SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

AURA OCHRONA ŚRODOWISKA

miesięcznik ISSN 0137-3668, e-ISSN 2449-9927 - rok powstania: 1973
FSNT-NOT

Ochrona środowiska płaszczyzną integracji terenów nadgranicznych

Elżbieta POLAK

Rozpoczęta 20 lat temu współpraca z Niemcami w ochronie środowiska dotyczyła trzech podstawowych dziedzin: wód granicznych, ochrony powietrza i obszarów chronionych. Zwłaszcza współdziałanie w tej ostatniej dziedzinie stanowiło wyzwanie, bo w województwie lubuskim, wzdłuż granicy rozciąga się wiele obszarów i obiektów o znacznych walorach przyrodniczych i krajobrazowych, takich jak Park Narodowy Ujście Warty, Krzesiński Park Krajobrazowy czy Park Krajobrazowy Łuk Mużakowa. Na szczególną uwagę zasługuje współpraca województwa lubuskiego z krajami związkowymi Saksonią i Brandenburgią, dotycząca Parku Krajobrazowego Łuk Mużakowa, który w najbliższej przyszłości będzie nosił nazwę Geopark Łuk Mużakowa (Geopark Muskauer Faltenbogen). Ponadto na terenie tego parku jako obszarowej formy ochrony przyrody po obu brzegach Nysy Łużyckiej, położony jest Park Mużakowski - jeden z najważniejszych i najpiękniejszych przykładów sztuki ogrodowej dziewiętnastowiecznej Europy. Współpraca polsko-niemiecka zaowocowała w 2004 r. wpisaniem Parku Mużakowskiego na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Samorząd województwa lubuskiego za swój priorytet przyjął m.in. tworzenie systemu transgranicznej komunikacji. Nie można sobie wyobrazić istnienia trwałych związków ponadgranicznych poszczególnych środowisk, instytucji czy organizacji bez kanałów informacyjnych i utrwalania między strefami nadgranicznymi komunikacji transgranicznej. O konieczności i znaczeniu takiego komunikowania przekonaliśmy się chociażby w czasie powodzi w 1997 r. oraz w 2010 r. Szczególnie ważną inwestycją zrealizowaną wspólnie ze stroną niemiecką jest oczyszczalnia ścieków dla miast Gubina i Guben. W 1991 r. w trakcie rozważań nad koncepcją wspólnego systemu oczyszczania ścieków pojawił się wniosek, by problem rozwiązać całościowo i na długi czas, przez skoordynowanie działań przy modernizacji kanalizacji tych dwóch miast i budowę wspólnej nowoczesnej oczyszcz [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji - jednorazowy (płatność elektroniczna) - tylko 6,00 zł (płacisz 45% mniej niż przy płatności SMS)	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma - 1h tylko 24.60 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma - 4h tylko 43.05 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma - 12h tylko 73.80 zł	DO KOSZYKA
Metoda płatności: SMS Premium
Dostęp do publikacji - jednorazowy (płatność SMS'em) - 11,07 zł brutto (9,00 zł + VAT)	kup! (SMS)

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 420,00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 378,00 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 330,00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 165,00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 82,50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

20 lat ochrony środowiska w bilateralnej polityce środowiskowej

Meklemburgia - Pomorze Przednie oraz województwo zachodniopomorskie od wielu lat ściśle i aktywnie współpracują w zakresie ochrony środowiska i przyrody. Podstawę tej współpracy stanowi traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy z 17 czerwca 1991 roku. Województwo szczecińskie i kraj związkowy Meklemburgia - Pomorze Przednie już 18 listopada 1991 roku postanowiły na nowo ukształtować współpracę w dziedzinie ochrony środowiska wokół ujścia Odry. Oprócz równoprawnego działania i konsekwentnego wprowadzania w życie postanowień porozumienia, zasady leżące u jego podstaw obejmują również przypisanie konkretnych dziedzin odpowiedzialności oraz tworzenie grup roboczych złożonych z ekspertów do realizacji projektów. Stanowi to gwarancję skutecznej pracy. Podejmowanie wspólnych zadań wynika zwłaszcza z faktu, że Odra jest rzeką graniczną, a po obu stronach granicy państwowej położone są tereny przyrody chronionej o znaczeniu międzynarodowym. Oprócz tego istnieją projekty, na których szczególnie skupiają uwagę obie strony. Należą do nich, przykładowo, transgraniczne zagospodarowanie wód gruntowych w zlewni zaopatrującej w wodę region Ostusedom (Wschodni Uznam)/Świnoujście, a także studium wspólnego rozwoju obszaru przyrody chronionej Świdwie - Gottesheide oraz rozbudowa urządzeń ochrony przeciwpowodziowej wzdłuż Kanału Torfowego i Zalewu Szczecińskiego dla ochrony miejscowości Kamminke i polskiego osiedla na obrzeżach Świnoujścia. Kolejne wspólne przedsięwzięcia dotyczą poprawy drożności korytarza ekologicznego Mützelburger Beeke przez przebudowę zapory spiętrzającej wodę na jeziorze Mützelburger See i przekształcenie jej w próg wodny, opracowanie słownika hydrologicznej terminologii fachowej oraz katalogu terminów dotyczących ochrony przyrody i zorganizowanie rozmaitych warsztatów poświęconych tematyce krajowego prawa ochrony przyrody, strukturom administracyjnym, praund Umsetzung von EU-Umweltrecht unterstützen konnten więcej »

