SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

WIADOMOŚCI ELEKTROTECHNICZNE

Miesięcznik ISSN 0043-5112, e-ISSN 2449-9560 - rok powstania: 1933
Czasopismo Stowarzyszenia Elektryków Polskich (SEP)

XXV Międzynarodowe Targi Sprzętu Oświetleniowego ŚWIATŁO 2017 XV Międzynarodowe Targi Sprzętu Elektrycznego i Systemów Zabezpieczeń ELEKTROTECHNIKA 2017

Krzysztof Woliński

W dniach od 22 do 24 marca 2017 r. w Warszawskim Centrum EXPO XXI odbyły się kolejne edycje Targów Światło, Elektrotechnika oraz Wystawa Teletechnika. Targi Elektrotechnika skierowane są do producentów i użytkowników sprzętu niskiego i średniego napięcia, systemów alarmowych oraz rozwiązań umożliwiających instalację przewodów elektrycznych w nowoczesnych budynkach. Po raz kolejny, w ramach Targów Elektrotechnika odbyła się Wystaw [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji - jednorazowy (płatność elektroniczna) - tylko 6,00 zł (płacisz 45% mniej niż przy płatności SMS)	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma - 1h tylko 24.60 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma - 4h tylko 43.05 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma - 12h tylko 73.80 zł	DO KOSZYKA
Metoda płatności: SMS Premium
Dostęp do publikacji - jednorazowy (płatność SMS'em) - 11,07 zł brutto (9,00 zł + VAT)	kup! (SMS)

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 516,00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 464,40 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 426,00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 213,00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 106,50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

70 lat współpracy SEP z Wydziałem Elektrycznym ZUT w Szczecinie

Początki Młodszym Czytelnikom niniejszego artykułu pozwolę sobie przypomnieć, że po II wojnie światowej, w wyniku której Szczecin znalazł się w granicach państwa polskiego, przybyli do niego ludzie z wielu regionów rdzennej Polski. Jak w popularnej kiedyś piosence "Szli na Zachód osadnicy" - nazywano ich "pionierami". Byli wśród nich ludzie różnych zawodów, w tym - nieliczni inżynierowie elektrycy, członkowie przedwojennego SEP - aktywni społecznie i zawodowo. To oni m.in. podjęli działania na rzecz utworzenia w Szczecinie wyższej uczelni technicznej i Oddziału SEP. Ich starania zostały uwieńczone powodzeniem już w 1946 r. Powstała wówczas Szkoła Inżynierska, której jednym z trzech pierwszych Wydziałów był Elektryczny. Zarejestrowali również (w tym samym roku) Oddział Szczeciński SEP (pierwszy na tzw. Ziemiach Zachodnich). Do jego założycieli należeli m.in.: Witold Gładysz, Jan Słomiński, Antoni Jezierski i Zygmunt Paryski [4].Potem... Wydział Elektryczny Szkoły Inżynierskiej następnie funkcjonował w ramach Politechniki Szczecińskiej, a obecnie stanowi jeden z wielu wydziałów Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego. Jego pracownicy naukowo-dydaktyczni, studenci i absolwenci należeli zawsze do najbardziej aktywnych działaczy SEP - zarówno w Oddziale Szczecińskim, jak i na szczeblu ogólnopolskim. Dziesiątki "ludzi Wydziału" sprawowało kierownicze funkcje z wyboru tak na uczelni, jak i w Stowarzyszeniu. I tak jest do dziś. To swoiste "przenikanie personalne" jest czymś naturalnym. Bardzo wiele celów i zadań uczelni kształcących inżynierów elektryków pokrywa się bowiem ze statutowymi celami i zadaniami Stowarzyszenia. Oprócz więzi personalnych istnieją również - formalne. Na uczelni (PS i ZUT) bardzo aktywne są od lat trzy koła SEP - jedno pracownicze (na Wydziale Elektrycznym) i dwa studenckie (na Wydziałach Elektrycznym i Informatycznym).Nie sposób w krótkim artykule wymienić wszystkich istotnych inicjatyw i przedsię więcej »

Analiza wybranych zagadnień elektrowni wiatrowych - DOI:10.15199/74.2017.5.14

Piotr Szymczak Paweł Prajzendanc

Słowa kluczowe: elektrownie wiatrowe, kompleksowa analiza elektrowni wiatrowej Przedstawiono zarys historycznego rozwoju elektrowni wiatrowych na świecie wraz z charakterystyką generatorów, kryteria techniczne oceny turbin wiatrowych, kryteria ekonomiczne i ekologiczne. Keywords: wind power, comprehensive analysis of the wind power plant Outlines the historical development of wind power in the world, together with the characteristics of the generators, the criteria for the technical evaluation of wind turbines, economic and ecological criteria.W Polsce trwają dyskusje nt. kierunków rozwoju zawodowej energetyki. Stowarzyszenie Elektryków Polskich przygotowało w kwietniu ub.r. po II Kongresie Elektryki Polskiej, raport "Energia elektryczna dla pokoleń". Wskazuje on m.in. na konieczność rozwoju zdolności pozyskiwania niezbędnej dla naszego kraju ilości energii z tzw. źródeł odnawialnych, a w tym - energetyki wiatrowej. Polska stosunkowo późno, w porównaniu z innymi krajami europejskimi zainteresowała się tą problematyką i dziś nadrabia te zaległości. Istnieje jednak potrzeba dokonania zobiektywizowanych ocen wszystkich źródeł energii uwzględniających trzy aspekty: techniczny, ekonomiczny i ekologiczny oraz podjęcia strategicznych decyzji dotyczących przyszłości gospodarki energetycznej kraju. Przykładem działań ponad podziałami było przyjęcie przez Sejm RP 21 marca 1922 r. Ustawy elektrycznej, której realizacja doprowadziła do rozwoju polskiej energetyki. Dziś musimy znaleźć podobny konsensus, aby wdrożyć najefektywniejsze rozwiązania, które zapewnią zarówno wysoką sprawność elektrowni wiatrowych, jak i opłacalność ekonomiczną z zapewnieniem ochrony środowiska naturalnego. W niniejszym artykule omówiono wyniki analizy wybranych problemów technicznych, ekonomicznych i ekologicznych elektrowni wiatrowych. Rys historyczny energetyki wiatrowej Siłownie wiatrowe były wykorzystywane od dawna do różnorodnych celów technicznych. Pierws więcej »

