SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Miesięcznik ISSN 0033-2496, e-ISSN 2449-9951 - rok powstania: 1917
Czasopismo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego (SITPChem.)

Teksturalne, adsorpcyjne i katalityczne właściwości diatomitu i jego chemicznych modyfikacji

Zenon Sarbak

W celu zwiększenia efektywności działania diatomitów podjęto badania nad chemiczną modyfikacją, polegającą na obróbce chemicznej wyjściowego preparatu roztworem wodorotlenku sodu, mieszaniną roztworów wodorotlenku sodu i wodorowęglanu amonu, roztworem kwasu etylenodiaminotetraoctowego oraz kwasem solnym. Zastosowane procedury miały na celu chemiczne usunięcie domieszek i poprawę systemu porowatego diatomitu, co w konsekwencji doprowadzić mogło do ulepszenia struktury porowatej i ułatwienia transportu adsorbatów do centrów aktywnych adsorbenta. W celu sprawdzenia skuteczności działania wymienionych roztworów przeprowadzono badanie teksturalne poprzez niskotemperaturową adsorpcję azotu i zastosowanie izoterm BET oraz BJH. Ponadto wyjściowy diatomit i jego modyfikacje testowano w adsorpcji błękitu metylenowego i chemisorpcji n-butyloaminy oraz katalitycznym rozkładzie alkoholu izopropylowego. W celu sprawdzenia, jak modyfikowanie chemiczne wpływa na strukturę preparatów przeprowadzono badania rentgenograficzne oraz spektroskopowe w zakresie podczerwieni. Zenon Sarbak* Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań Teksturalne, adsorpcyjne i katalityczne właściwości diatomitu i jego chemicznych modyfikacji Textural, adsorptional and catalytic properties of diatomite and its chemical modifications Wydział Chemii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, ul. Grunwaldzka 6, 60-780 Poznań, tel.: (61) 829-13-36, fax: (61) 865-80-08, e-mail: sarbak@ amu.edu.pl * Autor do korespondencji: Diatomite was treated with aq. NaOH, HCl, EDTA and NaOH+NH4HCO3 solns. at 100°C for 3 h and used for adsorption of BuNH2 and methylene blue from their aq. solns. and for catalytic decompn. of iso-PrOH at 350°C for 4 h. The modification resulted in an increase of the adsorption capacity of diatomite and a decrease in iso- PrOH conversion. Diatomity są to krzemianowe skały osadowe powstał [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Czytaj za darmo! »

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 780.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 702.00 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 690.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 345.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 172.50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

"K" jak Kawecki

Sławomir Łotysz

W 2010 r. dwie duże amerykańskie firmy działające na rynku metali rzadkich i ich stopów, Cabot Performance Materials i KB Alloys, obchodzą swoje sześćdziesięciolecie. Za swój początek obie kompanie uznają powołanie w styczniu 1950 r. jednej i tej samej, niewielkiej firmy (dosłownie "garażowej") Kawecki Chemical Company. Jej założycielem był Henry Casimir Kawecki, syn polskich emigrantów z Chicago. Henry urodził się w 1912 r. Jego ojciec był aptekarzem, który po ukończeniu studiów farmaceutycznych w Berlinie wyjechał do Ameryki. W piwnicy pod apteką ojca przy North Damen Avenue, młody Henry urządził laboratorium, gdzie z pasją oddawał się eksperymentom. Nic dziwnego, że wybrał studia na kierunku inżynierii elektrochemicznej na Massachusetts Institute of Technology. W swojej pracy dyplomowej zajął się problemem uzyskiwania metalicznego berylu. Jeśli wierzyć legendzie, podczas jednego ze spotkań w akademiku Kawecki z grupą przyjaciół zastanawiał się nad wyborem tematu pracy dyplomowej. Jeden z kolegów rzucił w jego stronę egzemplarz czasopisma, w którym Henry znalazł artykuł dotyczący berylu. Po ukończeniu studiów, wiosną 1934 r., Kawecki podjął pracę w zakładach należących do Beryllium Corporation w Marysville w stanie Illinois. Dwa lata później firma przeprowadziła się do Temple w Pensylwanii. Odtąd Kawecki już na stałe związał się z tym stanem. W końcu marca 1941 r., działając w imieniu Beryllium Corporation, wystąpił o swój pierwszy patent1). Dotyczył on nowego środka do trawienia stopu brązu berylowego. Współautorem wynalazku był niewiele starszy od Kaweckiego Wayne E. Martin, chemik z Bayside w stanie Nowy Jork, absolwent Purdue University, który w czasie wojny pełnił funkcję doradcy rządowego do spraw metali lekkich. Jest więcej niż prawdopodobne, iż to właśnie W.E. Martin był tym, który w tym duecie wynalazców odegrał rolę istotniejszą. Uważany jest za autora wielu usprawnień w dziedzinie wyrobu rozmaityc więcej »

12. Warsztaty "Zapachy i emisje z materiałów polimerowych"

Jerzy Polaczek

W dn. 15—16 marca 2010 r. już po raz 12. spotkali się specjaliści od tworzyw sztucznych, aby w jednej z sal wykładowych Uniwersytetu w Kassel (Niemcy) dyskutować na temat emisji substancji gazowych z materiałów polimerowych w warunkach ich użytkowania. Inicjatorem tych Warsztatów jest prof. dr hab. inż. Andrzej K. Błędzki, kierownik Katedry Przetwórstwa i Recyklingu Tworzyw Sztucznych (Kunststoff- und Recyclingtechnik) Instytutu Materiałów Konstrukcyjnych (Institut für Werkstofftechnik) Uniwersytetu w Kassel. Gdy w 1999 r. przystąpił on po raz pierwszy do organizacji Warsztatów, podnosiły się głosy sceptyków, którzy twierdzili, że ich zakres tematyczny jest zbyt wąski i że formuła Warsztatów nie sprawdzi się. Okazało się jednak, że istnieje zapotrzebowanie na wymianę poglądów w tym zakresie i Warsztaty co roku gromadzą ok. 100 specjalistów, którzy stanosamochodowego, meblowego i budownictwa, zainteresowanych tą tematyką. Podobnie jak w poprzednich latach na 102 uczestników Warsztatów aż 56 reprezentowało firmy przemysłowe. Resztę stanowili pracownicy nauki. Pracownicy przemysłu przeważali również w gronie osób prowadzących obrady w trakcie poszczególnych sesji. Po otwarciu obrad przez prof. A. Błędzkiego i krótkim powitaniu przez prof. dr. M. Lawerenza, wiceprezydenta Uniwersytetu, wygłoszono łącznie 18 referatów, którym często towarzyszyła bardzo ożywiona d więcej »

