów ma swoją nazwę, to talasoterapia. Po grecku thalassa znaczy morze. Talasoterapia pomaga w leczeniu chorób skóry, stawów i mięśni. To ulga w atopowym zapaleniu skóry, trądziku, egzemie, łuszczycy, astmie. Wskazania do jej stosowania to także sucha, wrażliwa, naczyniowa skóra, cellulit, problemy górnych dróg oddechowych, alergie, niedoczynność tarczycy, cho roby serca i układu krążenia, przesuszenie błon śluzowych, żylaki, obrzęki nóg, płaskostopie, obniżona odporność. Przeciwwskazaniem do talasoterapii jest nadczynność tarczycy, cho więcej »

Podatek Grovesa-Clarke'a

Tomasz ŻYLICZ

W poprzednim numerze (AURA 2/12) wyjaśniałem, że można teoretycznie określić społecznie pożądany poziom podaży dobra publicznego. Problem polega tylko na tym, że nie może tego osiągnąć sam rynek; potrzebna jest w tym celu interwencja władzy. I tu zaczyna się kłopot. Władza bowiem musi opierać się na preferencjach, jakie ludzie zadeklarują, a te - oczywiście - nie muszą odpowiadać prawdzie. Gdyby wszyscy zawsze rzetelnie deklarowali swoje preferencje, kłopotu by nie było. Ale jest, jak jest. Powstaje zatem pytanie, czy nie dałoby się zachęcić ludzi do tego, by mówili prawdę? Twierdzącą odpowiedź zapewnia specjalny podatek, zwany podatkiem Grovesa-Clarke’a (Groves-Clarke Tax, GCT). Jego formalna defi nicja jest dość skomplikowana, więc poprzestaniemy na przykładzie, który ukazuje, jak taki mechanizm mógłby zadziałać. Przypuśćmy, że dobrem publicznym, którego należałoby dostarczyć, jest oczyszczenie jeziora. Załóżmy, że w sprawę zaangażowane są cztery podmioty: elektrownia, huta, pensjonat i rybak - i nikt poza więcej »

RECENZJE

Kinga BONENBERG

Zmiany środowiska geografi cznego pod wpływem antropopresji Książka jest zbiorem artykułów o kształtowaniu środowiska geografi cznego, ze szczególnym uwzględnieniem bezpośrednich i pośrednich skutków działalności człowieka. Autorzy pochodzą z polskich i zagranicznych ośrodków naukowych. Zmiany w środowisku wywołane działalnością człowieka mają nierzadko wymiar ogólnoświatowy, a ich badanie wymaga skomplikowanych analiz, które mogą prowadzić do zaskakujących wniosków. Artykuły zostały podzielone na cztery grupy problemowe: "Przyrodnicze skutki antropopresji", "Uwarunkowania przyrodnicze w aspekcie rozwoju turystyki", "Zagadnienia edukacyjno- dydaktyczne" oraz " Zagadnienia geomorfologiczne i meteorologiczne". Wyniki wielu badań potwierdzają wpływ działalności człowieka na globalne cykle biogeochemiczne. Dowody na więcej »