Bogactwo krajobrazu

Olgierd GEBLEWICZ

Województwo zachodniopomorskie zachwyca bogactwem krajobrazów oraz dobrze zachowanymi cennymi siedliskami przyrodniczymi. Ich zróżnicowanie dowodzi różnorodności występującej tu fl ory i fauny. O unikatowości przyrody regionu świadczy to, że blisko połowa powierzchni województwa to obszary chronione. Są to Parki Narodowe Woliński i Drawieński, ponad sto rezerwatów przyrody, siedem parków krajobrazowych, 26 obszarów chronionego krajobrazu. 37,6% powierzchni województwa objętych jest programem Natura 2000. Ochrona środowiska jest ważnym elementem strategii rozwoju województwa, zajmuje szczególne miejsce w planowaniu przestrzennym, polityce rolnej, leśnej i innych dziedzinach gospodarki. Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej, postęp technologiczny i respektowanie zasady "zanieczyszczający płaci" sprzyjały rozwojowi ochrony środowiska. Wysoka pozycja problematyki środowiskowej wpływa na kształtowanie prawa krajowego i stymuluje prowadzenie badań naukowych na rzecz rozwoju nowych technologii oraz na kreowanie postawy "eko". Świadomość zależności między wynikami ekonomicznymi a stanem środowiska naturalnego jest stymulatorem racjonalniejszego wykorzystania energii i zasobów naturalnych. W ostatniej dekadzie coraz więcej przedsiębiorstw w regionie zaczęło redukować emisję zanieczyszczeń. Samorząd województwa zachodniopomorskiego opiniuje projekty aktów prawnych, projekty dokumentów krajowych, a także opiniuje bądź uzgadnia projekty dokumentów powiatowych i gminnych. Po wejściu w życie ustawy z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska i ustawy o odpadach, samorząd województwa opracował program ochrony środowiska województwa zachodniopomorskiego oraz plan gospodarki odpadami. Ostatnia aktualizacja zawiera koncepcję regionalizacji województwa - tworzenia celowych związków gmin do gospodarki odpadami. Dziesięć lat temu w województwie zachodniopomorskim było ponad 100 skład więcej »

Dwadzieścia lat współpracy

Edward GARŚCIA

W historii AURY, a ma ona prawie 40 lat, okolicznościowe numery należą do tradycji. Warto przypomnieć AURĘ z maja 1991 r. w wersji językowej polskiej i angielskiej, wydaną z okazji międzynarodowego sympozjum dziedzictwa kulturowego, zorganizowanego w Krakowie przez Konferencję Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Głównym tematem był Kraków, jego zabytki wpisane na listę światowego dziedzictwa. Podobny numer (AURA 5/1993) ukazał się z okazji międzynarodowego kongresu poświęconego łowiectwu i ochronie zwierząt. Przedstawiliśmy w nim bogate zasoby przyrody żywej, fauny i fl ory chronionej w Polsce. Pierwszy numer polsko-niemiecki opisujący współpracę Polski i Niemiec w dziedzinie ochrony środowiska po podpisaniu porozumienia w 1991 r. wydany został w 1996 r. (AURA 4/1996). Wprawdzie taką współpracę między Polską a NRD rozpoczęto wcześniej, bo po obradach międzynarodowej konferencji w Genewie w listopadzie 1979 r., ale dopiero podpisanie traktatu w 1991 r. tchnęło w podjęte działania nowego ducha. Numer ten otworzyła ówczesna minister środowiska, ochrony przyrody i bezpieczeństwa reaktorów atomowych, Angela Merkel. Podsumowała wyniki prac pierwszych lat po zjednoczeniu Niemiec, dotyczące głównie sanacji krajów związkowych dawnej NRD, m.in. modernizację 49 elektrowni węglowych, zamknięci więcej »

Działalność EuroNatur w dolinie Narwi

Podobnie jak w większości krajów członkowskich, również w Polsce widać znaczną intensyfi kację ekstensywnej pod względem energetycznym gospodarki rolnej, dalsze umacnianiu centralnych struktur zaopatrywania w energię, a tym samym powstrzymywanie możliwości stosowania nowych, innowacyjnych i zdecentralizowanych rozwiązań. Aby przeciwdziałać tej tendencji, Federalne Ministerstwo Środowiska wspiera projekt EuroNatur w dwóch strukturalnie słabych regionach północnej Polski. Główne zadanie i cel tego projektu polega na doradzaniu rolnikom, jak wytwarzać biomasę w sposób, który pozwoli w jak największym stopniu chronić zasoby naturalne, tzn. bez dużych nakładów energetycznych i przy możliwie niskim obciążeniu dla przyrody (uprawa i zbiory), a także jak doprowadzić do symbiozy wytwarzania żywności i produkcji energii oraz jak zorganizować dalsze przetwarzanie w regionie stosując ekstensywną gospodarkę energetyczną. Kolejnym krokiem będzie rozwijanie przetwórstwa, co przyczyni się do wzmocnienia regionalnego obiegu gospodarczego i spowoduje uruchomienie nowych potencjałów dla tworzenia wartości dodanej. Oba regiony, Narwiański Park Narodowy i powiat bielski (Bielsk Podlaski), oferują różne punkty wyjściow więcej »

Efekty dotychczasowej współpracy

Rafał JURKOWLANIEC

Województwo dolnośląskie może pochwalić się już ponad 10-letnią współpracą z niemieckim krajem zwiazkowym Saksonią. Porozumienie będące jej prawną podstawą zostało podpisane w 1999 r. przez wojewodę i marszałka województwa dolnośląskiego z premierem Saksonii. Dziedziny zainteresowań i realizacji wspólnych projektów to od wielu lat oprócz ochrony środowiska także rozwój regionalny, innowacyjność, oszczędna energetyka i odnawialne źródła energii, planowanie przestrzenne w obszarze przygranicznym, rynek pracy i bezpieczeństwo, usprawnianie komunikacyjnych połączeń drogowych i kolejowych. Wspólne działania województwa dolnośląskiego i Saksonii planuje, realizuje i monitoruje od tego czasu Dolnośląsko-Saksońska Grupa Robocza. Podczas wspólnych spotkań omawiano zagadnienia przemieszczania zanieczyszczeń powietrza w rejonie przygranicznym, czystości wód przygranicznych, transgranicznego przemieszczania odpadów oraz ograniczania hałasu. Pozwoliło to na zapobieganie sytuacjom niepożądanym. Ograniczono emisję gazów i pyłów z produkcji energii elektrycznej na bazie węgła brunatnego oraz emisji hałasu z Elektrowni Turów w Bogatyni (obecnie: PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna SA - Oddział Elektrownia Turów). W 2009 roku odbyły się dwa owocne spotkania, poświęcone akustycznym oddziaływaniom Elektrowni, w których uczstniczyli przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego, saksońskiego Krajowego Ministerstwa Środowiska i Rolnictwa z Drezna oraz Elektrowni Turów. Omawiano na nich wyniki niemieckich pomiarów hałasu oraz plan działań dla zminimalizowania oddziaływania akustycznego Elektrowni. Pracuje w niej sześć nowoczesnych bloków energetycznych z kotłami fl uidalnymi, w których realizowane jest wysokosprawne suche odsiarczanie spalin oraz trzy, starszej generacji, z kotłami pyłowymi, wyposażone w instalacje suchego odsiarczania spalin. Ze wszystkimi kotłami współpracują wysokosprawne elektrofi ltry o sku więcej »