Aktualności

Zarząd PKN Orlen po analizie ofert złożonych w procesie sprzedaży 84,79% akcji spółki Anwil i otrzymaniu zrewidowanych warunków cenowych oraz pozacenowych, zdecydował o przyznaniu wyłączności negocjacyjnej do 30 czerwca 2010 r. Zakładom Azotowym Puławy na uzgodnienie wszystkich istotnych warunków transakcji, co pozwoli wypracować odpowiednie uzgodnienia między stronami. Uzgodnienia te będą obejmowały m.in. ostateczną cenę, zagadnienia dotyczące niektórych aktywów Anwilu, zasady współpracy Anwilu z Orlenem w przyszłości, a także zapisy dokumentacji pozwalającej na podpisanie umowy sprzedaży akcji. W przypadku niespełnienia oczekiwań, Orlen nie wyklucza zakończenia rozmów lub powrotu do negocjacji z innymi podmiotami, które złożyły oferty w procesie prywatyzacyjnym. Grupa Anwil jest znaczącym producentem nawozów i największym w krajach Europy Środkowej i Wschodniej producentem PVC. W 2009 r. Grupa wygenerowała ponad 2,5 mld zł przychodów i zysk netto w wysokości 66 mln zł, co czyni ją najbardziej rentowną spółką w sektorze wielkiej syntezy chemicznej w Polsce w ostatnim roku kalendarzowym. Przychody Puław w roku obrotowym 2008—2009 wyniosły 2,4 mld zł, a zysk netto 194,6 mln zł. Jeśli transakcja zostanie dopięta, powstanie grupa o obrotach sięgających 5 mld zł. Puławy uzyskają pozycję regionalnego lidera. Niezależnie od tego Puławy rozbudowują strategiczne sojusze a także nie rezygnują z inwestycji. W tym celu planują emisję akcji. Na terenie specjalnej Starachowickiej Strefy Ekonomicznej (podstrefa Puławy) będzie realizowany nowy kompleks nawozowy. W wyniku biegnącego obecnie (od 2008 r.) międzynarodowego projektu badawczego w zakresie wykorzystania nowych nawozów z dodatkiem siarki na doświadczalnych poletkach obszaru Polski, Czech i Niemiec zostały wyciągnięte wnioski, które potwierdzają słuszność tej decyzji. Koordynatorem naukowym projektu jest instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa PIB w Puławach a więcej »

Analiza technicznych i ekologicznych aspektów wykorzystania biomasy do celów energetycznych w Polsce

Mirosław Kwiatkowski

Postęp cywilizacyjny i rozwój gospodarczy wiążą się ściśle z powszechnym dostępem do energii. Niestety w światowej gospodarce ciągle jeszcze dominuje produkcja energii oparta na procesach spalania paliw kopalnych, głównie węgla kamiennego i brunatnego, ropy naftowej oraz gazu ziemnego. Jednak ze względu na wyczerpywanie się zasobów paliw kopalnych, ich wydobycie staje się coraz trudniejsze od strony technicznej, a co za tym idzie, wymaga coraz większych nakładów finansowych i energetycznych. Wykorzystanie paliw kopalnych ma niekorzystny wpływ na środowisko naturalne oraz w pewnym stopniu przyczynia się do propagacji globalnego ocieplenia wskutek emisji gazów cieplarnianych do atmosfery, w tym głównie ditlenku węgla. Nie tylko spalanie paliw kopalnych dostarcza nadmiernych ilości tego gazu do atmosfery. Nieprzemyślana i rabunkowa gospodarka zasobami naturalnymi, w tym karczowanie dużych obszarów lasów pod uprawy rolnicze i plantacje roślin energetycznych, prowadzi w konsekwencji do pochłaniania mniejszych ilości ditlenku węgla, nakładającego się z efektami zwiększonej intensywności gnicia odpadów z upraw rolnych oraz intensywnego utleniania się ściółki leśnej. Negatywne skutki spalania paliw kopalnych, w tym głównie węgla kamiennego i brunatnego, szczególnie odczuwalne są bezpośrednio na poziomie lokalnym, gdzie wspomnianym procesom, obok emisji ditlenku węgla, nieuchronnie towarzyszy emisja pyłów, zanieczyszczeń organicznych, w tym wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych oraz tlenków azotu i związków siarki odpowiedzialnych za występowanie kwaśnych deszczów. Pogłębiające się zanieczyszczenie środowiska naturalnego oraz wiele niekorzystnych zjawisk towarzyszących wydobyciu i wyko- Komentarz 89/5(2010) 651 nych w zakresie zużycia energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii. Krajowe cele indykatywne powinny być wg tej dyrektywy zgodne z wszystkimi zobowiązaniami krajowymi, przyjętymi pr więcej »

Badania modelowe nad utlenianiem substancji węglowej na katalizatorach Mo i Pt-Mo osadzonych na tlenku glinu

Zenon Sarbak

Przedstawiono wyniki badań nad utlenianiem tlenem powietrza modelowego depozytu węglowego (sadzy). Utlenianie przeprowadzono w obecności katalizatorów Mo/Al2O3, Pt/ Al2O3 i Pt-Mo/Al2O3, a proces badano stosując metodę różnicowej analizy termicznej (DTA) oraz termograwimetrię (TG). Stwierdzono, że badane katalizatory były aktywne w usuwaniu sadzy przez utlenianie tlenem powietrza. Sadza była utleniana częściowo do produktów gazowych opuszczających środowisko reakcji a częściowo do innych produktów stałych. Wykazano, że metody DTA i TG były efektywne w ocenie stopnia usuwania sadzy. Five Al2O3-supported Mo, Pt and Pt/Mo catalysts were prepd. and used for air O2 oxidn. of C powder under conditions of DTA or thermogravimetry at temp. up to 1000°C to det. the C mass loss and heat evolution. The Mo catalysts were the most active (C mass loss up to 69%). Al2O3 did not show any catalytic activity in the C oxidn. Produkty spalania w silnikach Diesla różnią się znacznie od produktów powstających w silnikach iskrowych. Jednym z głównych składników zanieczyszczeń emitowanych przez silniki Diesla jest sadza. W procesie pirolizy paliwa ze związków aromatycznych i alifatycznych tworzą się olefiny, a następnie acetylen, uważany za głównego prekursora sadzy1). Sadza stanowi 80—90% masy stałych składników produktów spalania, natomiast pozostałe to popiół pochodzący z zanieczyszczeń mineralnych oraz dodatków uszlachetniających, zawartych w paliwie i oleju silnikowym, a także produkty zużycia silnika i zaadsorbowane na powierzchni sadzy związki organiczne. Stwierdzono, że sadza stanowi zagrożenie dla zdrowia człowieka, gdyż wykazuje działanie kancerogenne1). Długotrwałe narażanie organizmu na działanie spalin z silników Diesla zwiększa o 20—50% ryzyko zachorowania na raka płuc i białaczkę. Ze względu na poważne konsekwencje zdrowotne działania sadzy, podejmowane są próby mające na celu ograniczenie jej emisji. Obecnie przeprowadz więcej »

EuroLab 2010

W dniach 3—5 marca 2010 r. odbyły się w Warszawie XII Międzynarodowe Targi Analityki i Technik Pomiarowych EuroLab 2010, po raz drugi w nowej hali targowej Centrum Targowo-Kongresowego MP Polska przy ul. Marsa 56C w Warszawie. Organizatorem Targów była Firma MT Targi Spółka z o.o. Sp.k. a już tradycyjnie patronat honorowy nad targami sprawowali prof. dr hab. Barbara Kudrycka, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego i prof. dr hab. Michał Kleiber, Prezes Polskiej Akademii Nauk. Przy organizacji Targów współpracują merytorycznie: Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Komendy Głównej Policji, Centrum Badań Ekologicznych PAN, Główny Urząd Miar, Instytut Ekspertyz Sądowych im. prof. dr. Jana Sehna w Krakowie, Komitet Chemii Analitycznej PAN, Krajowa Izba Diagnostów Laboratoryjnych, Państwowy Instytut Geologiczny PIB, Polskie Centrum Akredytacji, Polskie Towarzystwo Chemiczne i Wydział Chemii Uniwersytetu Warszawskiego. Do Rady Programowej Targów wchodzą liczne autorytety naukowe i menedżerowie nauki: prof. dr hab. Ewa Bulska, przewodnicząca Komisji Spektrometrii Atomowej i Cząsteczkowej Komitetu Chemii Analitycznej PAN, Wydział Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, prof. dr hab. Paweł Kulesza, dziekan Wydziału Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, prof. dr hab. Adam Hulanicki, honorowy przewodniczący Komitetu Chemii Analitycznej PAN, członek korespondent PAN, Wydział Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, prof. dr hab. inż. Jacek Namieśnik, przewodniczący Komitetu Chemii Analitycznej PAN, dziekan Wydziału Chemicznego Politechniki Gdańskiej, prof. dr hab. Janusz Uchmański, dyrektor Centrum Badań Ekologicznych PAN, dr inż. Eugeniusz W. Roguski, dyrektor Polskiego Centrum Akredytacji, doc. dr hab. Jerzy Nawrocki, dyrektor Państwowego Instytutu Geologicznego PIB, dr Henryk Owczarek, prezes Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych, prof. d więcej »

