Uwarunkowania przebiegu skutków ekstremalnych zjawisk hydrologiczno- meteorologicznych w obszarach wiejskich Falenty, 1-2 grudnia 2010 r. Instytut Technologiczno-Przyrodniczy i Konwent Dyrektorów Zarządów Melioracji i Urządzeń Wodnych to organizatorzy konferencji naukowo- technicznej pod hasłem podanym w tytule. W Komitecie Programowym znaleźli się: prof. Edmund Kaca (przewodniczący), prof. Wiesław Dembek, mgr inż. Bogumił Kazulak, mgr inż. Janusz Kubiakowski, prof. Leszek Łabędzki, prof. Waldemar Mioduszewski, dr inż. Ryszard Pakuła, prof. Edward Pierzgalski, prof. Krzysztof Wierzbicki. Konferencja była forum wymiany poglądów na temat wpływu uwarunkowań społecznych, środowiskowych, technicznych, prawno-organizacyjnych i ekonomicznych na przebieg skutków ekstremalnych zjawisk hydrologiczno-meteorologicznych. Analizowano przebieg powodzi na obszarach wiejskich w 2010 r. Mówiono o roli służb wodno-melioracyjnych i spółek wodnych. Zaprezentowano wyniki kontroli stanu urządzeń wodnych i melioracyjnych przeprowadzone przez Najwyższą Izbę Kontroli w 2010 r. W tym numerze "GW" przedstawiamy wystąpienie Janusza Kubiakowskiego, prezesa Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Wodnych i Melioracyjnych, z tej konferencji. ■ Seminarium Polskiego Komitetu Globalnego Partnerstwa dla Wody Warszawa, 2 grudnia 2010 r. Prof. Tomasz Okruszko, prezes GWP Pol ska, przywitał uczestników seminarium. W trakcie obrad wygłoszono następujące referaty: 􀀂 Waloryzacja przyrodnicza zlewni górnej Wisły źródłem informacji dla inwestorów MEW - Małgorzata Makomaska-Juchiewicz, Wiesław Król, Grażyna Mazurkiewicz-Boroń; 􀀂 Środowisko w procedurach administracyjnych związanych z małymi elektrowniami wodnymi - Ryszard Babiasz, Robert Wawręty; 􀀂 Środowiskowe kryteria lokalizowania MEW - Jacek Engel, Marek Jelonek. Referenci reprezentowali Instytut Ochrony Przyrody PAN, Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Krakowie, więcej »

Według Zielonej, a następnie Białej, Księgi Komisji Europejskiej dotyczącej adaptacji do zmian klimatycznych w Europie, konieczne jest podjęcie w krajach członkowskich Unii Europejskiej działań na rzecz łagodzenia efektów negatywnego oddziaływania zmian klimatu m.in. na zasoby wodne. Projekt KLIMAT "Wpływ zmienności klimatu na środowisko, gospodarkę i społeczeństwo (zmiany, skutki i sposoby ich ograniczenia, wnioski dla nauki, praktyki inżynierskiej i planowania gospodarczego)" jest odpowiedzią na powyższe wyzwania. W projekcie, jako podstawę rozważań przyjęto opracowane przez IPCC 3 scenariusze rozwojowe: A1B, A2 i B1. W tym artykule przedstawiono dotychczasowe wyniki uzyskane w ramach projektu KLIMAT, dotyczące m.in. przebiegu prac nad scenariuszami rozwojowymi, przyjętej metodyki prac w zakresie analiz zmian w zasobach wodnych i analizy potrzeb wodnych. Ponadto przedstawiono Polskę w wybranych raportach dotyczących zmian klimatu.Hipotezy co do wpływu działalności gospodarczej człowieka na klimat Ziemi sugerują jego ocieplenie w przyszłości, jako konsekwencję wzrostu emisji gazów cieplarnianych. Zmiana ta dotknie głównie przyszłe pokolenia, a skala ocieplenia będzie zależeć od drogi rozwoju, jaką wybierze świat. Zmiany klimatu wpłyną zarówno na zasoby środowiska, czego przykładem mogą być prognozowane przez modele klimatyczne zmiany w ilości i rozkładzie czasowym opadów, jak i na potrzeby w zakresie ich wykorzystania. Unia Europejska wypracowała wspólne podejście do zagadnień wykorzystania środowiska naturalnego oparte na zasadzie zrównoważonego rozwoju. Idea zrównoważonego rozwoju opiera się na zasadzie rozsądnego i oszczędnego korzystania z zasobów środowiska tak, aby ich nadmierne wykorzystanie bądź degradacja nie doprowadziły do pogorszenia jakości życia i ograniczenia potencjału rozwojowego przyszłych pokoleń. Perspektywa zmian klimatu, jak również konieczność uwzględnienia bardzo odległej perspektyw więcej »