Ekonomia integracji polityki ekologicznej

Tomasz ŻYLICZ

Kraje świata grupują się w różnorakie organizacje gospodarcze. Są wśród nich zgrupowania luźne, przypominające swoim charakterem klub, gdzie wypracowywane są zasady, których członkowie zobowiązują się przestrzegać. Przykładem takiej organizacji jest OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, Organisation of Economic Cooperation and Development, ponad 30 najwyżej rozwiniętych gospodarek rynkowych świata). Jeszcze w latach 1970. sformułowała ona słynną zasadę "zanieczyszczający płaci" (Polluter Pays Principle), w myśl której zanieczyszczający nie powinni być dotowani w celu ułatwienia im dostosowania się do wymagań ochronnych. Zasada ta miała wyeliminować dumping cenowy wywołany subwencjonowaniem brudnych przemysłów w jednych krajach, podczas gdy w innych krajach przemysły te internalizują koszty zewnętrzne (AURA 6/2009) za własne pieniądze. Wszystkie kraje - przynajmniej werbalnie - respektują zasadę "zanieczyszczający płaci", choć w praktyce tolerują subwencje dla brudnych przemysłów, byleby były dobrze ukryte. Oprócz zgrupowań o charakterze klubowym funkcjonują we współczesnym świecie organizacje dużo bardziej sformalizowane, dysponujące realną władzą wobec swych członków. Dla Polski najważniejszą z nich jest oczywiście Unia Europejska, ale przykładów z całego świata można byłoby przytoczyć więcej. Unia Europejska ma dość rozległe kompetencje w zakresie koordynacji działalności gospodarczej. Wynikają one z traktatów ustanawiających Wspólnoty Europejskie i kształtowały się stopniowo od 1957 r. Jednocześnie Unia głosi respektowanie zasady pomocniczości (subsydiarności, Subsidiarity Principle), która przewiduje, że organy wspólnotowe ingerują dopiero wtedy, gdy problem nie może być rozwiązany na szczeblu krajowym. Przyjęta w 1992 r. zasada jednolitego rynku i rosnąca złożoność współczesnych zależności ekologicznych sprawiają, że coraz więcej problemów przyjmowanych jest za możliwe do rozwiązania tylko na szczeblu ws więcej »

EuroNatur w Polsce

Od prawie 20 lat, a dokładnie od powstania Niemiecko- Polskiej Rady Ochrony Środowiska, działa w Polsce założona przez niemieckie federalne organizacje ochrony środowiska Fundacja EuroNatur. Od samego początku główny nacisk fundacja kładzie na działalność w województwie podlaskim, gdzie w ścisłej współpracy więcej »

Furia wcielona

Krystyna BONENBERG

Od lat 70. XX wieku pojęciem "agresja" nauka określa każde zachowanie, w którego wyniku celowo krzywdzi się drugą osobę, rani ją lub niszczy. Zalicza się do tego zarówno ataki fi zyczne, jak też werbalne oraz inne formy psychicznego znęcania się. Obserwując boiska szkolne wychowawcy zauważyli, że w złości mali chłopcy częściej używają pięści, a dziewczęta szyderstwa. Ani jedno, ani drugie nie kończy się dobrze. Świat w cieniu Kaina? Kto w to nie wierzy, niech sobie przeczyta historię świata - napisał Leopold Szondi w Gestalten des Bősen. Miało to miejsce w 1969 r. Podchwycił to "Time" i nie dobierając słów z należytą poważnym magazynom odpowiedzialnością stwierdził: "człowiek jest najbardziej agresywnym zwierzęciem na ziemi, ponieważ największą przyjemność znajduje w torturowaniu i zabijaniu innych zwierząt, łącznie ze swymi bliźnimi". Czy był to w nauce temat odkrywczy? Nie, nie był, bo jak się okazuje, tezę, że człowiek ma skłonności mordercze i aspołeczne, głosił w połowie XVI wieku angielski fi lozof Thomas Hobbes, widząc w człowieku jedynie samozachowawczy popęd i żądzę władzy. Z tą żądzą władzy nic się nie zmieniło. Zupełnie przeciwną tezę głosił w wie więcej »

Kamień węgielny pojednania między Polską a Niemcami

Heinz PETERS

Rok 2011 ma doniosłe znaczenie dla Polski i Niemiec. Wspólnie obchodzimy 20. rocznicę podpisania Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec. Jest on kamieniem węgielnym pod zwrócone ku przyszłości porozumienie i pojednanie między Polską i Niemcami. 20 lat - wydaje się, że to krótki czas w odniesieniu do ponad tysiącletniej wspólnej zmiennej historii obu krajów. Okres, na który czasami cieniem kładły się nieporozumienia i konfl ikty. Tym bardziej więc cieszy, że Polsce i Niemcom w najnowszej historii - przez bliskie związki obywatelskospołeczne, gospodarcze i kulturowe, jakich nigdy wcześniej nie było - udało się zostać prekursorami i wzorem nowoczesnych relacji sąsiedzkich. W związku z tym Federalne Ministerstwo Spraw Zagranicznych organizuje od początku maja do połowy czerwca br. polsko-niemiecki Festiwal Kultury "Sąsiedzi 2.0" - festiwal sąsiedztwa dla przyszłości. Program obejmuje ponad trzydzieści innowacyjnych projektów, w tym wiele imprez w Krakowie. Kolejny punkt kulminacyjny rocznego programu stanowią polsko-niemieckie konsultacje międzyrządowe 21 czerwca 2011 r. w Warszawie wraz z podpisaniem wspólnej deklaracji. Nawet jeśli zaszłości historyczne z XI więcej »

