SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

GOSPODARKA WODNA

Miesięcznik ISSN 0017-2448, e-ISSN 2449-9439 - rok powstania: 1935
Czasopismo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Wodnych i Melioracyjnych (SITWM)

Abiotyczne typy wód płynących w Polsce

Jan Błachuta Joanna Pici ńska-Fałtynowicz Katarzyna Czoch Krzysztof Kulesza

Omówiono zasady wyznaczania typów abiotycznych rzek w Polsce. Przedstawiono najważniejsze charakterystyki dla 26 wyodrębnionych w Polsce typów abiotycznych wód płynących. Wskazano na potrzebę kontynuacji prac nad określeniem typologii cieków. Wyznaczanie typów wód powierzchniowych jest jednym z kluczowych zagadnień Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW 2000). Typy należy wyznaczyć dla wszystkich zdefiniowanych w RDW kategorii wód powierzchniowych: rzek, jezior, wód przejściowych i przybrzeżnych. Dla typów określa się specyficzne dla nich warunki referencyjne, które są wzorcem bardzo dobrego, bliskiego naturze stanu wód. Są one podstawą wyznaczania granic klas i oceny stanu wód. Typy wód są także podstawą do podzielenia wód powierzchniowych na jednostki gospodarowania i oceny - jednolite części wód powierzchniowych [JCWP] oraz planowania sieci monitoringu. Wreszcie typy wód stanowią podstawę do tworzenia programów działań dla zapewnienia osiągnięcia celów środowiskowych RDW. Ogólne zasady wyznaczania typów rzek zawiera załącznik II RDW. Do wyboru są dwa systemy - A i B. Oba zawierają te same kryteria obowiązkowe: położenie geograficzne, wysokość zlewni n.p.m., charakterystykę geologiczną zlewni. Podstawowa różnica polega na tym, że system A precyzuje jak należy zakwalifikować zlewnię przestrzennie (ekoregiony) oraz podaje konkretne przedziały poszczególnych kryteriów: wysokości nad poziomem morza oraz wielkości zlewni. W systemie B brak takiego zalecenia (chociaż można w nim te przedziały wykorzystać), natomiast umożliwia on wprowadzenie dodatkowych kryteriów. RDW wymaga, by przy zastosowaniu systemu B uzyskać co najmniej taki sam stopień zróżnicowania typów rzek, jak przy zastosowaniu systemu A. Wyznaczenie typów wód było niezbędnym etapem wdrożenia RDW, a czas na realizację zadania ograniczały terminy pierwszych raportów dla Komisji Europejskiej. Dlatego, w celu opracowania typologii wód w Polsce, powstało K [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Czytaj za darmo! »

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 504.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 453.60 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 414.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 207.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 103.50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

Europejskie systemy zarządzania zasobami wodnymi - Węgry

Anna Mitraszewska

Węgry znajdują się w środkowej Europie, w rejonie Kotliny Panońskiej, graniczą z Ukrainą, Rumunią, Serbią, Chorwacją, Słowenią, Austrią i Słowacją. Powierzchnia kraju wynosi ok. 93 030 km2. W krajobrazie Węgier dominują niziny Kotliny Panońskiej, w tym słynna węgierska Puszta. Wzdłuż granicy ze Słowacją ciągnie się tak zwane Średniogórze Północnowęgierskie - łańcuch wzgórz i niskich gór: Börzsöny, Mátra, Gór Bukowych, Zemplińskich, Cserhát. Na zachodzie w granice Węgier wkraczają skrajne wschodnie pasma Alp - Alpy Węgierskie. Najwyżej położony szczyt Węgier to Kékes, 1014 m n.p.m., w łańcuchu Mátry, natomiast najniżej położone miejsce znajduje się w Gyálarét (część Segedynu), na wysokości 78 m n.p.m. Terytorium państwa przecina Dunaj, dzieląc je niemal w połowie na część zachodnią i wschodnią. Wśród pozostałych, ważniejszych rzek, należy wymienić Cisę (Tiszę) i Drawę. Największym jeziorem Węgier jest Balaton, będący zarazem największym europejskim jeziorem. Długość jeziora wynosi 77 km, zaś jego szerokość - od 4 do 14 km, natomiast, maksymalna głębokość zbiornika nie przekracza 12 m. Stąd jest to nie tylko największe, ale i najcieplejsze jezioro Europy: letnie temperatury wody oscylują w granicach 22-27oC. Wśród innych naturalnych zbiorników wodnych warto wspomnieć o największym w Europie jeziorze cieplicowym, znajdującym się niedaleko miasta Hévíz. Natomiast Jezioro Nezyderskie na granicy Węgier i Austrii stanowi największy w Europie obszar bezodpływowy. Podobnie jak omawiane wcześniej Austria i Czechy Węgry nie mają dostępu do morza. Węgierskie rolnictwo uważa się za wysoko rozwinięte: Węgry mają najwyższy w Europie odsetek gruntów ornych wynoszący prawie 50%, łąki i pastwiska 12,5%, sady 2,5%. Rolnictwo cechuje wysoki poziom mechanizacji i chemizacji. Klimat Węgier można określić jako kontynentalny umiarkowany. Głównym czynnikiem wpływającym na temperaturę i wartość opadów są masy powietrza napływa więcej »