Rtęć - podstępny zabójca

Krystyna BONENBERG

W książce o historii Inków, wydanej w Lizbonie w roku 1609, jej autor Inca Garcilaso de la Vega pisze, że "królowie Inków wiedzieli o istnieniu rtęci, zachwycali się jej ruchliwością, nie wiedzieli jednak, co z jej udziałem lub za jej przyczyną można zrobić. Po jakimś czasie zauważyli, że wyrządza ona szkody tym, którzy ją wydobywali, wywołując u nich dreszcze, a nawet utratę przytomności. Z tego powodu zakazali prawnie jej wydobywania i mówienia o niej. Inkowie wypełnili ten zakaz tak gorliwie, że nawet nazwa zniknęła z ich języka i wymazano ją ze zbiorowej pamięci." W wieku XVII stosunek do żywego srebra był zgoła odmienny. Rtęci i niektórym innym metalom przypisywano właściwości lecznicze. Najpierw stosowano związki metali ciężkich do celów leczniczych w klasztorach buddyjskich, później w Indiach na znaczną skalę stosowano lekarstwa pochodzenia nieorganicznego; specjalnie je preparowano. Były to głównie związki siarki. Szczególne miejsce zajęła jednak rtęć. Indyjski uczony Prafulla Chandra Ray, w historii indyjskiej chemii przytoczył cytat ze starego traktatu medycznego: "Rtęć jest tym, co może dać siłę, ciału odporność i nieśmiertelność." Czarny siarczek rtęci uważany był za środek niemal uniwersalny, dodawanie go do wszystkich lekarstw było obowiązkowe. Uważano, że leki zawierające złoto dodają sił witalnych, ołów zaś skutecznie chroni przed czarami. Chińczycy interesowali się medycyną indyjską i wiele z niej przejęli. Celem lekarzy chińskich było wynalezienie eliksiru, który przedłużałby życie o wiele lat, przywracał zdrowie beznadziejnie chorym, a młodość niedołężnym starcom. W średniowieczu, pełnym czarów, zaklęć i alchemików, rtęć była nazywana ojcem metali lub białym lwem. W pismach i notatkach nazwy te powracają więcej »

Sąd nad solami

Małgorzata ŻBIK

Zajęcia można przeprowadzić jako lekcję podsumowującą wiadomości z działu: sole (chemia w gimnazjum), zajęcia kółka ekologicznego lub chemicznego, ale również podczas obchodów Dnia Ziemi. Tematem jest niewłaściwe stosowanie soli, rakotwórcze właściwości azotanów i soli metali ciężkich, nadużywanie nawozów sztucznych, zasolenie środowiska. Cel ogólny: - Upowszechnienie wiedzy o grupie związków chemicznych - solach, dostrzeganie ich różnorodności. - Wyszukanie pozytywnego i negatywnego znaczenia soli. - Ustalenie kodeksu bezpiecznego posługiwania się solami. - Doskonalenie postaw proekologicznych i prozdrowotnych. - Kształtowanie umiejętności zachowania się w sądzie. Cele wychowawcze: - Rozwijanie zdolności publicznego wyrażania poglądów. - Dostrzeganie trudności sądzenia i wydawania wyroków oraz oceniania innych. - Budzenie potrzeby dbałości o środowisko i nasze zdrowie. - Dostrzeganie związku między stanem środowiska a naszym zdrowiem. - Kształtowanie właściwych i prozdrowotnych nawyków żywieniowych. - Wyrabianie wnikliwej obserwacji doświadczeń i prezentacji. Cele operacyjne: Uczeń potrafi : - podać cztery przykłady soli trujących, - wymienić pięć przykładów zastosowania soli, - wyjaśnić, dlaczego sól jodowana jest zdrowsza niż sól bez jodu (szczególnie dla mieszkańców Polski południowej), - uzasadnić, dlaczego nadmiar soli kuchennej w pożywieniu jest szkodliwy, - uzasadnić celowość zastosowania soli w życiu codziennym i gospodarce, - wyjaśnić, dlaczego zbytnie nawożenie gleb jest szkodliwe, - wymienić dwa powody, dla których nie należy spożywać azotanów, - podać trzy przykłady zastosowania azotanów, - wymienić cztery przykłady negatywnych skutków wyrządzanych przez złe stosowanie soli. Środki dydaktyczne: karty pracy, przyrząd do badania przewodnictwa elektrycznego, chlorek miedzi (II), woda, zlewka, bateria, plansza - nazewnictwo soli (lub prezentacja multimedialna, gdy jest możliwość skorzystan więcej »