Badanie łukoochronności złączy kablowych typu ZK-SN-18 firmy Lamel Rozdzielnice Sp. z o.o., wyposażonych w rozdzielnice SN Xiria firmy EATON - DOI:10.15199/74.2016.5.10

Grzegorz Widelski

Słowa kluczowe: złącze kablowe SN, konstrukcja, łukoochronność, badania Przedstawiono konstrukcję i wyniki badań łukoochronności złącza kablowego ZK-SN-18, wyposażonego w specjalny system absorpcji energii łuku elektrycznego. Keywords: MV cable connector, construction, arc protection capability, tests The paper presents design and results of tests of arc protection capability of cable connector ZK-SN-18, equipped with special system for absorption of electric arc energy.Pomimo mniejszych gabarytów dla złącza przeprowadzana jest taka sama próba jak dla typowej stacji transformatorowej. Kontrolowanie ogromnej ilości energii powstałej po inicjacji łuku elektrycznego oraz skuteczne rozprężenie gazów połukowych wymaga zastosow więcej »

Czująca proteza ręki - DOI:10.15199/74.2017.5.17

Tyler D.J.: Creating a Prosthetic Hand That Can Feel. DARPA’s HAPTIX program aims to develop a prosthetic hand that’s just as capable as the original. IEEE Spectrum 2016 May. Opracował - Witold Bobrowski.Igor Spetic podchodzi do miski i podnosi wiśnie za ogonki. Używa lewej ręki, która jest jego własną - z krwi i kości. Jego prawa ręka to proteza z tworzywa sztucznego i metalu i jest konsekwencją wypadku. Igor Spetic jest wolontariuszem w badaniach w centrum medycznym (Louis Stokes Cleveland Veterans Affairs Medical Center), a urządzenie elektryczne pobudzające mięśnie (myoelectric) od lat, steruje ruchami mięśni w jego prawym ramieniu. Protezy używane zwykle po amputacji, zapewniają jedynie iluzoryczną kontrolę. Gdy Igor Spetic próbuje schwytać wiśnie protetycznym kciukiem i palcem wskazującym, owoc na ogół ulega zgnieceniu między palcami. Naukowcy rozpoczęli badania nad systemem dotykowym, który jest rozwijany na uniwersytecie Case Western Reserve University w Cleveland. Wcześniej chirurdzy - J. Robert Anderson i Michael Keith - wszczepili elektrody w prawe przedramie Igorowi Speticowi, dzięki czemu 3 nerwy odzyskały swoje funkcje w 20 lokalizacjach. Stymulowanie różnych włókien nerwowych powoduje realistyczne doznania, które Igor Spetic postrzega jako pochodzące z jego brakującej ręki. Kiedy stymulowane jest jedno miejsce, pacjent czuje dotyk na swojej prawej dłoni, kolejne miejsce stymulacji wywołuje uczucie dotyku kciukiem i tak dalej. W celu sprawdzenia, czy takie odczucia dałyby Igorowi Speticowi lepszą kontrolę nad protezą jego ręki, umieszczono cienkowarstwowe czujniki siły w rejestrze urządzenia wśród środkowych palców i kciuka. Sygnały z tych czujników, mają wywołać odpowiednią stymulację nerwów. Wtedy naukowcy sprawdzają, jak Igor Spetic chwyta inną wiśnię. Tym razem, jego chwyt jest precyzyjny - wyciąga ogonek bez uszkodzenia owocu. Podczas prób jest on w stanie wykonać zadanie w 93% więcej »

Detektory zwarć e2TANGO-50 firmy ELEKTROMETAL ENERGETYKA SA

Mariusz Radziszewski Tomasz Klonowski

Do rodziny funkcjonalnych zespołów zabezpieczeń e2TANGO firmy ELEKTROMETAL ENRGETYKA, dołączyły niedawno kolejne produkty - detektory zwarć e2TANGO-50, doskonale wpisujące się w potrzeby rynku, a przede wszystkim przeznaczone do pracy w inteligentnych sieciach elektroenergetycznych smart grid. Urządzenia wykorzystywane są do wykrywania zwarć fazowych oraz doziemnych w trójfazowych sieciach SN. Dzięki niewielkim rozmiarom, kompaktowej konstrukcji umożliwiającej montaż na szynie DIN oraz bogatej funkcjonalności, e2TANGO-50 znajdują zastosowanie jako samodzielne zespoły zabezpieczeń dla rozdzielnic wnętrzowych, st więcej »

Efektywność energetyczna instalacji elektrycznych w świetle nowych regulacji prawnych - DOI:10.15199/74.2017.5.1

