SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

PRZEGLĄD TECHNICZNY. GAZETA INŻYNIERSKA

Dwutygodnik ISSN 0137-8783, e-ISSN 1689-1724 - rok powstania: 1866
Czasopismo Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT (FSNT NOT)

Przywracamy Serce Niepodległej

Marian Marek

"Przywracamy Serce Niepodległej" to tytuł wystawy, otwartej 14 września 2019 r. przed pomnikiem Marszałka Józefa Piłsudskiego na placu jego imienia. Z tej okazji w Hotelu Europejskim odbyło się spotkanie wielu wybitnych przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego stolicy, m.in. z udziałem Ewy Mańkiewicz-Cudny, prezes FSNT-NOT i redaktor naczelnej Przeglądu Technicznego. Podczas tego spotkania współpracujący z PT prof. Marian Marek Drozdowski wygłosił referat, którego skrót przedstawiamy Czytelnikom.Ambicją organizatorów wystawy jest pokazanie historii placu marszałka Piłsudskiego oraz dziejów głównych gmachów, które stanowiły zachodnią pierzeję pałacu. W rejonie dzisiejszego Grobu Nieznanego Żołnierza w 1661 r. powstał barokowy pałac Jana Andrzeja Morsztyna, podskarbiego wielkiego koronnego, przywódcy stronnictwa profrancuskiego. Był on ośrodkiem życia kulturalnego stolicy, w jego murach mieścił się teatr, galeria sztuki i sala koncertowa. Właściciel pałacu był najwybitniejszym poetą polskiego baroku. W sąsiedztwie kanclerz wielki koronny Jerzy Ossoliński, związany z królewiczem, a następnie królem Władysławem IV z dynastii Wazów, bohater wojen polsko-rosyjskich 1609-1618 r, wybitny pamiętnikarz i dyplomata, wzniósł w latach 1639-1642 nowoczesny pałac przy obecnej ul. Wierzbowej. Pałac Saski - przebudowa i czas bitwy W 1713 r. Pałac Morsztyna został zakupiony od córki właściciela przez króla Augusta II Mocnego. Po przebudowie, której się podjęli sascy urbaniści i architekci, powstał pałac Saski jako rezydencja królewska w obrębie założenia architektoniczno- ogrodowego tzw. Osi Saskiej. Pałac Ossolińskich, wojewody sandomierskiego, nabył minister saski Henryk Bruhl, znany z korupcyjnych dochodów. Pałac był przebudowany według projektu Tylmana z Gameren i rozbudowany według projektu Dominika Merliniego w latach 80. XVIII stulecia. Od 1764 r. był siedzibą ambasady rosyjskiej, gdzie kolejni ambasadorowie Katarzyny I [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji (format pdf): 6.00 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 1h: 24.60 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 4h: 43.05 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 12h: 73.80 zł	DO KOSZYKA

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 432.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 388.80 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 344.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 172.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 79.38 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

Architekci Odrodzonej

Zygmunt Jazukiewicz

Najpilniejsza dla odrodzonego państwa i samorządów stała się odbudowa. Należało szybko podnieść z upadku obszar zdegradowany przez zaborców, odtworzyć ludzkie siedziby i przemysł. Architekci nie przystali na bylejakość. Rozwinęli "polski styl", co zostawiło trwały ślad w przestrzeni i wpłynęło na wyobraźnię następnych pokoleń twórców.W czasie I wojny światowej i później najbardziej ucierpiała wieś i małe miejscowości. Dlatego Generalna Dyrekcja Odbudowy i liczne jej ekspozytury starały się przede wszystkim wspomóc odtwarzanie folwarków i gospodarstw, udzielając dogodnych kredytów i ułatwiając dostęp do drewna leśnego dla celów budowlanych. Do 1927 r. odbudowano na wsi 83% budynków, likwidując przy okazji kurne chaty. Swojskie klimaty W odbudowie dworów ziemiańskich uczestniczyli wybitni architekci, nawiązując świadomie do form sprzed rozbiorów, a więc: łamany dach dworu polskiego z lukarną, ganek z kolumienkami, tympanon. Z rozpędu przeniesiono ten styl nawet na pierwsze osiedla urzędnicze w miastach, np. na Żoliborzu w Warszawie (rys.1), który stał się wzorem dla Osiedla Warszawskiego w Poznaniu, ul. Kopcińskiego w Łodzi oraz domów prywatnych (m.in. dworku Marszałka Piłsudskiego w Sulejówku i prezydenta Narutowicza w Warszawie). Henryk Jasieński, redaktor czasopisma Architekt, analizując pierwsze 10-lecie odbudowy, nazywa to stylem "swojskim", który objawił się także w większych obiektach użyteczności publicz więcej »