Krajobraz kulturowy dolin rzecznych

Kinga BONENBERG

Publikacja ma uzmysłowić czytelnikom znaczenie i rolę przyrody oraz wody, których bezpośredni wpływ na nasze życie jest bezsporny. Otaczający człowieka krajobraz nie tylko kształtuje świat duchowy, ale przede wszystkim decyduje o naszym materialnym jestestwie, sposobie zdobywania pokarmu, warunkach mieszkaniowych oraz sąsiedztwie. Przez pojęcie krajobrazu kulturowego według defi nicji Polskiego Towarzystwa Geografi cznego rozumie się "krajobraz przekształcony przez człowieka w wyniku rozwoju cywilizacyjnego. Stanowi on więcej »

KRONIKA EKOLOGICZNA

O PRZYSZŁOŚCI KLIMATU W BRUKSELI. Spotkanie Major Economies Forum on Energy and Climate (MEF) odbyło się w dniach 26-27 kwietnia w siedzibie Komisji Europejskiej w Brukseli. Dotyczyło przyszłości ochrony klimatu na świecie oraz porozumienia, jakie powinno zostać wypracowane w Durbanie podczas polskiej prezydencji w UE. Do negocjacji z największymi gospodarkami świata, takimi jak USA, Chiny czy Brazylia po raz pierwszy dołączyła Polska, którą reprezentował prof. Andrzej Kraszewski, minister środowiska. 􀁺 19. SESJA KOMISJI TRWAŁEGO ROZWOJU NZ (CSD 19) odbyła się w Nowym Jorku w dniach 2-13 maja. P więcej »

Mamy sukcesy, ale wiele jeszcze do zrobienia

Norbert RÖTTGEN

Równocześnie z niemiecko-polskim traktatem o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy z 17 czerwca 1991 roku podpisane zostało porozumienie o utworzeniu Niemiecko-Polskiej Rady Ochrony Środowiska. W ten sposób rozpoczęła się współpraca, którą do dziś przenika wola jej kontynuowania i wzajemne zaufanie. Punkt ciężkości spoczywał i nadal spoczywa na rozwoju terenów przygranicznych przez prowadzenie uzgadnianej razem współpracy transgranicznej. Zawarta przez nasze rządy 7 kwietnia 1994 roku umowa o współpracy dla ochrony środowiska zobowiązuje oba państwa do wszelkich niezbędnych działań w celu zapobiegania, zmniejszania i zwalczania istniejących ponad granicami poważnych zagrożeń dla środowiska. Ponadto wspólnie chronione mają być wzdłuż naszej, liczącej 467 km granicy, przyroda i krajobrazy, a także wody graniczne. W ubiegłych latach udało się nam już wiele osiągnąć. Pragnę tu wymienić następujące przykłady. Po obu stronach granicy w tym czasie zmodernizowano albo zamknięto elektrownie, dzięki czemu w znacznym stopniu została ograniczona emisja do atmosfery takich szkodliwych substancji, jak dwutlenek siarki oraz pyły. We współpracy niemiecko-polskiej następuje obecnie modernizacja systemu centralnego ogrzewania w Zgorzelcu. Jeszcze bardziej zmniejszy się dzięki temu transgraniczne zanieczyszczanie powietrza. W roku 2006 niemieckie i polskie ministerstwa środowiska wraz z sąsiadującymi ze sobą krajami związkowymi i województwami wprowadziły regularną wymianę informacji na temat działań służących redukcji transgranicznych zanieczyszczeń powietrza, zgodnie z zaleceniami zawartymi w dyrektywie unijnej w sprawie jakości powietrza. Wspólny cel to jak najszybsze dotrzymanie obowiązujących w całej Unii wartości granicznych dla jakości powietrza, np. w odniesieniu do pyłu zawieszonego. Współpraca służąca ochronie wód Odry i Nysy Łużyckiej już od lat jest konstruktywna i nacechowana zaufaniem. Dotyczy to zarówno konkretnych więcej »

Młode pokolenia - nadzieją na lepszą współpracę

Maciej NOWICKI

Był zimny listopadowy poranek 1989 roku, kiedy w Krzyżowej na Dolnym Śląsku odprawiana była Msza święta pojednania polsko-niemieckiego, Msza przebaczenia i nadziei na lepszą, wspólną przyszłość. Premier Mazowiecki z kanclerzem Kohlem podali sobie ręce na znak pokoju, rozpoczynając nowy rozdział w naszych stosunkach. Uścisnąłem rękę ministra środowiska Niemiec Klausa Töpfera. Także i my, na naszym polu, chcemy dobrej współpracy. Ta współpraca została ofi cjalnie zadekretowana w czerwcu 1991 roku w Traktacie o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy. W urzędzie kanclerskim w Bonn traktat podpisali: premier Polski Jan Krzysztof Bielecki i kanclerz Niemiec Helmut Kohl. Zaraz po nich z ministrem Töpferem podpisałem Umowę o współpracy w ochronie środowiska. Wszyscy wtedy wyczuwaliśmy, że przeżywamy historyczne chwile. Po latach minister Töpfer będzie wspominał, że razem budowaliśmy podwaliny pod nową Europę. Umowa o współpracy w ochronie środowiska przewidywała m.in. powołanie Rady Ochrony Środowiska na szczeblu ministrów, co było ważnym gestem ze strony Niemiec, bo tego typu Radę kraj ten miał jedynie z Francją. Już we wrześniu 1991 roku odbyło się pierwsze posiedzenie Rady, na którym m.in. powołano Komisję Odrzańską, Radę Parku Krajobrazowego Dolnej Odry, utworzono grupy robocze do terenów przygranicznych, edukacji ekologicznej, ochrony przyrody i do gospodarki odpadami, szczególnie dla przeciwdziałania ich transgranicznemu transportowi. Jak widać, Rada ta nie była ciałem fasadowym, ale narzędziem do rozwiązywania konkretnych problemów środowiskowych w obydwu krajach. Dalsze losy Rady Ochrony Środowiska przebiegały różnie. Były okresy ożywionych kontaktów i okresy zastoju, ale ta cenna inicjatywa nie umarła i nadal co roku ministrowie, w gronie ekspertów, omawiają najważniejsze problemy bilateralne, ale także problemy europejskie i światowe. Jest to też niezwykle potrzebny kanał informacyjny dla sygnalizowania problemów na więcej »