Marcin A. Sulkowski

Tematyka związana z poprawą efektywności energetycznej użytkowania energii jest bardzo istotna. Wynika to z troski o środowisko naturalne, jak i możliwość wyczerpania dotychczasowych pierwotnych źródeł energii. Dlatego też, w ciągu ostatnich kilku lat, opublikowano kilka aktów prawnych o zasięgu międzynarodowym i krajowym - narzucającym użytkownikom energii elektrycznej obowiązek podjęcia działań racjonalizujących użytkowanie energii elektrycznej. Wśród tych najważniejszych należy wymienić Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej z 25 października 2012 r. Unijna dyrektywa zobowiązała państwa członkowskie do opracowania krajowych, długoterminowych strategii dotyczących wsparcia inwestycji w renowację krajowych zasobów budynków mieszkaniowych i użytkowych - publicznych i prywatnych. Z tego też powodu w polskim prawie nastąpiła konieczność nowelizacji Ustawy o efektywności energetycznej z 15 kwietnia 2011 r., co zostało zrealizowane dzięki Ustawie z 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej (Dz.U. 2016 poz. 831). Ustawa ta - pośród wielu wymagań dotyczących sektora publicznego - wymaga, aby w każdym dużym przedsiębiorstwie funkcjonującym na terenie kraju przeprowadzić audyt energetyczny. Ma on pozyskać szczegółowe i udokumentowane obliczenia, które dostarczą informacji o bieżącym wyniku energetycznym przedsiębiorstwa i jego potencjalnych oszczędnościach. Wśród instalacji technicznych znajdujących się w obiektach, które podlegają audytowi energetycznemu znajdują się także instalacje elektryczne oraz urządzenia odpowiedzialne za wykorzystanie energii elektrycznej w procesach produkcyjnych. Wymagania normy PN-EN 16247 Audity energetyczne [2] Przeprowadzony audyt energetyczny w obiekcie w zakresie instalacji elektrycznych, zgodnie z wymaganiami ustawy, powinien być przeprowadzony na podstawie aktualnych zmierzonych wartości zużycia energii oraz wartości zapotrzebowania na moc. Pr więcej »

Innowacyjne rozwiązania w elektroenergetyce i elektromobilności - zastosowanie i wartości dodane - DOI:10.15199/74.2017.5.6

Sławomir Staszak Wojciech Kuczyński

Słowa kluczowe: elektromobilność, urządzenia energetyczne, innowacje Przedstawiono najnowsze rozwiązania techniczne z zakresu elektromobilności i urządzeń energetycznych wprowadzonych do eksploatacji. Keywords: electromobility, power equipment, innovations The latest technical solutions within the scope of electromobility of power equipment put into operation are presented.Jeden z inżynierów budowy w Electrum zapytany kiedyś o to, dlaczego został inżynierem odpowiedział: Bo lubię patrzeć, jak coś rośnie i wiedzieć, że po części ja to stworzyłem. Electrum świętuje w tym roku swoje 20. urodziny. W 1997 r. firma zaczynała od nieskomplikowanych instalacji, aby po latach zostać profesjonalną firmą inżynierską, która: przygotowuje, realizuje i serwisuje skomplikowane inwestycje, przede wszystkim w energetyce i przemyśle. Inżynierska potrzeba tworzenia i zmieniania rzeczywistości w Electrum jest cały czas tak samo silna. Naturalną więc koleją rzeczy były inwestycje w badania i rozwój, czego efektem dzisiaj są dwa produkty, które dotyczą jednego z ważniejszych obecnie zagadnień związanych z energetyką - kwestii elektromobilności oraz stabilności sieci SN.Popyt na auta elektryczne? Zdecyduje dostępność stacji ładowania Od kiedy 7 czerwca 2016 r. Ministerstwo Rozwoju zaprezentowało założenia Planu Rozwoju Elektromobilności w Polsce, hasło "elektromobilność" i "auta elektryczne" odmieniane są w mediach.przez wszystkie przypadki. Dla naszej branży temat nie jest jednak nowy, a wnioski z większości dyskusji podobne - to technologia obecnie droga i trudno dostępna, ale prawdopodobnie już niedługo zmieni ona sposób, w jaki poruszamy się indywidualnymi pojazdami. Wśród argumentów "za" pojawiają się te o powiększającej się wciąż wydajności tego rodzaju aut, ekologicznej i taniej eksploatacji. Wysokie ceny ogniw systematycznie spadają i przerobienie konwencjonalnego samochodu na napęd hybrydowy czy elektryczny jest możliwe w średnio wyposażony więcej »

Łączniki napowietrzne SN z telesterowaniem, automatyką i pomiarami a wskaźniki niezawodności zasilania - DOI:10.15199/74.2017.5.13

Stanisław Kiszło

Słowa kluczowe: niezawodność sieci SN, wskaźniki niezawodności: SAIDI, SAIFI, MAIFI, automatyka sieci SN, łączniki średniego napięcia, synchrofazory W artykule opisano wskaźniki niezawodnościowe i ich wartości, systemy sterowania i telemechaniki w automatyce sieci. Przedstawiono wpływ automatyki FDIR oraz liczby zainstalowanych łączników i urządzeń towarzyszących na wskaźniki niezawodnościowe SAIDI, SAIFI. Keywords: reliability grids of medium voltage, reliability index SAIDI, SAIFI, MAIFI, automatic power grid, switches of medium voltage, synchrophasors The article presents value reliability index, remote control system and telecontrolin automatic power grid. Presents automatic FDIR and some switches, equipment correlation on reliability index SAIDI, SAIFI. DOI 10.15199/74.2017.5.13 Podstawowym wyzwaniem wszystkich operatorów systemów dystrybucyjnych (OSD) jest, od wielu lat, niezawodność i ciągłość dostaw energii elektrycznej do klienta. Niezawodność zasilania definiowana za pomocą współczynników niezawodnościowych SAIDI/SAIFI/MAIFI jest jednym ze wskaźników jakościowych pracy sieci dystrybucyjnej. Urząd Regulacji Energetyki (URE) dołączył wymienione współczynniki niezawodnościowe do wskaźników jakościowych i uzależnił wartość przychodu taryfowego spółek dystrybucyjnych od wskaźników SAIDI i SAIFI. Wprowadzenie nowego modelu regulacji jakościowej powoduje konieczność opracowania i realizacji określonych celów ukierunkowanych na poprawę efektywności elektroenergetycznej, poprawę jakości obsługi klienta, jakości sieci dystrybucyjnych i jakości dostarczanej do klienta energii. Jednym ze sposobów realizacji wyznaczonych celów i poprawy parametrów pracy sieci SN jest konieczność inwestowania w infrastrukturę sieci dystrybucyjnej i urządzenia wspomagające. Do podstawowych zadań w tym zakresie należy zaliczyć automatyzację linii średnich napięć, w tym budowę sieci inteligentnych smart grid. Spółki dystrybucyjne intensyfikują sw więcej »