FAK TY

Ewa Skupińska

Tragedia pod Smoleńskiem Nie zastąpimy mediów codziennych, chcemy jednak na naszych łamach oddać hołd ofiarom tej tragedii. W katastrofie samolotu prezydenckiego TU 154 pod Smoleńskiem zginął Prezydent RP Lech Kaczyński, jego małżonka Maria Kaczyńska, parlamentarzyści wszystkich klubów poselskich, pracownicy Kancelarii Prezydenta, szefowie urzędów, generalicja, członkowie Rodzin Katyńskich, duchowni, załoga. Zginęło 96 osób, jechali na obchody 70-lecia zbrodni katyńskiej (10 kwietnia). Z wieloma spośród nich widywaliśmy się przy różnych okazjach: na uroczystościach, na posiedzeniach komisji sejmowych, w Senacie. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego, jeszcze jako prezydenta Warszawy, spotkałam na uroczystym odsłonięciu pomnika Gabriela Narutowicza ("GW" nr 1/2003), Marię Kaczyńską na przyjęciu z okazji urodzin królowej Beatrix w Ambasadzie Królestwa Niderlandów, gdy nową odmianę tulipana nazwano jej imieniem (kwiecień 2008 r.). Często widywałam Sławomira Skrzypka, prezesa Narodowego Banku Polskiego, zwłaszcza w czasach, gdy był wiceprezesem Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ("GW" nr 5/1998, 7/1998, 6/1999). Parlamentarzystów spotykałam przy różnych okazjach: Przemysława Gosiewskiego na konferencji nt. ochrony przeciwpowodziowej górnej Wisły ("GW" nr 8/2007) i przekazaniu do odbioru zbiornika Wióry ("GW" nr 11/2007); Krzysztofa Putrę na otwarciu granicznego odcinka Kanału Augustowskiego ("GW" nr 7/2009); Jerzego Szmajdzińskiego na oddaniu do użytku zbiornika wodnego Sosnówka ("GW" nr 9/2001); Stanisława Zająca na konferencji prasowej ("GW" 12/2006). Generał brygady Stanisław Nałęcz- -Komornicki, kanclerz Orderu Wojennego Virtuti Militari, przemawiał na pogrzebie naszego redaktora Kazimierza Puczyńskiego ("GW" nr 2/2008). Będziemy pamiętać!Szlak wodny im. Króla Stefana Batorego Warszawa, 24 marca 2010 r. W siedzibie Urzędu Dzielnicy Targówek m.st. Warszawy odbyło się kolejne posiedzenie Rady więcej »