Nie tylko więzy historyczne

Frank KUPFER

Utrzymywanie i rozwijanie dobrosąsiedzkich stosunków jest dla Wolnego Kraju Saksonii celem działalności o randze konstytucyjnej. Pierwszoplanowym zadaniem saksońskiego Ministerstwa Środowiska i Rolnictwa jest rozwiązywanie problemów związanych z ochroną środowiska oraz współpraca wyspecjalizowanych instytucji, zajmujących się rolnictwem i gospodarką leśną. Powiązania historyczne Sąsiedztwo Polski z Niemcami to prawie tysiąc lat wspólnej historii. Wyrazem bardzo ścisłego powiązania był chociażby wybór elektora saskiego Augusta Mocnego i jego syna na królów Polski. Ich panowanie trwało od 1697 do 1763 roku. Z punktu widzenia prawa międzynarodowego podstawę dla dzisiejszej współpracy stanowi zawarty między Republiką Federalną Niemiec a Rzecząpospolitą Polską traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy z 17 czerwca 1991 roku. Saksonia ze swej strony podpisała na jego podstawie 17 września 1999 roku z Dolnośląskim Urzędem Marszałkowskim, 2 maja 2000 roku - z województwem dolnośląskm, a także 19 listopada 2008 roku z województwem lubuskim porozumienia o wzajemnej współpracy. Z sąsiadującymi polskimi województwami Saksonia utrzymywała ścisłe kontakty jeszcze przed wprowadzeniem w Polsce reformy administracyjnej z roku 1999. W dziedzinie ochrony środowiska podstawowe znaczenie miała wówczas współpraca z województwem jeleniogórskim. Program Cel 3 - instrument służący wspieraniu współpracy transgranicznej Współpraca transgraniczna wymaga instrumentów wspomagających rozwój partnerstwa. Na terenach przygranicznych instrument taki stanowi Cel 3, który w innych miejscach określany jest również jako Europejska Współpraca Terytorialna. Dostępne w obecnej perspektywie fi nansowej UE do roku 2013 środki wsparcia są znaczne i wynoszą 104 mln euro na rejony przygraniczne Saksonii i 70 mln euro na współpracę transgraniczną na terenie Polski. Projekty, które uzyskały akceptację do roku 2013 mogą być realizowane jeszcze do roku więcej »

Niemiecka Fundacja Federalna Środowisko - DBU

Fritz BRICKWEDDE

Dwadzieścia lat niemiecko-polskiej współpracy w dziedzinie ochrony środowiska to piękny jubileusz, który słusznie zostanie uhonorowany specjalnym wydaniem AURY. Serdeczne życzenia kieruję do wszystkich, którzy swoim zaangażowaniem przyczynili się do rozwoju tej jakże udanej współpracy na rzecz ochrony środowiska. O swojej 20-letniej historii może mówić również Niemiecka Fundacja Federalna Środowisko (Deutsche Bundesstiftung Umwelt - DBU), która ten okrągły jubileusz czciła w maju 2011. Fundację DBU utworzono w 1990 roku ustawą Bundestagu; działalność. rozpoczęła 1 marca.1991. Z kapitałem założycielskim pochodzącym z prywatyzacji spółki akcyjnej Salzgitter AG w wysokości ok. 1,3 miliarda euro DBU należy do największych fundacji w Europie. Dochody z kapitału służą wspieraniu innowacyjnych i stanowiących przykład projektów w dziedzinie techniki i badań ochrony środowiska oraz ochrony przyrody i komunikacji w ochro więcej »

Ochrona przyrody w Dolinie Dolnej Odry

Dolina Dolnej Odry w północnej Brandenburgii, położona bezpośrednio przy granicy niemiecko-polskiej, jest jednym z niewielu naturalnych terenów łęgowych w środkowej Europie. Tworzy ją ciągnąca się na przestrzeni ponad 60 km terasa rzeczna między Hohensaaten na południu a Szczecinem na północy. Licząca prawie 10 000 lat historia tej doliny zaczęła się w pomorskim stadium zlodowacenia Wisły. Szeroką na trzy do pięciu kilometrów nizinę otaczają moreny denne i końcowe. Z początkiem lat 90. podjęto intensywne działania , by Dolinę Dolnej Odry zintegrować z wielkopowierzchniowym projektem ochrony przyrody. Powstało pierwsze obszerne opracowanie pod nazwą "Studium projektu niemieckopolskiego Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry" autorstwa profesorów Michaela Succowa i Mieczysława Janowskiego ze Szczecina. W Schwedt nad Odrą powstał w roku 1990 sztab odpowiedzialny za utworzenie parku, a ówczesny minister ochrony środowiska Brandenburgii, Matthias Platzek, zabezpieczył tymczasowo na potrzeby przyszłego niemiecko-polskiego parku narodowego "Dolina Odry" rozległe tereny nadrzeczne. 7 maja 1992 r. federalny minister środowiska, ministrowie środowiska Ochrona przyrody w Dolinie Dolnej Odry Das untere Odertal im Norden Brandenburgs unmittelbar an der deutsch-polnischen Grenze zählt zu den wenigen naturnahen Flussauen Mitteleuropas. Es ist eine sich über 60 Kilometer erstreckende Flussniederung zwischen Hohensaaten im Süden und Szczecin (Stettin) im Norden. Die fast 10.000jährige Geschichte dieses Tals reicht bis in das Pommernstadium der Weichseleiszeit zurück. Die drei bis fünf Kilometer breite Niederung wird von Grund- und Endmoränen bzw. Talsandterrassen gesäumt. Anfang der 1990er Jahre wurden die Bemühungen verstärkt, das untere Odertal in ein großfl ächiges Naturschutzprojekt zu integrieren. Eine erste umfangreiche "Projektstudie für einen deutsch-polnischen Nationalpark Unteres Odertal“ erschien von Prof. Dr. Michael Succow u więcej »