Wznowienie Kanału Kaledońskiego W październiku 2010 r. szkocki rząd zdecydował o przeznaczeniu 255 000 funtów na przywrócenie ruchu towarowego na Kanale Kaledońskiem, łączącym wschodnie i zachodnie wybrzeża Szkocji. Ruch na tej drodze wodnej to korzyść dla środowiska naturalnego, gdyż będzie skutkował "zdjęciem" z dróg ponad 15 000 samochodów ciężarowych. Grant rządowy w wysokości 122 000 funtów oraz dotacja 65 000 funtów z Highlands and Islands Enterprise, przyznane Great Glen Shipping Company, pozwolą na uruchomienie sześciomiesięcznego programu pilotażowego, który umożliwi przewożenie: □ 6000 ton drewna przez morze i kanał z Loch Etive do Inverness Harbour, □ 1600 ton produktów z drewna z Inverness do Corpach przez kanał, □ 6000 ton drewna z Loch Etive do Corpach drogą morską. Program ten ma za zadanie wykazać przydatność kanału do regularnych usług transportu towarowego oraz pozwoli zidentyfikować problemy techniczne i operacyjne, które muszą zostać więcej »

Światowy Tydzień Wody 2010 był imprezą jubileuszową, odbył się bowiem po raz dwudziesty. Dziedziny, którymi się zajmuje, to m.in.: gospodarowanie zasobami wodnymi, ochrona wód, niedobory wody, wody graniczne, zasoby wodne na obszarach objętych katastrofami, działania przeciw korupcji w sektorze wodnym. Impreza ma na celu zwiększenie możliwości współpracy międzynarodowej, promocję partnerstwa wodnego i dokonanie przeglądu osiągnięć branży. Stanowi forum do wymiany poglądów na temat problemów wodnych pomiędzy przedstawicielami polityki, nauki, biznesu i władz samorządowych, jest to również miejsce wręczania nagród. Podczas imprezy nadawane są prestiżowe nagrody: □ Sztokholmska Nagroda Wodna - najbardziej prestiżowa, za wyróżniające się osiągnięcia w dziedzinach związanych z wodą, która nadawana jest osobom, instytucjom i organizacjom. Patronem nagrody jest Król Szwecji, a nagrodę fundują głównie firmy prywatne. □ Szwedzka Nagroda Wodna Morza Bałtyckiego - za wyróżniające się wysiłki dotyczące polepszenia środowiska wodnego Morza Bałtyckiego, nadawana osobom, firmom, organizacjom i władzom politycznym. Od 1999 r., nagrodę nadaje szwedzkie MSZ, a jej procesowaniem, po nominacji przez kapitułę, zajmuje się SIWI. □ Sztokholmska Przemysłowa Nagroda Wodna - za zrównoważony rozwój związany z sektorem wodnym, która nadawana jest biznesowi i przemysłowi. Nagroda, ustanowiona w 2000 r., nadawana jest przez Szwedzką Królewską Akademię Nauk Inżynieryjnych i Światową Radę Biznesu ds. Zrównoważonego Rozwoju. □ Sztokholmska Młodzieżowa Nagroda Wodna - nadawana młodzieży w wieku 15-20 lat, w wyniku konkursów przeprowadzonych w różnych państwach, w celu zachęty do kontynuowania zainteresowania problemami wody i środowiska. Patronem nagrody jest księżniczka szwedzka Wiktoria. □ Nagrody WASH dla mediów - nadawane od 2002 r., za podnoszenie świadomości o wadze usług związanych z wodą, sanitacją więcej »