Magazynowanie energii elektrycznej a optymalizacja techniczno-ekonomiczna - DOI:10.15199/74.2017.5.8

Tomasz Tutak

Słowa kluczowe: OZE, magazyny energii, optymalizacja technicznoekonomiczna Omówiono sposoby magazynowania energii elektrycznej, technologię budowy magazynów energii oraz rolę mikroinstalacji. Keywords: renewable energy sources, energy storage facilities, technical and economic optimization Are discussed the ways of storing electrical energy, the technology behind energy storing facilities as well as the role of micro-plants.Energia elektryczna stała się niezbędna do funkcjonowania zarówno sektora przemysłowego, jak i gospodarstw domowych. Wytwarzanie energii elektrycznej ma zatem oczywisty wpływ na poziom gospodarki danego kraju. Jakie jednak wybrać źródło energii jako najlepsze? Czy wykorzystywać surowce kopalne? A może zasoby energii jak: woda, słońce, geotermia, wiatr lub biomasa jako źródło wytwarzające energię elektryczną? lub skorzystać z energii wytwarzanej w elektrowniach jądrowych? Pytania te są typowe, gdy zastanawiamy się nad rozwojem gospodarczym w wieloletniej perspektywie. Jednak nie tylko dobór źródła wytwarzania energii elektrycznej stanowi wyzwanie podczas analizy techniczno-ekonomicznej specyficznej dla gospodarki danego kraju. To także pytanie, które źródło zabezpieczy potrzeby gospodarki. Czy można korzystać tylko z mocy wytwórczych różnych źródeł energii elektrycznej? W sposób naturalny nasuwa się wniosek, że dla zabezpieczenia ciągłości dostaw prądu każdy kraj musi dysponować magazynem energii elektrycznej. Jak powinien wyglądać taki magazyn energii? Z technicznego punktu widzenia - podobnie jak przy wytwarzaniu energii elektrycznej należałoby mieć kilka sposobów magazynowania. Funkcjonującym najdłużej, już prawie od stu lat, jest jedno- lub wielostopniowy system zbiorników wodnych, pozwalający na wytwarzanie energii elektrycznej, wykorzystującej energię potencjalną wody. Energia elektryczna jest wytwarzana na bieżąco, jednak woda spiętrzona przez tamy i zgromadzona w zbiornikach wodnych może być wykorzys więcej »

Możliwości ograniczenia strat mocy w instalacjach elektrycznych niskiego napięcia - DOI:10.15199/74.2017.5.2

Grzegorz Hołdyński Zbigniew Skibko

Energia elektryczna przesyłana jest ze źródeł do odbiorników przy wykorzystaniu różnych urządzeń elektroenergetycznych. W każdym urządzeniu, przepływowi prądu towarzyszą straty mocy, która głównie przekształcana jest w ciepło. Jest to zjawisko niekorzystne (poza przypadkami wykorzystywania energii elektrycznej do ogrzewania) i wiąże się z generowaniem dodatkowych kosztów związanych z pokryciem utraconej na przesyle mocy, jak również kosztów związanych z koniecznością chłodzenia niektórych urządzeń elektrycznych. Straty energii powstają w: - elementach służących do przewodzenia prądu roboczego (np.: żyły przewodów i kabli, cewki, oporniki, styki, itp.), - izolacji części czynnych (straty dielektryczne), - stali w obwodach magnetycznych, - metalowych elementach konstrukcyjnych, - łożyskach, elementach maszynowych (strata mechaniczna, niezwiązana bezpośrednio z przepływem prądu elektrycznego). W każdym urządzeniu elektrycznym występują dwa rodzaje strat mocy czynnej. Pierwsza strata - nazywana stratą obciążeniową lub wzdłużną, związana jest z działaniem prądu roboczego, wynikająca z oporności czynnej toru prądowego i proporcjonalna do kwadratu prądu. Druga strata - nazywana stratą napięciową lub poprzeczną, powodowana jest przewodnością czynną poprzeczną i na ogół proporcjonalna jest do kwadratu napięcia. Należy przy tym pamiętać, że im większa strata - tym większa temperatura urządzenia, a to prowadzi do wzrostu wartości rezystancji, a co za tym idzie i strat. Straty mocy w wybranych urządzeniach elektrycznych Straty mocy w transformatorach W większości transformatorów występują jedynie straty elektryczne (brak strat mechanicznych, które występują głównie w jednostkach o dużych mocach i są związane ze stosowanym tam sztucznym chłodzeniem). Strata obciążeniowa powstaje na skutek przepływającego prądu i dzieli się na stratę podstawową i dodatkową. Straty w transformatorach oblicza się na podstawie pomiarów w stanie zwarcia. więcej »

Nowoczesne i niezawodne rozwiązania dla systemów elektroenergetycznych na przykładzie standardu IEC 61850 - DOI:10.15199/74.2017.5.7