PARAGRAF I ŚRODOWISKO

Pytanie: Czy dyrektor parku narodowego jest organem administracji publicznej w zakresie ochrony przyrody? Odpowiedź: Ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (DzU z 2009 r. nr 151, poz. 1220 ze zm.) w art. 8 ust. 1 defi niuje park narodowy jako obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory k więcej »

Rewitalizacja obszarów pogórniczych

Środkowe Niemcy oraz Łużyce są obecnie największym krajobrazowym placem budowy w Europie. Od początku lat 90. ubiegłego wieku w wyniku rewitalizacji terenów po kopalniach odkrywkowych węgla brunatnego następuje ogromna przemiana krajobrazu i architektury na wschodzie Niemiec, wcale nie ustępująca pod względem znaczenia poprzedniej epoce górnictwa. Jej punkt wyjściowy z końca lat 80. charakteryzował się tym, że w kopalniach odkrywkowych węgla brunatnego w ówczesnej NRD wydobywano blisko 300 milionów ton surowego węgla brunatnego rocznie (dla porównania: w Niemczech w roku 2008 - 175 mln ton). Około 45% wydobytego surowca zamieniano w energię elektryczną w elektrowniach dużej mocy, natomiast 55% przetwarzano w tzw. zakładach przerobu uszlachetniającego (brykieciarnie, koksownie, zakłady konwersji węgla) oraz w zakładach przemysłu chemicznego, a także wykorzystywano w lokalnych elektrociepłowniach do wytwarzania energii cieplnej. Rekultywacja i zagospodarowanie pozostałości po przemyśle węgla brunatnego w NRD wraz z zanieczyszczonymi odpadami i wyeksploatowanymi kopalniami odkrywkowymi na ponad 100 000 ha to przedsięwzięcie na niebywałą skalę, które realizują podmioty prawa publicznego. Rewitalizacja obszarów pogórniczych Mitteldeutschland und die Lausitz sind heute Europas größte Landschaftsbaustellen. Seit Anfang der 90er Jahre fi ndet durch die Braunkohlesanierung ein beeindruckender Wandel der Landschaft und des städtebaulichen Umfeldes im Osten Deutschlands statt, der in seiner Bedeutung der vorangegangenen Zeit des Bergbaus in keiner Hinsicht nachsteht. Die Ausgangslage am Ende der 80er Jahre war dadurch gekennzeichnet, dass in den Braunkohletagebauen der ehemaligen DDR rund 300 Millionen Tonnen Rohbraunkohle pro Jahr gefördert wurden (im Vergleich Deutschland 2008:175 Millionen Tonnen). Ungefähr 45 % dieser Fördermenge wurden in Großkraftwerken verstromt, während 55 % in sogenannten Veredl więcej »

Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy z 17 czerwca 1991 r. (fragmenty)

Rzeczpospolita Polska i Republika Federalna Niemiec, dążąc do zamknięcia bolesnych rozdziałów przeszłości oraz zdecydowane nawiązać do dobrych tradycji i przyjaznego współżycia w wielowiekowej historii Polski i Niemiec, (...) uzgodniły, co następuje: Artykuł 1 1. Umawiające się Strony będą kształtować swoje stosunki w duchu dobrego sąsiedztwa i przyjaźni. Dążą do ścisłej pokojowej i partnerskiej współpracy we wszystkich dziedzinach. Świadome odpowiedzialności europejskiej dołożą starań, aby urzeczywistnić pragnienie obu Narodów osiągnięcia trwałego porozumienia i pojednania. 2. Umawiające się Strony dążą do stworzenia Europy, w której przestrzegane są prawa człowieka i podstawowe wolności, a granice utracą dzielący charakter, również w wyniku przezwyciężenia różnic gosp więcej »

Tylko konkretne działania ożywiają partnerstwo

Anita TACK

Transgraniczna ochrona środowiska i przyrody na różne sposoby łączy Brandenburgię z jej polskimi sąsiadami. Jest ona zresztą niezbędnie konieczna, bo fauna, fl ora oraz środowisko nie zważają na granice między krajami. W porozumieniu koalicyjnym czerwono- czerwona koalicja, tworząca rząd Brandenburgii, przypisała partnerstwu z Polską znaczenie szczególne: "Polska jest ważnym krajem partnerskim Brandenburgii. Współpraca z Polską jest pogłębiana zwłaszcza w ramach partnerstwa dla Odry." Dla Brandenburgii priorytetowa jest zatem współpraca w dziedzinie ochrony środowiska i przyrody z sąsiednimi województwami zachodniopomorskim i lubuskim. W bieżącym roku, 17 czerwca, obchodzić będziemy dwudziestolecie podpisania niemiecko-polskiego traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy. Ale partnerstwa nie ożywiają umowy, tylko konkretne działania. Tutaj jesteśmy z naszymi polskimi partnerami zgodni: koncepcje należy tworzyć i realizować wspólnie ponad granicami. Owocna współpraca organów i instytucji zajmujących się środowiskiem trwa już od dwudziestu lat i przejawia się między innymi w pracy licznych grup roboczych Niemiecko- Polskiej Rady Ochrony Środowiska oraz w Komisji do spraw Wód Granicznych, a także Międzynarodowej Komisji Ochrony Odry. Po dramatycznej sytuacji powodziowej na Odrze i Nysie w ubiegłym roku transgraniczna współpraca w dziedzinie ochrony przeciwpowodziowej i zwalczania skutków powodzi stanęła przed nowymi wyzwaniami. Zarówno powódź na Odrze i Nysie w lecie ubiegłego roku, jak i spowodowana zatorami lodowymi powódź na przełomie roku trzymały przez kilka tygodni cały region w napięciu. Dzięki istniejącej współpracy możliwa była odpowiednio wczesna wymiana informacji i wspólne organizowanie walki z powodzią po obu stronach granicy. Pomocne okazało się na przykład bezpośrednie zaanga więcej »