Celowo tak rozmieściłem materiał do mojego opisu szlaku Bugu, aby skupić się wyłącznie na zwiedzaniu skarbów Kodnia, jakich w Polsce, przecież mającej się czym poszczycić, jest niewiele. Tym bardziej że jednocześnie z konserwacją następuje ich rozbudowa. W ciągu wieków rzeka nieco się odsunęła od Kodnia i od wody dostęp do niego jest dość trudny. Najlepiej, kiedy już miniemy prawą burtą piękną wyspę zarośniętą bujnym lasem, w odległości około czterystu metrów, w przerwie między lasem, pod stromą skarpą możemy stanąć, poszukać przejścia i po mostku na Kałamance trafić od razu do centrum miasteczka. Osobiście nie zgadzam się z carskim werdyktem i po prostu jest mi wygodniej tak właśnie traktować Kodeń. Bo i co to za wieś z trzema kościołami, w tym jedną bazyliką, dwoma klasztorami i cerkwią prawosławną! Wygodniej byłoby wpłynąć Kałamanką na jej zalew i stanąć pod skarpą nadbrzeżną przed mostkiem. I też wyjdziemy na ruchliwą ulicę 1 Maja. Skręcamy w lewo, mijamy Urząd Gminy i po 400 metrach stajemy przed pięknym, okazałym kościołem Świętej Anny. Bazylika mniejsza pod wezwaniem Świętej Anny Wzniesiona we wschodniej pierzei rynku jest kościołem parafialnym i najcenniejszym zabytkiem Kodnia. Ale nie tylko Kodnia, nie ustępuje najwspanialszym całego Podlasia. Piękna, o oryginalnej bryle, budowla została wzniesiona w stylu późnorenesansowym w latach 1626-1636 z fundacji księcia Mikołaja Sapiehy, pana na Kodniu. W początku wieku XVIII dobudowano barokową fasadę z szerokimi skrzydłami. Nawę główną przykrywa kopuła z latarnią (oszklona wieżyczka umieszczona na szczycie kopuły). Wnętrze oszałamia swoim bogactwem i pięknem. Na stropie późnorenesansowa sztukateria w geometryczne wzory. W już barokowym ołtarzu głównym jest to najcenniejsze, co przyciąga tłumy pielgrzymów: O B R A Z! Kościół zbudowano na planie krzyża z trójprzęsłową nawą główną z dwiema prostokątnymi kaplicami po bokach przęsła wschodniego, z dwuprzęsłowym prezbiterium zamk więcej »

Regionalny Zarząd Gospodarki Wod nej w Krakowie we współpracy z Re gionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Krakowie realizują wspólnie Projekt PL0494 pn. "Warunki zarządzania obszarem dorzecza i ochroną różnorodności biologicznej dla zapewnienia zrównoważonego rozwoju obszarów cennych przyrodniczo na przykładzie zlewni Czarnej Orawy stanowiącej część transgranicznego dorzecza Dunaju". Projekt ten współfinansowany jest ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego, dzięki wsparciu udzielonemu przez Islandię, Lichtenstein oraz Norwegię. Obszar projektu to leżąca na terytorium Polski część zlewni Czarnej Orawy, o powierzchni ok. 360 km2, która należy do międzynarodowego obszaru dorzecza Dunaju. Źródła rzeki Czarnej Orawy znajdują się na stokach góry Żeleźnicy, następnie rzeka przepływa przez Kotlinę Orawsko- -Nowotarską i na granicy polsko-słowackiej uchodzi do szt więcej »