EXPOCHEM 2010

W dniach 23—25 lutego 2010 r. w katowickim Spodku odbyły się już po raz trzeci Międzynarodowe Targi Przemysłu Chemicznego EXPOCHEM 2010, zorganizowane przez Zarząd Targów Warszawskich wspólnie z Polską Izbą Przemysłu Chemicznego pod honorowym patronatem Pana Waldemara Pawlaka, Wiceprezesa Rady Ministrów i Ministra Gospodarki, Pana Aleksandra Grada, Ministra Skarbu Państwa, Pana Piotra Uszoka, Prezydenta Miasta Katowice, Panów profesorów Andrzeja Karbownika i Antoniego Tajdusia, Rektorów Politechniki Śląskiej i krakowskiej Akademii Górniczo-Hutniczej a także Pana prof. Jacka Kijeńskiego, prezesa Zarządu Głównego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego. Głównym partnerem medialnym Targów był "Przemysł Chemiczny". Oficjalne uroczyste otwarcie Targów nastąpiło 24 lutego 2010 r., choć już poprzedni dzień był bardzo pracowity, gdyż obok prac przygotowawczych na stoiskach prowadzone były intensywne rozmowy robocze między wystawcami i ich handlowymi partnerami. Uroczystość otwarcia Targów poprzedziła konferencja prasowa, zorganizowana przez Zarząd Targów Warszawskich z udziałem dyrektora Jerzego Majchrzaka z Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego i poprowadzona przez Pana Konrada Jaskółę, przewodniczącego Rady Izby i prezesa spółki Polimex-Mostostal. Uroczystość otwarcia Targów uświetnili swoją obecnością: Pan Adam Leszkiewicz, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki, Pan Zbyszek Zborowski, Wicemarszałek Województwa Śląskiego, Pan Józef Kocurem, Wiceprezydent Miasta Katowice, Pan Konrad Jaskóła, Pan Wojciech Lubiewa-Wieleżyński, prezes zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego, Pan prof. Jan Ślusarek, Prorektor Politechniki Śląskiej i Pan Janusz Steinhoff, przewodniczący Rady Krajowej Izby Gospodarczej. Goście honorowi w swoich krótkich wypowiedziach podkreślili celowość organizowania imprez targowych w zakresie chemii przemysłowej, które mogą pomóc w nawiązaniu bezpośrednich kontaktów, więcej »

Katalizatory manganowe i ich aktywność w rozkładzie nadtlenku wodoru i utlenianiu fenolu

Zenon Sarbak

Trzy minerały Mn (o zawartości Mn 77,0— 93,5%) analizowano pod względem składu chemicznego i struktury (średni rozmiar porów 52—58 Å), które zastosowano jako katalizatory rozkładu H2O2 w temp. pokojowej oraz utleniania fenolu w roztworze wodnym w temp. 20— 70°C. Szybkość rozkładu H2O2 wzrastała wraz ze wzrostem zawartości Mn w katalizatorze. Konwersja fenolu wzrastała wraz ze wzrostem temp. utleniania i nie zależała od zastosowanego stężenia H2O2. Three Mn minerals (Mn content 77.0—93.5%) were analyzed for chem. compn. and structure (av. pore size 52— 58 Å) and used as catalysts for decompn. of H2O2 at room temp. and oxidn. of PhOH in aq. soln. at 20—70°C. The H2O2 decompn. rate increased with increasing Mn content in the catalyst. The conversion of PhOH increased with increasing temp. of oxidn. but did not depend on the H2O2 concn. Zanieczyszczenie zbiorników wodnych przez różne związki organiczne stanowi poważny problem w rejonach uprzemysłowionych. Jedną z grup związków zanieczyszczających środowisko wodne są fenole. Większość związków fenolowych wykrytych w wodzie i ściekach pochodzi ze środków ochrony roślin, ochrony drewna i dezynfekcyjnych. Zakłady petrochemiczne, farmaceutyczne, produkcji tworzyw sztucznych oraz produkcji środków agrotechnicznych mają swój znaczny udział w zatruciu środowiska wodnego. Powodują zniszczenia w ekosystemie wodnym oraz zatrucia ludzi i zwierząt, hamują fotosyntezę, są toksyczne dla mikroorganizmów i zakłócają procesy samooczyszczenia oraz mogą stanowić poważne zagrożenie kancero i mutagenne dla zdrowia człowieka1). Z tych powodów muszą być usuwane. Efektywne usuwanie związków fenolowych zawartych w ściekach przemysłowych i komunalnych jest od wielu lat poważnym problemem, który znajduje się w centrum uwagi ośrodków naukowych. Do metod najczęściej stosowanych w usuwaniu związków fenolowych należy adsorpcja, koagulacja, ekstrakcja oraz utlen więcej »

Koalescencja kropel w strukturach porowatych oraz aparatura do rozdzielania układów niejednorodnych ciecz-ciecz

Andrzej Krasiński

Przedstawiono przegląd i charakterystykę aparatów stosowanych do rozdzielania układów dwufazowych ciecz-ciecz oraz opis zjawisk fizycznych z tym związanych. Omówiono zasady działania, wskazano zakresy operacyjne i ograniczenia, kryteria doboru, a także metody projektowania aparatów koalescencyjnych. Przedstawiona analiza może być pomocna przy doborze optymalnego rozwiązania w zależności od warunków procesowych, właściwości fizykochemicznych rozdzielanych cieczy, wielkości przepływu i wymaganej efektywności. A review, with 40 refs., of process equipment used for sepn. of 2-phase liq.-liq. systems. Fundamentals of physical phenomena involved in operation of the equipment are described in detail. In particular, operation range, limitations, selection criteria as well as some sizing and design rules were taken into consideration. Układy dwufazowe ciecz-ciecz występują w wielu procesach przemysłu petrochemicznego, chemicznego, kosmetycznego, farmacji oraz w technologii oczyszczania ścieków (głównie przemysłowych). Szczególnie ważne jest rozdzielanie emulsji w przemyśle paliwowym i ochronie środowiska. Obszary zastosowań aparatury do rozdzielania układów dwufazowych ciecz-ciecz obejmują poprawę jakości produktów i usuwanie zanieczyszczeń, ochronę urządzeń, odzysk cennych produktów, a także spełnienie norm środowiskowych (osiągnięcie stężenia zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych na poziomie określonym przepisami)1). W procesach przemysłu petrochemicznego rozdzielanie układów emulsyjnych ma najczęściej na celu oczyszczenie produktów końcowych z wody oraz roztworów kaustycznych, stosowanych w technologii przetwórstwa ropy naftowej do ekstrakcji zanieczyszczeń. W procesach oczyszczania ścieków aparaty do rozdzielania układów dwufazowych mają zapewnić stężenie produktów ropopochodnych i innego typu zanieczyszczeń olejowych na poziomie wartości ustanowionej przez lokalne przepisy ochrony środowiska. Łatwość i skuteczność procesu r więcej »