Paweł Łuszczak

Słowa kluczowe: cyfrowa stacja elektroenergetyczna, szyna stacyjna i procesowa, standard IEC 61850 Przedstawiono podstawowe elementy standardu IEC 61850 stosowanego w cyfrowych stacjach elektroenergetycznych. Keywords: digital power stations, station and process rail, IEC 61850 standard The article presents the basic elements of IEC 61850 standard used in digital power station.Od momentu powstania standardu IEC 61850 minęło niemal 13 lat (pierwsza wersja 2004 r.). W poprzednich latach mnogość protokołów komunikacyjnych takich jak: 60870-5-101/104, Modbus, Fieldbus, DNP.3 czy inne protokoły własnościowe, doprowadziły do generowania coraz większych niedogodności, np.: osiągano limity sprzętowe, przez co aplikacje były trudne do rozbudowy, brakowało spójnych rozwiązań przy coraz bardziej rozwiniętej infrastrukturze elektroenergetycznej, wzrastały koszty implementacji i obsługi. Powstanie standardu dało wiele korzyści i ujednoliciło wymagania stawiane dostawcom sprzętu i oprogramowania. Przede wszystkim pozwoliło na: znaczną poprawę jakości punktów zasilających, redukcję czasów przestoju, ułatwiło możliwość rozszerzeń w perspektywie czasu oraz znacznie zredukowało ilość okablowania. Szyna stacyjna i procesowa Ogólna struktura elektroenergetycznej stacji cyfrowej w standardzie IEC 61850 została przedstawiona na rysunku. Schemat obrazuje umiejscowienie typowych elementów st więcej »

Nowoczesne urządzenia do kompensacji mocy biernej - DOI:10.15199/74.2017.5.4

Łukasz Matyjasek

Słowa kluczowe: kompensacja mocy biernej, urządzenia, automatyka Przedstawiono najnowsze rozwiązania urządzeń do kompensacji mocy biernej stosowanych na napięciu niskim i średnim.Problemy kompensacji mocy biernej dotyczą coraz szerszej grupy odbiorców energii elektrycznej, zaś wymagania stawiane układom kompensacyjnym są coraz większe. Związane jest to zarówno z nowymi wyzwaniami stawianymi przez nowoczesne obciążenia, większymi wymogami układów rozliczeniowych, jak i coraz większym naciskiem kładzionym na szeroko pojętą jakość energii elektrycznej (ze względu na ograniczenia, artykuł skupia się na samej kompensacji mocy biernej, nie na związanymi z nią aspektami dotyczącymi jakości energii - to będzie objęte osobnym artykułem).Duży wpływ na ten trend ma również dążenie do ograniczania: zużycia energii elektrycznej oraz strat związanych z jej przesyłem. Należy bowiem pamiętać, że mimo że moc bierna nie jest w jakikolwiek sposób wykorzystywana, bezpośrednio wpływa na wartość prądu pobieranego z sieci elektrycznej, a co za tym idzie - przez nią przesyłanego. W związku z powyższym, coraz częściej typowe, tradycyjne układy kompensacyjne nie zdają egzaminu i należy poszukiwać rozwiązań nowych, pozwalających na uzyskanie właściwego efektu kompensacji.Firma ELMA energia nie tylko dostarcza urządzenia kompensacyjne, ale również pomaga dobrać właściwe rozwiązania, a w razie konieczności opracowuje projekty indywidualne, dostosowane do uwarunkowań i potrzeb inwestora. Jednym z problemów, który w ostatnich latach coraz częściej dotyka odbiorców, szczególnie zasilanych z sieci niskiego napięcia, jest pojemnościowy charakter mocy biernej. O ile jeszcze niedawno dotyczył on najczęściej odbiorców o rozbudowanej sieci kablowej (np. lotniska), to m.in. ze względu na coraz częstsze stosowanie jednostek UPS dużej mocy oraz oświetlenia LED, faktury za energię elektryczną zawierają również opłaty za pobór energii biernej pojemnościowej. A w więcej »

Od wytwarzania do zużycia - przykłady zastosowania elektrochemicznych magazynów energii - DOI:10.15199/74.2017.5.5

Maciej Morgen

Słowa kluczowe: jakość energii elektrycznej, magazynowanie energii elektrycznej, SIESTORAGE W artykule przedstawiono 3 różne zastosowania magazynu energii SIESTORAGE jako nowoczesnego środka na dotrzymanie przewidywanych mocy wytwarzania, zachowanie wysokich parametrów jakości energii, ciągłości zasilania przy wielu korzyściach w sieciach rozdzielczych XXI w. oraz budowę typowego magazynu SIESTORAGE.Zastosowanie odnawialnych źródeł energii na masową skalę prowadzi do nowych wyzwań w zarządzaniu stabilnością sieci rozdzielczej, spowodowanych zróżnicowaniem elektroenergetycznych sieci rozdzielczych, miejsc przyłączenia nowych źródeł, a także spowodowanych zmiennością rozpływów mocy w dotychczas jednokierunkowej sieci rozdzielczej. Współpraca magazynu energii z odnawialnymi źródłami wytwarzania Nowoczesne sieci energetyczne wymagają zrównoważenia elementami takimi jak SIESTORAGE, które magazynują energię elektryczną podczas nadmiernej produkcji, a w razie zbyt niskiej produkcji (mało wiatru lub promieni słonecznych) dostarczają energię. Dzięki temu można lepiej wypełnić zobowiązania kontraktowe oraz zmniejsza się prawdopodobieństwo zakłóceń spowodowanych zmiennymi wytwarzania i obciążenia oraz poprawiają się warunki pracy bloków systemowych - tradycyjnych generatorów. Zasilanie ze źródeł rozproszonych może spowodować efekt odwrotnego rozpływu mocy, który może uszkodzić tradycyjne sieci - nieprzewidziane do wielokierunkowych przepływów. Przykład 1 realizacji EDP Portugalia Evora: - magazyn energii 472 kW/360 kWh, - 8 szaf baterii, - 4 przekształtniki trójfazowe, - cel inwestycji: zasilanie awaryjne, regulacja napięcia, zarządzanie obciążeniem (taryfa), więcej »

