Streszczenie
W artykule dokonano oceny suszy hydrologicznej 2015-2016 - na tle wielolecia - w wybranych zlewniach dorzecza środkowej Odry. Analizie poddano ciągi codziennych przepływów z 35 stacji wodowskazowych zlokalizowanych w zlewniach dopływów Odry oraz Warty z wielolecia 1971-2015 oraz zimy 2016. Do opisu suszy hydrologicznej wykorzystano okresy niżówek hydrologicznych, wskaźnik wiarygodnej ekstremalnej suszy hydrologicznej (WSH) oraz wskaźnik suszy rzecznej (SDI).
Abstract
The article provides an assessment of the 2015-2016 hydrological drought - as compared to a multi-annual period - in selected Middle Oder River basin districts. The authors analysed daily flow sequences from 35 gauging stations located in the Oder's tributaries basin districts recorded in the years 1971-2015 and in winter 2016. For description of the hydrological drought, the authors use hydrological low water periods, the possible extreme hydrological drought index and the streamflow drought index.
ok kalendarzowy 2015, według Światowej Organizacji Meteorologicznej [WMO, 2016], był najcieplejszy w historii pomiarów temperatury powietrza, tj. od 1880 r. Średnia globalna temperatura powietrza była o ok. 0,8°C wyższa od przeciętnej z okresu 1961-1990 i o ok. 1°C wyższa od średniej z okresu przedindustrialnego (przed 1850 r.). O suszy hydrologicznej 2015 donoszą europejskie agencje hydrometeorologiczne. Szwajcarski BAFU opublikował raport specjalny przeglądu warunków suszy w Szwajcarii; podkreśla się w nim wystąpienie szczególnie surowych niżówek w październiku 2015 r. w regionach Swiss Plateau i Jura [BAFU, 2015]. Podobne raporty zostały opublikowane dla dwóch regionów administracyjnych zachodniej Francji, gdzie susze były na ogół umiarkowane, choć lokalnie zostały wprowadzone ograniczenia zużycia wody. Skutki występowania niskich przepływów w rzekach odczuwa nawigacja głównych rzek europejskich, w tym Renu, na granicy holendersko-niemieckiej oraz części Dunaju [Laaha et al. 2016]. Susza jest zjawiskiem złożonym, jeśli weźmie się pod uwagę zarówno propagacje niedoborów wody w cyklu hydrologicznym, jak i skale przestrzenne i czasowe [Van Loon, 2015]. Przestrzenny zasięg intensywności suszy jest trudny do opisu ze względu na zmienne epicentrum. Susza jest również naturalnym zagrożeniem, a jej wpływ jest widoczny w wielu sektorach gospodarki [Wilhite and Glantz, 1985; Gustard and Demuth, 2008; Stahl et al., 2016; Spinoni et al., 2016]. To powoduje, że każde zdarzenie wystąpienia suszy jest unikatowe i wymaga dogłębnej analizy. Obecnie do opisu suszy hydrologicznej wykorzystuje się wskaźniki, które - przedstawiane najczęściej w postaci bezwymiarowej - pozwalają na ich przestrzenną interpretację i porównanie w różnych regionach geograficznych. Do opisu suszy hydrologicznej wykorzystano następujące wskaźniki: □ niżówki hydrologiczne, □ wiarygodną ekstremalną suszę hydrologiczną, □ wskaźnik su [...]
 

Bibliografia

[1] BAFU 2015: Niedrigwasser wegen anhaltender Trockenheit und Hitze,
[online] Available from: http:// //www.bafu.admin.ch/wasser/13390/15123/15944/ /index.html?lang=de (Accessed 14 July 2016).
[2] Bras R.I., I. Rodriguez-Iturbe. 1985. Random Functions and Hydrology. Addison-Wesley: Reading.
[3] Dębski K. 1952. Rozważania na temat metod przewidywania posuchy. Przegl. Meteorol. Hydrol. 3-4: 96-113.
[4] Dębski K. 1967. Hydrologia, Wyd. SGGW, Warszawa.
[5] Gustard A., S. Demuth. 2008. Manual on low-flow estimation and prediction, World Meteorological Organization, Geneva.