Cena inżyniera

Z prof. dr. hab. Henrykiem Domańskim z Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk rozmawia Irena Fober. Co możemy powiedzieć na temat pozycji inżynierów w II RP? Czy wyróżniali się czymś szczególnym na tle całej inteligencji?  Nie prowadzono wówczas badań nad prestiżem poszczególnych zawodów, nie dysponujemy zatem skalą porównawczą. W pewnym sensie zajmował się tym statystyk Rajmund Buławski. Próbował on odtworzyć hierarchię prestiżu, na której szczycie - i to jest dość ciekawe - byli ludzie najzamożniejsi, arystokracja. Inteligencja natomiast, w tym również inżynierowie, lokowali się niżej. W ocenie społecznej inżynier znajdował się zdecydowanie powyżej środka hierarchii. Inteligencję, podobnie jak dzisiaj klasę średnią, w 20-leciu międzywojennym traktowano jako jedną z sił napędowych dynamiki społecznej. Aczkolwiek przypisywanie roli to jedno, a rzeczywiste oddziaływanie na społeczeństwo, to drugie, można jednak przyjąć, że inżynierowie, postrzegani jako główny czynnik rozwoju gospodarczego, wywiązywali się z przypisanych im zadań. To byli wykwalifikowani specjaliści o określonych kompetencjach, a te rzeczy zaczęto coraz bardziej cenić. Znaczenie kompetencji i wykształcenia zaczęło się liczyć w miarę rozwoju społeczeństwa przemysłowego, a Polska zaczęła się nim stawać dopiero w drugiej połowie XIX w.Rola inżynierów wzmocniła się w latach 20. i 30. ub. w., choć - jak już o tym mówiłem - trudno o wymierne wskaźniki. Na pewno lokowali się w g więcej »

Co pijano w Polsce prz ed 100 lat y?

winny maniak

Czym zajmowały się polskie elity na początku XX wieku? Oczywiście, walką o niepodległość Ojczyzny. Kiedy jednak tę niepodległość udało się 100 lat temu uzyskać, przyszedł czas na świętowanie - a to bez alkoholu byłoby mniej radosne. Co pijano podówczas? Żeby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba cofnąć się odrobinę do czasu zaborów. Otóż, każdy z trzech zaborców Polski był krajem produkującym wino i dostarczał swoje wina do swojego zaboru bez cła - tzn. dość tanio. Tak oto do Wielkopolski trafiały wina reńskie i mozelskie, do Galicji - austriackie i węgierskie, a do zaboru rosyjskiego - krymskie i kaukaskie. Zaopatrzenie w dobre i tanie wina zagraniczne w dużym wyborze skutecznie hamowało rozwój winnic na terenie Polski, bo nie wytrzymywały one konkurencji ekonomicznej z tymi z zagranicy. I w takiej oto sytuacji zawitała do Polski niepodległość. Trudno przecenić to, co dała Polako więcej »

CO PISZĄ INNI efekty-defekty

nawet jedna czwarta pracujących w Polsce Ukraińców może w najbliższym czasie opuścić nasz kraj - Puls Biznesu powołuje się na dane agencji specjalizującej się w rekrutacji pracowników z zagranicy dla polskich firm. Wynika z nich, że 500 tys. obywateli Ukrainy chce wyjechać do innych państw UE, gdzie zarobią lepiej i będą mieć mniej problemów z polityką migracyjną. Aż dwie trzecie wskazuje Niemcy jako kierunek wyjazdu z Polski, co szósty chciałby udać się do Czech. Prognozy do 2025 r. są jeszcze gorsze. Zgodnie z wyliczeniami firmy d więcej »

Czas świętowania, czas odbudowy

Ewa Mańkiewicz-Cudny

Oddajemy Państwu specjalny zeszyt "Przeglądu Technicznego", poświęcony przypomnieniu wydarzeń związanych ze 100-leciem odzyskania przez Polskę własnej państwowości. Jest to już trzeci taki numer. W FSNT-NOT rozpoczęliśmy obchody tej ważnej rocznicy w kwietniu 2018 r. Zorganizowaliśmy wówczas w historycznym Domu Technika (26.04.2018) spotkanie polskich inżynierów zarówno tych z kraju, jak i tych, których losy rzuciły poza jego granicę lub którzy z racji ustaleń aliantów znaleźli się poza Polską (PT 8-9/2018). Myślą przewodnią bogatego, dwuletniego (dobiegającego właśnie końca) programu obchodów jubi więcej »