Po śnieżnej zimie 2009/2010 mieliśmy rok obfitujący w nadmiar wody. Znaczne ilości topniejącego śniegu spowodowały praktycznie zanik retencji glebowej. Anomalie klimatyczne w maju, polegające głównie na obfitych długotrwałych opadach, spowodowały cztery fale powodziowe przechodzące przez górny i środkowy odcinek Wisły. Stany wód przekraczały absolutne maksima, dopływ z poszczególnych rzek nakładał się synchronicznie, a wysokie kulminacje występowały w krótkiej odległości czasowej. Tylko niekontrolowane zalewy setek hektarów zmniejszyły wielkość przepływu. Przed takimi powodziami nie uchronimy się, ale musimy przygotować się na ich przyjęcie. Przy pierwszej fali powodziowej przechodzącej przez teren województwa świętokrzyskiego wszelkie zniszczenia zapoczątkowało przelewanie się wód przez korony wałów. W przekroju Zawichost przepływ osiągnął wielkość 7540 m3/s, czyli podobną z 1997 r. lecz poziom wody na wodowskazie był o 113 cm wyższy niż w 1997 r. Wskazuje to, że głównym czynnikiem wywołującym zniszczenia było zmniejszenie przepustowości międzywala na skutek zmienionych warunków przepływu. Brak robót utrzymaniowych polegających na udrażnianiu koryta, usuwaniu drzew i krzewów z międzywala jednoznacznie wskazuje, że powodem tak tragicznych skutków jest niedofinansowanie gospodarki wodnej i wadliwa polityka ekologiczna. W tym stwierdzeniu umacniają wnioski i rekomendacje Forum Naukowo- -Technicznego "Powódź 2010" odbytego w Warszawie 28-29 czerwca 2010 r., a zorganizowanego przez Instytut Meteorologii i Gospo więcej »

Orzecznictwo w gospodarowaniu wodami nastręcza - z uwagi na specyfikę ustawy Prawo wodne - wielu problemów natury prawnej, wynikających z jakości, niezbędnych do podejmowanych rozstrzynięć, dokumentów. Rodzi to poważne problemy związane z zależnym korzystaniem wód na podstawie uzyskanych uprawnień. W kolejnym artykule z tego cyklu koncentrujemy się na niektórych kwestiach wynikających z budowy nowych osiedli mieszkaniowych. Ostatni artykuł poświęciłam problemom związanym z przygotowaniem terenu pod budowę domu lub osiedla mieszkaniowego na obszarach podmiejskich, które wcześniej były terenami rolnymi, a nawet nieużytkami, a następnie zostały zamienione na działki budowlane. W tym artykule będę kontynuować ten temat, koncentrując się jednak na problemach wynikających z faktu, że osiedle buduje deweloper, który po wybudowaniu i sprzedaniu budynków schodzi z terenu, pozostawiając wiele problemów mieszkańcom osiedla. Problemy wynikają m.in. z faktu, że bardzo często pod budowę osiedla wykupywane są tereny nieuzbrojone, nieużytki, wymagające zaprojektowania oraz wykonania licznych instalacji, w tym również takich, których wykonanie wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego. Aby nie naruszać przepisu art. 29, czyli nie zmieniać kierunku odpływu wody opadowej z terenu takiego osiedla, ze szkodą dla gruntów sąsiednich, oraz nie odprowadzać wód na grunty sąsiednie, inwestor musi zaprojektować system odwodnienia terenu osiedla i odprowadzenia wód. Zakres niezbędnych pozwoleń wodnoprawnych będzie uzależniony od zastosowanego systemu odwodnienia terenu. Kanalizacja deszczowa nie jest urządzeniem wodnym i na jej wykonanie nie jest wymagane uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego. Takiego pozwolenia wymaga jednak wykonanie wylotu kanalizacji deszczowej do cieku naturalnego lub wykonanie przebudowy rowu, jeśli odbiornikiem kanalizacji deszczowej jest rów. Ponadto wymagane jest pozwolenie wodnoprawne na szczególne korzys więcej »