Ograniczanie strat mocy w układach zasilających przez filtrację wyższych harmonicznych - DOI:10.15199/74.2017.5.3

Grzegorz Hołdyński Zbigniew Skibko

straty mocy, układy zasilające, wyższe harmoniczne Przedstawiono podstawowe zagadnienia związane z mechanizmem przyrostu strat mocy w poszczególnych elementach sieci zasilającej powodowanych przepływem prądów odkształconych oraz metody ich zmniejszenia przez eliminację wyższych harmonicznych. Keywords: power loss, power supplies, higher harmonics Basic principles related to the mechanism of the increase in the power loss in individual network elements, caused by the flow of deformed currents and methods of limiting them by filtration of higher harmonics are presented in the article.Odbiorników nieliniowych przyłączonych do sieci elektroenergetycznych jest coraz więcej. Należą do nich m.in.: przemienniki częstotliwości, prostowniki (sterowane i niesterowane), sprzęt elektroniczny (komputerowy, RTV), oświetlenie wyładowcze oraz LED. Odbiorniki te wymuszają w sieci zasilającej przepływ prądów odkształconych od przebiegu sinusoidalnego, co powoduje wiele niekorzystnych zjawisk. Należy do nich głównie zwiększenie strat mocy, co wiąże się w niektórych przypadkach ze znacznym pogorszeniem efektywności energetycznej układów elektroenergetycznych. Wyższe harmoniczne prądów (składowe o częstotliwościach będących wielokrotnością częstotliwości podstawowej), przepływając przez poszczególne elementy układów elektroenergetycznych, takich jak transformatory czy linie zasilające odbiorców, wywołują w nich dodatkowe straty mocy. Straty te, oprócz pogorszenia efektywności energetycznej układów zasilających, mogą być przyczyną innych niekorzystnych zjawisk. W liniach elektroenergetycznych dodatkowe straty mocy powodują wzrost temperatury przewodów (szczególnie przewodu neutralnego), co w przypadku linii kablowych może skutkować szybszym starzeniem izolacji, natomiast w liniach napowietrznych zmianą układu naprężeń w przewodach linii. W transformatorach, dodatkowe straty mocy, wywołane przepływem wyższych harmonicznych prądów, powodują wzrost te więcej »

Sekcjonowanie sieci napowietrznej SN - Mostki WSM z użyciem rozłączalnych drążkiem zacisków oraz separatorów, zmniejszenie wskaźnika SAIDI (Autorski projekt zgłoszony w Urzędzie Patentowym RP W.124902 z 13 stycznia 2016 r.) - DOI:10.15199/74.2017.5.15

Stefan Waszak

Skutecznym sposobem zmniejszenia liczby wyłączanych odbiorców przy pracach w sieci SN, mogło by być wykorzystanie do sekcjonowania linii istniejących w niej mostków. Wykorzystanie ich jest jednak uciążliwe oraz bardzo czasochłonne, wymaga każdorazowo ich obustronnego uziemiania, pojedyncza czynność zawsze trwa ponad dwie godziny. Idea pomysłu Należy wyposażyć mostek w rozłączalny zacisk manipulowany z odległości - drążkiem izolacyjnym od dołu. Dla uzyskania efektu widocznej przerwy w obwodzie, trzeba zrobić wpięcie w mostek separatora izolacyjnego, w ramkę którego wepniemy rozłączony zacisk. Procedura rozłączenia - połączenia trzech faz trwa kilka minut. Odcinek, na którym nie będą prowadzone prace, załączymy pod napięcie i zasilimy odbiorców. Szczegóły opracowania ● Warunki umożliwiające realizację pomysł więcej »

Seminarium szkoleniowe kadry inżynieryjno-technicznej "Nowe kierunki rozwoju urządzeń SN i nN w odniesieniu do aktualnych wymagań standardów grup energetycznychę

Krzysztof Woliński

Komisja Szkoleniowa Oddziału Białostockiego SEP zorganizowała 28 marca 2017 r. spotkanie kadry inżynieryjno-technicznej poświęcone nowościom technicznym w budowie urządzeń stosowanych w rozdzielniach średniego i niskiego napięcia. Obrady seminarium odbyły się w sali konferencyjnej Domu Technika NOT w Białymstoku. W seminarium uczestniczyło ponad 50 osób, któ więcej »

Stałe zasilanie ruchomymi modułami

Stanisław Wróbel

Od czasów Thomasa Alvy Edisona, założyciela General Electric i pierwszych przemysłowych zastosowań energii elektrycznej (1882 r.) pewność zasilania była oczkiem w głowie producentów oraz odbiorców prądu. Z biegiem lat wzrastało zapotrzebowanie, moce wytwórcze, poziomy napięć, wynaleziono urządzenia rozdzielcze, energia elektryczna stała się towarem powszechnie dostępnym, pojawiły się wyspecjalizowane koncerny zajmujące się jej transmisją i dystrybucją, a nadal jednym z głównych celów rozbudowy infrastruktury przesyłowej była minimalizacja czasów awaryjnych wyłączeń. Zastosowanie redundancji było rozwiązaniem prostym i efektywnym ekonomicznie, przynajmniej jeśli chodzi o stacje rozdzielcze, stąd pojawienie się stac więcej »