Sieć obszarów Natura 2000 w polskich realiach

Małgorzata FALENCKA-JABŁOŃSKA

Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 stała się faktem i chociaż istnieje w naszym kraju od szeregu lat, to jednak wiedza na temat tej formy ochrony przyrody wśród Polaków, niezależnie od ich metryki, jest wyjątkowo skąpa. W tej sytuacji trudno oczekiwać zrozumienia i akceptacji społecznej dla ochrony przyrody, kiedy wiązać może się ona z pewnymi ograniczeniami dla mieszkańców. Kompromis między potrzebami społecznymi a koniecznością zapewnienia status quo szczególnie cennym przyrodniczo terenom dla ochrony różnorodności biologicznej i w skali lokalnej, i całej Europy, nie jest sprawą łatwą. Istnienie sieci Natura 2000 z założenia ma wspierać zrównoważony rozwój państw, łączący rozwój gospodarczy ze społecznym i kulturowym, gwarantując jednocześnie równowagę przyrodniczą i zachowanie przyrody dla przyszłych pokoleń. Ochrona na tych obszarach rozumiana jest jako utrzymanie, a tam, gdzie jest konieczne, odtwarzanie stanu chronionych gatunków i siedlisk przyrodniczych. Podstawą prawną tworzenia obszarów Natura 2000 są dwie dyrektywy Unii Europejskiej: Dyrektywa Rady z 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikich ptaków, tzw. Dyrektywa ptasia, i Dyrektywa Rady z 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny rządzania Naturą 2000, jednak chce egzekwować " rezultaty w postaci niepogarszania stanu zlokalizowanych tam cennych siedlisk i gatunków". Co więcej, czego dotychczas nie było w krajowej ochronie przyrody, wprowadza rozliczanie z efektów, a nie podejmowanych działań. Kraje członkowskie poradziły sobie jak potrafi ły więcej »

WIADOMOŚCI Z INTERNETU

Adam WIECZOREK

Tanie przechowywanie energii Naukowcy z indyjskiej uczelni Sri Venkateswara College of Engineering and Technology w Chittor opracowali tani materiał, który pozwala na powolne uwalnianie pobranej w ciągu dnia energii cieplnej. Nowa substancja składa się głównie z parafi ny i kwasu stearynowego. Według badaczy może okazać się przełomem w ogrzewaniu mieszkań w strefach klimatycznych charakteryzujących się dużą dobową amplitudą temperatur. Rozwiązanie bazuje na fazowości poszczególnych substancji, które uwalniają zgromadzoną energię podczas zmiany stanu skupienia. Mieszanina parafi ny (topnieje w 37ºC) i kwasu stearynowego wystawiona na działanie promieni słonecznych zmienia się w ciecz. Podczas twardnienia powoli uwalnia zgromadzone w sobie ciepło. Metoda przypomina ogrzewanie fazowe, które występuje w dość powszechnych ogrzewaczach do rąk, jednak nie wymaga od użytkownika gotowania czy ogrzewania w kuchence mikrofal więcej »