Hydrauliczne obliczenia stopni korekcyjnych w dolnym stanowisku zapory Czaniec

ADAM JÓZEF KISIEL

Przedstawiono hydrauliczne obliczenia działania progów korekcyjnych zrealizowanych w korycie odpływowym Soły poniżej wypadu zapory w Czańcu. Progi te zostały dobrze wkomponowane w krajobraz, a dzięki ich opływowemu ukształtowaniu oraz odwróconych nachyleniach dna wypadu wykazują wysoką efektywność hydraulicznego działania. Kaskada Soły składa się z czterech obiektów hydrotechnicznych tworzących zbiorniki wodne, przy czym trzy zlokalizowane są w korycie rzeki, a jeden - służący do celów energetycznych - na górze Żar. I tak: □ Jezioro Żywieckie jest najwyżej położonym zbiornikiem na Sole i utworzone jest przez zaporę z elektrownią w Tresnej powstałą w latach 1958-1966, □ Jezioro Międzybrodzkie poniżej zapory w Tresnej utworzone jest przez zaporę w Porąbce, którą budowano w latach 1928-1937, zaś elektrownia powstała w latach 1951-1954, □ jezioro na górze Żar jako górny zbiornik elektrowni szczytowo-pompowej powstałej w latach 1971-1979, przy czym zbiornik dolny tej elektrowni stanowi Jezioro Międzybrodzkie, □ Jezioro Czanieckie z zaporą w Czańcu, która powstała w latach 1958-1966. Jezioro Czanieckie stanowi rezerwuar wody pitnej dla Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego i Bielska-Białej. Jako element ujęcia wody dla potrzeb komunalnych jest ono zatem objęte bezpośrednią strefą ochrony sanitarnej. Na zbiorniku nie prowadzi się w żadnej formie gospodarki związanej z hodowlą ryb oraz obowiązuje tu zakaz uprawiania sportów wodnych jako formy wykorzystania rekreacyjnego zbiornika. Pojemność retencyjna pełni tu również rolę zbiornika wyrównawczego przepływów w Sole poniżej zapory w Czańcu. W 1997 r. za wypadem zapory w Czańcu zaobserwowano już znaczne obniżenie dna koryta Soły osiągające wartość ok. 3 metrów. Stało się to na skutek silnej erozji dennej koryta rzeki, która nie mogła być redukowana przez uzupełnienie rumowiska przenoszonego z górnego odcinka rzeki, ponieważ nie pozwalała na to istniejąca zapor więcej »

INFORMACJE - NOWOŚCI - INFORMACJE

Anita Radziszewska Katarzyna Tyczko

Szwedzka minister ds. energetyki, Maud Olofsson, poinformowała o zamiarze zainstalowania przez Szwecję, w przeciągu najbliższych dziesięciu lat, dodatkowych 2000 wiatraków, co znacząco zwiększy produkcję energii ze źródeł odnawialnych. "Szwecja jest wyjątkowo dobrze przygotowana do szybkiego wzrostu produkcji energii ze źródeł odnawialnych, w szczególności poprzez wykorzystanie biopaliw i energii wiatrowej, jak również energii geotermalnej" - napisała w dzienniku "Dagens Nyheter" Olofsson. Z danych szwedzkiego Związku Energii Wiatrowej wynika, że pod koniec 2008 r., w Szwecji działało 1156 turbin wiatrowych. Budowa kolejnych 2 tys. wiatraków dostarczy ok. 10 terawatogodzin (TWh) rocznie. Szwecja ma najwyższy w Europie udział energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych. Obecnie udział ten wynosi ok. 20% całkowitej energii. Rząd szwedzki postanowił zwiększyć jej wkład do 50% do więcej »