Dla ekologii w turystyczno-rolniczej gminie

Z inż. Zbigniewem Nowińskim, prezesem spółki AGROMAX, rozmawia Henryk Piekut. Na wielu obiektach pańskiej firmy widnieją tablice informujące, że AGROMAX jest autoryzowanym sprzedawcą węgla pochodzącego z Polskiej Grupy Górniczej SA. Jak dochodzi się do takiej autoryzacji i jakim cudem ma pan prawo do noszenia munduru górniczego?  Wszystko miało swój początek w 1990 r., kiedy wróciłem z Norwegii i zarobione tam pieniądze postanowiłem zainwestować i założyć własną firmę. I tak zaczęła się moja przygoda z węglem, a że pracowałem na PKP i w ramach deputatów węglowych otrzymywałem węgiel, to się na nim trochę znałem. Moim zdaniem najlepszy węgiel wysokokaloryczny pochodził z kopalń katowickich: Wieczorek, Staszic, Mysłowice-Wesoła i Kleofas. Charakteryzował się on najwyższą kalorycznością, mał więcej »

Górny Śląsk perłą w koronie niepodległej Polski

Józef Dubiński

Powrót Górnego Śląska do Polski to proces trwający od 1918 r. aż do 22 czerwca 1922 r., kiedy miało miejsce uroczyste wkroczenie wojska polskiego do Katowic. Inspiracją do intensyfikacji działań na rzecz powrotu tej piastowskiej ziemi do macierzy było powstanie po 123 latach niewoli niepodległego państwa polskiego. Dodatkowo sprzyjała temu sytuacja geopolityczna po zakończeniu I wojny światowej. Cesarstwo Niemieckie, którego częścią od 1740 r. był Górny Śląsk, poniosło klęskę. Abdykował cesarz Wilhelm II. Wydarzenia te stworzyły polityczną podstawę do wykorzystania 13. punktu programu prezydenta Stanów Zjednoczonych Thomasa Woodrowa Wilsona, który w kwestii powojennego ładu w Europie stanowił: "Ma być utworzone niepodległe państwo polskie z wolnym i pewnym dostępem do morza, w skład którego mają wejść wszystkie terytoria zamieszkałe przez niewątpliwie polską ludność".Pomimo iż Górny Śląsk od ponad sześciu wieków znajdował się poza terenem Rzeczypospolitej, zdecydowana większość ludności, szczególnie w środkowej i wschodniej części regionu, deklarowała język polski jako ojczysty. Było więc zasadne, aby to miejscowa ludność zadecydowała, w jakim państwie chce żyć. Jednak, aby Górny Śląsk znalazł się w granicach odrodzonej Polski, nie było ani proste, ani łatwe. Górny Śląsk był bowiem dla Niemiec niezwykle cennym regionem przemysłowym, drugim pod względem potencjału gospodarczego po regionie Ruhry. Stąd droga Górnego Śląska do Polski była trudna i okupiona krwią powstańców, którzy trzykrotnie - w 1919, 1920 i 1921 r. - chwytali za broń i oddawali życie za tę sprawę. W św ietle decyzji Traktatu Wersalskiego Do utworzenia nowego powojennego ładu zwycięskie mocarstwa sprzymierzone i stowarzyszone na czele z Wielką Brytania, Francją, Stanami Zjednoczonymi Ameryki, Włochami i Japonią zwołały na początku 1919 r. w Paryżu konferencję pokojową. Brało w niej udział 27 zwycięskich państw, w tym również reprezentacja Polski. Jednym więcej »

Inżynierowie z lwowską tożsamością

Marek Bielski

Na przełomie XIX i XX stulecia rozkwitło życie kulturalne i naukowe Lwowa. Wystarczy przywołać dynamiczny rozwój uniwersytetu od 1919 r. noszącego imię Jana Kazimierza, Akademię Rolniczą w Dublanach i oczywiście Politechnikę Lwowską. Na łamach Przeglądu Technicznego (1916) prof. Feliks Kucharzewski pisał.: Politechnika Lwowska była jedyną wyższą szkołą techniczną polską w ciągu ostatnich lat czterdziestu.Omawiając wystąpienia rektorów na kolejnych inauguracjach roku akademickiego, prof. Kucharzewski podkreślał ich chęć działania na rzecz rozwoju uczelni, organizowania nowych laboratoriów oraz opisywał sukcesy naukowe i współpracę z przemysłem. Nawet najkrótsza opowieść o politechnice lwowskiej nie może nie uwzględniać kontekstu historycznego. I oczywiście nie może nie przywołać ludzi. I więcej »

