SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Miesięcznik ISSN 0033-2496, e-ISSN 2449-9951 - rok powstania: 1917
Czasopismo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego (SITPChem.)

Composition of exhaust gases of spark ignition engines under conditions of periodic inspection of vehicles in Slovakia Skład spalin z silników o zapłonie iskrowym w warunkach okresowych badań pojazdów na Słowacji

DOI:10.15199/62.2017.3.36
Branislav Šarkan Jacek Caban Andrzej Marczuk Ján Vrábel Jozef Gnap

The exhaust gas emission control data in a vehicle control station in 2007-2014 in Slovakia was presented. The emission depended of vehicle prodn. year and its equipment. Przedstawiono wyniki badań dotyczących kontroli składu spalin z pojazdów z silnikami o zapłonie iskrowym w ramach okresowych badań technicznych pojazdów. Zweryfikowano uzyskiwane podczas kontroli wyniki zawartości CO i HC z limitami zawartymi w obowiązujących normach Euro dla tej kategorii pojazdów wyposażonych w różne typy układów wydechowych. Ludzkość wykorzystuje silnikowe pojazdy samochodowe już od ponad 100 lat. Silnik spalinowy przekształca energię chemiczną zawartą w paliwie na energię mechaniczną przez spalanie paliwa. W wyniku spalania tworzy się ponad 100 różnych produktów spalania, m.in. takich jak aldehydy (RCHO) i ditlenek siarki oraz regulowane normami wartości emisji CO, węglowodory (HC), NOx, a także cząstki stałe PM (particulate matter)1). Spaliny są odprowadzane do środowiska, w którym ich stężenie, w związku z dynamicznym rozwojem motoryzacji, znacznie wzrosło w okresie ostatnich dwóch dekad. W tabeli 1 zestawiono dopuszczalne wartości emisji spalin w poszczególnych normach europejskich dla pojazdów zasilanych silnikiem o zapłonie iskrowym. Spaliny emitowane z pojazdów samochodowych są dominującym źródłem zanieczyszczenia powietrza na obszarach miejskich i mają negatywny wpływ na zdrowie ludzi oraz jakość powietrza i środowiska2- 8). Według klasyfikacji źródeł zanieczyszczeń powietrza w obszarach miejskich emisja z pojazdów samochodowych stanowi więcej niż 80% zanieczyszczeń powietrza w dużych miastach9). W ogólnym Table 1. Exhaust gases emission limits for vehicles with spark ignition engines Tabela 1. Dopuszczalne wartości emisji spalin dla pojazdów z silnikiem o zapłonie iskrowym Nazwa normy Data obowiązywania normy, od Emisja składników spalin, g/km CO HC NOx HC+NOx PM Euro 1 1.07.1992 r. 2,72 - - 0,97 - Euro 2 1.10.1996 r. 2,2 [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji (format pdf): 6.00 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 1h: 24.60 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 4h: 43.05 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 12h: 73.80 zł	DO KOSZYKA

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 780.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 702.00 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 690.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 345.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 172.50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

Bibliografia

[1] Regulation (EC) No. 715/2007 of the European Parliament and of the Council of 20 June 2007 on type approval of motor vehicles with respect to emissions from light passenger and commercial vehicles (Euro 5 and Euro 6) and on access to vehicle repair and maintenance information, Official Journal of the EU L 171:1-16.
[2] A. Borbon, J.B. Gilman, W.C. Kuster, N. Grand, S. Chevaillier, A. Colomb, J.A. de Gouw, J. Geophys. Res. Atm. 2013, 118, nr 4, 2041.
[3] J.M. Brady, T.A. Crisp, S. Collier, T. Kuwayama, S.D. Forestieri, V. Perraud, T.H. Bertram, Environ. Sci. Technol. 2014, 48, nr 19, 11405.
[4] V. Franco, M. Kousoulidou, M. Muntean, L. Ntachristos, S. Hausberger, P. Dilara, Atmos. Environ. 2013, 70, 84.
[5] H.L. Karlsson, Sci. Total Environ. 2004, 334-335, 125.
[6] S.G. Moussa, A. Leithead, S.M. Li, T.W. Chan, J.J.B. Wentzell, C. Stroud, J. Zhang, P. Lee, G. Lu, J.R. Brook, K. Hayden, J. Narayan, J. Liggio, Atmos. Environ. 2016, nr 131, 185.
[7] F. Takizad, Current World Environ. 2012, 7, nr 1, 79.
[8] R. Kampf, O. Stopka, L. Bartuska, K. Zeman, Mat. 19th Intern. Scientific Conf. on Transport Means, Kowno (Litwa) 2015, 143.
[9] G.A. Rhys-Tyler, W. Legassick, M.C. Bell, Atmos. Environ. 2011, 45, nr 19, 3286.
[10] A. Kuranc, Eksploatacja Niezawodność Maintenance Reliability 2015, 17, nr 1, 129.
[11] D.I. Popescu, R.E. Tuns, I.F. Moholea, Carpathian J. Earth Environ. Sci. 2011, 6, nr 1, 285.
[12] A.H. Baczewska, W. Dmuchowski, B. Gworek, P. Dąbrowski, P. Brągoszewska, Przem. Chem. 2016, 95, nr 3, 334.
[13] J. Szyszlak-Bargłowicz, T. Słowik, G. Zając, W. Piekarski, Ann. Set Environ. Prot. 2013, nr 3, 2309.
[14] European Environmental Agency, Exceedance of air quality limit values in urban areas (CSI 004), 2013, http:// www.eea.europa.eudostęp: 31 czerwca 2014 r.
[15] R. Suarez-Bertoa, A.A. Zardini, C. Astorga, Atmos. Environ. 2014, 97, 43.
[16] J. Yanowitz, M.S. Graboski, L.B.A. Ryan, T.L. Alleman, R.L. McCormick, Environ. Sci. Technol. 1999, 33, nr 2, 209.
[17] J. Merkisz, I. Pielecha, J. Pielecha, K. Brudnicki, Logistyka 2010, nr 6, 2217.
[18] W. Serdecki, Badania silników spalinowych, WPR, Poznań 2012.
[19] J. Merkisz, P. Fuć, P. Lijewski, A. Ziółkowski, M. Galant, M. Siedlecki, J. Electron. Mater. 2016, 45, nr 8, 4028.
[20] R. Michalski, S. Wierzbicki, Eksploatacja Niezawodność Maintenance Reliability 2008, 37, nr 1, 30.
[21] T. Skrúcaný, J. Gnap, Mat. 14th Intern. Conf. on Transport Systems Telematics TST 2014, Katowice/Kraków/Ustroń, 22-25 października 2014 r., Springer-Verlag, Berlin 2014, 263.
[22] K.F. Abramek, T. Stoeck, T. Osipowicz, Strojniški Vestnik J. Mech. Eng. 2015, 61, nr 2, 91.
[23] O.I. Balyts’kyi, K.F. Abramek, T. Shtoeck, T. Osipowicz, Materials Sci. 2014, 50, 156.
[24] M. Mikulski, S. Wierzbicki, M. Śmieja, J. Matijošius, Transport 2015, 30, nr 2, 162.
[25] Š. Liščák, V. Rievaj, M. Sulgain, Eksploatacja Niezawodność Maintenance Reliability 2008, 37, nr 1, 61.
[26] J. Hunicz, M.S. Gęca, P. Kordos, H. Komsta, Exp. Therm. Fluid Sci. 2015, 62, 151.
[27] E. Sendkiene, A. Rimkus, M. Melaika, V. Makareviciene, S. Pukalskas, Fuel 2015, 162, 194.
[28] Poradnik techniki samochodowej, REA, Warszawa 2010.
[29] D.C. Carslaw, G. Rhys-Tyler, Atmos. Environ. 2013, 81, 339.
[30] C. Livingston, P. Rieger, A. Winer, Atmos. Environ. 2009, 43, 3326.
[31] W. Battye, V.P. Aneja, P.A. Roelle, Atmos. Environ. 2003, 37, 3873.
[32] B.I. Whittington, C.J. Jiang, D.L. Trimm, Catal. Today 1995, 26, 41.
[33] R.L. Bradow, F.D. Stump, SAE Techn. Paper 1977, nr 770369.
[34] J. Barbier Jr., D. Duprez, Appl. Catal. B Environ. 1994, 4, 105.
[35] Anonim, Metodický pokyn na vykonávanie emisnej kontroly pravidelnej, emisnej kontroly administratívnej a emisnej kontroly zvláštnej, http://www.seka.sk/userfiles/File/Metodika-plne-znenie-18.2.pdf
[36] https://www.seka.sk/
[37] A. Marczuk, W. Misztal, T. Słowik, W. Piekarski, M. Bojanowska, I. Jackowska, Przem. Chem. 2015, 94, nr 10, 1867.

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

Addition of poly(sodium styrene sulfonate) to aqueous dispersion of poly(hydroxyalkanoates) used as coating material in packaging Zastosowanie poli(soli sodowej siarczanu styrenu) jako dodatku do wodnej dyspersji poli(hydroksyalkanolanów) stosowanej jako powłoka w opakowaniach - DOI:10.15199/62.2017.3.11

Marcin Soból Filip Jędra Magdalena Ordon Alicja Fedorowicz Patrycja Sumińska Michał Jarosz

Soln. of a com. poly(hydroxyalkanoate) in CH2Cl2 was dispersed in an aq. soln. of poly(Na styrene sulfonate) (PSS) to produce a stable emulsion for packagings. The size of dispersion particles and emulsion stability decreased with decreasing mol. mass of PSS. No improvement in barrier properties of coated papers against water vapour was obsd. Przedstawiono wyniki badań wpływu stężenia oraz masy cząsteczkowej poli(soli sodowej siarczanu styrenu) (PSS) na wielkość cząstek wodnej dyspersji poli(hydroksyalkanolanów) (PHA). Stwierdzono, że im mniejsza jest masa cząsteczkowa zastosowanego PSS, tym mniejsza jest wielkość cząstek PHA w dyspersji. Spośród analizowanych stężeń najmniejszą wielkość cząstek dyspersji uzyskano przy zastosowaniu PSS o stężeniu 0,25% mas. Otrzymana dyspersja była stabilna po 7 dniach przechowywania. Nie stwierdzono jednak poprawy właściwości barierowych względem pary wodnej papieru powlekanego tą dyspersją. Analiza SEM wykazała na powierzchni papieru obecność miejscowych skupisk PHA zamiast jednolitego filmu. Poli(hydroksyalkanolany) to naturalnie występujące w środowisku biopoliestry syntetyzowane przez bakterie. Od czasu ich odkrycia w 1926 r.1), można zauważyć coraz większe zainteresowanie przemysłu tą grupą polimerów, a to ze względu na ich biodegradowalność, biokompatybilność, bioodnawialność oraz różnorodność właściwości fizykochemicznych2). Cząsteczka PHA jest zbudowana zazwyczaj z 600-35000 jednostek monomerowych (R)-hydroksy kwasów tłuszczowych3). W zależności od całkowitej liczby atomów węgla w monomerze PHA można podzielić na krótkołańcuchowe (SCL-PHA, 3-5 atomów węgla), średniołańcuchowe (MCL-PHA, 6-14 atomów węgla) i długołańcuchowe (LCL-PHA, 15 lub więcej atomów węgla)3). Do tej pory zidentyfikowano ok. 150 różnych monomerów PHA, ale ich liczba zwiększa się wraz z syntezą nowych rodzajów PHA, otrzymanych poprzez chemiczną lub fizyczną modyfikację naturalnie występujących PHA4) bądź też więcej »