Unia Europejska - wspólne tworzenie prawa

Eugeniusz KOŚMICKI

W przyjętym w 1957 roku traktacie założycielskim Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (Traktaty rzymskie) nie można znaleźć żadnego bezpośredniego odniesienia dla ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Temat ten nie odgrywał wtedy jeszcze większej roli w problematyce międzynarodowej. Europejska polityka ekologiczna rozpoczęła się - jak w większości państw narodowych - dopiero po pierwszej konferencji o środowisku ONZ w Sztokholmie w 1972 roku. Na szczycie Wspólnoty Europejskiej w 1972 roku w Paryżu po raz pierwszy przyjęto postanowienia, że ochrona środowiska należy do celów Wspólnoty. Od tego czasu przyjęto sześć programów działania, na podstawie których wprowadzono dużą ilość dyrektyw, a także wprowadzono je do narodowego ustawodawstwa środowiskowego. Programy działania na lata 1972-1976, 1977-1981 i 1982-1986 wiązały się ściśle ze stworzeniem wspólnego rynku wewnętrznego. Dopiero od 1987 roku polityka ekologiczna uzyskała status niezależny od wspólnego rynku. Natomiast czwarty (1987-1991), a przede wszystkim piąty program działania wiązał się już ściślej z wymogami trwałego i zrówno ważonego rozwoju (sustainable development) w Europie. Współcześnie wdrażany jest już szósty program działań pod nazwą Nasza przyszłość, nasz wybór (2002-2012). Państwa Unii Europejskiej należą - według organizacji ekologicznych - do największych niszczycieli środowiska [3, 4]. Mimo wielu działań w ostatnich latach dochodzi do powolnego, ale widocznego pogorszenia ogólnego stanu środowiska Wspólnoty. Najwięcej zaniedbań występuje w polityce energetycznej, transportowej, budowlanej, unikania i ograniczania odpadów, Im Vertrag von Rom (1957), dem Gründungsakt der Europäischen Wirtschaftsgemeinschaft, fi ndet man keinen direkten Bezug auf den Umweltschutz oder die nachhaltige Entwicklung. Diese Themenbereiche spielten damals noch keine größere Rolle bei internationalen Problemstellungen. Die europäische Umweltpolitik begann - ähnlich wie in więcej »

WIADOMOŚCI Z INTERNETU

Adam WIECZOREK

Przełomowe odkrycie Polaków Polscy naukowcy pod kierunkiem dra inż. Włodzimierza Strupińskiego z Instytutu Technologii Materiałów Elektronicznych (ITME) opracowali przemysłową metodę wytwarzania grafenu bardzo wysokiej jakości do zastosowań w przemyśle elektronicznym. Dzięki środkom przyznanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Polacy będą mogli rozwijać dalej tę technologię. Osiągnięcia Polaków dają nam silną pozycję w konkurencji o fundusze z europejskiego programu Flag Ship, który od 2012 roku na badania nad grafenem ma przeznaczać 100 milionów euro rocznie przez 10 kolejnych lat. Grafen otrzymywany metodami chemicznymi, gdzie właściwości mechaniczne czy optyczne są bardziej istotne niż transport elektronów, może też służyć do wytwarzania materiałów kompozytowych, przezroczystych elektrod w ogniwach słonecznych, superkondensatorów więcej »

Wspólnie o czyste powietrze

W wyniku unowocześnienia instalacji odpylających ciepłowni w Zgorzelcu nastapi wyraźne zmniejszenie emisji pyłów. Ciepłownia Zgorzeleckie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Zgorzelcu Sp. z o.o. jest największym źródłem emisji drobnoziarnistego pyłu, które jest oddalone tylko ok. 700 m od granicy z Görlitz. W roku 2010 w Görlitz przez 48 dni przekroczona była koncentracja pyłu zawieszonego wynosząca 50 miligramów na metr sześcienny powietrza. Europejska dyrektywa 1999/30/ EG dopuszcza 35 dni. Analiza źródeł emisji drobnoziarnistego pyłu wykazała, że tylko 9% źródeł jego emisji znajduje się w samym Görlitz. Federalne Ministerstwo Środowiska od roku 1992 w swoim programie pomocowym "Inwestycje w celu zmniejszenia obciążeń środowiska za granicą" wspiera inwestycje, dzięki którym zmniejszy się obciążenie środowiska. W Polsce dotyczyło to w przeszłości na przykład oczyszczalni ścieków w Świnoujściu i w Gubinie. Podstawę dla kolejnych projektów stanowi również porozumienie między Federalnym Ministerstwem Środowiska a Ministrem Środowiska RP z 2 maja 2005 r. w sprawie realizacji wspólnych projektów w dziedzinie ochrony środowiska. W negocjacjach akcesyjnych Unia Europejska i państwa kandydujące ustaliły okresy przejściowe dla obowiązujących w UE standardów ochrony środowiska. Aby umożliwić szybkie ich osiągnięcie, Federalne Ministerstwo Środowiska również po wstąpieniu Polski do UE więcej »