Juliusz Poniatowski

Henryk Piekut

Był jednym z najwybitniejszych i najpopularniejszych polityków okresu międzywojennego, a jednak mało się o nim pisze.Żołnierz Legionów i Polskiej Organizacji Wojskowej. Przeszedł do historii jako twórca udanej reformy rolnej z 1925 r. Była ona jednak przeprowadzona w czasie pełnienia funkcji premiera przez Władysława Grabskiego i właśnie dlatego niektórzy historycy Grabskiemu przypisują "ojcostwo" tej reformy. Natomiast dokonania Juliusza Poniatowskiego są przemilczane, być może dlatego, że w 1957 r. wrócił do polski i starał się wpływać na to, co działo się na wsi i w rolnictwie. Juliusz Poniatowski (1886-1975) był ministrem rolnictwa aż w sześciu rządach Rzeczypospolitej, posłem i wicemarszałkiem Sejmu, a biorąc pod uwagę, że wiedzę zdobywał w St więcej »

Legendarna radomska fabryka broni

Wytwórnia Broni w Radomiu jest stosunkowo mało znanym przykładem budowy przemysłu II RP. A przecież w 20-leciu międzywojennym, a potem w PRL i III RP przepracowało tam nierzadko całe swe zawodowe życie ponad 30 tys. wysoko wykwalifikowanych pracowników.Argumentem za rozwojem własnego przemysłu zbrojeniowego stała się wojna polsko-bolszewicka. Wojsko polskie podczas walk z Sowietami zdane było wyłącznie na używanie broni pozostawionej przez zaborców. Z powodu sytuacji politycznej bardzo utrudnione były dostawy sprzętu z zagranicy. Polski przemysł zbrojeniowy miał stać się kołem zamachowym gospodarki i zaktywizować zawodowo liczne rzesze bezrobotnych. Już w 1923 r. rozpoczęła się budowa Fabryki Broni w Radomiu, która szybko stała się legendą gospodarki II RP, a następnie PRL. Nie była pierwszą i jedyną fabryką przemysłu metalowego w Radomiu. Działały tu w początkach XX w. m.in. odlewnie żelaza, zakłady produkujące maszyny rolnicze oraz warsztaty kolejowe. Znamienne, iż w połowie lat 30. ub. w. niektóre z tych firm zarzuciły swą dotychczasową produkcję, decydując się na różne formy kooperacji z tutejszymi zakładami zbrojeniowymi. Innym zakładem produkującym na potrzeby przemysłu obronnego było Radomskie Towarzystwo Kursów Technicznych. Przez pierwsze dwa lata w będącym jeszcze w budowie zakładzie wytwarzano półprodukty, które następnie kierowano do Fabryki Karabinów w Warszawie. W 1925 r. uruchomiono pełną linię produkcyjną. Schodziło z niej miesięcznie ok. 4 tys. sztuk karabinów, co stanowiło połowę ówczesnej produkcji krajowej. W 1927 r. dyrekt więcej »