AKTUALNOŚCI

ZAK nie rezygnuje z ambitnych planów Pan Mateusz Gramza, prezes zarządu Grupy Azoty ZAK SA opowiedział portalowi wnp.pl o zamierzeniach inwestycyjnych spółki. Największa inwestycja, jaką jest kosztująca ok. 380 mln zł nowa spalająca węgiel elektrociepłownia, nie została oddana do użytku w terminie, ale jest na ukończeniu. Teraz na rozwiązanie czeka sprawa pozyskiwania gazu koksowniczego ze Zdzieszowic oraz podjęcie decyzji w sprawie zgazowania węgla. Na modernizację czekają pracujące wytwórnie nawozów azotowych i alkoholi oxo. Dla tej ostatniej wytwórni zabezpieczone zostały już dostawy surowca, jakim jest propylen. Całość produkcji propylenu nowoczesnej instalacji PDH, która ma powstać w Grupie Azoty Police, trafi do zakładów w Kędzierzynie. Szacunkowo ma to być ponad 400 tys. t propylenu rocznie, odbieranych przez co najmniej 7 lat. Umowa handlowa została podpisana jeszcze w grudniu 2016 r. Umowa ta stanowi ważny element pozyskania finansowania dla budowy instalacji PDH i będzie jeszcze negocjowana. Podpisane porozumienie jest kolejnym krokiem w ramach integracji Grupy Azoty. - Zacieśniamy współpracę między podmiotami Grupy, jednocześnie stabilizujemy warunki handlowe i zapewniamy rynek zbytu dla propylenu, który będzie wytwarzany w Policach. Korzyści są obustronne, my mamy pewność, że sprzedamy surowiec, a kędzierzyńska spółka będzie mieć zagwarantowane jego dostawy - powiedział Artur Więznowski, wiceprezes zarządu, dyrektor handlowy PDH Polska SA. Ceny rozliczeniowe oparte zostały na indeksach rynkowych, będących podstawą cen kontraktowych w obrocie tym produktem. Nadwyżki propylenu Grupa Azoty ZAK SA będzie odsprzedawać innym podmiotom. - Grupa Azoty ZAK SA od wielu lat jest obecna na rynku handlu propylenem. Uzgodnione wstępne warunki pozwolą nam wykorzystać zdobyte wcześniej doświadczenie w komercyjnym obrocie tego surowca. Stanowi to naturalne rozwinięcie naszych kompetencji w obszarze handlu chemią o więcej »

Ammonium sulfate from flue gases desulfurization by the wet ammonia method as the new nitrogen and sulfur source for production of mineral fertilizers Siarczan(VI) amonu z odsiarczania spalin mokrą metodą amoniakalną jako nowe źródło azotu i siarki w technologii wytwarzania nawozów mineralnych - DOI:10.15199/62.2017.3.34

Anna Zdunek Dorota Kołodyńska Piotr Rusek Zbigniew Hubicki

A review, with 80 refs., of methods for prodn. S-contg. fertilizers and recovering (NH4)2SO4 from flue gases. Impurities of the (NH4)2SO4 (halogenides, org. compds., fly ashes) and their corrosivity were also taken into consideration. Rozważano wpływ jakości siarczanu(VI) amonu (AS) powstającego w procesie oczyszczania gazów odlotowych mokrą metodą amoniakalną na możliwość użycia go jako źródła azotu i siarki do otrzymywania dostępnych na rynku krajowym nawozów opartych na AS. Dokonano przeglądu literatury odnośnie możliwości wpływu zanieczyszczeń na zagrożenie bezpieczeństwa procesowego wytwarzania nawozów zawierających takie produkty odsiarczania, jak krystaliczny AS i roztwór pokrystalizacyjny w układzie z azotanem(V) amonu. Dokonano oceny wpływu zanieczyszczeń na korozyjność rozpatrywanych układów w stosunku do materiałów konstrukcyjnych, jak też na zmiany właściwości fizykochemicznych wytworzonych nawozów. Siarczan(VI) amonu AS (ammonium sulfate) jest znanym i stosowanym od lat nawozem, będącym źródłem azotu w postaci amonowej1), a jednocześnie jest produktem ubocznym powstającym przy produkcji istotnych gospodarczo chemikaliów organicznych, wytwarzanych na dużą skalę2). Wraz z rozwojem technologii otrzymywania i rozbudową instalacji do wytwarzania nawozów azotowych dostarczających znacznie większych niż AS ilości azotu, takich jak saletra amonowa AN (ammonium nitrate) oraz mocznik U (urea), AS stał się mniej atrakcyjnym nawozem. Jednocześnie rozwój produkcji chemikaliów 96/3(2017) 661 Prof. dr hab. Zbigniew HUBICKI w roku 1969 ukończył studia na Wydziale Matematyczno- Fizyczno-Chemicznym Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej w Lublinie, kierunek chemia. Jest kierownikiem Zakładu Chemii Nieorganicznej na Wydziale Chemii tej uczelni. Specjalność - chemia i technologia pierwiastków ziem rzadkich, metody separacji związków nieorganicznych i organicznych oraz ochrona środowiska. przemysłu organicznego (m.in. produk więcej »

Analysis of effects of formation of non-condensable gases and water vapor during a severe accident in a boiling water nuclear reactor Analiza skutków powstawania niekondensujących gazów i pary wodnej podczas ciężkiej awarii wrzącego reaktora jądrowego - DOI:10.15199/62.2017.2.5

Piotr Darnowski Grzegorz Niewiński* Michał Pawluczyk Joanna Pilichowska

The effects of a total loss of power with station blackout and subsequent core meltdown for the model of boiling water reactor were simulated by using specialized computer program. The simulation included the processes running inside the reactor core as well as inside cooling systems and containment. The anal. was focused on the mechanisms of non-condensable gas generation (H2, CO, CO2, MeH) and steam prodn., which created the highest threat of damage of the reactor containment. Przedstawiono wyniki symulacji przebiegu ciężkiej awarii ze stopieniem się rdzenia reaktora jądrowego typu BWR (boiling water reactor). Scenariuszem jest awaria z całkowitą utratą zasilania obiektu jądrowego SBO (station blackout). Przeanalizowano procesy zachodzące w układzie reaktora oraz w obudowie bezpieczeństwa. Szczególną uwagę skupiono na zagadnieniach powstawania gazów niekondensujących (H2, CO, CO2, CH4) oraz pary wodnej, które odgrywają fundamentalną rolę w utrzymaniu szczelności obudowy. Wysunięto wnioski dotyczące przebiegu symulowanej awarii i ryzyka, jakie stwarzają gazy niekondensujące i para wodna. Eksploatowane obecnie termiczne lekko-wodne reaktory jądrowe II generacji typu PWR (pressurized water reactor) i BWR stanowią zdecydowaną większość reaktorów na świecie, generując 11% światowego zapotrzebowania na energię elektryczną. Udział ten sukcesywnie rośnie i przewiduje się, że ten trend utrzyma się pomimo awarii w Fukushimie1). W związku z tym niezbędne jest nieustanne prowadzenie badań w dziedzinie bezpieczeństwa reaktorów jądrowych, tak aby zrozumieć przyczyny, przebieg i konsekwencje awarii jądrowych. Pozwala to świadomie im zapobiegać oraz zwiększać poziom bezpieczeństwa działających i konstruowanych instalacji. Analizy bezpieczeństwa reaktorów jądrowych stanowią fundamentalne narzędzie służące wypełnianiu tego zadania2). Spośród zagrożeń, jakie pojawiają się podczas awarii ze stopieniem się rdzenia reaktora, najpoważniejszy więcej »

Applicability of food industry organic waste for methane fermentation Przydatność odpadów organicznych z przemysłu spożywczego w procesie fermentacji metanowej - DOI:10.15199/62.2017.3.38

Marcin Niemiec Jakub Sikora Anna Szeląg-Sikora Maciej Kuboń Elżbieta Olech Andrzej Marczuk

Wastes from broccoli and carrot processing and solid fractions of their fermentation were studied for elementary compn. The contents of N in the solids from MeH fermentations were higher than in the natural fertilizers. The contents of other elements (including the heavy metals) did not exceed their contents in the natural fertilizers. Therefore, the digestates can be used for fertilizing in agriculture. Poddano analizie odpady z brokułów i marchwi oraz poferment pochodzący z fermentacji metanowej tych odpadów. W próbkach oznaczono zawartość makroelementów (Ca, P, Na, K, S i Mg) oraz pierwiastków śladowych (Cu, Zn, Fe i Mn, Cr, Ni, Pb i Cd, Sr i B). W pofermentach stwierdzono bardzo duże zawartości azotu. Zawartości pierwiastków w surowych odpadach przed procesem fermentacji były znacznie większe niż w pofermentach. Zawartości badanych makroelementów w pofermentach (szczególnie N i S) wskazują na ich dobrą jakość z punktu widzenia przeznaczenia na cele nawozowe. Zawartości mikroelementów w badanych pofermentach są mniejsze niż spotykane w nawozach naturalnych. Zawartości mikroelementów w pofermentach były klikakrotnie większe niż w odpadach surowych. Ich ilości nie przekraczały jednak dopuszczalnych wartości dla nawozów organicznych. Zagospodarowanie odpadów z przemysłu spożywczego stanowi ważny problem. Pomimo że zawierają one znaczne ilości materii organicznej oraz makroelementów, w dalszym ciągu znaczna ich część jest utylizowana w sposób nieracjonalny. Najczęściej wykorzystywaną metodą utylizacji tych odpadów jest składowanie lub odprowadzanie w postaci ciekłej do oczyszczalni ścieków. Konieczność poszukiwania alternatywnych źródeł energii oraz substytutu nawozów naturalnych na obszarach o niskim pogłowiu zwierząt zwraca uwagę na potencjał tych odpadów w zakresie pozyskiwania energii oraz nawożenia. Wykorzystanie tych odpadów do produkcji biogazu, a następnie wykorzystanie uzyskanego pofermentu do nawożenia może sta więcej »

Application of the least square method in research properties of combustible substances Zastosowanie metody najmniejszych kwadratów w badaniach właściwości substancji palnych - DOI:10.15199/62.2017.3.13

Andrzej J. Wandrasz Krzystof Pikoń

Errors in detn. of calorific value of fuels by std. detn. of their elementary compn., contents of moisture, volatile parts, C and ash were estd. An efficient procedure and equations for calcn. were proposed. Badania właściwości paliw opierają się na ocenie ich podstawowego składu, do którego zalicza się skład elementarny oraz zawartość wilgoci, części lotnych, węgla związanego i popiołu. Każda z tych wielkości może być wyznaczona, a błąd jej oszacowania jest możliwy do ustalenia sposobami podawanymi w normach lub przez stosowne powtórzenia danego pomiaru. Czasami w opracowaniach podaje się dostępne w literaturze wyniki badań innych laboratoriów, przyjmując za znany średni błąd pomiaru. Jedną z wielkości charakteryzujących paliwo i zdolność jego wykorzystania jest zawartość wilgoci. W badaniach laboratoryjnych paliw rozróżnia się w paliwie wilgoć przemijającą i wilgoć higroskopijną, nazywane roboczą i analityczną. Przemijanie wilgoci jest na ogół problematyczne, a jeśli chodzi o substancje palne, to zawartość wilgoci może dochodzić do 60% masy paliwa wilgotnego. Zawartość wilgoci w paliwie jest uwarunkowana wieloma względami, a jej rozkład w bryle paliwa podlega istotnym zmianom. Odgrywa tu rolę sposób magazynowania (wpływ opadów atmosfe-rycznych), porowatość pryzmy paliwa, nasłonecznienie, parametry otoczenia (temperatura, ciśnienie, wilgotność), a także właściwości sorpcyjne samego paliwa. Poboru próbki dokonuje się niezwykle starannie, tak aby reprezentowała ona średni udział wilgoci, a co za tym idzie odpowiadała średniej wartości kalorycznej paliwa. Zgodnie z zasadą addytywności wartość opałową paliwa H, kJ/kg, wyraża się zależnością (1): H = Hu(1 - w - p) + rw (1) w której Hu oznacza wartość opałową paliwa suchego i bezpopiołowego, kJ/kg, w zawartość wilgoci, kg/kg, p zawartość popiołu, kg/kg, a więcej »