Makrocykle porfirynoidowe jako związki budulcowe do tworzenia nanoukładów

Michał Kryjewski Aleksandra Śmigielska Tomasz Gośliński

Porfirynoidy to duża grupa związków makrocyklicznych obejmująca przede wszystkim porfiryny i ftalocyjaniny. Związki te były dotychczas stosowane komercyjnie na dużą skalę jako barwniki, a obecnie coraz częściej znajdują zastosowania katalityczne i sensoryczne. Badania prowadzone na porfirynoidach zmierzają do ich wykorzystania w nanotechnologii. Ze względu na zdolność samoorganizacji i samoporządkowania, przewodnictwo prądu i właściwości optyczne porfirynoidy mogą stanowić klucz do nanomateriałów o właściwościach dotychczas nieosiągalnych. A review, with 66 refs., of properties and uses of porphyrinoid compds. in nanotechnol. as electrical conductors, diodes, photochromic structures, solar cells, sensors and catalysts. Richard P. Feynman na spotkaniu Amerykańskiego Towarzystwa Fizycznego w 1959 r. przedstawił koncepcję miniaturyzacji oraz możliwości tkwiące w wykorzystaniu technologii mogącej operować na poziomie nanometra1, 2). Wraz z postępem nanotechnologii, w której początkowo dopatrywano się jedynie miniaturyzacji istniejących układów stosując technikę zwaną top-down, zaczęto rozwijać ideę tworzenia nowych struktur o zaprojektowanych właściwościach i funkcjach atom po atomie, cząsteczka po cząsteczce z wykorzystaniem techniki bottom-up3). Najbardziej popularne nanostruktury to fulereny i nanorurki, które mają właściwości fizyczne, chemiczne i optoelektryczne pozwalające na tworzenie materiałów o różnych zastosowaniach, w tym włókien o dużej wytrzymałości, przewodników i półprzewodników oraz tranzystorów1, 4). Kolejną grupę spełniającą kryteria stawiane związkom chemicznym o potencjalnym zastosowaniu w nanotechnologii stanowią układy porfirynoidowe. Mgr Michał KRYJEWSKI w roku 2010 ukończył studia na Wydziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. W roku 2006 współorganizował SKN Chemii Związków Makrocyklicznych i Nanotechnologii przy Katedrze Technologii Chemicznej Środków Leczniczych. Obecnie pracuje więcej »

Obliczeniowa metoda prognozowania i ocena możliwości powstawania PCDDs oraz PCDFs podczas pożarowego scenariusza poważnych awarii przemysłowych

Agnieszka Gajek Jerzy S. Michalik

Omówiono wybrane problemy związane z powstawaniem niebezpiecznych substancji chemicznych w trakcie poważnych awarii przemysłowych, nieobecnych w normalnych warunkach procesu. Przedstawiono opracowaną obliczeniową metodę prognozowania ilości kongenerów polichlorowanych dibenzodioksyn i dibenzofuranów, powstających w trakcie poważnej awarii przemysłowej w warunkach scenariuszy pożarowych. Opracowana metoda została wykorzystana do oceny ryzyka powstawania toksycznych kongenerów PCDDs/PCDFs w znaczących ilościach. Stwierdzono, że w warunkach procesów zachodzących podczas pożarowych scenariuszy poważnych awarii przemysłowych z udziałem substancji chemicznych uwolnionych z instalacji technologicznych lub zbiorników magazynowych, nie występują przesłanki fizykochemiczne stwarzające ryzyko utworzenia się toksycznych 17 kongenerów PCDDs/PCDFs w ilościach równych lub większych od ustalonej w przepisach dotyczących kryteriów kwalifikacyjnych wartości progowej 1 kg. A computational method for quant. prediction of formation of the congeners of polychlorinated dibenzodioxins and dibenzofurans in fire scenarios from thermodn. data was developed. The method was used for the resp. risk assessment. No risk of formation of the congeners of the toxic compds. in an amt. larger than 1 kg exists in industrial fires. Awaria w Seveso w 1976 r. i jej skutki były bezpośrednim bodźcem do opracowania i przyjęcia pierwszej Dyrektywy Seveso (82/501/EWG). Utworzenie się w wyniku niekontrolowanej reakcji i uwolnienie do otoczenia 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioksyny (2,3,7,8-TCDD), najbardziej toksycznej polichlorowanej dibenzo-pdioksyny, spowodowało zamieszczenie w przepisach tej dyrektywy (a następnie Dyrektywy Seveso II (96/82/WE)1)) oraz także we wprowadzonych w latach 2001—2003 przepisach polskich2, 3), wymagań dotyczących obowiązku uwzględniania określonych w kryteriach kwalifikacyjnych substancji niebezpiecznych, które mogą powstać w t więcej »

Od redakcji

Andrzej Jan Szyprowski

Zaledwie pięć lat minęło od czasu, gdy jako naród przeżywaliśmy żałobę narodową po śmierci Naszego Papieża, Jana Pawła II i przyszło nam ponownie doświadczać żałoby narodowej po śmierci elity politycznej Polski w katastrofie samolotu rządowego pod Smoleńskiem. Była ta katastrofa wydarzeniem nieprawdopodobnym z punktu widzenia chłodnej kalkulacji. Samolot rządowy wiozący głowę Państwa jest zawsze sprawdzany najlepiej jak można pod względem stanu technicznego, pilotują go najlepsi piloci jakimi dysponuje lotnictwo wojskowe i cywilne kraju a jakiekolwiek utrudnienia w locie są ze względu na bezpieczeństwo dostojnych pasażerów z daleka omijane. Nie zdarzyło się w historii, by w jednej katastrofie zginął Prezydent Państwa i Jego Małżonka, wszyscy dowódcy armii, ostatni Prezydent Rzeczypospolitej na uchodźctwie kierownicy wielu centralnych instytucji Państwa, ministrowie, posłowie, senatorzy i wielu przedstawicieli rodzin katyńskich. A jednak do katastrofy doszło i to w miejscu niedalekim od miejsca uświęconego już krwią polskich oficerów i żołnierzy pomordowanych w pobliskim Katyniu. Kilkanaście dni po katastrofie nie znane są jeszcze jej przyczyny, ale już trzeba mówić o tym, że musimy skorygować procedury określające, kto może lecieć jednym samolotem z głową państwa, ilu i jakich dowódców wojskowych może się znaleźć na pokładzie jednego samolotu, ilu ministrów, posłów czy senatorów może podróżować jednym samolotem. Takie procedury od lat są stosowane w wielkim biznesie, gdzie wielkie korporacje przemysłowe, finansowe i handlowe działają w skali całego globu i ich menedżerowie podróżują samolotami częściej od ministrów spraw zagranicznych niektórych krajów. Nie możemy też jako społeczeństwo, żałować środków na nowoczesne i bezpieczne samoloty rządowe, nawet jeśli do katastrofy doszło nie z przyczyn technicznych. Nie jesteśmy już krajem biednym ani zacofanym, by nasi przedstawiciele podróżowali za granicę samolotami mającymi więcej »