Mechanicy Polscy z Ameryki budują przemysł obrabiarkowy II RP

Bronislaw Hynowski

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. zarówno polskie społeczeństwo, jak i rozproszeni po całym świecie liczni emigranci, przystąpili do odbudowy zrujnowanego kraju. Zdawali sobie bowiem sprawę, że bez szybkiej odbudowy gospodarczej, a szczególnie odbudowy i budowy nowoczesnego przemysłu, nie zapewni się stałej niepodległości młodego państwa.26 września 1918 r. w Toledo w stanie Ohio z inicjatywy inż. Aleksandra Gwiazdowskiego, wykładowcy i kierownika Wydziału Mechanicznego tamtejszego uniwersytetu, powołana została spółka The Polish Mechanics Company Toledo. A. Gwiazdowski, działacz PPS oskarżony w 1902 r. o przemycanie druków konspiracyjnych, był zmuszony emigrować za ocean. Tam po ukończeniu edukacji uniwersyteckiej zaangażował się w działalność patriotyczną na rzecz Polonii, współtworząc m.in. Polski Instytut Ludowy w Nowym Jorku oraz działający przy Kolegium Związku Narodowego Polskiego w Pensylwanii Instytut Rzemieślniczy. Również intencja powołania Stowarzyszenia Mechaników Polskich (SMP) miała taki właśnie patriotyczny charakter. Zza oceanu do pruszkowa Zdaniem jego założycieli kluczową sprawą dla odrodzonej Polski było stworzenie nowoczesnego polskiego przemysłu opartego na zasadach spółdzielczości oraz wykształcenie niezbędnych do tego kadr technicznych. Stowarzyszenie szybko zebrało pokaźny kapitał, który zainwestowano w budowę fabryk w Polsce, i rozpoczęło intensywną akcję propagandową zachęcającą wykwalifikowanych robotników i fachowców do reemigracji do kraju. W 1919 r. przedstawiciele stowarzyszenia kupili pozostałości zniszczonej podczas I wojny Fabryki Józefa Troetzera w Pruszkowie k. Warszawy , którą następnie przebudowano i uruchomiono tam produkcję nowoczesnych tokarek oraz frezarek. Zakład obejmował obszar 1 ha 399 m2, a kubatura odbudowanych budynków wynosiła 22 600 m3, w tym 3900 m3 przypadało na warsztaty. W lipcu 1920 r. w pierwszym numerze Mechanika - organu prasowego Stowarzyszenia więcej »

Nasza pani od kevlaru

Stephanie Kwolek urodziła się 31 lipca 1923 r. w Kensington w Pensylwanii w rodzinie polskich emigrantów. Jej rodzice - John Kwolek (nazwisko to zniekształcony "Chwałek") i Nellie (Eleonora z domu Zajdel), mając lat kilkanaście wyemigrowali z Polski do Stanów Zjednoczonych.Stephanie jako mała dziewczynka zwykła bawić się tkaninami, widząc się w wyobraźni sławną projektantką mody. Na pewno jednak nie wyobrażała sobie, że zostanie twórczynią najsłynniejszej kamizelki świata. Szybko odkryła zamiłowanie do nauk ścisłych. Ukońc więcej »

Nie tylko Gdynia i COP

Kiedy się mówi o roli inżynierów w odbudowie niepodległej państwowości, ich wkładzie w budowę II Rzeczypospolitej, wymienia się z reguły Gdynię, COP, czasem samoloty, najczęściej RWD. Niekiedy dodaje się jeszcze kolej, zresztą bardzo słusznie, bo ta złożona z trzech nie bardzo przystających do siebie kawałków, stała się w niezbyt długim czasie mechanizmem sprawnym jak zegarek i to nie tylko w przenośni, bo według pociągów rzeczywiście można było regulować zegarki. Nie wspomina się natomiast wcale o roli inżynierów w tworzeniu norm i standardów, kształtowaniu społecznego klimatu niepodległe więcej »

Oficerowie postępu

Andrzej Arendarski

Zbliża się kolejna rocznica odzyskania niepodległości. Jak co roku wspominać będziemy wybitne postaci polityki tamtego okresu, takie jak Józef Piłsudski, Ignacy Paderewski, Roman Dmowski czy Ignacy Daszyński. Nie ulega wątpliwości, że istotną rolę w procesie odzyskiwania niepodległości odegrały przede wszystkim elity polityczne i wojskowe. To o nich najczęściej pis więcej »

Państwowy bank rozwoju

Bronisław Hynowski

Pomysłodawcą i inicjatorem powstania Banku Gospodarstwa Krajowego w 1924 r. był premier i minister skarbu Władysław Grabski. W ramach naprawy finansów publicznych odrodzonej Rzeczypospolitej i walki z szalejącą inflacją, której roczna stopa wynosiła w 1921 r. - 395%, w 1922 r. - 509%, a w 1923 r. aż 35 715%, Grabski wprowadził 30.04.1924 r. polskiego złotego w miejsce polskiej marki. Relacja 1,8 mln marek polskich do 1 złotego przyczyniła się do opanowania hiperinflacji. Z tego powodu Grabski bywa nazywany "ojcem złotówki".Nikła zdolność kredytowa krajowego sektora bankowego nie pozwalała na rozwój gospodarki, zniszczonej latami zaborów i wojną. Sanacja skarbu państwa (tak nazywano reformy Grabskiego) wymagała również zwiększenia roli państwa na rynku kredytowym. Niestety wojna celna z Niemcami oraz spadek światowej koniunktury gospodarczej i nieurodzaj lat 1924-1925 spowodowały różnicę zdań między premierem a dyrekcją utworzonego przez niego Banku Polskiego na temat obniżenia kursu złotego. Grabski (rys. 1) podał się do dymisji 14.11.1925 r. Jeszcze na początku maja 1926 r. prezydent Stanisław Wojciechowski powierzył Grabskiemu misję utworzenia rządu pozaparlamentarnego, jednak wskutek braku poparcia były premier zrezygnował i definitywnie wycofał się z życia politycznego. W protokole z posiedzenia Rady Ministrów z 21.05.1924 r. czytamy: Celem Banku ma być organizowanie i rozwijanie kredytu przez emisję listów zastawnych zabezpieczonych hipotecznie, obligacji komunalnych i kolejowych, dalej przez inne czynności bankowe, przy czym potrzeby państwa, przedsiębiorstw państwowych i samorządów, jak również popieranie ruchu budowlanego oraz odbudowy kraju - szczególnie powinny być brane w rachubę. założenie banku Nazwa BGK pojawiła się jako obowiązująca w Rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej S. Wojciechowskiego (1922-26) z 30.05.1924 r. o połączeniu Państwowych Instytucji Kredytowych w Bank Gospodarstwa Krajowego więcej »