Characteristics of multi-phase systems in studying used oils for regeneration Charakterystyka układów wielofazowych w badaniach olejów odpadowych do regeneracji - DOI:10.15199/62.2017.3.6

Wojciech Krasodomski Michał Krasodomski Magdalena Żółty

A review, with 7 refs., of methods for anal. and treatment of the used oils by a modified centrifugation. Zła jakość olejów odpadowych pochodzących ze zbiórki, a zwłaszcza obecność znacznej ilości fazy emulsyjnej może prowadzić do zanieczyszczenia zbiorników magazynowych oraz wystąpienia poważnych problemów technicznych podczas ich regeneracji. Rozwiązaniem tego problemu jest wyeliminowanie możliwości tworzenia emulsji wodno-olejowych już na etapie zbiórki, lub odpowiednie zakwalifikowanie oleju odpadowego do regeneracji. Prawidłowo zastosowana metoda wirówkowa, będąca zmodyfikowaną przez autorów metodą ISO 9030:1990 pozwala na efektywną ocenę ilości emulsji oraz prawidłowe zaklasyfikowanie oleju odpadowego do regeneracji. W niejednoznacznych przypadkach, zastosowanie cyfrowej analizy obrazu umożliwia uzyskanie stosunkowo obiektywnych wyników oznaczenia. Konieczność ograniczenia wykorzystania zasobów surowców naturalnych, w tym ropy naftowej, prowadzi do zwiększania udziału produktów bioodnawialnych we wszystkich rodzajach produktów naftowych. Oleje smarowe, zarówno silnikowe, jak i przemysłowe, zawierające głównie odpowiednie destylaty naftowe, są obecnie, po utracie właściwości eksploatacyjnych, w znacznym stopniu zbierane i poddawane re-rafinacji1), w celu odzyskania cennych komponentów węglowodorowych. Umożliwia to zmniejszenie zużycia nieodnawialnego surowca, jakim jest ropa naftowa. Praktycznie utylizacja produktów naftowych, które utraciły przydatność eksploatacyjną może być dokonywana dwoma sposobami2). Pierwszy to wykorzystanie ich jako surowca energetycznego, a drugim jest regeneracja, polegająca na odzyskaniu cennych składników węglowodorowych i ponownym ich wykorzystaniu jako baz olejowych w cyklu produkcyjnym olejów smarowych. Wybór utylizacji energetycznej olejów odpadowych jest opcją najmniej korzystną, bowiem nie wydłuża okresu wykorzystania nieodnawialnych składników węglowodorowych. Jest jednak pewną a więcej »

Comparison of pressure drop correlations for two-phase flow in small diameter channels Porównanie korelacji spadku ciśnienia dla przepływu dwufazowego w kanałach o małej średnicy - DOI:10.15199/62.2017.3.20

Marcin Pietrzak Małgorzata Płaczek Stanisław Witczak

Fundamentals and a review, with 17 refs., of pressure drop correlations and exp. pressure drop data. Performance of the correlations in correctly predicting the diverse data sets was verified. Most of the correlations developed are very restricted in terms of handling a wide variety of data sets. Przeprowadzono gruntowny przegląd literatury na temat korelacji spadku ciśnienia, opracowano bank danych doświadczalnych obejmujący szeroki zakres zmian parametrów przepływowych oraz dokonano weryfikacji możliwości przewidywania wartości spadków ciśnienia w przepływach dwufazowych gaz- -ciecz w minikanałach. Porównano wartości spadków ciśnienia obliczone zgodnie z dostępnymi w literaturze korelacjami z wartościami eksperymentalnymi. Analiza uzyskanych wyników obliczeń wykazała, że większość korelacji ma bardzo ograniczony zakres ważności i nie opisuje danych doświadczalnych z zadowalającą dokładnością. Zaproponowano równania do obliczania spadku ciśnienia w przepływie w minikanałach, i to niezależnie od rodzaju przepływu. W ostatnich latach coraz więcej badań skupia się na wnikaniu ciepła podczas przepływu mieszanin dwufazowych przez mini- i mikrokanały. Korzystając z wiedzy uzyskanej dla konwekcyjnego wnikania ciepła wewnątrz kanałów konwencjonalnych, można stwierdzić, że przy pewnej gęstości strumienia masy współczynnik wnikania ciepła zwiększa się przez obniżenie średnicy hydraulicznej kanałów w zamian za wyższe tarciowe opory przepływu. Mimo że ten prosty mechanizm wskazuje na możliwość zmniejszania średnicy kanału, to nie jest jasne do jakiego zakresu wiedza o wnikaniu ciepła w makroskali pozostaje ważna przy opisie zjawisk cieplno-przepływowych zachodzących w mini- i mikroskali. Mini- i mikrokanały są wykorzystywane w wielu różnych urządzeniach, takich jak rury grzewcze, sprzęt elektroniczny, parowniki i skraplacze oraz w klimatyzatorach i pompach ciepła. Oczywiste jest, że podczas projektowania zminiaturyzowanych urządze więcej »

Effect of activation conditions on the activity of the Ru/C catalyst for methanation of carbon monoxide Warunki aktywacji a aktywność katalizatora Ru/C w procesie metanizacji tlenku węgla(II) - DOI:10.15199/62.2017.3.33

Damian Wojda Aleksandra Tarka Elżbieta Truszkiewicz

Ru was deposited on activated C by impregnation with aq. soln. of RuCl2 and redn. with H2 at 370-430°C for 2-17 h (Ru content 10% by mass) and then used as a catalyst for methanation of CO with H2 (99.5% by vol.) at 220-270°C in a lab. quartz reactor. The optimum conditions for the catalyst activation were 370°C and 2 h. Zbadano wpływ temperatury i czasu aktywacji na właściwości katalityczne układu Ru (10% mas.)/C przeznaczonego do metanizacji tlenku węgla(II). Stosowano temp. 430, 400 i 370°C, w każdej z nich prowadząc aktywację przez 2 h i 17 h i używając za każdym razem świeżej odważki katalizatora. Materiał wyjściowy oraz próbki po badaniach aktywności katalitycznej poddano obserwacjom za pomocą transmisyjnego mikroskopu elektronowego. Wśród parametrów kształtujących właściwości katalizatorów heterogenicznych na pierwszym miejscu wymienia się z reguły ich skład, obejmujący rodzaj i zawartość fazy aktywnej oraz rodzaj nośnika i promotorów1). Jednak czynnikiem istotnym dla uzyskania wysokiej aktywności katalizatora w danej reakcji jest również optymalny przebieg procesu jego aktywacji2). Proces ten ma na celu przeprowadzenie prekursorów fazy aktywnej do postaci chemicznej aktywnej w prowadzonej reakcji. Jako przykład można tu podać redukcję tlenku niklu do niklu metalicznego w katalizatorze przeznaczonym do metanizacji COx, prowadzoną w reaktorze przemysłowym bezpośrednio przed uruchomieniem właściwego procesu metanizacji3). Dobór odpowiedniej temperatury, tempa jej narostu oraz czasu trwania re-redukcji katalizatora wpływa w istotny sposób na jego późniejszą aktywność4, 5).Przemysłowe zastosowania katalitycznego procesu metanizacji tlenków węgla można podzielić na dwie grupy. Pierwsza obejmuje procesy oczyszczania strumieni gazowych, w szczególności wodoru, ze śladowych ilości COx 6). Wymienić tu należy instalacje syntezy amoniaku, w których obecność COx w gazie syntezowym może spowodować zatrucie katalizatora żelazoweg więcej »

Effect of preparation condition on the porous structure of activated carbons from beechwood shavings Wpływ warunków preparatyki na strukturę porowatą węgli aktywnych z wiórków bukowych aktywowanych NaOH - DOI:10.15199/62.2017.3.15

Maria Jasieńko-Hałat Elżbieta Bielecka Andrzej Albiniak

Beechwood shavings were activated with NaOH under N2 to produce adsorbents with a microporous structure. An increase in impregnation ratio (0.5-3 g/g) resulted in much better development of pore vol. and surface area in adsorbents. The activation temp. (600-1000°C) had a small influence. The soaking time (0.5-2 h) and heating rate (5-15°C/min) did not play any significant role. The total pore vol. of the prepd. activated C achieved 1-1.2 cm3/g and spec. surface 2000-2700 m2/g as detd. by sorption of C6H6 and CO2 at 25°C. The biomass used was a good raw material for prepn. of microporous activated C. Przeprowadzono chemiczną aktywację biomasy z wiórków bukowych wodnym roztworem NaOH. Strukturę porowatą otrzymanych węgli aktywnych scharakteryzowano, wyznaczając izotermy sorpcji CO2 i C6H6 w temp. 25°C. Określono wpływ stopnia impregnacji (w zakresie 0,5-3 g/g), końcowej temperatury aktywacji (600-1000°C), czasu aktywacji (0,5-2 h) i szybkości ogrzewania (5-15°C/min) na strukturę porowatą otrzymanych adsorbentów. Stwierdzono, że wytworzone węgle aktywne, niezależnie od warunków preparatyki, charakteryzują się strukturą mikroporowatą, jednak rozwinięcie ich układu porowatego i powierzchni właściwej zależy głównie od stopnia impregnacji, mniej od temperatury procesu i w niewielkim stopniu od czasu aktywacji i szybkości ogrzewania. Sterując parametrami procesu aktywacji, można z badanego surowca otrzymać mikroporowate węgle aktywne o bardzo dobrych parametrach: objętości porów adsorpcyjnych 1-1,2 cm3/g i powierzchni właściwej SBET 2000-2700 m2/g. Wodorotlenki sodu i potasu są wykorzystywane do otrzymywania węgli aktywnych o bardzo dużej powierzchni wewnętrznej. Oprócz tradycyjnych zastosowań w procesach oczyszczania i separacji gazów lub jako nośniki katalizatorów, materiały te są wykorzystywane w nowoczesnych metodach magazynowania energii, takich jak procesy adsorpcyjnego magazynowania metanu i wodoru lub gromadzenie ładunk więcej »

Effect of regranulate addition on operating parameters of stretch film. A short communication Wpływ dodatku regranulatu na wybrane parametry użytkowe folii stretch. Krótki komunikat - DOI:10.15199/62.2017.3.29

Andrzej Pacana Grzegorz Lew Halina Chłodnicka

Regrind of polyethylene film was added to the raw material used for formation of internal layers of the new film to decrease its prodn. costs. The addn. below 40% by mass did not result in any decreasing the film properties and was recommended for films used for packaging the film reels by the manufacturer. Badano wybrane parametry użytkowe folii stretch płaskiej siedmiowarstwowej do pakowania ręcznego o grubości 23 μm standard z regranulatem w celu określenia maksymalnej szacunkowej ilości regranulatu, która nie spowoduje znacznego pogorszenia wybranych parametrów użytkowych folii, w ustalonych na bazie doświadczenia zakresach zmienności. Okazało się, że przy przyjętych założeniach rozciąg, rozciąg do zerwania, odporność na przebicie, siła retencji oraz siła retencji po stabilizacji i kleistość pogarszają się wraz ze wzrostem ilości regranulatu i ma to przeważnie charakter liniowy. Parametr rozciągliwości i parametr odporności na przebicie w zasadzie nie zmieniają się dopóki udział regranulatu w produkowanej folii nie przekracza 40%. W czasach dynamicznie zmieniającej się gospodarki, konkurujące ze sobą przedsiębiorstwa zmuszone są do ciągłego rozwoju poprzez wyznaczanie sobie nowych celów oraz dostosowanie się do nowych sytuacji i do otoczenia. Taka sytuacja obserwowana jest również na rynku producentów folii stretch. Klienci zamawiają folię o określonych parametrach. Ich osiągnięcie jest możliwe przy stosowaniu najwyższej jakości półproduktów. Jednocześnie więcej »