Odsiarczanie gazów odlotowych metodą absorpcji SO2 w roztworach kwasu siarkowego

Wojciech Wasilewskia Jan Mrozowski Manfred Jaschik

Przedstawiono wyniki badań procesu odsiarczania spalin roztworami kwasu siarkowego( VI) z dodatkiem związków manganu jako katalizatorów utleniania. Badania prowadzono w wielkolaboratoryjnej instalacji badawczej. Wykazano, że proces odsiarczania gazów przebiegający z katalitycznym utlenianiem produktów absorpcji ditlenku siarki do kwasu siarkowego(VI), z zastosowaniem katalizatora manganowego, może być z powodzeniem realizowany w kolumnie z wypełnieniem i stanowić alternatywę dla innych mokrych procesów odsiarczania. W badaniach uzyskano skuteczności absorpcji SO2 w jednostopniowej instalacji przekraczającą 90%. Wykazano, że dla uzyskania wymiernych skuteczności absorpcji stężenie kwasu obiegowego nie powinno przekraczać ok. 100 g/dm3, a stężenie ditlenku siarki w odsiarczanym gazie 1000 ppm. Wykazano także, że proces należy prowadzić w zakresie temp. 60—65°C. The SO2-contg. flue gas (SO2 concn. 1000—4000 ppm) was desulfurized in a pilot plant at 32—62°C by absorption in aq. soln. of H2SO4 (50—150 g/L) in presence of KMnO4 (Mn concn. 120 mg/L) as a catalyst. The process was carried out in a packed column (diam. 100 mm) filled with sphere packings (diam. 5 mm). High SO2 removal efficiency (higher than 90%) was achieved. Concn. of H2SO4 up to 100 g/L and temp. 60—65°C were recommended for desulfurization of the circulating flue gas contg. less than 1000 ppm SO2. Jednym z kierunków badań procesu odsiarczania gazów odlotowych jest absorpcja SO2 w roztworach kwasu siarkowego(VI). W procesie Mgr inż. Wojciech WASILEWSKI w roku 1965 ukończył studia na Wydziale Inżynierii Sanitarnej Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Jest specjalistą w Zakładzie Ochrony Środowiska Instytutu Metali Nieżelaznych w Gliwicach. Specjalność - ochrona środowiska. Dr inż. Jan MROZOWSKI w roku 1978 ukończył studia na Wydziale Inżynierii Środowiska Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Jest adiunktem w Zakładzie Ochrony Środ więcej »

Prekursory oraz uprzywilejowane reakcje niekontrolowane mogące spowodować poważne awarie przemysłowe o największym ryzyku powstawania toksycznych PCDDs oraz PCDFs

Agnieszka Gajek Jerzy S. Michalik

Analiza przebiegu awarii przemysłowych, w których powstały i zostały uwolnione do otoczenia znaczące ilości dioksyn wykazała, że ich przyczyną była reakcja niekontrolowana, związana z występowaniem 2,4,5-trichlorofenolu (TrCP) jako prekursora, który w określonych warunkach fizykochemicznych powoduje uprzywilejowane powstawanie 2,3,7,8- tetrachlorodibenzodioksyny (2,3,7,8-TCDD). Wyjaśniono fizykochemiczne uwarunkowania i określono możliwe przebiegi uprzywilejowanych reakcji niekontrolowanych tworzenia się toksycznych kongenerów PCDDs i PCDFs. Na tej podstawie opracowano model przebiegów reakcji uprzywilejowanych, jakie mogą zachodzić między dwoma cząsteczkami chlorofenoli (reakcje kondensacji i reakcje rodnikowe), który wykorzystano do określenia prekursorów dla wszystkich toksycznych kongenerów PCDDs i PCDFs. Zidentyfikowano schematy wszystkich możliwych przebiegów reakcji uprzywilejowanych dla prekursorów chlorofenolowych, które warunkują zaistnienie w przemyśle chemicznym realnych scenariuszy poważnych awarii o największym ryzyku powstawania dużych ilości toksycznych dioksyn oraz furanów. Zidentyfikowano 50 par prekursorów determinujących tworzenie się wskutek reakcji uprzywilejowanych toksycznych kongenerów PCDDs i PCDFs w ilościach stwarzających ryzyko poważnej awarii przemysłowej. Nine confirmed and probable industrial accidens resulting in formation of polychlorinated dibenzodioxines and dibenzofuranes were reviewed and commented. A model of privileged reaction course of formation of the toxic compas from isomeric di-, tri-, tetra- and pentachlorophenols was developed. Fifty pairs of the congeners were identified. Wykonana z wykorzystaniem opracowanej obliczeniowej metody prognozowania ocena ilości polichlorowanych dibenzo-p-dioksyn (PCDDs) oraz polichlorowanych dibenzofuranów (PDCFs), które mogą powstawać w trakcie pożarowego scenariusza poważnych awarii przemysłowych1) wykazała, że w warunkach pożarów oraz więcej »

Proces chlorowodorowania glicerolu w kaskadzie reaktorów barbotażowych

Marian Spadło Andrzej Brzezicki Lech Iwański

Przedstawiono wyniki badań reakcji chlorowodorowania glicerolu gazowym chlorowodorem w kaskadzie złożonej z 4 reaktorów zbiornikowych z mieszaniem w obecności kwasu adypinowego jako katalizatora. Stwierdzono, że w syntezie powstają z wysoką wydajnością dichloropropanole z dominującym udziałem izomeru 1,3, a wytworzone w środowisku reakcji pochodne estrowe kwasu adypinowego nadal zachowują właściwości katalityczne. Otrzymane dichloropropanole mogą być zastosowane do produkcji epichlorohydryny. Glycerol was hydrochlorinated to dichloropropanols (I) with gaseous HCl in a cascade of 4 mixed tank reactors in presence of adipic acid (10.68%) or org. adipates as catalysts at 120°C for 8 h (yield 85%). The reactor effluent comprised an acidic aq. fraction and a concd. fraction of I (mainly (CH2Cl)2CHOH). The recycling of the catalyst-derived esters (after recovery of concd. I) did not result in any substantial decrease of the reaction yield or selectivity. Powszechnie stosowana metoda produkcji epichlorohydryny oparta na propylenie i chlorze charakteryzuje się powstaniem dużych ilości odpadów chloroorganicznych i ścieków w postaci rozcieńczonego roztworu chlorku wapnia. Odpadowe związki chloroorganiczne tworzą się głównie w etapie wysokotemperaturowego chlorowania propylenu oraz chlorohydroksylowania chlorku allilu do dichloropropanoli, zaś ścieki w etapie odchlorowodorowania dichloropropanoli do epichlorohydryny za pomocą mleka wapiennego. Frakcje chloroorganiczne najczęściej utylizowane są poprzez spalanie z wytwarzaniem kwasu solnego. Ścieki po neutralizacji kierowane są do oczyszczalni. Ponadto wysokie jest jednostkowe zużycie pary wodnej i energii elektrycznej1—3). Rozwój produkcji biodiesla spowodował możliwości wykorzystania ubocznie powstającego glicerolu oraz nadwyżek chlorowodoru z procesów chlorowania węglowodorów do syntezy dichloropropanoli wg znanej reakcji glicerolu z chlorowodorem1). Umożliwia to w dotychcza więcej »