Parlament 500 milionów

Parlament Europejski przyjął stanowisko w sprawie budżetu dla UE na 2020 r. Budżet powinien "przetrzeć szlak" dla długoterminowego budżetu na lata 2021- 2027 (tzw. wieloletnie ramy finansowe, WRF), który skoncentruje się na programach nowej generacji, inwestycjach w tworzenie miejsc pracy, badaniach oraz wsparciu młodych ludzi.bu dżet na plus Jest to zarazem ostatnia szansa, by Unia mogła się zbliżyć do realizacji politycznych zobowiązań związanych z ochroną klimatu. Dlatego posłowie zwiększyli projekt budżetu zapr więcej »

Piękne polskie szkło

Jerzy Bojanowicz

W 1918 r. w Polsce działało 35 hut szkła, pod koniec międzywojnia dwa razy więcej.Po odzyskaniu niepodległości w różnych miejscach kraju zaczęły powstawać nowe zakłady przemysłowe. Impulsem do ich budowy była sytuacja gospodarcza w danym regionie i problemy, z jakimi musieli mierzyć się jego mieszkańcy: bezrobocie i fatalne warunki bytowania. Szklane Zagłębie W 1922 r. w Jaśle powstała huta szkła produkująca szkło gospodarcze i opakowania szklane. Kolejną hutę budowano w odległym o 23 km w linii prostej Krośnie, na posiadłości odkupionej od Cecylii z hr. Potockich Kaczkowskiej. Produkcja ruszyła w styczniu 1924 r. Pierwsi hutnicy przyjechali m.in. z Kresów, Śląska i Rumunii. Większość z ok. 1200 zatrudnionych pracowała w hali głównej, gdzie w piecach topiono szkło, a hutnicy ręcznie wyrabiali szklane przedmioty. Nowi pracownicy uczyli się fachu szklarskiego w zawodach formierza, zestawiacza i topiarza. Uczyli się na tyle dobrze, że w 1929 r. na Powszechnej Krajowej Wystawie w Poznaniu Eugeniusz Kwiatkowski, minister przemysłu i handlu, wręczył hucie Złoty Medal za całokształt działalności. Warto też przywołać powstałą w 1929 r. Biaglass - Hutę Szkła Białystok, specjalizującą się w produkcji w 100% wykonywanych ręcznie dmuchanych kloszy oświetleniowych i gotowego oświetlenia Dysponowała ponad 3000 różnymi formami do produkcji kloszy oświetleniowych. Przemysł szklarSki w III RP Wycofujące się niemieckie oddziały we wrześniu 1944 r. podpaliły krośnieńską hutę, wcześniej więcej »

Początki Domu Technika w Warszawie

Wybudowany w latach 1903-1905 gmach Stowarzyszenia Techników w Warszawie był przez ponad wiek świadkiem i miejscem wielu ważnych zdarzeń nie tylko dla historii stolicy, ale i całego kraju. Zdarzeń nierozerwalnie związanych z burzliwymi dziejami działalności polskich inżynierów i techników pod zaborami, w okresie międzywojennym, podczas II wojny światowej, a także po niej. Od początku swego istnienia do dziś służy niezmiennie celom, dla których został wzniesiony.Architekt inż. Jan Fijałkowski umiejętnie wykorzystał dość obszerny plac (ok. 2100 m2) na pobudowanie dwóch głównych pawilonów: frontowego, przeznaczonego na II i III piętrze dla potrzeb naukowo-technicznej działalności Stowarzyszenia i tylnego, przeznaczonego na tych piętrach do celów towarzyskich. Pośrodku tych dwóch pawilonó więcej »