Efficiency study of bioactive porous structures with time-dependent activity in filtering melt-blown nonwovens Badanie skuteczności porowatych struktur biobójczych z funkcją czasowej aktywacji we włókninach filtracyjnych melt-blown - DOI:10.15199/62.2017.3.8

Katarzyna Majchrzycka Małgorzata Okrasa Bogumił Brycki Justyna Szulc Beata Gutarowska

Polypropylene nonwovens were modified by addn. of hexamethylene-1,6-bis(N,N-dimethyl-N-dodecylammonium bromide) deposited on aluminosilicate nanocrystals (grain size below 100 nm) during their prodn. by melt-blown technol. After 24 h of incubation, a signifivant decrease in the no. of E. coli bacteria on the nonwovens was obsd. Przedstawiono wyniki wstępnych badań, których celem było opracowanie porowatych struktur biobójczych do modyfikacji włókien polimerowych w technologii melt-blown. Do opracowania wykorzystano czynny biologicznie dibromek heksametyleno-1,6-bis(N,N-dimetylo- N-dodecyloamoniowego) (12-6-12) (surfaktant gemini GS-12-6-12) osadzony na nośniku w postaci nanokryształów glinokrzemianowych o wielkości nie przekraczającej 100 nm. Po 24 h inkubacji odnotowano wyraźny spadek liczby bakterii E. coli na włókninach zawierających biobójcze struktury w porównaniu z próbą kontrolną. W przypadku narażenia pracowników na bioaerozole konieczne jest stosowanie sprzętu ochrony układu oddechowego (SOUO) wykorzystującego zjawisko filtracji cząstek. Do konstrukcji tego typu sprzętu powszechnie wykorzystywane są włókniny filtracyjne wytwarzane metodą pneumotermicznego formowania runa (melt-blown). Włókniny te ze względu na niewielką średnicę i znaczną gęstość upakowania włókien gwarantują uzyskanie znacznej powierzchni filtracyjnej i tym samym wysokiej skuteczności wychwytu cząstek zanieczyszczeń ze strumienia przepływającego przez nie powietrza. Długotrwałe użytkowanie filtrującego sprzętu ochrony układu oddechowego w zapylonym środowisku prowadzi do tworzenia się agregatów cząstek, które mogą przemieszczać się i ulegać reemisji z powierzchni filtracyjnej. Zjawisko to nabiera szczególnie niebezpiecznego charakteru, gdy wśród odrywających się cząstek obecne są mikroorganizmy chorobotwórcze, alergeny i toksyny pochodzenia mikrobiologicznego. Rozwiązaniem tego problemu jest zapewnienie biobójczego działania włóknin filtracyjny więcej »

Fractionation of the oil from pyrolysis of waste rubber Frakcjonowanie oleju z pirolizy odpadów gumowych - DOI:10.15199/62.2017.3.12

Bogumiła Wrzesińska Roman Krzywda Tomasz Wąsowski Andrzej Krasiński Leon Gradoń

The pyrolytic oil was fractionated by distn. to recover limonene and arom. hydrocarbons and to decrease the flash point of the oil. The sepn. degree of hydrocarbons was unsatisfactory. The flash point was increased from 26.0°C up to 72.5°C after removal of 6.5% of the oil mass. After removal of 2-3% by mass of the oil, it met the flash point requirements for heavy heating oils (62°C). Podział oleju na frakcje prowadzono metodą destylacji prostej i rektyfikacji, w procesach jedno- i dwustopniowych. Przedstawiono uzyskane krzywe destylacyjne olejów pochodzących z instalacji przemysłowej. Stwierdzono, że olej popirolityczny ma inną charakterystykę destylacyjną niż typowe oleje napędowe i opałowe, co utrudnia jego zastosowanie jako substytutu paliw ropopochodnych. Nie jest możliwe uzyskanie czystych substancji podczas rozdzielania oleju prostymi metodami destylacyjnymi. Możliwe jest jedynie ich zatężenie. Metoda usuwania najlżejszych składników oleju w celu podwyższenia jego temperatury zapłonu okazała się bardzo skuteczna. Oddestylowanie nawet niewielkiej ilości oleju (2-3% mas.). pozwoliło na podwyższenie temperatury zapłonu do wartości zbliżonej do temperatury wymaganej dla ciężkich olejów opałowych (62°C). Wydajność oleju z pirolizy odpadów gumowych, w tym głównie zużytych opon samochodowych, zależy przede wszystkim od temperatury i ciśnienia procesu. Olej pirolityczny stanowi 40-60% pierwotnej masy wsadu, przy czym jego wydajność maleje ze wzrostem temperatury procesu1). O składzie ciekłych produktów pirolizy decyduje rodzaj i konfiguracja reaktora, sposób przygotowania wsadu, sposób ogrzewania, temperatura procesu, stosowany katalizator oraz czas przebywania pierwotnych produktów rozkładu w strefie podwyższonej temperatury. Z analizy elementarnej wynika, że główne składniki to węgiel, wodór, azot, siarka i tlen2). Głównymi komponentami oleju są węglowodory alifatyczne, cykloalifatyczne i aromatyczne (jednoi wielopierśc więcej »

Fundusze Europejskie dla inteligentnej sieci energetycznej

Szymon Kawa

Fundusze europejskie w polityce energetycznej Polski obecne są od momentu akcesji do UE, czyli od 2004 roku. Zatem od 13 lat Polska ma możliwość korzystania z tego źródła w celu poprawy infrastruktury, a co za tym idzie bezpieczeństwa energetycznego. Środki te dostępne będą jeszcze do 2023 roku, a dalsze losy polityki strukturalnej (biorąc pod uwagę obecną sytuację polityczno-gospodarczą Europy), będą ważyć się w Brukseli i Strasburgu. Może to być zatem jedna z ostatnich okazji, aby dzięki środkom zewnętrznym usprawnić i unowocześnić infrastrukturę energetyczną Polski.Poprzednie perspektywy Od przystąpienia Polski w struktury UE czyli od 13 lat, w ramach prowadzonej polityki strukturalnej możliwe jest korzystanie z funduszy europejskich przeznaczonych na wyrównanie poziomu rozwoju w krajach członkowskich i ich regionach. Polityka ta prowadzona jest poprzez wieloletnie planowanie (siedmioletnie okresy). Jednym z kluczowych elementów rozwoju gospodarczego jest szeroko rozumiana energetyka. Na przestrzeni kolejnych perspektyw wieloletniego planowania budżetowego - dla Polski jest to trzecia perspektywa - zmieniało się podejście do tego sektora. 1) 2000-2006 (w Polsce 2004-2006), to uzupełnianie infrastruktury energetycznej, w szczególności ciepłowniczej oraz rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE) poprzez budowę nowych mocy oraz ich pr więcej »

Kinetics of a consecutive reaction. Part 1. Irreversible first-order reactions Kinetyka reakcji następczej. Cz. I. Nieodwracalne reakcje I rzędu - DOI:10.15199/62.2017.3.22

Józef Głowiński Tadeusz Słonka Piotr Falewicz Dawid Grzesiak Magdalena Klakočar-Ciepacz

Rate of product formation in a consecutive reaction was evaluated for varying ratio of both rate consts. Equations for calculation of product concns. were developed. Szybkość tworzenia produktu w reakcji S → X → P oraz stężenie produktu opisano równaniem potęgowym zmiennej stopnia przereagowania. Pokazano jak parametry przyjętego równania wiążą się ze stałymi szybkości oraz stężeniem początkowym substratu. Reakcje następcze są wykorzystywane m.in. w analizie kinetycznej złożonych przemian chemicznych jako swego rodzaju reakcje modelowe. W szczególności rozpatrywane są przypadki szczególne tego układu dwóch reakcji, znane pod nazwami: przybliżenie rozdzielonych etapów oraz przybliżenie stanu stacjonarnego. Odpowiadają one granicznym (małym lub dużym) wartościom stosunku stałych szybkości reakcji rozkładu produktu przejściowego i reakcji jego tworzenia. Pośrednie wartości tego stosunku wykazują znane interesujące cechy omawianego układu reakcji. Cechy te uwidaczniają się najpełniej w opisie szybkości reakcji i stężenia w kształcie równania potęgowego (1): r = A αa (1 - α)b (1) w którym α jest stopniem przereagowania substratu S. W charakterze wprowadzenia rozważono przykład liczbowy, w którym przyjęto, że stężenie początkowe cS0 = 1, k1 = 1, a stała szybkości k2 jest zmienna (stężenie w mol/dm3, czas w s). Jeśli k2 = 0,01, to obowiązuje zależność (2): r = 0,01002 α1,00075 (1 - α)0,00717 (2) której obrazem graficznym jest krzywa przedstawiona na rys. 1. Jeśli k2 = 100, to równanie (1) przyjmuje postać (3): r = 1,0105 α0,0003 (1 - α)1,0002 (3) Krzywa zależności r od czasu jest pokazana na rys. 2. Wreszcie, jeśli k2 = 2, to równanie (1) przybierze postać (4): r = 2 więcej »

Kinetics of a consecutive reaction. Part 2. Reversible first order reactions Kinetyka reakcji następczej. Cz. II. Odwracalne reakcje I rzędu - DOI:10.15199/62.2017.3.23

Józef Głowiński Jerzy Stocki Teresa Baczyńska Renata Kędzior Magdalena Klakočar-Ciepacz

Rate of product formation in a reversible consecutive reaction was evaluated for varying values of all reaction consts. (0.01-106). Equations for calculation of product concns. were developed. Szybkość tworzenia produktu w reakcjach z odwracalnym etapem tworzenia lub rozkładu produktu przejściowego opisano równaniem potęgowym zmiennej stopnia przereagowania substratu. Pokazano jak parametry przyjętego równania wiążą się ze stałymi szybkości obu reakcji oraz stężeniem początkowym substratu. W poprzedniej pracy1) zaprezentowano zastosowanie równania (1): r = A αa (1 - α)b (1) w którym α jest stopniem przereagowania substratu, do opisu szybkości reakcji następczej I rzędu ze stadiami nieodwracalnymi S → X → P. Wskazano znane i stosowane w kinetyce chemicznej przypadki skrajne: rozdzielonych stref reakcji składowych (mała wartość stosunku stałych szybkości k2/k1) oraz stacjonarnego stężenia produktu pośredniego X (duże wartości k2/k1). Przypadek umiarkowanych wartości k2/k1 był niezwykle interesujący m.in. z powodu postaci krzywej r(t) wykazującej nietypowy początkowy odcinek zwiększającej się szybkości, podobnie jak w reakcji uznawanej za autokatalityczną. Wykazano, że wykładniki potęgowe są stałe dla danego stosunku k2/k1. Stała proporcjonalności A równania (1) jest zależna zarówno od aktualnej wartości stałej szybkości k1 lub k2, jak i od stężenia substratu cS0 1). W reakcji następczej określanej schematem (2) lub (3): S -1 1 k k X P 2 k (2) S 1 k X -2 2 k k P (3) stężenie substratu dane jest wprost z wyrażenia na stopień przereagowania. Jest to oczywiście wyrażenie kształtu (1) z wykładnikami a = 0 i b = 1. Podobnie, stężenie produktu przejściowego X w reakcji z etapami nieodwracalnymi oraz w układzie z odwracalnym etapem tworzenia produktu przejściowego (schemat 2) jest opisane równaniem w postaci ilorazu szybkości powstawania produktu P (wielkość r) i stałe więcej »