Sieciowanie kopolimeru etylenowo-propylenowego nadtlenkami

Magdalena Maciejewska Marian Zaborski Anna Masek

Przedstawiono wpływ parametru rozpuszczalności oraz współmieszalności nadtlenków na ich reaktywność w procesie sieciowania kopolimeru etylenowo-propylenowego. Aktywność nadtlenków oceniono na podstawie wydajności procesu sieciowania, gęstości usieciowania wulkanizatów oraz ich właściwości mechanicznych. Wydajność sieciowania oraz gęstość usieciowania wulkanizatów maleje wraz ze wzrostem parametru rozpuszczalności oraz współmieszalności. Największą wydajność sieciowania i gęstość sieci uzyskano dla wulkanizatów zawierających 1,4-bis(t-butyloperoksyizopropylo) benzen. Com. ethylene-propylene copolymer (I) (propylene content 28%) was crosslinked with 6 org. peroxides in a hydraulic press mould at 160°C and 15 MPa for 30 min to det. the effect of peroxide soly. and co-miscibility parameters on the peroxide reactivity in the crosslinking. The reactivity was calcd. from the crosslinking efficiency and d. as well as mech. properties of the resulted I vulcanizates. The crosslinking d. increased with increasing concn. of peroxides. The highest crosslinking d. and yield of I vulcanizates were achieved when 1,4-(t-BuOOMe2C)2C6H4 with the lowest soly. parameter was used for crosslinking. The highest tensile strength and elongation at break was shown by I vulcanizates crosslinked with (PhCO)2O2. Nadtlenki organiczne są źródłem wolnych rodników, wykorzystywanych szeroko w procesie sieciowania, zwłaszcza elastomerów nasyconych1). Wulkanizacja nadtlenkowa jest procesem złożonym z trzech głównych etapów i rozpoczyna się homolitycznym rozpadem nadtlenku. Pod wpływem energii cieplnej pęka wiązanie -O-O- w cząsteczce nadtlenku i powstają rodniki alkoksylowe2). Rozkład nadtlenku jest reakcją pierwszego rzędu, zależną od czasu i temperatury. Reakcje wg mechanizmu homolitycznego z punktu widzenia energetycznego zachodzą znacznie częściej niż heterolityczne. Następnym etapem reakcji sieciowania nadtlenkowego jest odszczepienie atomu wodoru od więcej »

Szanse i Możliwości Branży Chemicznej w Unii Europejskiej

W dniach 9—12 marca 2010 r. w Domu Wczasowym "Jawor" w Ustroniu-Jaszowcu odbyła się VI Ogólnopolska Szkoleniowa Konferencja Naukowo-Techniczna "Szanse i Możliwości Branży Chemicznej w Unii Europejskiej". Konferencje zorganizowali gliwicki Oddział Chemii Nieorganicznej (IChN) Instytutu Nawozów Sztucznych, Polska Izba Przemysłu Chemicznego i Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego. W Seminarium uczestniczyło ok. 100 osób reprezentujących instytuty naukowe, wyższe uczelnie, zakłady przemysłowe oraz urzędy centralne i prasę fachową. Konferencję otworzyła i powitała uczestników Pani dr inż. Bożenna Pisarska, dyrektor Oddziału Chemii Nieorganicznej INS. Przedstawiła ona historię swego Instytutu i ostatnie wydarzenia, w wyniku których IChN stał się częścią Instytutu Nawozów Sztucznych w Puławach (od 1 stycznia 2010 r.). Pierwszą sesję obrad Konferencji prowadził Pan prof. dr hab. inż. Witold Gnot (Politechnika Śląska). W ramach tej sesji Pan dr Dariusz Drewniak, wicedyrektor Departamentu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, wygłosił referat, którego tematem było "Reforma nauki, a przyszłość zaplecza badawczo-rozwojowego branży chemicznej". Prelegent przypomniał historię Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego od transformacji ustrojowej. Mamy obecnie 2 mln studentów, co oznacza, że studiuje 48% młodzieży w wieku 19—24 lata. Wskaźnik ten daje nam 6 miejsce na świecie. Mimo kryzysu rosną nakłady Państwa na badania naukowe, chociaż ich struktura jest nadal taka, że 66% ogółu nakładów to nakłady budżetu Państwa a 33% nakłady przemysłu. Na Zachodzie Europy ta struktura ma odwrotne proporcje. Minister Barbara Kudrycka przygotowała nową ustawę o zasadach finansowania nauki, która zmienia model jej finansowania. Do 2020 r. połowa nakładów ma być kierowana na badania poprzez konkursy, maleć będzie rola finansowania statutowego i zwiększą się środki na współpracę z zagranicą. Powstanie więcej »

Wizerunek sektora naftowego

Katarzyna Majchrzak

Przemysł naftowy jest pod baczną uwagą opinii publicznej ze względu na ogromny wpływ jaki wywiera na środowisko oraz istotne znaczenie ekonomiczne i polityczne jakie posiada. Obok przemysłu chemicznego, papierowo-celulozowego oraz przetwórstwa mineralnego jest jednym z sektorów najbardziej intensywnie skażających środowisko. Ten wizerunek jest dodatkowo pogarszany przez częste podwyżki cen paliw oraz, mające miejsce przede wszystkim w przeszłości, łamanie praw człowieka. Z pewnością dlatego też przemysł ten należy do dziesięciu branż o największej skłonności do kryzysów. Wyprzedza go jedynie branża farmaceutyczna, producentów oprogramowania i lotnicza. Impact of the crude oil industry on the environment and population life quality was discussed. Attempts of the petroleum-upstream and downstream companies to improve their social image were reviewed. Wpływ sektora naftowego na środowisko Sektor naftowy należy do tych gałęzi gospodarki, które w sposób szczególny odpowiedzialne są za stan środowiska naturalnego. Eksploatacja i użytkowanie ropy naftowej ma negatywny wpływ na środowisko poprzez skażenie i zanieczyszczenie powietrza na poziomie lokalnym i regionalnym, skażenie i zanieczyszczenie wód gruntowych oraz mórz i oceanów, skażenie gleb oraz zmiany klimatu. W procesach produkcyjnych uwalnianych jest do atmosfery wiele zanieczyszczeń, takich zwłaszcza jak ditlenek węgla, metan, podtlenek azotu, tlenki azotu, tlenek węgla(II) i niemetanowe lotne związki organiczne oraz w mniejszych ilościach inne związki, takie jak np. ditlenek siarki, lotne związki organiczne oraz pyły. Niektóre z nich traktowane są jako tzw. "gazy cieplarniane" 1, 2), choć ich wpływ na zmiany klimatyczne jest mniejszy niż pary wodnej. Są one jednak dotkliwe dla współczesnych społeczeństw, gdyż powodują toksyczne wycieki, kwaśne deszcze oraz lokalne i regionalne zanieczyszczenia powietrza. Gazy te emitowane są podczas wydobywania, przesyłania i magazyno więcej »

Właściwości sztywnych pianek poliuretanowo-poliizocyjanurowych otrzymanych z dodatkiem produktów ich glikolizy

Bogusław Czupryńskia Joanna Liszkowska Joanna Paciorek-Sadowska Rafał Lewandowski