Kanalizacja Rawy i otwartych kanałów ściekowych

DAMIAN MUCHA

Głównymi celami kontraktu pn. "Przykrycie rzeki Rawy i otwartych kanałów ściekowych" była poprawa warunków gospodarki wodno-ściekowej w Chorzowie i Świętochłowicach, zlikwidowanie negatywnego oddziaływania kolektora ściekowego na środowisko oraz poprawa warunków bytowych mieszkańców. Przedstawiono charakterystykę robót objętych kontraktem oraz przebieg realizacji. W powszechnej świadomości mieszkańców Chorzowa i Świętochłowic Rawa jawi się jako rzeka. W rzeczywistości od ponad 100 lat ścieki sanitarne, deszczowe i przemysłowe z obu miast były odprowadzane do Rawy. Spowodowało to pod koniec XIX w. obumarcie wszelkiego życia w rzece. Przez lata miasta rozwijały się i następowało coraz większe zanieczyszczenie wody. Na skutek szkód górniczych rzeczywiste źródła Rawy zanikły, w wyniku czego nastąpiło przekształcenie w otwarty kanał ściekowy. Za źródła Rawy uznaje się staw Marcin, leżący na granicy Świętochłowic i Rudy Śląskiej. Następnie przepływa ona przez Chorzów i Katowice, gdzie wpada do Brynicy, dalej do Czarnej Przemszy, która ostatecznie zasila Wisłę. Łączna długość Rawy na odcinku od stawu Marcina do ujścia do Brynicy wynosi ok. 19,5 km. Na granicy Chorzowa i Katowic zlokalizowana jest oczyszczalnia ścieków Klimzowiec, której zadaniem jest oczyszczenie ścieków do takiego stanu, aby nie zagrażały rzekom zasilanym przez Rawę. Przekształcenie Rawy, w kanał ściekowy sprawiło, że od lat podejmowane były działania zmierzające do jej przykrycia. Celem tych działań była m.in. eliminacja odorów oraz innych zagrożeń związanych z funkcjo- Rys. 1. Mapa poglądowa kontraktu Fot. 1. Odcinek próbny 210 Gospodarka Wodna nr 5/2010 nowaniem otwartego kanału ściekowego. Podejmowane próby polegały najpierw na wykonaniu umocnień dna, a następnie odcinkami próbowano przykryć kanał za pomocą płyt żelbetowych, opartych na kamiennych murach. Ten sposób rozwiązań zastosowano na odcinku R8-R9, R13- R14 oraz fragmencie kanału więcej »

Kronika

Zarząd Oddziału SITWM w Krakowie wraz z Wydziałem Inżynierii Środowiska i Geodezji Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie zorganizował odczyt prof. dr. hab. inż. Zenona Pijanowskiego na temat: "Rozwój obszarów wiejskich w Polsce w aspekcie polityki rolnej". Odczyt był zorganizowany praktycznie dla przedstawicieli samorządów województwa małopolskiego, którzy na swoim terenie zajmują się rozwojem obszarów wiejskich. Unia Europejska popiera te zagadnienia i w swoich programach współfinansuje rozwój obszarów wiejskich. Prof. dr hab. inż. Zenon Pijanowski omówił następujące zagadnienia i kierunki dla rozwoju obszarów wiejskich w Polsce: □ Rozwój cywi więcej »

Organizacja gospodarki wodnej w Polsce w latach 1976-1982

Zbigniew Janusz Ambrożewski

Omówiono organizację gospodarki wodnej w Polsce w latach 1976-1982 ze szczególnym uwzględnieniem koordynującej roli Okręgowej Dyrekcji Gospodarki Wodnej w Warszawie. Powierzenie w 1976 r. przez ministra rolnictwa Okręgowej Dyrekcji Gospodarki Wodnej w Warszawie koordynacji działalności wszystkich okręgowych dyrekcji gospodarki wodnej w Polsce było wynikiem zdecydowanych działań środowiska inżynierów reprezentowanych przez Sekcję Główną Inżynierii i Gospodarki Wodnej Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Wodnych i Melioracyjnych na rzecz powołania jednostki centralnej integrującej i koordynującej jednostki od tak zwanej "dużej wody" (nadzorowane ówcześnie przez Ministerstwo Rolnictwa). Środowisko to stanowiło wtedy znaczącą siłę społeczną i zawodową zajmującą się gospodarką wodną, reprezentowało bowiem 3500 członków Sekcji Głównej Inżynierii Gospodarki Wodnej, 13 500 członków Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Wodnych i Melioracyjnych oraz ok. 10 000 niezrzeszonych inżynierów i techników pracujących na rzecz tej dziedziny gospodarki narodowej w wielu instytucjach i przedsiębiorstwach w Polsce. Wobec niechętnego stanowiska zarówno resortu rolnictwa, jak i meliorantów zrzeszonych w SITWM w sprawie powołania jednostki centralnej, decyzją ministra rolnictwa, zrealizowano pomysł dyrektora Centralnego Biura Studiów i Projektów Budownictwa Wodnego "Hydroprojekt" mgr. inż. Wiesława Ciesielskiego polegający na powierzeniu Okręgowej Dyrekcji Gospodarki Wodnej w Warszawie (Dyrekcja Prowadząca), koordynacji prac wszystkich okręgowych dyrekcji gospodarki wodnej. Była to decyzja wprowadzająca w życie jedynie zminimalizowane postulaty środowiska inżynierskiego w tym zakresie, ale była ona do zaakceptowania zarówno przez urzędników ministerialnych, jak i meliorantów. Wprawdzie poza koordynacją Dyrekcji Warszawskiej pozostały takie jednostki działające w gospodarce wodnej, jak: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodn więcej »