Polska i ćwierć zapałki, czyli monopol w II RP

Irena Fober

Jak to się stało, że w 1927 r. pudełko zapałek było o 550% droższe niż przed wielką wojną? W 20-leciu międzywojennym zapałki zrobiły się w Polsce dobrem luksusowym. Tak bardzo, że zapałki dzielili na czworo wszyscy mieszkańcy II RP. Nie tylko ci najbiedniejsi.Bez zezwolenia Ministra Skarbu nie wolno było wyrabiać zapałek ani przywozić ich z zagranicy, z wyjątkiem 2 pudełek po 60 sztuk na własny użytek. 15 lipca 1925 r. wprowadzono państwowy monopol zapałczany na wytwarzanie i import zapałek, a wkrótce również i na materiały potrzebne do ich produkcji. To jeden z wielu więcej »

Pomysł na polski proch

Marek Bielski

Podczas wojny polsko-bolszewickiej Polska zdana była na import amunicji i korzystanie z niewielkich zapasów pozostawionych przez państwa zaborcze. W 1921 r. jedynym krajowym jej źródłem była niewielka wytwórnia w Łęgnowie koło Bydgoszczy, gdzie po prostu odzyskiwano ładunki ze starej amunicji. Stąd chęć konsekwentnego wcielenia projektu pełnego uniezależnienia się od konieczności zagranicznych dostaw.Ministerstwo Spraw Wojskowych w ścisłym porozumieniu z Ministerstwem Przemysłu i Handlu w 1922 r. podjęło decyzję o budowie w Zagożdżonie niedaleko Kozienic wytwórni prochu i materiałów kruszących. Budowę rozpoczęto w 1923 r. i już dwa lata później produkowano tu proch czarny i nitroglicerynę, a wkrótce także proch bezdymny. Szybkie uruchomienie produkcji dobrze rokowało na przyszłość. Koszt inwestycji do 1928 r. wyniósł 16 mln zł. Przez cały czas II RP inwestowano w rozwój wytwórni. Do końca 1939 r. wydatkowano na cele inwestycyjne jeszcze 44 mln zł. Dzięki skutecznej polityce antyimportowej z biegiem lat fabryka całkowicie uniezależniła się od zagranicznych poddostawców surowców i materiałów niezbędnych do produkcji, która pokrywała w całości potrzeby polskiej armii. Nadwyżki produkcyjne były eksp więcej »

Rzemiosło w międzywojniu

To właśnie rzemiosło zapewniło ciągłość, niezależność i suwerenność gospodarczą II RP. Było bardzo ważną częścią gospodarki. Rzemieślnicy szybko podjęli pracę i zintegrowali się, tworząc podstawy rozwoju odrodzonej, niepodległej Rzeczpospolitej.Zostawali burmistrzami miast, rajcami miejskimi, byli powoływani do różnego rodzaju rad, zostawali posłami na Sejm II RP. Tworzyli lub współtworzyli Bractwa Kurkowe, Towarzystwa Gimnastyczne "Sokół", Banki Rzemieślnicze. Pionierzy gospodarki II RP Bardzo ważna była odbudowa i przywrócenie do sprawności warsztatów rzemieślniczych. Mimo problemów z zaopatrzeniem w surowce rzemieślnicy jako pierwsi uruchamiali swoje zakłady. Szybko podjęli pracę piekarze, młynarze, rzeźnicy, szewcy, krawcy, stolarze, kowale, ślusarze, zdunowie, murarze. Pomoc państwa, w tym także kredytowa, była mała, zarówno w pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości, jak i w okresie kryzysów gospodarczych. Na stan rzemiosła wpływały zawirowania gospodarcze do 1922 r., w latach 1924-1925 i 1930-1935 oraz lata ożywienia i rozwoju 1926-1929 i 1936-1939. Rzemiosło cierpiało z powodu rozwoju nadmiernej biurokracji, uzależnienia od sytuacji w rolnictwie, zmniejszenia rynku wewnętrznego, siły nabywczej i poziomu kapitału gospodarstw domowych. Podczas kryzysu zwiększała się liczba małych zakładów, a zmniejszała większych. Potencjał warsztatów rzemieślniczych, mobilność, energiczność, sprawność organizacyjna były bardzo duże, ale nikt nie zwracał uwagi na kondycję rzemiosła. Do 1939 r. Izby rzemieślnicze i powstały Związek Izb Rzemieślniczych nie zdążyły się dobrze zorganizować. Mimo gwarancji konstytucyjnych nie były należycie umiejscowione i wykorzystane. Oficjalne wydawnictwo Związku Izb Rzemieślniczych tak wyrażało swoje obawy: Istnieje tu widoczna dla wszystkich zależność między przepisami prawnymi a natężeniem stanu liczbowego rzemiosła nielegalnego. Skoro legalizacja zakładów przemysłowych staje się więcej »

