Streszczenie
Nadmierne stosowanie nawozów syntetycznych degraduje glebę i zubaża ją w wiele mikroelementów. Ponadto tworzą się wtedy w roślinach głównie składniki bogate w azot, np. białka i wtórne metabolity, takie jak alkaloidy, a mniej związków fenolowych triterpenoidów i innych cennych substancji bioaktywnych. Dlatego zawartość ważnych dla zdrowia człowieka mikroelementów i innych składników bioaktywnych jest drastycznie mała w żywności z rolnictwa intensywnego. Choroby chroniczne uznano za główny dietozależny problem zdrowotny. Dowiedziono, że ekologiczna uprawa zapewnia większą wartość zdrowotną roślin.
Słowa kluczowe: rolnictwo intensywne, rolnictwo ekologiczne, mikroelementy, związki bioaktywne, warzywa i owoce, znaczenie dla zdrowia
Abstract
Excessive application of synthetic fertilizers through soil degradation depletes it into many micronutrients. In addition in such conditions, nitrogen-rich compounds, as proteins and secondary metabolites, such as alkaloids, but less phenolic compounds, triterpenoids and other valuable bioactive substances are formed in plants. Therefore, the content of important for human health micronutrients and other bioactive ingredients are drastically low in food from intensive farming. Chronic illness has been identified as a major diet-dependent problem. It has been proven that organic farming provides higher plant health.
Keywords: intensive farming, organic farming, micronutriens, bioactive ingredients, vegetables and fruits, important for health
Sześćdziesiąt lat temu rolnictwo nie powodowało degradacji środowiska, z wyjątkiem sytuacji skrajnych, np. uprawy płużnej silnie nachylonych stoków. Rolnictwo stało się jednym z głównych źródeł zanieczyszczeń, gdy wprowadzono na szeroką skalę syntetyczne nawozy i środki ochrony roślin. Również nawozy organiczne, obornik i gnojowica pochodzące z intensywnego chowu zwierząt, mogą stanowić źródło zanieczyszczenia środowiska, szczególnie wód, gdy są niewłaściwie stosowane i przechowywane. W ciągu ostatnich 45 lat nastąpił dwukrotny wzrost globalnej produkcji żywności, a jednocześnie 5-7-krotny wzrost nawożenia NPK w wyniku 2-3-krotnego zmniejszenia efektywności wykorzystania składników pokarmowych przez rośliny. Oznacza to, że obecnie do wyprodukowania 1 kg żywności potrzeba 2-3-krotnie więcej NPK niż 45 lat temu [5]. Ubocznym skutkiem stosowania nawozów syntetycznych jest degradacja gleby i eutrofizacja wód. Natomiast ubocznym efektem stosowania pestycydów jest pozostawanie ich w glebie i roślinach, co nie jest obojętne dla zdrowia ludzi i zwierząt. Nadmierne stosowanie nawozów syntetycznych poprzez degradację gleby zubaża ją w wiele mikroelementów i taka gleba nie zapewnia roślinom tych cennych składników. Dlatego zawartość ważnych dla zdrowia człowieka mikroelementów i innych składników bioaktywnych jest drastycznie mała w żywności z rolnictwa intensywnego [15]. Ponad wszelką wątpliwość dowiedziono, że główną przyczyną wielu chorób chronicznych, takich jak: choroby serca, cukrzyca, rak, osteoporoza i inne, jest długotrwały niedobór mikroelementów i innych niezbędnych składników odżywczych [12]. Żywność jest uboga w mikroelementy. Analizy zawartości składników mineralnych i witamin w świeżych owocach i warzywach przeprowadzone w USA i Wielkiej Brytanii wskazują na znaczny ich spadek w ciągu ostatnich 60 lat; szczególnie dotyczy on wapnia, magnezu, żelaza oraz witamin takich, jak: kwas foliowy, B6 i C. Przyczyną takiego spadku ważnych [...]