Low density polyethylene/clay nanocomposites Nanokompozyty polietylenu o małej gęstości z krzemianami warstwowymi - DOI:10.15199/62.2017.3.10

Jolanta Janik

Com. low-d. polyethylene was blended with 2.5 or 5% by mass of montmorillonite and with 5 or 10% by mass polyethylene wax or ethylene/acrylic acid copolymer compatibilizer. The nanocomposites produced were studied for flammability, plastic flow and color. The addn. of montmorillonite resulted in a decrease of nanocomposite flammability. Otrzymano nanokompozyty polietylenu o małej gęstości (PE-LD) z udziałem montmorylonitu (MMT) Nanofil 5 oraz wosku polietylenowego AC395 i kopolimeru etylen/kwas akrylowy EAA (AC540) stosowanych jako kompatybilizatory1, 2). Wytworzone nanokompozyty PE-LD/ Nanofil 5/AC z udziałem nanonapełniacza (2,5 i 5% mas.) i kompatybilizatora (5 i 10% mas.) przebadano na palność, płynność formowniczą oraz barwy. Produkty nanotechnologiczne, dzięki swej wysokiej skuteczności, łatwości aplikacji oraz neutralności dla zdrowia i środowiska naturalnego, stają się nieodzownym elementem zarówno w medycynie, budownictwie, jak również w życiu codziennym. Na przełomie lat 1999/2000 można było odnaleźć ok. 300 publikacji na temat nanokompozytów, 10 lat później odnajduje się ok. 300 prac poświęconych tylko i wyłącznie mieszaninie polietylenu z montmorylonitem3-6), która jest w istocie jedną z kilkuset kombinacji mieszanin polimerów z nanonapełniaczami.Naturalną zdolnością mieszania się i tworzenia homogenicznych stopów z krzemianami warstwowymi wykazują się jedynie polimery hydrofilowe, takie jak np. poli(tlenek etylenu). W celu wytworzenia nanokompozytu o matrycy hydrofobowej typu poliolefinowego konieczna jest wcześniejsza modyfikacja MMT, polegająca na zastąpieniu kationów met więcej »

MAT-ECO-SHOES 2016

Zofia Machowska

W dniach 21 i 22 listopada 2016 r. w Hotelu Galaxy w Krakowie odbyła się XIV Międzynarodowa konferencja naukowo- techniczna pt. "Innowacje, inteligentne technologie, zdrowie i ekologia w przemyśle obuwniczym i skórzanym", zorganizowana przez krakowski Oddział Instytutu Przemysłu Skórzanego. Przewodniczącym Komitetu Naukowego Konferencji był dr inż. Tadeusz Sadowski, prof. IPS O/Kraków, a Patronat Honorowy nad Konferencją przyjął Pan Jacek Krupa, Marszałek Województwa Małopolskiego. Konferencja MAT-ECO- -SHOES organizowana jest cyklicznie od 28 lat, a jej celem jest wymiana osiągnięć naukowo- -badawczych w zakresie przemysłu obuwniczego, skórzanego i przemysłów z nimi współpracujących. W programie Konferencji wiele miejsca poświęcono tematyce ochrony środowiska oraz zagadnieniom podologii, funkcjonalności wyrobów i bezpieczeństwu obuwia, mającym wpływ na poprawę jakości życia, szczególnie osób starszych i dzieci. Zebranych uczestników Konferencji i zaproszonych gości powitał dr Robert Gajewski, p.o. zastępca dyrektora ds. naukowych (IPS O/Kraków). Sesję plenarną rozpoczęło wystąpienie dr. inż. Bogusława Woźniaka, dyrektora IPS w Łodzi nt. roli Instytutu Przemysłu Skórzanego w rozwoju przemysłu lekkiego w Polsce. Prelegent krótko przedstawił historię Instytutu, a następnie podkreślił silne związki przemysłu skórzanego z przemysłem lekkim, którego jest przecież częścią. O tym, dlaczego warto przynależeć do stowarzyszenia branżowego, mówił w kolejnym referacie Pan Jan Góralczyk, prezes Polskiej Izby Przemysłu Skórzanego. Stowarzyszenie, do którego należą 62 podmioty, jest stałym członkiem Europejskiej Konfederacji Przemysłu Obuwniczego CEC. Wspiera swoich członków poprzez współpracę z władzami lokalnymi i krajowymi, instytucjami i organizacjami polskimi i międzynarodowymi, popularyzuje szkolnictwo zawodowe, realizuje międzynarodowe projekty badawcze i edukacyjne, podejmuje inicjatywy zmierzające do ochrony krajowe więcej »

Methanation of carbon dioxide over nanocatalysts prepared by cold plasma deposition Metanizacja CO2 na katalizatorach wytworzonych metodą depozycji plazmowej - DOI:10.15199/62.2017.3.35

Piotr Tracz Wiktor Redzynia Hanna Kierzkowska-Pawlak Jacek Tyczkowski

New Co and Ru nanocatalysts for methanation of CO2 were prepd. by plasma-enhanced metal-org. CVD on metallic structural supports. The Co3O4 or RuO2-contg. thin films of the nanocatalysts were used for conversion of CO2 with H2 (mole ratio 1:4) to MeH in a gradientless flow reactor at 150-500°C and atm. pressure. The exptl. results revealed a high catalytic activity of the deposited films. The RuO2 catalyst showed higher activity than the Co3O4 one. Przedstawiono wyniki badań metanizacji CO2 przy użyciu nanokatalizatorów wytworzonych na kantalowych nośnikach strukturalnych za pomocą metody chemicznej depozycji z par związków metaloorganicznych wspomaganej plazmą (PEMOCVD). Wykazano wysoką aktywność katalityczną wytworzonych nanowarstw w reakcji uwodornienia CO2 do metanu. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono możliwość wykorzystania przemysłowego wytworzonych katalizatorów, szczególnie w reaktorach strukturalnych. Procesy wykorzystujące energię z odnawialnych źródeł do uzyskania paliw na cele energetyki gazowej są uważane za przyszłościowe i możliwe do realizacji jako korzystne ekonomicznie i energetycznie. Koncepcja zakłada konwersję energii odnawialnej na energię wodorową, która może być zamieniona na bezpieczniejszy nośnik energii, taki jak metan, pozwalając na utylizację odpadowego CO2 pochodzącego z procesów przemysłowych. Proces uwodornienia CO2 do metanu wymaga opracowania sprawnych i trwałych katalizatorów, pozwalających skutecznie obniżyć energię aktywacji niekorzystnej energetycznie reakcji z udziałem wodoru i CO2. W reakcji metanizacji CO2 szeroko stosowane są katalizatory na bazie niklu, ze względu na niski koszt i łatwą dostępność. Wadą katalizatorów niklowych jest możliwość ich dezaktywacji już w niskiej temperatu więcej »

Morphological engineering techniques for enhancing productivity of metabolites by filamentous fungi in a submerged cultures Techniki inżynierii morfologicznej dla zwiększania wydajności tworzenia metabolitów przez grzyby strzępkowe w hodowlach wgłębnych - DOI:10.15199/62.2017.3.31

Marcin Bizukojć

A review, with 37 refs., of methods based on changes in the spore conc. in inoculum, and substrate types as well as on mixing, aeration and addn. of mineral microparticles. Dokonano przeglądu nowoczesnych technik inżynierii morfologicznej, stosowanych wobec różnych grzybów strzępkowych będących producentami enzymów oraz metabolitów wtórnych. Przytoczono przykłady zastosowania technik inżynierii morfologicznej w hodowlach wstrząsanych i w bioreaktorach. W takich hodowlach uzyskuje się wielokrotny wzrost aktywności takich enzymów, jak α-glukoamylaza i β-fruktofuranozydaza produkowanych przez Aspergillus niger, chloroperoksydaza przez Caldariomyces fumago, fitaza przez Aspergil-lus ficcum oraz lakkaza produkowana przez podstawczaki Cerrena unicolor i Pleurotus sapidus. Pozytywny efekt zmian osmolalności został dowiedziony w przypadku produkcji α-glukoamylazy i β-fruktofuranozydazy przez Aspergillus niger. W przypadku metabolitów wtórnych pokazano wzrost produkcji lowastatyny przez Aspergillus terreus, 2-fenyloetanolu przez Aspergillus niger oraz 6-pentylo- α-pironu przez Trichoderma atroviridae. Te stosunkowo tanie techniki, zwłaszcza hodowla z mikrocząstkami oraz zmiana osmolalności podłoża, mają szerokie perspektywy rozwoju i zastosowania w wielu ważnych z przemysłowego punktu widzenia procesach z udziałem grzybów strzępkowych. W hodowlach wgłębnych grzybów strzępkowych w bioreaktorach rozróżnia się zazwyczaj dwie formy morfologiczne grzybni: rozproszoną (wolne strzępki) oraz zwartą (aglomeraty zwane peletkami), a zdolność grzybów strzępkowych do wytwarzania metabolitów pierwotnych i wtórnych oraz enzymów zależy właśnie od utworzonej formy morfologicznej. Dlatego też istnieje potrzeba sterowania morfologią grzybni, a inżynierię morfologiczną definiuje się jako dostosowywanie morfologii do właściwych bioprocesów. Do tradycyjnych metod sterowania morfologią grzybni należą zmienianie gęstości spor więcej »

Nucleation and crystal growth of struvite from solutions containing phosphate(V) and sulfate(VI) ions Zarodkowanie i wzrost kryształów struwitu w roztworach zawierających jony fosforanowe(V) i siarczanowe(VI) - DOI:10.15199/62.2017.3.24

Nina Hutnik Anna Kozik Bogusława Wierzbowska Andrzej Matynia

Struvite was sepd. by reactive crystn. from aq. solns. of PO4 3- (0.2-1.0% by mass), SO4 2- (500-5000 mg/kg), Mg2+ and NH4 + ions at 298 K, pH 9 or 11 and residence time 900-3600 s to det. the rates of crystal growth (4.23∙10-9- 1.67∙10-8 m/s) and nucleation 7.5∙107-1.6∙109 1/(s·m3). The presence and gradual increase of SO4 2- concn. in crystallizer feed were of disadvantage for the process kinetics while the lower concn. of PO4 3- and a Mg ion excess as well as elongation of mean residence time were of advantage for the process kinetics. W krystalizatorze o działaniu ciągłym wytrącano struwit za pomocą jonów magnezu i amonu z roztworów wodnych zawierających 1,0, 0,445 lub 0,20% mas. jonów fosforanowych(V) i jonów siarczanowych(VI) 500-5000 mg/kg roztworu. Badania przeprowadzono dla stechiometrycznego stosunku substratów i przy 20-proc. nadmiarze jonów magnezu. Warunki procesu: temp. 298 K, pH 9 i 11, średni czas przebywania zawiesiny w krystalizatorze τ 900 i 3600 s. Z rozkładu rozmiarów kryształów produktów oszacowano parametry kinetyczne krystalizacji struwitu. Do obliczeń przyjęto najprostszy model kinetyki dla idealnego krystalizatora SIG MSMPR. Liniowa szybkość wzrostu kryształów struwitu zmieniała się w zakresie 4,23∙10-9-1,67∙10-8 m/s, a szybkość zarodkowania w przedziale 7,5∙107-1,6∙109 1/(s·m3). Obecność jonów siarczanowych(VI) w roztworze zasilającym krystalizator wpłynęła negatywnie na kinetykę procesu. Liniowa szybkość wzrostu kryształów struwitu zmalała o ponad 23%, a szybkość zarodkowania wzrosła ponad 2-krotnie. Korzystnie na kinetykę wpłynęło mniejsze stężenie jonów fosforanowych(V) i nadmiar jonów magnezu w układzie procesowym, a także wydłużenie czasu przebywania zawiesiny w krystalizatorze. Stężenie jonów fosforanowych(V) w ściekach z wytwarzania tzw. ekstrakcyjnego kwasu fosforowego1) może wynosić w szczególnych przypadkach nawet więcej »