Prezentowany artykuł zawiera zarys problematyki, zwłaszcza hydrotechnicznej, związanej z Wartą, a prezentowanej na starych pocztówkach.Warta i obiekty związane z rzeką (lub jej głównymi dopływami) - jako główne motywy pocztówek nie były dotąd, tak sądzę, badane i opisywane, a chyba spora szkoda. Niektóre branże mają takie, węższe lub szersze, opracowania związane z pocztówkami1). Temat może być bowiem interesujący dla wielu dyscyplin naukowych i aplikacyjnych (historycy, konserwatorzy zabytków, hydrotechnicy i in.2)). Zapisana w tytule problematyka to pewnie temat na dużą monografię i na obszerną wystawę (może nawet kilka). Trzeba bowiem wiedzieć, że Warta jest bardzo dobrze udokumentowana w pocztówkach - i to od samych źródeł w Kromołowie (fot. 1) aż do jej ujścia do Odry w Kostrzynie (fot. 2), z setkami miejsc pomiędzy nimi (np. fot. 3 i 4). Dotyczy to zwłaszcza złotego okresu pocztówek (od 1895 r. do końca pierwszej wojny światowej), ale także tych późniejszych, wydanych do 1939 r., choć zwykle już znacznie gorszych jakościowo. W dużym stopniu dotyczy to nawet pocztówek z czasu II wojny światowej i pierwszych lat po wojnie, w tym obrazujących czy dokumentujących zniszczenia wojenne.W zamierzeniu autora artykuł powinien stanowić zachętę do różnorodnych badań z tego zakresu, do przeglądania i analizowania pocztówek oraz tworzenia różnorodnych kolekcji tematycznych - i to niekoniecznie nawet oryginalnych pocztówek (jako obiektów kolekcjonerskich), ale nawet ich reprintów, czy współczesnych pocztówek tworzonych na podstawie starych zdjęć (także lotniczych). Zamieszczone w artykule reprodukcje kilku zaledwie pocztówek pochodzą wyłącznie ze zbiorów autora3). Niektóre z pewnością są po raz pierwszy publikowane. W tekście odniesiono się jed- Fot. 1. Źródło Warty w Kromołowie (ok. 1930 r.). Nad źródłem kapliczka na planie sześciokąta, ceglana, kryta blachą. Wypływ wód źródlanych obudowany deskami przymocowanymi więcej »

Inżynier wojskowy, specjalista w zakresie inżynierii mostowej i wodnej, uczestnik powstania kościuszkowskiego i kampanii napoleońskiej. Ur. 29 IX 1760 r. we wsi Wierzeja woj. poznańskie, syn Franciszka herbu Nowina, podkomorzego kaliskiego i chorążego gnieźnieńskiego oraz Urszuli z Poklateckich. Początkowo pobierał naukę w opactwie obrzańskim pod kierunkiem swego ciotecznego dziada, Jana Nepomucena Bystrama, wykazując zdolności do nauk matematycznych. W 1777 r. wstąpił do Korpusu Kadetów w Warszawie - umieszczony w klasie wyższej brygady artyleryjskiej. Korpus Kadetów ukończył w 1780 r. w stopniu porucznika, wykazując zamiłowania do budownictwa i fortyfikacji. Zaproszony przez wojewodę kaliskiego księci więcej »