Wytworzono sztywne pianki poliuretanowopoliizocyjanurowe (PUR-PIR) z dodatkiem części stałych wywaru kukurydzianego i napełniaczy drzewnych Lignocel C 300 G, S 150 tr i HB 120 tr, które po zmieleniu poddano glikolizie. Następnie ciekłe produkty glikolizy (liczba hydroksylowa 377,4—543,0 mg KOH/g) wykorzystano jako surowiec do otrzymywania nowych pianek w warunkach laboratoryjnych, metodą jednostopniową z układu dwuskładnikowego, w którym stosunek równoważnikowy grup NCO do OH wynosił 3:1. Stwierdzono, że dodatek produktów glikolizy z częścią stałą wywaru kukurydzianego powodował wzrost temperatury mięknienia, wytrzymałości na ściskanie i odporności termicznej nowych pianek PUR-PIR w stosunku do pianki wzorcowej (bez produktu glikolizy). Kruchość otrzymanych pianek malała z 20,8% do 16,7%. Rigid polyurethane-polyisocyanurate foams were synthesized by reacting the com. propyloxylated sorbitol with techn. (OCNC6H4)2CH2 in presence of KOAc and (EtNHCH2)2 and filled with com. wood dusts (grain size 40—300 μm) and/or solid residues (slopes) from alc. fermn. of corn starch. The resulting foams were studied for d., compression strength, brittlness, flammability, shape stability, mass loss at elevated temp., thermal resistance and ability to alcoholysis. The foams were alcoholyzed with (HOC2H4)2O in presence of NH2C2H4OH and Zn stearate at 150—250°C for 3.5—4 h to check the possibility for their recycling. The glycolyzates showed the OH nos. 377—543 mgKOH/g. The addn. of wood dust resulted in decreasing the thermal stability of the foams. The filling of the foams resulted in decreasing their brittlness, compression strength and softening temp. Sztywne pianki poliuretanowe są tworzywem poliaddycyjnym, charakteryzującym się najmniejszym współczynnikiem przewodzenia ciepła ze wszystkich materiałów stosowanych do izolacji cieplnej1—3). Ich bardzo dobre właściwości izolujące nie są w pełni w więcej »

WSPOMNIENIE POŚMIERTNE Mgr inż. Karol Cempiel (1920-2010)

Dnia 3 lutego 2010 r. na Cmentarzu Parafialnym w Katowicach przy ul. Sienkiewicza pożegnaliśmy Karola Cempiela, który odszedł od nas w wieku 89 lat na Wieczny Odpoczynek. Pożegnaliśmy Kolegę, Przyjaciela, Współpracownika i Przełożonego z dawnych lat, zawsze dla wszystkich życzliwego, skorego do pomocy i wspierania tych, którzy tego potrzebowali. Pożegnaliśmy świetnego, pełnego inicjatywy specjalistę-inżyniera i długoletniego dyrektora Biura Projektów Prosynchem w Gliwicach. Karol Cempiel tworzył przyjazną, bezpośrednią i koleżeńską atmosferę, zarówno w miejscu pracy, jak i poza nią. Był dobrym organizatorem i psychologiem, potrafiącym zdobywać zaufanie partnerów, skutecznie motywować współpracowników i całe zespoły do wykonywania często bardzo trudnych i odpowiedzialnych zadań s więcej »

Wybrane aspekty elektrochemiczne absorpcji oraz utleniania wodoru w/na stopach palladu z rodem, platyną i złotem

Mariusz Łukaszewskia Artur Żurowskia Tomasz Kędraa Andrzej Czerwiński

Omówiono wyniki badań elektrochemicznej absorpcji i utleniania wodoru zaabsorbowanego w Pd oraz jego dwu- i trójskładnikowych stopach z innymi metalami szlachetnymi (Rh, Pt, Au) otrzymanych w postaci cienkich warstw osadzanych elektrochemicznie na podłożu złotym. Przedstawiono wpływ grubości i składu stopu na potencjał piku utleniania zaabsorbowanego wodoru w eksperymencie chronowoltamperometrycznym oraz czas potrzebny do całkowitego nasycenia elektrody wodorem i jego usunięcia w eksperymencie chronoamperometrycznym. Stwierdzono, że dodatek do palladu metali nieaktywnych w procesie absorpcji wodoru, takich jak Rh, Pt i Au wpływa korzystnie na kinetykę absorpcji i desorpcji wodoru oraz na efekt histerezy. Thin layers of Pd and its binary and ternary alloys with Rh, Pt and/or Au were deposited onto an Au substrate by electrolysis from aq. solns. of PdCl2, RhCl3, H2PtCl6 and HAuCl4 (in presence of HCl). The layers produced were studied for kinetics of H electrosorption and desorption. The addn. od alloying elements resulted in decreasing the oxidn. potential of absorbed H, shortening the satn. and desorption times, as well as reducing the hysteresis effect. Ciągły wzrost zapotrzebowania na energię w dzisiejszym dynamicznie rozwijającym się świecie sprawia, że konieczne staje się poszukiwanie nowych jej źródeł. W ostatnich latach duże zainteresowanie budzą dwie koncepcje, w istocie znane i rozważane już od dawna, a mianowicie związane z wykorzystaniem wodoru oraz ogniw paliwowych. Pomysł wykorzystania ogniw paliwowych jako źródeł energii pochodzi jeszcze z XIX w. i wiąże się z rozważaniami Davy’ego i pionierskimi doświadczeniami Grove’a. Od tego czasu rozwinięto wiele koncepcji elektrochemicznego utleniania różnych paliw, z których część zrealizowano w praktyce. Jednak do tej pory ogniwa paliwowe wciąż nie są jeszcze tak powszechnie używane, jak chociażby ogniwa pierwotne lub akumulatory. Fakt ten wiąże się z li więcej »

Wybrane zgłoszenia patentowe z dziedziny chemii (wg Biuletynu Urzędu Patentowego, nr 2 i 3 z 2010 r.)

Zgł. nr 385658; C01B 33/24 Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica, Kraków Pichór W., Różycka A. Sposób wytwarzania izolacyjnego tworzywa wollastonitowego Sposób pozwala na otrzymanie nowego tworzywa o właściwościach termoizolacyjnych. Sposób polega na tym, że materiały wyjściowe, korzystnie w postaci tlenku wapnia i żelu krzemionkowego, poddaje się reakcji hydrotermalnej w przedziale temp. 100—300°C, a otrzymane w wyniku syntezy uwodnione krzemiany wapnia, korzystnie tobermoryt, xonotlit, C-S-H, gyrolit, foszagit, truskotyt, poddaje się procesowi granulacji z użyciem niereaktywnego organicznego lub nieorganicznego lepiszcza, korzystnie w stosunku masowym lepiszcza do uwodnionych krzemianów wapnia mieszczącym się w przedziale 1,2—1,8:1, a następnie suszy początkowo w temp. 40—70°C, a potem w 100—120°C przez co najmniej 12 h i wypala w temp. co najmniej 800°C przez co najmniej 2 h. (1 zastrzeżenie) Zgł. nr 385673; C02F 11/02 Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza, Rzeszów; Sowiński Wojciech Zaopatrzenie Rolnictwa w Nawozy i Materiały Mikrobiologiczne, Jasionka Grabas M., Sowiński W., Zamorska J., Pastuszak S. Sposób utylizacji osadów ściekowych w stawie Sposób utylizacji osadów ściekowych w stawie z wykorzystaniem biopreparatu zawierającego co najmniej pięć rodzajów mikroorganizmów wyselekcjonowanych z pięciu grup koegzystujących, takich jak promieniowce, bakterie kwasu mlekowego, grzyby i drożdże, charakteryzuje się tym, że biopreparat wprowadza się okresowo w temp. otoczenia powyżej 9°C 5-krotnie, korzystnie co jeden miesiąc w ilości od 0,005 litra na 1 m3 objętości czynnej stawu, do którego wprowadzony jest uwodniony osad ściekowy. (1 zastrzeżenie) Zgł. nr 385778; C03C 3/078 Szyburski Adam Huta Szkła TUR, Szubin Ziemba B. Szkło do wytwarzania bezbarwnych opakowań o parametrach jakościowych właściwych dla potrzeb nowoczesnych technik zdobniczych i sposób jego w więcej »