Numerical simulations of coal gasification in a pressurized circulating fluidized bed reactor with carbon dioxide Symulacja numeryczna zgazowania węgla w ciśnieniowym reaktorze fluidyzacyjnym z użyciem ditlenku węgla - DOI:10.15199/62.2017.3.25

Joanna Bigda Józef Popowicz

A 3-dimensional numerical model was developed on basis of Eulerian-Lagrangian computational particle fluid dynamics to simulate the CO2 gasification of coal in a fluidized bed gasifier. Coal drying, pyrolysis as well as homogeneous and heterogenous reactions were taken into consideration. The model was verified with exptl. data from a pilot plant (coal capacity 50-200 kg/h) gasification reactor. A good agreement of calcd. and exptl. data was achieved. Przedstawiono numeryczny model zgazowania węgla w ciśnieniowym reaktorze z cyrkulującym złożem fluidalnym CFB (circulating fluidized bed) przy użyciu CO2 jako utleniacza. Model uwzględnia procesy suszenia, odgazowania węgla, zgazowania karbonizatu oraz reakcje wtórne w fazie gazowej. Do predykcji procesu zgazowania węgla zastosowano program wykorzystujący numeryczną mechanikę płynów do modelowania układów o wysokiej koncentracji cząstek stałych w ośrodku płynnym, z uwzględnieniem wymiany ciepła i masy CPFD (computational particle fluid dynamics). Bazując na eksperymentalnych danych pomiarowych parametrów procesu zgazowania wę-gla w reaktorze o wydajności 100 kg/h, znajdującego się w Centrum Czystych Technologii Węglowych (CCTW) w Instytucie Chemicznej Przeróbki Węgla (IChPW), przeprowadzono walidację modelu. Uzyskano dobrą zgodność pomiędzy obliczonymi i rzeczywistymi parametrami procesowymi. Obok intensywnie rozwijanych technologii zgazowania paliw w reaktorach dyspersyjnych, coraz większe zainteresowanie budzą technologie zgazowania w złożu fluidalnym. Niższe temperatury procesu niż w przypadku reaktorów dyspersyjnych wpływają na obniżenie kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych oraz na poprawę niezawodności i dyspozycyjności technologii. Dodatkowo, wysoka sprawność działania, intensyfikacja procesu poprzez uzyskanie wysokich współczynników wymiany ciepła i masy, zminimalizowanie zawartości substancji smołowych w otrzymywanym gazie procesowym sprawiają, że reaktory f więcej »

Od redakcji

Andrzej Jan Szyprowski

Zakończyły się emocje i atrakcje związane z obchodami jubileuszu Przemysłu Chemicznego i czas wrócić do normalnej pracy redakcyjnej w 101. roku historii naszego czasopisma. Przez dwa miesiące nowego roku przyjęliśmy do redakcji już 67 nowych publikacji, czyli liczbę całkiem pokaźną. Publikacji wpłynęło więcej, jednak kilka z nich nie pasowało do profilu naszego miesięcznika i zostały one zwrócone Autorom. Swój felieton zaczynam od smutnej wiadomości. Dnia 4 lutego br. zmarł Pan mgr inż. Stanisław Milczanowski, redaktor naczelny Przemysłu Chemicznego w latach 1969-1981. Pan Redaktor S. Milczanowski dożył sędziwego wieku 96 lat. Pożegnaliśmy Go na Cmentarzu Północnym 15 lutego, gdzie spoczął w grobie rodzinnym w kwaterze żołnierzy Armii Krajowej. Wspomnienie pośmiertne o Panu Redaktorze drukujemy na stronie 490 tego zeszytu. Dziesięć lat temu był On duszą uroczystości z okazji 90-lecia naszego miesięcznika. Teraz stan zdrowia nie pozwolił już na udział w obchodach 100-lecia czasopisma w Kazimierzu Dolnym. Prasa doniosła o kolejnych ważnych odkryciach naukowych. Chyba najciekawsze (Gazeta Wyborcza, 1 lutego 2017 r.) polegało na otrzymaniu półsyntetycznego organizmu. W DNA tego organizmu są wbudowane nowe, syntetyczne zasady azotowe, odmienne od dotychczas znanych heterocyklicznych zasad azotowych: adeniny, tyminy, guaniny i cytozyny. Jak powszechnie wiadomo, stanowią one "litery" kodu genetycznego. Te litery w DNA i RNA kodują tworzenie 20 aminokwasów - "wyrazów", z których budowane są białka. Zasady azotowe łączą się w pary, zawsze adenina z tyminą, a guanina z cytozyną. Te dwie pary zapisane w łańcuchu DNA w indywidualnej dla każdego organizmu sekwencji stanowią zapis informacji genetycznej. Ta informacja określa jak będziemy wyglądać, począwszy od cech fizycznych, takich jak wzrost, kolor włosów lub oczu, ale również jakie będziemy mieli cechy charakteru lub na jakie choroby będziemy szczególnie podatni. Zsyntet więcej »

On the comparison of emulsion bulk explosives obtained from aqueous ammonium nitrate solutions Porównanie właściwości materiałów wybuchowych emulsyjnych otrzymanych z wodnych roztworów saletry amonowej - DOI:10.15199/62.2017.3.17

Andrzej Biessikirski* Łukasz Kuterasiński Józef Pyra Michał Dworzak

Two emulsion bulk explosives were prepd. from various aq. solns. of NH4NO3 and studied by IR spectroscopy, X-ray diffraction and scanning electron microscopy to compare their topol. and morphol. Both explosives showed similar properties but differed in crystallinity. Zbadano różnice w powierzchni próbek materiałów wybuchowych emulsyjnych otrzymanych na bazie wodnego roztworu saletry amonowej wykorzystywanego do produkcji górniczych materiałów wybuchowych oraz roztworu stosowanego w przemyśle nawozów mineralnych (roztwór saletrzano-mocznikowy). Badania topografii oraz morfologii w analizowanych próbkach przeprowadzono, stosując spektroskopię w podczerwieni, dyfrakcję rentgenowską oraz skaningową mikroskopię elektronową. Materiały wybuchowe emulsyjne (MWE) oraz materiały wybuchowe (MW) typu ANFO obecnie są szeroko stosowane w polskim i zagranicznym górnictwie podziemnym i odkrywkowym. MWE są najczęściej układami dyspersyjnymi typu woda w oleju (W/O), w których fazę dyspersyjną stanowi ciecz niepolarna (np. olej napędowy), a fazę zdyspergowaną ciecz polarna (roztwór utleniacza). MWE mogą zawierać nieznaczne ilości związków chemicznych, takich jak np. kwas cytrynowy, mocznik, które podczas wytwarzania matryc umożliwiają uzyskanie właściwego pH. Mała wrażliwość, możliwość modyfikacji gęstości MW, wodoodporność oraz niewielkie stężenie toksycznych tlenków znajdujących się w gazach postrzałowych pozwoliły na zastosowanie MWE jako podstawowego środka strzałowego wykorzystywanego w przemyśle górniczym1, 2). Obecnie do wytworzenia MWE stosowane są wodne roztwory saletry amonowej w formie koncentratu zawierającego ok. 93% azotanu(V) amonu. W produkcji MWE mogą być zastosowane inne związki, np. nawozy saletrzano-mocznikowe, jedynie w przypadku sporządzenia z nich przesyconego roztworu saletry amonowej. Ze względu na właściwości fizykochemiczne MWE (włączając w to m.in. podatność ich składu chemicznego na modyfikacje) materiały te są więcej »

Oxydation of 1-(4-nitrophenyl)-2-acetylaminoethanol with ozone in an organic solvent Utlenianie 1-(4-nitrofenylo)-2-acetyloaminoetanolu ozonem w rozpuszczalniku organicznym - DOI:10.15199/62.2017.3.14

Tatyana Galstyan Andrew Galstyan Halyna Marshalok

1-(4-Nitrophenyl)-2-acetylaminoetanol (I) was oxidized to 4-nitro-α-acetylaminoacetophenone (II) with O3-air mixt. in AcOH/dichloroethane (1:1) in a reactor with a capacity of 10 t/yr at 283 K in presence of HCl (yield of II 92-95%). The substrate concn. was higher than 0.358 mol/L. The concn. of O3 in the gas phase did not affect the yield of ketone II. Przedstawiono wyniki badań procesu utleniania 1-(4-nitrofenylo)-2-acetyloaminoetanolu ozonem w rozpuszczalniku organicznym. Określono wpływ struktury substratu, różnych zanieczyszczeń i parametrów technologicznych procesu na szybkość, selektywność i wydajność produktów reakcji. Docelowy produkt 4-nitro-α-acetyloaminoacetofenon otrzymano z wydajnością 92-95% w temp. 283 K w obecności kwasu solnego i przy stężeniu substratu nie niższym niż 0,358 mol/L. Stężenie ozonu w fazie gazowej nie wpływało na wydajność ketonu. 1-(4-Nitrofenylo)-2-acetyloaminoetanol (I) jest produktem pośrednim w syntezie chloramfenikolu, antybiotyku stosowanego w leczeniu chorób zakaźnych1). W procesie syntezy alkohol I jest utleniany2) do 4-nitro-α-acetyloaminoacetofenonu (II) dichromianem potasu w kwasie siarkowym w temp. 283-287 K. Istotną wadą tego sposobu jest tworzenie się znacznych ilości kwaśnych ścieków chromianowych, których utylizacja jest dość skomplikowanym zadaniem. W celu wyeliminowania tego problemu prowadzono badania nad powrotem kwaśnych ścieków chromianowych do etapu utleniania po ich uprzednim ozonowaniu3). Jednak metoda ta nie znalazła zastosowania w przemyśle ze względu na małą wydajność produktu docelowego (76%). Zbadano wykorzystanie ozonu, dogodnego technologicznie bezbalastowego utleniacza4), w reakcji utleniania alkoholu I w rozpuszczalniku organicznym w temp. 283 K, do stworzenia niskotemperaturowej i małoodpadowej technologii otrzymywania ketonu II. Część doświadczalna Materiały Stosowano 1-(4-nitrofenylo)-2-acetyloaminoetanol (I) ch.cz. (jasnożółty prosze więcej »

PERSONALIA

Dr Joanna HABELMAN dnia 26 stycznia 2017 r. została powołana przez Akcjonariuszy Spółki na stanowisko przewodniczącej Rady Nadzorczej VII kadencji Grupy Azoty Zakłady Chemiczne Police SA. Pani dr J. Habelman była dotychczas wiceprzewodniczącą Rady. W roku 2007 ukończyła studia na Wydziale Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego (kierunek finanse i bankowość, specjalność rachunkowość), a w 2013 r. uzyskała stopień doktora nauk ekonomicznych na tym samym wydziale. Doświadczenie zawodowe: od 2016 r. jest dyrektorem ds. ekonomiczno-finansowych w Zarządzie Morskich Portów Szczecin i Świnoujście, gdzie w latach 2010-2016 pełniła funkcję pełnomocnika zarządu ds. zintegrowanego systemu zarządzania, w latach 1992-2010 zajmowała stanowisko specjalisty ds. księgowości, a w latach 1984-1988 była inspektorem ds. badań środowiska pracy, od 2014 r. jest adiunktem na Wydziale Zarządzania w Szczecinie Szkoły Wyższej im. Bogdana Jańskiego w Warszawie, a od 2016 r. pracuje na stanowisku wykładowcy na studiach podyplomowych i MBA na Wydziale Ekonomicznym w Szczecinie Wyższej Szkoły Bankowej. Działalność szkoleniowa: była członkiem grupy doradczo- inwestycyjnej prowadzącej szkolenia dla pracowników Stoczni Szczecińskiej Nowa Sp. z o.o. w ramach rządowego programu "S więcej »