Układ bezprzerwowego zasilania średniego napięcia z superkondensatorowym zasobnikiem energii - DOI:10.15199/74.2017.5.12

Eugeniusz Łowiec Antoni Krahel Piotr Bogusławski Ryszard Strzelecki

Słowa kluczowe: superkondensator, zanik napięcia, wielopoziomowy przekształtnik energoelektroniczny W artykule przedstawiono opis układu bezprzerwowego zasilania średniego napięcia zawierającego: zasobnik superkondensatorowy, wielopoziomowy przekształtnik DC/AC i szybki łącznik próżniowy. Opracowany system może służyć jako zabezpieczenie wydzielonej sieci energetycznej średniego napięcia przed zanikami lub zapadami. Opisano ideę działania, realizację wybranych bloków układu oraz wyniki badań laboratoryjnych. Keywords: supercapacitor, voltage sag, multilevel powerelectronic converter This article describes the uninterruptible power supply in a medium voltage setup comprising a supercapacitor storage device, DC/AC multi-level inverter and fast vacuum switch. Described system can secure islanded grid of medium voltage against interrupions or sags. An idea of functioning, implementation of selected components and laboratory results was shown.Zaburzenia w sieciach dystrybucyjnych napięcia przemiennego ze względu na miejsce ich powstawania można podzielić na dwie grupy [4]. Do pierwszej należą zaburzenia generowane w infrastrukturze sieciowej na skutek: zwarć, czynności łączeniowych lub zakłóceń powodowanych przez oddziaływania atmosferyczne, a do drugiej - generowane przez użytkowników energii elektrycznej. Są one powodowane przez zwarcia w odbiornikach a także rozruchy napędów elektrycznych dużych mocy. Ze względu na kształt zaburzenia napięcia można wyróżnić sześć grup [1] pokazanych na rys. 1. Przyjmują one postaci zakłóceń napięcia i mogą objawiać się w formie: przepięć (1), migotań (2), wahań (3), zapadów (4), przerw (5) lub innych zniekształceń przebiegu napięcia zwykle o charakterze losowym (6). Według normy PN-EN 50160 przez zapad rozumie się nagłe i chwilowe obniżenie napięcia do wartości z przedziału od 1 do 90% na czas od 10 ms do 1 min, po którym następuje powrót do poprzedniej wartości. Przerwę w zasilaniu definiuje więcej »

Uziemienia betonowych słupów linii średniego napięcia - DOI:10.15199/74.2017.5.11

Witold Hoppel

Słowa kluczowe: sieć średniego napięcia, słupy betonowe, ochrona od porażeń Omówiono wymagania norm dotyczące uziemienia betonowych słupów linii średniego napięcia w krajowej sieci elektroenergetycznej. Keywords: medium voltage networks, concrete pillars, protection against electric shocks The standards related to the pillars grounding in domestic electricity networks are discussed in the article.W Polsce do budowy linii napowietrznych średniego napięcia najczęściej używa się żerdzi betonowych i tylko wyjątkowo spotyka się słupy wykonane z innych materiałów, jak: stal, drewno, a ostatnio tworzywa sztuczne. Linie średniego napięcia to linie o napięciu znamionowym powyżej 1 kV, a nieprzekraczającym 36 kV. W Polsce dotyczy to głównie linii 15 kV i 20 kV, a sporadycznie linii 6 kV oraz 30 kV. Linie SN powinny być projektowane i budowane zgodnie z wieloarkuszową normą PN-EN 50341 [8, 9], przy czym norma PN-EN 50341-2-22:2016 [9], pomimo że była opracowana i opiniowana po polsku, w czasie pisania tego artykułu była opublikowana tylko w języku angielskim. Normy te nie są normami powołanymi w przepisach, niemniej jednak należy je traktować jako uznane zasady wiedzy technicznej w rozumieniu ustawy Prawo budowlane. Problemy pojawiają się, kiedy norma - zwłaszcza jej wersja polskojęzyczna - ma ewidentne błędy lub wręcz przeczy zasadom wiedzy technicznej. Autor ostatnio, rozwiązując określone kwestie techniczne, nie zawsze ściśle stosuje normę, ale stara się zachować jej intencje. Taki problem dotyczy m.in. wzorów na prądy ziemnozwarciowe i uziomowe w normie PN-E-05115:2002 [4], a także w jej nowej, poprawionej wersji PN-EN 50522:2011 [10]. Jeżeli chodzi o definicje pojęć z zakresu ochrony od porażeń można opierać się na zapisach normy PN-E-05115:2002 [4], mimo że nie dotyczy ona linii napowietrznych. Według normy PN-EN 50341-1:2013 [8] pojęcia "słup" i "konstrukcja wsporcza" oznaczają różne konstrukcje podtrzymujące przewody elektroe więcej »

WYDAWNICTWA

Interferencja fal elektromagnetycznych.Marek Błahut: Interferencja fal elektromagnetycznych w planarnych falowodach wielomodowych. Teoria i zastosowanie. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice, 2016.W Podsumowaniu autor napisał: (…) Celem niniejszej monografii było przybliżenie Czytelnikowi tematyki związanej z propagacją fali elektromagnetycznej w planarnych falowodach wielomodowych (…). Szczególną uwagę poświęcono falowodom, które ze względu na swoją geometrię są wielomodowe dla kierunku równoległego do powierzchni planarnego położenia i jednomodowe dla kierunku prostopadłego (…). Monografia adresowana jest do osób zajmujących się szeroko rozumianą fotoniką. Niektóre par więcej »

Wydział Elektryczny Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie po 70 latach działalności - DOI:10.15199/74.2017.5.16