Słowik z Pionek

W latach 50. ub. wieku, gdy zmalało zapotrzebowanie na materiały wybuchowe, w Zakładach Tworzyw Sztucznych "Pronit" w Pionkach uruchomiono produkcję cywilną, m.in. masy "Mikro" z polichlorku winylu do produkcji płyt gramofonowych na zamówienie warszawskiej wytwórni "Muza" (od 1955 r. Polskie Nagrania, które wydawały płyty z etykietą "Muza"). Recepturę opracował Instytut Chemii Organicznej w Warszawie. W 1957 więcej »

Time of celebrating, time of rebuilding

We are giving you a special edition of "Przegląd Techniczny" on events connected with the centenary of regaining by Poland its own statehood. The Polish Federation of Engineering Associations started the commemoration of this important anniversary in April 2018. We organized then a meeting of Polish engineers both from the country and those who were thrown by fate abroad or who founded beyond Poland as a result of the Allies’ decisions. It was held in the historical House of Technician. Leading thought of a rich, just nearing the end program of celebration of independence anniversary by technical environment associated in więcej »

Wilno odkrywa technikę

Aktywność Stowarzyszenia Techników Polskich w pierwszych dziesięcioleciach objęła głównie Warszawę, Kraków i Lwów. O Wilnie mniej wiadomo. Ale to tu właśnie Stowarzyszenie zorganizowało jedną z najlepszych uczelni technicznych w 20-leciu - Państwową Szkołę Techniczną im. Marszałka Józefa Piłsudskiego.Wilno było miastem szczególnie mocno dotkniętym przez działania wojenne lat 1914-1920, które zrujnowały Wileńszczyznę w stopniu dramatycznym: produkcja przemysłowa spadła tu o 2/3 w stosunku do przedwojennej, kadry techniczn więcej »

Wybrali Polskę...

Marek Bielski

W czasie zaborów wielu Polaków bądź z powodów politycznych, bądź ekonomicznych, znalazło się poza krajem. Na dzieje polskiego wychodźstwa składa się z wiele historii zapisanych indywidualnymi losami i dokonaniami emigrantów.Bez wiedzy, umiejętności i wysiłku inżynierów nie byłoby mowy o szybkim rozwoju cywilizacyjnym II RP oraz odbudowie zniszczeń wojennych po 1945 r. Powszechnie znane są patriotyczne postawy polskich naukowców pracujących za granicą, którzy doposażyli za własne pieniądze akademickie laboratoria w Polsce. Nie inaczej uczynił to prof. Ignacy Mościcki (1867-1946), prezydent Polski w latach 1926-1939. Całe swoje laboratorium przetransportował do Lwowa. Darował je lwowskiej politechnice. Motywem powrotu ze Szwajcarii do ojczyzny inż. Gabriela Narutowicza (1865- 1922) nie był prestiż, chęć zdobycia wyższej pozycji społecznej, więcej »

ZŁOTY INŻYNIER 2019

Janusz Bała.Mgr inżynier elektryk, absolwent wydziału Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki Akademii Górniczo Hutniczej w Krakowie, wcześniej został technikiem automatykiem. Systematycznie awansował w międzynarodowym koncernie samochodowym Fiat Crysler Automobiles, obecnie pełni funkcję więcej »

Żuraw

Zygmunt Jazukiewicz

Historyczne obiekty kultury materialnej z czasem stapiały się z naturą, już nie były ingerencją w środowisko, lecz swojskimi elementami krajobrazu. Dziś nikomu więc nie przychodzi do głowy, że np. żuraw studzienny jest obcy naturze. Nie tylko nie przypomina żywego żurawia, ale w ogóle niczego naturalnego, jest czystą funkcją techniczną, to składnik sielskiej kompozycji. Niemal symbol bliskości z przyrodą. Aby takie zespolenie kultury z naturą nastąpiło, musi upłynąć wiele czasu. To, co jest dziełem człowieka, co przemyślane i techniczne, musi stać się naturalne, a kontekst przyrodniczy mniej dziki. W ten spos więcej »