Artykuł powstał w wyniku współpracy Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu (Wydział Ochrony Środowiska, Melioracji i Inżynierii Środowiska) z Uniwersytetem w Wageningen (Wydział Technologii Środowiska) i przedstawia techniczno-ekonomiczną analizę systemów ponownego wykorzystania ścieków szarych, przeznaczonych głównie dla budownictwa jednorodzinnego na terenach wiejskich, zwłaszcza w sytuacjach okresowej suszy (coraz częściej powtarzająca się sytuacja w Polsce zachodniej i centralnej).Coraz częściej dyskutuje się na temat logiki obecnych systemów sanitacji, w których wszelkie rodzaje ścieków (bytowo- gospodarcze, deszczowe, przemysłowe) są ze sobą mieszane i oczyszczane w centralnej oczyszczalni ścieków. Prowadzi to do rozcieńczania ścieków bardzo skoncentrowanych i do zanieczyszczania ścieków rozrzedzonych, a także do utraty rożnych zasobów. W gospodarstwach domowych mamy np. do czynienia z sytuacją, w której skoncentrowane ścieki z toalet (ścieki czarne, mocz), gdzie obecna jest większość substancji biogennych (azot 90%, fosfor 50-60%, potas 70%), resztki środków farmakologicznych, hormonów i zarazków chorobotwórczych, mieszane są ze stosunkowo "czystymi" ściekami z łazienek, pralni i kuchni. Bardzo zróżnicowana charakterystyka tych dwóch strumieni sugeruje, że powinny być one osobno zbierane i osobno (odpowiednio) oczyszczane w celu odzyskania obecnych w nich zasobów takich, jak: związki biogenne (jako nawóz w rolnictwie, zwłaszcza fosfor, którego zasoby naturalne skończą się za jakieś 100-150 lat), energia (np. zastosowanie beztlenowego oczyszczania - fermentacji - w celu przetworzenia ich w nośnik energii - metan), czy woda (powstała z odpowiedniego oczyszczania ścieków, zwłaszcza szarych). W Holandii ta nowa forma sanitacji (tzw. nowa sanitacja) cieszy się zwiększonym zainteresowaniem. W ośrodkach uniwersyteckich prowadzi się badania nad odpowiednimi (optymalnymi) technologiami oczyszczania osobno zbi więcej »

Od stycznia 2010 r. trwają badania goczałkowickiego zbiornika wodnego, mające na celu rozwiązanie problemu obniżania się potencjału ekologicznego i funkcjonalnego zbiorników retencyjnych w wyniku ich starzenia się i wpływu działalności człowieka. Strategiczny projekt badawczy Zintegrowany system wspomagający zarządzaniem i ochroną zbior nika zaporowego - ZiZOZap - dofinansowany jest ze środ-ków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Progra mu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Badania prowadzą nauk więcej »

Zaprezentowano wyniki obliczeń zmian położenia dna koryta Sanu zachodzących na przestrzeni dziesięcioleci (analizowano 10 profili). Wyniki obliczeń zweryfikowano na podstawie analizy zmienności przekrojów poprzecznych koryta. Występowanie intensywnej erozji dna Sanu powiązano z działaniem o charakterze antropogenicznym na koryto cieku. Cieki górskie charakteryzuje naturalna tendencja do pogłębiania koryt i zmian położenia w planie. Zmiany te spowodowane są naturalnym procesem erozji, której intensywność zależy od warunków panujących w zlewni (geologia, morfologia, reżim hydrologiczny, klimat). Dlatego intensywność ta jest zróżnicowana. Każdy ciek nieustannie dąży do osiągnięcia równowagi pomiędzy ilością niesionego materiału (Qs) a przepływem wody (Q) wytwarzającym energię zdolną do jego transportu. Równowagę taką ciek osiąga, dostosowując swoją geometrię w układzie poziomym, poprzecznym oraz wzdłuż swego biegu. Rzeka w celu zapewnienia optymalnego przepływu wody i niesionego materiału dostosowuje więc nieustannie swoją morfologię (długość, głębokość, spadek koryta, krętość) poprzez procesy erozji oraz sedymentacji. Należy dodać, że to dostosowanie warunkuje również intensywną dynamikę ekologiczną i jest gwarantem bogactwa oraz zróżnicowania środowisk naturalnych. Należy jednak zwrócić uwagę na sytuację, kiedy zauważalne zmiany geometrii koryta przestają być wynikiem procesów zapewniających osiągniecie równowagi, a zaczynają świadczyć o pojawieniu się zaburzeń. Erozję dna cieków często przyspieszają czynniki antropogeniczne. W wypadku koryt o dnie ruchomym ich erozja wgłębna jest najczęściej przyspieszona nadmierną eksploatacją złóż osadów rzecznych. Ten typ działań w dolinie i korycie cieku jest czynnikiem powodującym destabilizację budowli hydrotechnicznych oraz wywołującym zubożenie siedlisk. Działalność hydrotechniczna (obiekty trwale przegradzające koryto, przekopy i skróty przebiegu trasy koryt, więcej »