Wykorzystanie woltamperometrii do oceny zużycia węgla aktywnego stosowanego do oczyszczania produktów w przemyśle farmaceutycznym

Maciej Pakuła Andrzej Świątkowski Witold Darlewski Stanisław Biniak Grzegorz Trykowski Mieczysław Młynarczyk

Pylisty węgiel aktywny L2S firmy CECA, stosowany do oczyszczania cyklicznego węglanu erytromycyny w roztworze glikolowo- acetonowym oraz estazolamu w roztworze izopropanolowym poddano badaniom mającym na celu ocenę skutków osadzenia się na ich powierzchni zanieczyszczeń z tych roztworów. Zarejestrowano krzywe woltamperometryczne elektrod proszkowych i pastowych, sporządzonych z 3 węgli aktywnych w roztworach HNO3 i NaNO3 o stężeniu 0,1 mol/dm3 bez i z dodatkiem Cu(NO3)2 (5 mmol/dm3). Wszystkie preparaty węglowe poddano też badaniom termograwimetrycznym. Dla węgla świeżego wyznaczono dodatkowo niskotemperaturową izotermę adsorpcji azotu i stąd powierzchnię właściwą BET, a dla scharakteryzowania chemii powierzchni określono zdolność zobojętniania NaOH i HCl. Przedyskutowano wpływ zaadsorbowanych zanieczyszczeń na przebieg krzywych woltamperometrycznych. Three activated C fresh and used for purifn. of cyclic erythromycine carbonate in AcMe-(CH2OH)2 soln. and estazolam in iso-PrOH soln. under industrial conditions were tested by cyclic voltammetry to det. their surface deactivation. Powder and paste electrodes were prepd. and studied in HNO3 and NaNO3 solns. optionally in presence of Cu(NO3)2. The activated C from the erythromycine purifn. was the most contaminated adsorbent. It was confirmed by thermogravimetric measurements. Jednym z ważnych kierunków zastosowań węgli aktywnych jest adsorpcyjne oczyszczanie roztworów w przemysłach spożywczym i farmaceutycznym1). Także coraz powszechniej wykorzystywane są one w procesach uzdatniania wody pitnej2, 3). Istotą wymienionych zastosowań jest usuwanie z roztworów zarówno wodnych, jak i niewodnych niepożądanych składników najczęściej organicznych o niezbyt dużych stężeniach określanych jako zanieczyszczenia. Węgiel musi odznaczać się dużą zdolnością sorpcyjną oraz pewną selektywnością. Dotyczy to szczególnie przemysłu farmaceutycznego, gdzie z roztworu zawierającego pożądany pr więcej »

Z póki księgarskiej

Wydana w serii Inżynieria chemiczna książka przeznaczona jest dla inżynierów- technologów, projektantów, pracowników naukowo-badawczych i dydaktycznych, a także dla studentów i doktorantów chemii i technologii oraz inżynierii chemicznej na uczelniach technicznych. Jej wydanie w chwili obecnej zaspokaja bieżące potrzeby dzięki współczesnemu ujęciu opracowanych zagadnień. W znacznym stopniu ułatwić może ona badania nad opracowaniem nowych technologii, ich projektowanie i wdrażanie do praktyki przemysłowej, a także zasila młode kadry technologów, specjalistów z inżynierii chemicznej i projektantów we współczesną wiedzę. Cel ten może być spełniony, gdyż autorzy książki są uznanymi specjalistami, posiadają bogaty dorobek naukowy i dydaktyczny w zakresie tematyki ujętej w podręczniku poparty praktycznym wykorzystaniem ich wiedzy przez przemysł. W krótkiej przedmowie autorzy przedstawili koncepcję książki z powołaniem się na autorytet prof. Stanisława Bretsznajdera, autora równie cennego podręcznika wydanego wcześniej oraz prace własne wydane przed kilku laty. Przedstawiono również charakterystykę ogólną książki. Podanie na początku obszernego wykazu stosowanych symboli ułatwia korzystanie z podręcznika. Podobną funkcję pełni logicznie ułożony z punktu widzenia technologa spis treści. Po informacjach ułatwiających korzystanie z podręcznika autorzy prezentują jego treść w 14 bardzo starannie opracowanych rozdziałach, których tematyka jest adekwatna do tytułu. Czytelnik-technolog z sympatią dla autorów przyjmuje kolejność rozdziałów podręcznika, która w ogólnym ujęciu odpowiada kolejności zadań realizowanych przy opracowaniu technologii "od pomysłu do przemysłu". Na szczególną uwagę zasługuje rozdział pierwszy, dotyczący projektowania i realizacji procesu technologicznego, w którym w sposób przejrzysty opisane są działania niezbędne do opracowania technologii wytwarzania określonego produktu, poczynając od koncepcji c więcej »

Z prasy zagranicznej

Pod auspicjami organizacji chemicznych DECHEMA (Gesellschaft für Chemische Technik und Biotechnologie), GDCh (Gesellschaft Deutscher Chemiker), DGMK (Deutsche Wissenschaftliche Gesellschaft für Erdöl, Erdgas und Kohle) oraz VCI (Verband der Chemischen Industrie) zespół naukowców niemieckich pod przewodnictwem prof. M. Röpera (BASF) i prof. W. Keima (RWTM, Akwizgran) opracował studium na temat perspektyw surowcowych przemysłu chemicznego, w konkluzji którego stwierdza się, że ropa naftowa w dającej się przewidzieć przyszłości pozostanie nadal głównym surowcem chemicznym. Pod tym względem ropa ma znaczną przewagę nad gazem ziemnym, a właściwie nad głównym jego składnikiem metanem, którego znaczenie surowcowe dla przemysłu chemicznego jest w dużym stopniu problematyczne; mimo niższej ceny gazu i rosnącej jego podaży na rynku światowym brak jest dotychczas procesów przemysłowych umożliwiających bezpośrednie wykorzystanie metanu jako surowca chemicznego bez konieczności uprzedniej jego konwersji w gaz syntezowy (za pomocą katalizatorów i przy dużym nakładzie energii). W rezultacie, udział gazu ziemnego jako surowca chemicznego jest od dłuższego czasu stabilny i w wypadku Niemiec nie przekracza 8%. Niezbyt pomyślnie przedstawiają się też perspektywy karbochemii. Wprawdzie nadające się do eksploatacji zasoby węgla na świecie są bardzo duże, gdyż - jak szacuje się - wystarczą na 150—200 lat (wg niektórych szacunków nawet na 1000 lat), jednakże czynnikiem hamującym jego wykorzystanie jako surowca chemicznego jest związany z tym wzrost zawartości CO2 w atmosferze o szkodliwych konsekwencjach klimatycznych. Nie bacząc na to, Chiny (zachęcone też swoim "sukcesem" na ostatnim szczycie klimatycznym w Kopenhadze) masowo inwestują w rozwój karbochemii, a w szczególności w budowę nowych zakładów zgazowania węgla i zakładów karbidowych (m.in. w celu rozwoju produkcji PVC na bazie acetylenu karbidowego), tak że można mówi więcej »