Współpraca Parku Krajobrazowego Barnim z Drawieńskim Parkiem Narodowym

Drawieński Park Narodowy w Polsce i Park Krajobrazowy Barnim w Niemczech łączy od roku 2001 owocna i przyjazna współpraca. Ze względu na podobieństwo zasobów przyrodniczych oraz nieodległe od siebie położenie obu obszarów chronionej przyrody po obu stronach Odry szukano możliwości wspólnego rozwiązywania problemów dotyczących ochrony przyrody i turystyki w obu parkach. Najpierw uczestnicy programu z obu parków poznawali się i oceniali, realizując mniejsze projekty INTERREG, i coraz częściej pojawiało się życzenie, aby wspólnie zmierzyć się z większymi zadaniami. Dzięki projektom INTERREG III, dotyczącym ochrony nietoperzy (2005) i ekologicznej sanacji rzek (2008), współpraca transgraniczna zyskała nową jakość. W oparciu o dotychczasowe dokonania oba parki zawarły w roku 2007 sześcioletnią umowę kooperacyjną. Naszym celem była realizacja projektu INTERREG IV A pod nazwą: "Odnowa ekologiczna i rozwój turystyczno-przyrodniczy polskich i niemieckich części zlewni Odry". Projekt, zatwierdzony 11 listopada 2010 r., w przyszłości znacznie się p więcej »

Współpraca przynosi korzyści obu krajom

Andrzej KRASZEWSKI

Republika Federalna Niemiec od wielu lat jest największym gospodarczym partnerem Polski, a przy tym jest najpotężniejszym sąsiadem, krajem demokratycznym, dysponującym najnowocześniejszymi technologiami, nauką na najwyższym światowym poziomie oraz wzorcową samorządnością. Jest też krajem, w którym sprawy ochrony środowiska traktowane są bardzo poważnie, jako niezbędny czynnik zrównoważonego rozwoju kraju. Z wszystkich tych względów niezmiernie cieszy fakt, że nasze stosunki z zachodnim sąsiadem możemy rozwijać jako dobrosąsiedzkie, przynoszące korzyści obydwu stronom. Symbolicznym początkiem takich właśnie stosunków było, moim zdaniem, utworzenie w 1991 r. na szczeblu ministrów, podczas podpisania traktatu między RP i RFN o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, Polsko-Niemieckiej Rady Ochrony Środowiska, jak również powołanie do życia Polsko- Niemieckiej Komisji Sąsiedzkiej ds. Ochrony Środowiska, która jest ciałem wspomagającym Radę. Ze strony polskiej umowę podpisał wspólnie z ministrem Klausem Töpferem prof. Maciej Nowicki, mój poprzednik na stanowisku ministra środowiska i przyjaciel. Rada Ochrony Środowiska zajmuje się opracowywaniem zadań, kierunków i najważniejszych zagadnień dla współpracy w dziedzinie ochrony środowiska, a także uzgadnianiem strategii regionalnej i międzynarodowej polityki dotyczącej środowiska oraz wspieraniem współpracy na obszarze przygranicznym. Na posiedzeniu Rady w Dreźnie w 2009 roku podkreślono znaczenie ścisłej współpracy w dziedzinie ochrony klimatu. Położono również nacisk na pionierską rolę Unii Europejskiej w międzynarodowych negocjacjach w sprawie klimatu. Szczególną uwagę zwrócono na kwestie pomocy najbiedniejszym krajom w zakresie działań adaptacyjnych przez zaproponowanie odpowiedniego fi nansowania i dostępu do technologii. Wspomnę też, że ministrowie wymienili poglądy na temat realizacji unijnego pakietu klimatyczno-energetycznego w Polsce i Niemczech. Dodam, że więcej »

Współpraca w gospodarce wodnej

Jerzy GRELA

W ostatniej dekadzie kontakty specjalistów Polski i Niemiec w dziedzinie gospodarki wodnej były bardzo intensywne. Było to z jednej strony konsekwencją wejścia Polski w struktury Unii Europejskiej, z drugiej zaś - przygotowaniem przez UE podstawowych dokumentów dotyczących zasad prowadzenia polityki wodnej przez kraje członkowskie - Ramowej Dyrektywy Wodnej i Dyrektywy Powodziowej. Na początku tego okresu, w latach 2003-2005, instytucje podległe polskiemu Ministerstwu Środowiska zostały włączone do prac przygotowawczych, związanych z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej w polsko-niemieckim bliźniaczym projekcie PL2002/IB/EN/01 "Wdrażanie Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE". Wizyty i seminaria szkoleniowe, prowadzone przez ekspertów niemieckich, dały polskim przedstawicielom administracji państwowej, głównie z Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej, podstawowe wskazówki, jak rozwiązywać trudne sytuacje w ocenie stanu ekologicznego, w tym zmian morfologii cieków, budowy programów działań i zasad przygotowywania planów gospodarowania wodami. Projekt przewidywał również pilotowe wdrażanie narzędzi związanych z modelowaniem zjawisk jakościowych zachodzących w rzekach. W związku z tym w zlewni górnej Wisły pracownicy RZGW Kraków pod nadzorem specjalistów z Niemiec Współpraca w gospodarce wodnej Jerzy GRELA In der letzten Dekade waren Kontakte von polnischen und deutschen Spezialisten auf dem Gebiet der Wasserwirtschaft sehr intensiv. Einerseits war dies die Folge des Beitritts Polens zu den Strukturen der Europäischen Union, andererseits - der Erstellung durch die EU der grundlegenden Dokumente zur Umsetzung der Wasserpolitik durch die Mitgliedstaaten - der Wasserrahmenrichtlinie und der Hochwasserrichtlinie. Zu Beginn dieser Periode, in den Jahren 2003-2005, wurden die dem polnischen Umweltministerium unterstellten Einrichtungen in die Vorbereitungsarbeiten zur Einleitung der Wasser-Rahmenrichtlinie im Rahmen des deutsch-polnischen więcej »