Streszczenie
Celem artykułu jest przedstawienie definicji podstawowych pojęć kwalitologii - cechy oraz jakości na gruncie ontologii reistycznej oraz epistemologii racjonalnej. Zważywszy, że cel opracowania ma charakter systematyzująco-poznawczy, posłużono się metodą krytycznej analizy piśmiennictwa oraz metodą analizy i konstrukcji logicznej. Opracowanie składa się z czterech zasadniczych rozdziałów. W pierwszym i drugim przedstawiono kolejno ontologiczne oraz epistemologiczne założenia kwalitologii. W trzecim i czwartym rozdziale sformułowano kolejno definicję cechy oraz jakości. Poza cechą nowości - według autorów niniejszego opracowania – przygotowywaną teorię cechuje potencjał zarówno poznawczy (w odniesieniu do ogólnej teorii jakości), jak i utylitarny (w odniesieniu do inżynierii jakości).
Słowa kluczowe: cecha, jakość, kwalitologia
Abstract
The purpose of the article is to present basic definitions concerning qualitological concepts i.e. features and quality connected with reism ontology and rational epistemology. Taking into consideration the ordering and cognitive character of the article's goal, a method of critical analysis of writing and a method of analysis and logical construction were used. The article includes four principal chapters. The first and the second chapter elaborates on ontological and epistemological assumptions of qualitology. In the third and fourth chapter, definitions of a feature and a quality are formulated. According to the authors of the article, apart from a feature of novelty, the formed theory involves a cognitive potential (with reference to a general theory of quality) as well as a utilitarian potential (with reference to quality engineering).
Keywords: feature, quality, qualitology
Wprowadzenie W literaturze kwalitologicznej można spotkać się zasadniczo z trzema sposobami rozumienia kategorii jakości. Po pierwsze, jakości jako pewnego zespołu cech (stanów cech) charakteryzujących dany przedmiot i umożliwiających orzekanie o tym, że przedmiot jest taki a taki, a nie inny. Po drugie, jakości jako stopnia, w jakim dany przedmiot spełnia określone wymagania. Po trzecie, jakości jako zespołu cech danego przedmiotu, spełniających określone wymagania [7, s. 45]. W niniejszym opracowaniu przedmiot rozważań stanowić będzie wyłącznie pierwsze z wymienionych, a więc deskryptywne rozumienie jakości, wywodzące się od Arystotelesa. Podobne rozumienie kategorii jakości można odnaleźć w opracowaniach T. Borysa [4,5] oraz W. Mantury [7]. Nawet w obrębie wskazanego rozumienia kategorii jakości pojawia się szereg niezgodności na poziomie fundamentalnym. Najważniejsze ogólne kwestie problemowe rozstrzygać można na dwóch powiązanych ze sobą poziomach: - na poziomie ontologicznym - a więc dotyczącym dociekań nt. istnienia (egzystencji), - na poziomie epistemologicznym - a więc dotyczącym dociekań nt. istoty (esencji). Do najważniejszych szczegółowych kwestii problemowych zaliczyć można: 1. Status ontologiczny możliwych przedmiotów rzeczywistości - niezgodność obserwowana jest na wielu polach, przykładowo: realizm-antyrealizm, materializm-idealizm, reizm-fenomenalizm, monizm-dualizm. 2. Status epistemologiczny możliwych przedmiotów rzeczywistości - niezgodność obserwowana jest również na wielu polach, przykładowo: natywizm-krytycyzm, racjonalizm-sensualizm, obiektywizm-subiektywizm, poznanie rzeczywistości a poznanie języka rzeczywistość opisującego, możliwość poznania istoty rzeczy. Wskazane kategorie niezgodności w założeniach filozoficznych współczesnej kwalitologii skutkują pojawieniem się m.in. następujących pytań: 3 2018 Lu t y 1. Czy cecha jest przymiotem obiektów jednostkowych, klasy obiektów, c [...]
 

Bibliografia

[1] Ajdukiewicz Kazimierz. 1965. "Język i poznanie". Tom I. Warszawa: PWN.
[2] Ajdukiewicz Kazimierz. 1983. "Zagadnienia i kierunki filozofii". Warszawa: Wyd. Czytelnik.
[3] Arystoteles. 1975. "Kategorie". Warszawa.
[4] Borys Tadeusz. 1984. "Kategoria jakości w statystycznej analizie porównawczej". Prace Naukowe AE we Wrocławiu, Nr 284, Wrocław.
[5] Borys Tadeusz. 1991. "Kwalimetria. Teoria i zastosowania". Kraków: AE w Krakowie.
[6] Kotarbiński Tadeusz. 1986. "Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk". Warszawa: PWN.
[7] Mantura Władysław. 2010. "Zarys kwalitologii". Poznań: Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej.
[8] Pszczołowski Tadeusz. 1978. "Mała encyklopedia prakseologii i teorii organizacji". Wrocław: Ossolineum
[9] Russell Bertrand. 1945. "A History of Western Philosophy". Nowy Jork
[10] Tatarkiewicz Władysław. 1981. "Historia filozofii". Tom 1. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
[11] Twardowski Kazimierz. 1898. "Wyobrażenia i pojęcia". Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
[12] Woleński Jan. 2007. "Epistemologia. Poznanie, prawda, wiedza, realizm". Warszawa: PWN.
[13] https://sjp.pl/klasyfikacja,
[dostęp: 20.06.2017].
[14] http://sjp.pwn.pl/sjp/kryterium-podzialu-klasyfikacji; 2475832.html,
[dostęp: 20.06.2017].