Wiedeń: światowe centrum programów ochrony środowiska obszarów zurbanizowanych

Anna HRABAL

Wśród wielu miast Europy o szczególnym znaczeniu w skali globalnej, Wiedeń jest wyjątkowy. Złożyły się na to czynniki geopolityczne i gospodarcze, których pochodnymi stały się różnorodne funkcje nauki i kultury, w wielostronnym ich znaczeniu i wymiarze. Metropolia Habsburgów wnet zaczęła pełnić międzynarodowe funkcje, m.in. począwszy od XVIII w. Wiedeń stał się muzyczną stolicą Europy. Ponadto miasto zwiększało swoje znaczenie jako ośrodek międzynarodowych kontaktów politycznych, gospodarczych i kulturalnych. Istotne w dalszym rozwoju miasta po upadku cesarstwa, poza zachowaniem wyjątkowego charakteru ośrodka tradycji historycznych, są w ostatnich dziesięcioleciach nowe kierunki rozwoju. Na światowej liście sposród 215 miast Wiedeń zajmuje I miejsce w Europie, a III w skali globalnej jako najsprawniej zarządzane i najbardziej bezpieczne dla mieszkańców. Ponadto oceniono je jako miasto o najwyższych standardach życia (oceny pochodzą z 2009 roku). O współczesnej roli Wiednia świadczy m.in. i to, że mają tu siedziby ważne agendy Organizacji Narodów Zjednoczonych - Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (IAEA) oraz Organizacja NZ ds. Rozwoju Przemysłu (UNIDO). Ponadto mają tutaj siedziby międzynarodowe instytucje, koordynujące prace naukowe różnych dziedzin, instytucje gospodarcze i kulturalne, m.in. Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) czy Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową (OPEC). Każdego roku odbywa się w Wiedniu 200-250 konferencji międzynarodowych. Również tutaj - w muzycznej stolicy Europy (teatry operowe, sale koncertowe, obiekty sakralne) - odbywa się średnio ok. 1000 koncertów rocznie, w których uczestniczy ok. 500 000 słuchaczy. Tradycje historii, zabytki i atrakcje kulturalne o najwyższym poziomie inspirują rozwój turystyki; liczba turystów przekracza 5 mln rocznie. Na szczególną uwagę zasługują drogi i metody zapoczątkowane i realizowane przez władze miasta, które więcej »

Wycinka pod pretekstem rewitalizacji

Jak tylko sięgam pamięcią, park w uzdrowisku Rabka-Zdrój trwał w nie zmienionej postaci. Wytworzył się w nim bogaty biotop: w runie rosły grzyby, także jadalne, które stali bywalcy skwapliwie zbierali. Ptaki wiły gniazda wśród krzewów, a czarne wiewiórki śmigały w koronach świerków. Jednak chętnie częstowały się orzechami, którymi obdarzali je kuracjusze dziecięcego uzdrowiska. Park wymagał troskliwej opieki fachowców - dendrologów. Wszyscy - także członkowie rabczańskiego oddziału Polskiego Klubu Ekologicznego - przyznają, że potrzebne były cięcia pielęgnacyjne. Kilka starych drzew, zagrażających bezpieczeństwu spacerowiczów, należało wyciąć, a ścieżki wysypać świeżym żwirem. Za dwa miliony można było przywrócić zabytkowemu parkowi dawną świetność. W ubiegłym roku park otoczono blaszanym płotem i rozpoczęła się "Kompleksowa rewitalizacja parku zdrojowego". W więcej »

Wyrok Trybunału z 26 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, C-192/11

Adam HABUDA

10 kwietnia 2006 r. Komisja Europejska skierowała do Rzeczypospolitej Polskiej wezwanie do usunięcia uchybienia polegającego na nieprawidłowej transpozycji wybranych przepisów Dyrektywy ptasiej (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikieg więcej »

Zniszczenie kolonii jaskółek

Wojciech RADECKI

Pytanie: Jak od strony prawnej należy ocenić zrzucanie przez robotników prowadzących remont mostu gniazd jaskółczych spod mostu prosto w nurt rzeki, jeżeli tych gniazd było około 450 i niemal 2000 zabitych piskląt? Szczecińska Fundacja "Ratujmy Ptaki" Odpowiedź: Przystępując do oceny prawnej przedstawionego mi stanu faktycznego muszę zastrzec, że nie oceniam faktów z tego oczywistego powodu, że nie dysponuje materiałami, które pozwoliłyby mi takiej oceny dokonać. Zakładam, że przedstawiony mi do oceny przypadek jest rzeczywiście taki, jak przedstawiono, mając świadomość tego, że może być inaczej. Wszystkie gatunki jaskółek - ptaków należących do rzędu wróblowych, są objęte ścisłą ochroną gatunkową jako wykazane pod pozycją 290 załącznika nr 1 do wydanego na podstawie ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (DzU z 2009 r. nr 151, poz. 1220 ze zm.) rozporządzenia Ministra Środowiska z 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występu więcej »