Polskie szlaki żeglowne Szlak Bugu Wzdłuż gminy dorohuskiej

Wojciech Jastrzębiec Kuczkowski

Po rozkoszach zwiedzania urokliwych i tajemnych zakątków Dąbrów Strzeleckich w Strzeleckim Parku Krajobrazowym i po gościnnym przyjęciu przez leśniczych Nadleśnictwa Strzelce wracamy nad Bug, do kajaków i namiotów postawionych na brzegu rzeki przy maleńkim przysiółku. Km 476 Kalemczyce. Tych parę obejść gospodarskich jest oddalonych od Bugu o kilkadziesiąt kroków, na niewielkim wzniesieniu nad lustrem rzeki. Przy większym przyborze zagrody są podtapiane, droga do Uchańki zalana. Kalemczyce stają się wyspą między rzeką i łąkami zalanymi (w czasie gdy to piszę, w marcu 2010 r.). Woda zalewa również podwórza kilku domostw wsi Mościska. Po prostu to normalne. Przyrodzie te wezbrania też nie szkodzą. Lech Prucnal jest tu sołtysem. Maleńkie Kalemczyce, choć i tak "daleko od szosy", też miały swoje "5 minut historii". W nocy z 4 na 5 kwietnia 1944 r. przeprawiły się przez Bug kilkusetosobowe pododdziały radzieckiej dywizji partyzanckiej. Środki przeprawowe zapewniła kompania saperów 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK. Przeprawie usiłowali zapobiec żołnierze Grenzschutzu i doborowa jednostka SS-Galizien, składająca się z Ukraińców służących hitlerowcom, którzy doznali zaszczytu braterstwa broni w elitarnej rodzinie Sturn-Staffel, rekrutującej się oprócz rodowitych Niemców także z Łotyszy, Holendrów i innych satelitów III Rzeszy. Radzieckie jednostki partyzanckie poprzedzające zbliżający się front, tworzone na Ukrainie zadnieprzańskiej i za Zbruczem, rekrutowały się z Ukraińców i Rosjan. Kierował nimi Sztab Partyzancki z siedzibą najpierw w Moskwie, następnie w Kijowie. Pracowały na rzecz Frontów Ukraińskich: I, II, III i IV. Prowadziły wywiad, działania dywersyjne na komunikacjach wroga, likwidowały kolaborantów pracujących dla okupantów i konfidentów. Rozbijały więzienia i wspomagały ludność w organizowaniu jej obrony. Przyjmowały zrzuty zaopatrzenia wojennego. No i wiązały wielkie siły niemieckie. Sytuacja zmieniła się, kiedy partyzantk więcej »

William Wesley Eckenfelder 1926-2010

Marek Jerzy Gromiec

W godzinach porannych 28 marca 2010 r. zmarł w wieku 83 lat, w Nashville (Tennessee - USA), profesor dr inż. William Wesley Eckenfelder - światowej sławy pionier dziedziny oczyszczania wody i ścieków, który jeszcze za życia stał się legendą. W.W. Eckenfelder urodził się 15 listopada 1926 r. w Bronx (Nowy Jork). W wieku 20 lat (1946 r.) uzyskał tytuł inżyniera budownictwa lądowego i wodnego w Manhattan College w Riverdale (Nowy Jork), a w 44 lata później (1990 r.) uczelnia ta nadała Mu tytuł honorowego doktora nauk. Zafascynowany wykładami profesora C.V. Velza dotyczącymi inżynierii sanitarnej, w 1947 r. ukończył studia podyplomowe z inżynierii chemicznej na Uniwersytecie Północnej Karoliny w Raleigh (NC), aby w 1948 r. uzyskać tytuł mgr. inż. inżynierii sanitarnej na Uniwersytecie St więcej »