[6] Inglot S. 1968. Zjawiska klimatyczno-meteorologiczne na Śląsku od XVI do połowy XIX wieku. Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, seria B, 139, Wrocław.
[7] Kaczorowska Z. 1962. Opady w Polsce w przekroju wieloletnim. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
[8] Laaha et. al. 2016. The European 2015 drought from a hydrological perspective, Hydrol. Earth Syst. Sci. Discuss., doi:10.5194/hess-2016-366, 2016.
[9] Miętus M., M. Owczarek, J. Filipiak. 2002. Warunki termiczne na obszarze Wybrzeża i Pomorza w świetle wybranych klasyfikacji, Materiały Badawcze IMGW, Seria Meteorologia, 36, 56 pp.
[10] Miętus M., M. Owczarek, J. Filipiak, E. Jakusik. 2005. Charakterystyka warunków termicznych powierzchniowej warstwy wody morskiej południowego Bałtyku na podstawie klasyfikacji kwantylowej. Wiad. IMGW, 37 (49), 2, 33-51.
[11] Nalbantis I. 2008. Evaluation of a Hydrological Drought Index. European Water 23/24: 67-77.
[12] Rice R.O. 1954. Mathematical analysis of random noise. In Wax N (ed) Selected Papers on Noise and Stochastic Processes, Dover, New York, 133-294.
[13] Spinoni, J., G. Naumann, J.V. Vogt, and P. Barbosa. 2016. Meteorological droughts in Europe: Events and impacts, past trends and future projections, Office des publications, Luxembourg.
[14] Stahl K., I. Kohn, V. Blauhut, J. Urquijo, L. De Stefano, V. Acácio, S. Dias, J.H. Stagge, L.M. Tallaksen, E. Kampragou, A.F. Van Loon, L.J. Barker, L.A. Melsen, C. Bifulco, D. Musolino, A. de Carli, A. Massarutto, D. Assimacopoulos, and H.A.J. Van Lanen. 2016. Impacts of European drought events: insights from an international database of text-based reports, Nat. Hazards Earth Syst. Sci., 16(3), 801-819, doi:10.5194/ /nhess-16-801-2016.
[15] Tallaksen L.M., H.A.J. van Lanen. (eds). 2004. Hydrological Drought - Processes and Estimation Methods for Streamflow nad Groundwater. Developments in Water Science, 48. Amsterdam, Elsevier Science B. V.
[16] Tokarczyk T. 2010. Niżówka jako wskaźnik suszy hydrologicznej. Seria, Monografie IMGW, Warszawa.
[17] Tokarczyk T. i in. 2007. Zasoby wodne województwa dolnośląskiego w okresach suszy. Mat. Konf. 4. Międzynarodowej Konferencji "Ochrona i Rekultywacja Terenów Dorzecza Odry: Rekultywacja terenów zdegradowanych". Zielona Góra 28-29.06.2007.
[18] Van Loon A.F. 2015. Hydrological drought explained: Hydrological drought explained, Wiley Interdiscip. Rev. Water, 2(4), 359-392, doi:10.1002/wat2.1085.
[19] Wachowiak i in. 2011. Ocena zmian odpływu w zlewni rzeki Widawki w roku hydrologicznym 2010 pod wpływem oddziaływania inwestycji górniczo-energetycznej w rejonie Bełchatowa. Górnictwo i Geoinżynieria, Rok 35, Zeszyt 3.
[20] Wilhite D.A., M.H. Glantz. 1985. Understanding: the drought phenomenon: the role of definitions, Water Int., 10(3), 111-120, 10.
[21] Woo M.K., K. Tarhule. 1994. Streamflow droughts of the northern Nigerian rivers. Hydrological Sciences J. 39 (1): 19-34.
[22] Yevjevich V. 1967. An objective approach to definitione and investigations of Continental hydrologic droughts. Hydrology Papers 23, Colorado State University, Fort Collins, USA.
[23] Zelenhasic E., A. Salvai. 1987. A method of streamflow drought analysis. Water Resources Research 23(1): 156-168.
[24] http://public.wmo.int/en/media/press-release/ /2015-hottest-year-record