Marcin Wardach Krzysztof Okarma Paweł Dworak

Bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej społeczeństwo i władze szczecińskie zdawały sobie sprawę, że wobec dotkliwego braku kadr z wyższym wykształceniem należy jak najszybciej zacząć przygotowania zmierzające do utworzenia w tym mieście uczelni, które przede wszystkim powinny kształcić bardzo potrzebnych specjalistów dla gospodarki [1, 5]. Początki Wydziału Elektrycznego W Szczecinie przed II wojną światową nie istniała żadna wyższa uczelnia typu akademickiego. Istniała natomiast, w budynku przy obecnej ul. Sikorskiego 37, Państwowa Zjednoczona Szkoła Techniczna Budowniczych Okrętów i Maszynistów Okrętowych (Vereinigte Technische Staatslehranstalten für Schiffsingenieure und Seemaschinisten zu Stettin) [2]. Wydział Elektryczny powstał na mocy aktu urzędowego Ministra Oświaty z 20 stycznia 1947 r., powołującego formalnie Uczelnię 1 grudnia 1946 r. Wówczas Szkołę tworzyły trzy Wydziały: Elektryczny, Mechaniczny i Inżynierii Lądowej, a jej dyrektorem został mgr inż. Ryszard Bagiński. Niedługo później rozpoczęły swoją działalność kolejne Wydziały: Chemiczny i Architektury. Powstanie, formowanie i rozwój Wydziału mocno powiązane były z organizowaniem się środowiska elektryków w Oddziale Szczecińskim Stowarzyszenia Elektryków Polskich - działalność trzech pierwszych prezesów Oddziału Szczecińskiego SEP, tj.: Jana Słomińskiego, Zygmunta Paryskiego oraz Witolda Gładysza bardzo pozytywnie zapisała się na kartach historii Wydziału [3, 5]. Po okresie dynamicznego rozwoju w roku 1952 centralne władze, zarządzeniem Ministra Szkolnictwa Wyższego z 31 grudnia 1952 r. ustaliły strukturę organizacyjną Wydziału obejmującą cztery katedry oraz podjęły decyzję o likwidacji na Wydziale Elektrycznym kierunku telekomunikacyjnego i ograniczeniu liczby specjalności na kierunku energetycznym. Spowodowało to odejście z Wydziału uznanych już specjalistów. Wydział Elektryczny Politechniki Szczecińskiej Rada Ministrów 1 września 1955 r. podniosła więcej »

Wysokiej klasy, innowacyjne zasilacze PROtop z nową technologią DCL - najlepszy wybór do wymagających zastosowań

Wysokiej klasy zasilacze muszą pracować sprawnie i niezawodnie, nawet w trudnych warunkach przemysłowych i środowiskowych. Wymagane są: duże rezerwy mocy, długi okres eksploatacji, efektywność energetyczna, optymalna ochrona przeciwprzepięciowa, odporność na drgania i ekstremalne temperatury. Zasilacze PROtop spełniają wszystkie te wymagania bez żadnych wyjątków. Nowa technologia DCL zapewnia zasilaczom PROtop dużą moc szczytową oraz doskonałą dynamikę. Zasilacze mają wyjątkowe rezerwy mocy i są idealne do niezawodnego wyzwalania wyłączników nadmiarowo-prądowych. Dodatkowo, stałe rezerwy szczytowe w czasie od milisekund do sekund pozwalają uruchamiać duże silniki. Obecn więcej »

Zwiększenie niezawodności pracy instalacji technologicznej na przykładzie Instalacji Odsiarczania Spalin kotłów K7 i K8 w Elektrociepłowni Białystok - DOI:10.15199/74.2017.5.9

Grzegorz Sasinowski Krzysztof Witala

Słowa kluczowe: odsiarczanie spalin, standardy emisji, technologie odsiarczania, niezawodność pracy Przedstawiono uregulowania: prawne, technologie odsiarczania spalin oraz opis zastosowanej instalacji w Elektrociepłowni Białystok. Keywords: flue gas desulfurization, emission standards, desulfurization technologies, reliability of operation Legal regulations, flue gas desulphurization technologies and description of Heat and Power Plant installations in Bialystok have been presented.Powietrze atmosferyczne stanowi dla człowieka jeden z podstawowych czynników niezbędnych do życia. Powietrze atmosferyczne to przede wszystkim bezbarwna i bezwonna mieszanina gazów, większość stanowi azot - 78% i tlen - 21%, oprócz tego występują gazy szlachetne, głównie argon. W skład powietrza wchodzi także dwutlenek węgla (0,03%), a także para wodna. Ponadto powietrze atmosferyczne zawiera różnego typu zanieczyszczenia pochodzenia organicznego i mineralnego. Regulacje prawne dotyczące standardów emisyjnych z instalacji energetycznych Po przekroczeniu określonych norm mówi się o zanieczyszczeniu powietrza. Proces ten następuje w wyniku przedostania się do atmosfery substancji stałych, ciekłych czy gazowych w takich ilościach, które szkodliwie wpływają na: zdrowie człowieka, przyrodę ożywioną, klimat, wodę i glebę. Substancje, które zanieczyszczają powietrze bardzo łatwo rozprzestrzeniają się i dlatego wpływają na całe środowisko naturalne. Jednym z poważniejszych zanieczyszczeń powietrza jest dwutlenek siarki (SO2), przedostaje się on do atmosfery w konsekwencji spalania paliw, które zawierają siarkę. Największymi źródłami tych zanieczyszczeń są: elektrownie, elektrociepłownie i ciepłownie opalane paliwami stałymi. Innymi, często występującymi zanieczyszczeniami generowanymi przez sektor energetyczny są: trójtlenek siarki SO3, chlorowodór HCl, tlenki azotu NOx (głównie NO i NO2), tlenek węgla CO i wszelkiego rodzaju pyły. Od niedawna jako zanie więcej »