Physicomechanical and structural properties of plasticized poly(vinyl chloride) Właściwości fizykomechaniczne i strukturalne plastyfikowanego poli(chlorku winylu) - DOI:10.15199/62.2017.3.40

Edwin Makarewicz Jacek Mirowski Przemysław Siekierka Krzysztof Lewandowski Andrzej Grabowski Dorota Ziółkowska

Four ester plasticizers were used for plastification of poly(vinyl chloride). The plastificates were studied for mech., thermal and structural properties. The best results were achieved when dioctyl phthalate was used as plasticizer. Badano plastyfikację emulsyjnego poli(chlorku winylu) za pomocą ftalanu di-2-etyloheksylowego (DOP), estru 1,2-cykloheksanodikarboksylowego diizononylu (DINCH), dibenzoesanu glikolu dipropylowego (S-9100) oraz adypinianu dioktylowego (DOA). Kompozycje badano za pomocą plastografometru Brabendera. Wykonano oznaczenie właściwości mechanicznych przy statycznym rozciąganiu. Badania twardości względnej i temperatury mięknienia pokazały, że najwyższe ich wartości mają próbki zawierające S-9100. Stwierdzono, że najniższy jest stopień krystaliczności i krystaliczność próbek z S-9100, a najwyższy z DOP i DOA. Zastosowanie metody dynamicznej analizy mechanicznej umożliwiło wyznaczenie modułów zachowawczego oraz stratności i określenie współczynnika stratności mechanicznej. Najniższą wartość temperatury zeszklenia mają próbki zawierające DOA oraz DINCH. Badania mikrotwardości umożliwiły wyznaczenie tzw. twardości instrumentalnej oraz instrumentalnego modułu Younga. Potwierdziły one niezbyt dobre właściwości plastyfikujące S-9100.Poli(chlork winylu) (PVC) otrzymany metodą emulsyjną ma postać sferycznych ziaren będących aglomeratami drobniejszych cząstek polimeru. Na właściwości strukturalno-morfologiczne ziaren PVC wpływa ich kształt, rozmiary, rozrzut granulometryczny, wewnętrzna budowa, a także stopień krystaliczności. Cząstki drobne nazywane są pierwotnymi i we wnętrzu ziarna wykazują najbardziej ścisłe upakowanie. Popularnie tego typu ziarna nazywane są "śnieżnymi kulami". W gotowym produkcie tylko w bardzo małym stopniu w poszczególnych cząstkach pierwotnych występują struktury krystaliczne. Tworzą się one na etapie polimeryzacji i suszenia polimeru. Ich obecność znacznie utrudnia plastyfikację p więcej »

Polskie firmy chemiczne w Internecie

Część LXXXIV Wytwórnia i Hurtownia Środków Czystości VAN ul. Pszczyńska 370 44-141 Gliwice tel.: (32) 235 74 10 tel. kom.: 604 584 213 fax: (22) 489 60 77 van@pro.onet.pl www.van.gliwice.pl Wytwórnia Kosmetyków MARIZA A.A. Orska ul. Kamienna 15 30-199 Rząska tel.: (12) 636 67 29, 636 15 11 tel. kom.: 519 342 422 fax: (12) 638 60 81 kontakt@mariza.com.pl biuro@mariza.com.pl www.mariza.c więcej »

Process model of demonstration plant for methanol production integrated with the carbon dioxide-enhanced gasification. Results of the national strategic research program Model procesowy demonstracyjnej instalacji produkcji metanolu zintegrowanej ze zgazowaniem węgla przy użyciu ditlenku węgla. Wyniki strategicznego programu badań - DOI:10.15199/62.2017.3.26

Tomasz Chmielniak Marek Ściążko Józef Popowicz Tomasz Szczypiński Joanna Bigda Aleksander Sobolewski

The developed model included drying lignite, its gasification with CO2/O2 mixt. In a circulating fluidized bed reactor, oxy-combustion of the produced char, syngas processing (conversion of MeH and tars, H2 enrichment, removal of H2S, CO2 and Hg, MeOH synthesis, compression of sepd. CO2, S recovery), heat recovery and power generation. The model was used to prep. the process heat and mass balance sheets and to develop a technol. design of a demonstration plant together with feasibility study of com. scale plant. Zaprezentowano konfigurację i model procesowy układu produkcji metanolu zintegrowanego z rozwijaną w IChPW technologią zgazowania węgla w złożu fluidalnym przy wykorzystaniu ditlenku węgla. Model procesowy instalacji produkcji metanolu obejmuje główne węzły technologiczne układu: suszenie i zgazowanie węgla, oksy-spalanie karbonizatu, konwersję metanu i smół, usuwanie H2S i CO2 z gazu, syntezę metanolu i sprężanie CO2 oraz układy kotła odzyskowego i turbiny parowej. Model wykorzystano do obliczeń procesowo- -bilansowych i opracowania projektu technologicznego demonstracyjnej instalacji zgazowania węgla przy wykorzystaniu CO2. Tomasz Chmielniak*, Marek Ściążko, Józef Popowicz, Tomasz Szczypiński, Joanna Bigda, Aleksander Sobolewski 622 96/3(2017) Dr inż. Aleksander SOBOLEWSKI w roku 1986 ukończył studia na Wydziale Technologii i Inżynierii Chemicznej Politechniki Śląskiej w Gliwicach, gdzie uzyskał również stopień doktora nauk technicznych. Obecnie jest dyrektorem Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu. Specjalność - zagadnienia technologii przeróbki węgla, ochrony środowiska w koksownictwie, hydrodynamika złoża fluidalnego, a także procesy adsorpcyjne i termiczne metod przeróbki odpadów. Mgr inż. Józef POPOWICZ - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym numerze na str. 617. Dr inż. Joanna BIGDA - notkę biograficzną i fotografię Autorki drukujemy w bieżącym numerze na str. 617 Mgr więcej »

Production of sodium tripoliphosphate from alternative raw materials. An example of realization of circular economy assumptions Wytwarzanie tripolifosforanu sodu z surowców alternatywnych. Przykład realizacji założeń ekonomii cyrkulacyjnej - DOI:10.15199/62.2017.3.9

Katarzyna Gorazda Zbigniew Wzorek Kinga Krupa-Żuczek Anna K. Nowak

Bone pulp was used as an alternative raw material for prodn. of Na5P3O10 by disoln. in H2SO4, neutralization with Na2CO3 (with addn. of NH4)NO3) and calcination at 400-550°C. The product met the std. quality requirements and was recommended for prodn. of washing powders. Przeanalizowano możliwość wytworzenia tripolifosforanu sodu (TPFS) w wyniku neutralizacji sodą kwasu fosforowego(V) wytworzonego z alternatywnego surowca - miazgi kostnej. Omówiono parametry jakościowe produktów uzyskanych w zakresie temp. 400-550°C. Skupiono się również na analizie przemian fazowych zachodzących podczas procesu kalcynacji w badanym układzie i odniesiono je do układu modelowego z wykorzystaniem odczynnikowego kwasu fosforowego. Komisja Europejska w dn. 2 grudnia 2015 r. przyjęła nowy pakiet dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym, mający zwiększać globalną konkurencyjność, wspierać zrównoważony wzrost gospodarczy i tworzyć nowe miejsca pracy1). Recyrkulacja i przetwarzanie odpadów oraz wykorzystanych produktów umożliwia oszczędność energii z jednoczesnym zmniejszeniem wykorzystania zasobów naturalnych oraz ilości odpadów2). Gospodarka w obiegu zamkniętym zakłada, że zasoby naturalne wykorzystywane są w bardziej zrównoważony sposób, a jej celem jest maksymalizowanie wartości dodanej na każdym etapie cyklu życia produktów. Zgodnie z przyjętym dokumentem promowane będzie ponowne użycie i symbioza przemysłowa, obejmująca np. przemiany produktu ubocznego lub odpadów jednej branży przemysłu w surowiec dla innej branży. Podobnie program "zero odpadów dla Europy"3) podkreśla, że trwały wzrost gospodarczy jest możliwy poprzez przechodzenie na gospodarkę o bardziej zamkniętym obiegu. Zasady ekonomii cyrkulacyjnej są szczególnie istotne dla przemysłu fosforowego, który boryka się ze znacznymi problemami surowcowymi, energochłonnością oraz negatywnym wpływem na środowisko4-7). Raport8) szacuje wielkość europejskiego rynku fosforowego na ponad 8,2 mld więcej »

Properties, methods of preparation and the most important applications of molybdenum disulfide Właściwości, metody otrzymywania oraz najważniejsze zastosowania disiarczku molibdenu - DOI:10.15199/62.2017.3.39

Klaudia Maślana Karolina Wenelska Ewa Mijowska

A review with 33 refs. In particular, use of MoS2 in optoelectronics, prodn. of transistors, supercapacitors, solar batteries and greases was described used methods of obtaining single layer MoS2 and its most promising applications. Przedstawiono przegląd metod wytwarzania i kierunków wykorzystania disiarczku molibdenu. Opisano jego zastosowanie w optoelektronice, do wytwarzania tranzystorów, superkondensatorów, baterii słonecznych i smarów. Disiarczek molibdenu jest związkiem nieorganicznym, zaliczanym do grupy dichalkogenków metali przejściowych TMD (transition metal dichalcogenides). Ich ogólny wzór ma postać MX2, w której M oznacza atom metalu przejściowego, a X halkogen (S, Se, Te)1-3). Warstwa takiego materiału o grubości 0,65 nm zbudowana jest z jednej warstwy metalu przejściowego, umieszczonej pomiędzy dwiema warstwami chalkogenu X-M-X1, 4-6). Atomy w warstwie połączone są ze sobą wiązaniami kowalencyjnymi, a kolejne warstwy słabymi oddziaływaniami Van der Waalsa, co pozwala na ich łatwą eksfoliację1, 2, 4, 5, 7). W warstwach S-Mo-S różnica elektroujemności siarki i molibdenu prowadzi do częściowo spolaryzowanych wiązań kowalencyjnych. Kationy molibdenu oddają elektrony walencyjne z powłoki d anionom siarki, co prowadzi do ich stopnia utlenienia +4, podczas gdy dla anionu siarki wynosi on -2. Każdy atom molibdenu w warstwie jest związany z sześcioma atomami siarki, a każdy atom siarki jest połączony z trzema atomami molibdenu, co daje heksagonalną sieć krystalograficzną. Patrząc w kierunku prostopadłym do podstawy, atomy siarki i molibdenu są rozmieszczone w sześciokątnych arkuszach8). MoS2 występuje w kilku odmianach polimorficznych. Podstawowe struktury to 2H-MoS2, 3R-MoS2 oraz 1T-MoS2 5, 8). Modele tych struktur przedstawiono na rysunku. Typy 2H oraz 3R występują w naturze i ich budowa jest dobrze znana. Typ 1T otrzymano w wyniku syntezy, dlatego w literaturze istnieją rozbieżności co do jego struktury. Typy 2H więcej »

Propozycja modelu usprawniającego funkcjonowanie przedsiębiorstw branży chemicznej - DOI:10.15199/62.2017.3.2

Dominik Zimon

Przedsiębiorstwa funkcjonujące w branży chemicznej, zarówno w skali lokalnej, jak i globalnej, coraz częściej zmuszane są do działań zmierzających do zwiększenia efektywności funkcjonowania oraz do wdrażania innowacyjnych rozwiązań1). Wynika to z faktu, że w polskim przemyśle chemicznym znaczna część produktów sprzedażowych to półprodukty wykorzystywane w innych gałęziach przemysłu. Z tego względu przedsiębiorstwa chemiczne powinny dostosować swoje modele biznesowe do aktualnie panujących warunków rynkowych i wytwarzać półprodukty o większej wartości dodanej, które pozwolą umocnić pozycję konkurencyjną2). Celem pracy było przygotowanie modelu adresowanego do przedsiębiorstw chemicznych, którego ideą będzie wykorzystanie efektów synergicznych zachodzących pomiędzy jakością, logistyką a technologią. Przedsiębiorstwa decydujące się na wprowadzenie opracowanego modelu powinny osiągnąć liczne korzyści prowadzące do realizacji kluczowych procesów zarządzania. Założenia do tego modelu zostały opracowane podczas czteromiesięcznego stażu naukowego autora w jednym z największych przedsiębiorstw produkcyjnych na Podkarpaciu. * Adres do korespondencji: Katedra Systemów Zarządzania i Logistyki, Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza, al. Powstańców Warszawy 10, 35-959 Rzeszów, tel.: (17) 865-10-73, tel./fax: (17) 865-10-81, e-mail: zdomin@prz.edu.pl 96/3(2017) 481 Propozycja modelu Główną ideą opracowanego modelu było to, aby był on na tyle ogólny, by mógł być wdrożony w dowolnym przedsiębiorstwie branży chemicznej. Model zaprezentowany na rysunku opiera się na kilkunastu założeniach. I tak, wszystkie kluczowe działania i procesy powinny być podporządkowane wymaganiom klientów wewnętrznych i zewnętrznych, a także uwzglę więcej »

Raw gas and biogas production technologies in context of clean coal technologies and renewable energy sources Technologie produkcji surowego gazu i biogazu w kontekście czystych technologii węglowych oraz odnawialnych źródeł energii - DOI:10.15199/62.2017.3.19

Grzegorz Wałowski Andrzej Myczko Gabriel Filipczak

A review, with 45 refs. of processes for manufacturing fuel gas from coal and biomass. Wskazano na techniczno-procesowe aspekty technologii wynikające z podziemnego zgazowania węgla in situ oraz technologii biogazowych. Dokonano przeglądu wybranych technik oraz scharakteryzowano ich technologiczne aspekty. Przeanalizowano warunki termicznego zgazowania węgla in situ w strefie georeaktora o różnej konfiguracji oraz fermentacji beztlenowej w bioreaktorze. Wskazano na wymagane kryteria techniczno-technologiczne wytwarzania surowego gazu i biogazu. Technologia termicznego przerobu węgla in situ stanowi obecnie istotną alternatywę dla tradycyjnych technologii zgazowania węgli i to w różnych aspektach, zarówno technicznych, jak i technologicznych. Z jednej bowiem strony proces in situ przebiega w złożu naturalnym, co nie wymaga stosowania bardzo kosztownych i energochłonnych instalacji technologicznych. Z drugiej, proces podziemnego zgazowania UCG (underground coal gasification) stanowi o potencjale pozyskiwania gazu, związanego jedynie ze skalą termicznego zgazowania złoża węgla. Z tych powodów technologia zgazowania in situ niesie ze sobą ogromne możliwości produkcyjne, także w aspekcie ochrony środowiska, coraz bardziej nastawionej na niekonwencjonalne techniki przetwarzania kopalin na cele energetyczne. Dużą zaletą technologii UCG jest to, że w warunkach podziemnego zgazowania węgla ma się do czynienia, w jednym miejscu i jednym złożu, ze wszystkimi możliwymi procesami i etapami redukcji i reakcji pozyskiwania tzw. surowego gazu, podczas których po częściowym lub całkowitym zgazowaniu złoża formuje się porowaty materiał w postaci karbonizatu1-3). Rozpoznanie warunków procesowych dla tego rodzaju złoża niesie za sobą istotne problemy hydrodynamiczne, związane z mechanizmem przepływu surowego gazu w strukturze porowatego materiału, a bardziej szczelinowo-porowatego, jakim są karbonizaty pochodzące z takiego sposobu zgazowania. więcej »

Rok 2017 rokiem Donalda Trumpa - DOI:10.15199/62.2017.3.1

Ludwik M. Bednarz

Brytyjski tygodnik The Economist opublikował prognozę "The World in 2017", która obejmuje 81 krajów, w tym Polskę. Daniel Franklin, główny autor prognozy, we wstępie napisał: Rewolucja wisi w powietrzu w 2017 r. Jest to nie tylko 100. rocznica rewolucji bolszewickiej w Rosji, lecz także mija 150 lat od czasu opublikowania przez Karola Marksa pierwszego tomu Kapitału i 50 lat od śmierci Che Guevary, którego rewolucyjna twarz zdobiła niezliczoną ilość koszulek typu t-shirt. Przypomnieć też należy, że ten rok jest 500. rocznicą 95 tez Martina Lutra, które zostały przybite na drzwiach kościoła zamkowego w Wittenberdze, co doprowadziło do reformacji protestanckiej. Nietrudno znaleźć podobieństwa między warunkami, które doprowadziły do przemian w przeszłości, a które przyniosły rebelianckie ruchy w okresie następnych lat. Amerykanie już przegłosowali zmianę gry w polityce i gospodarce. Głosowali za zmianą. Dramatyczne wybory Donalda Trumpa na prezydenta oznaczają, że powstanie będzie prowadzone z Białego Domu wraz z dwoma izbami Kongresu, które są również republikańskie. Oszałamiające zwycięstwo pana Trumpa pośle fale szoku w świat. Prognoza jest w znacznym stopniu odzwierciedleniem negatywnych poglądów tygodnika o Donaldzie Trumpie. Magazyn ten od kilku miesięcy publikował negatywne oceny programu politycznego i gospodarczego Trumpa, przewidując zwycięstwo Hillary Clinton. W prognozie dla świata uwypukla się negatywny wpływ polityki administracji Trumpa na procesy polityczne i gospodarcze w skali globalnej. Pierwszy, wprowadzający do prognozy rozdział zatytułowano "Planet Trump" z podtytułem "Z Donaldem Trumpem, 45. prezydentem Ameryki, rok 2017 rozpocznie nowy ciemny porządek światowy". Donald Trump, fenomen amerykańskiej polityki Donald J. Trump, miliarder, biznesmen, a nie polityk, został 45. prezydentem Stanów Zjednoczonych. Wygrał wybory z przytłaczającą przewagą. W 49 stanach uzyskał 1,4 mln głosów więcej niż więcej »

Sodium formate with new corrosion inhibitors package as an ecological formulation for deicing of the aviation infrastructure Mrówczan sodu z nowym pakietem inhibitorów korozji jako ekologiczny środek do odladzania infrastruktury lotniczej - DOI:10.15199/62.2017.3.32

Marzena Dzida Stefan Krakowiak Marek Ilnicki Monika Bogucka-Botorowicz Dorota Łuczkowska Katarzyna Wawryniuk

Na formate was added to a Na polyaspartate and imidasole- -contg. corrosion inhibitor package and used for studying the corrosivity of Cd-coated steel and Al, Mg and Ti alloy machine parts for 24 h at 35°C. The parts were weighed, cleaned, degreased and dipped in a 5% aq. soln. of the agent. After the study, the parts were washed again with water, dried and weighed. The mass loss was a measure of the corrosion resistance of the parts. Addnl., the ability of the agent to penetrate the sample of ice was detd. by measuring the depth of the ice dissolved under its action. For comparison, 4 other com. agents were used. The agent showed the lowest corrosivity and the best penetration ability when compared with the com. ones. Przedstawiono wyniki badań korozji kadmowej powłoki na stali oraz korozji po zanurzeniu stopów metali w mrówczanie sodu z nowym pakietem inhibitorów korozji, zawierającym synergiczną kompozycję poliasparaginianu sodu oraz imidazolu. Ponadto wyznaczono zdolność penetracji lodu przez badany układ. Właściwości opracowanej kompozycji odladzającej porównano z właściwościami środków dostępnych na rynku. Uzyskane wyniki wskazują, że otrzymany stały preparat może być stosowany jako nowy ekologiczny środek do odladzania infrastruktury lotniczej. W okresie jesienno-zimowym istnieje duże ryzyko oblodzenia pasów startowych oraz dróg kołowania. Zmniejszenie przyczepności kół samolotowych do podłoża oraz mniejsza efektywność hamowania przekłada się bezpośrednio na poziom bezpieczeństwa pasażerów oraz załóg samolotów1). Stan oblodzenia nawierzchni lotniczych jest regularnie sprawdzany przez system wczesnego ostrzegania oraz specjalistyczne pojazdy pomiarowe. Obecnie lotniska odladzane są mechanicznie, chemicznie lub z zastosowaniem kombinacji obu tych metod. Stosowane środki chemiczne muszą charakteryzować się odpowiednimi właściwościami techniczno- eksploatacyjnymi oraz środowiskowymi (powinny być bezpieczne dla środowi więcej »

SOSEXPO 2017

Zofia Machowska

Dnia 2 lutego 2017 r. w sali konferencyjnej Hotelu Novotel Airport w Warszawie odbyło się VI Międzynarodowe Forum Gospodarki Odpadami w Polsce SOSEXPO 2017, w którym wzięło udział ok. 240 przedstawicieli samorządu terytorialnego, administracji państwowej oraz nauki i przemysłu. Otwarcia Forum i powitania gości dokonali Pan Kazimierz Barczyk, przewodniczący Federacji Regionalnych Związków Gmin i Powiatów RP i równocześnie wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Małopolskiego oraz Pani Grażyna Karłowska, prezes zarządu Targów Warszawskich S A. Na wstępie Pan Sławomir Mazurek, podsekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska, podkreślił konieczność segregacji odpadów i pełnego wykorzystania tkwiących w nich zasobów surowcowych. Prowadzenie sesji plenarnej Forum, której tematem był pakiet Komisji Europejskiej na temat gospodarki o obiegu zamkniętym (circular economy) i przygotowania gospodarki polskiej do jego przyjęcia, objęła Pani Julia Patorska z Deloitte Advisory Sp. z o.o. We wprowadzeniu do debaty określiła ona zasady tej gospodarki i podkreśliła korzyści z jej stosowania. W debacie wzięli udział Panowie Andrzej Maciejewski, przewodniczący Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej w Sejmie RP, Marcin Podgórski, dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami oraz Pozwoleń Zintegrowanych i Wodnoprawnych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego, i Michał Kubicki z Komisji Europejskiej (Directorate General for International Market, Industry, Entrepreneurship and SMEs) oraz Pani Małgorzata Szczepańska, dyrektor Departamentu Innowacji w Ministerstwie Rozwoju. Pan M. Kubicki w dłuższym wystąpieniu przedstawił istotę wdrażania gospodarki o obiegu zamkniętym w państwach UE, gdzie podał, że do 2020 r. we wszystkich państwach Unii recyklingowi będzie poddawane 50% wszystkich wytwarzanych odpadów komunalnych, a w 2030 r. wymóg ten będzie obejmował 65% odpadów komunalnych (w tym 75% opakowań). Obecnie osi więcej »

Studies on carbon dioxide absorption rate into solutions of K2CO3/KHCO3 activated with amines. Industrial application of research results Badania szybkości absorpcji ditlenku węgla w roztworach K2CO3/KHCO3 aktywowanych aminami. Przemysłowa aplikacja wyników badań - DOI:10.15199/62.2017.3.37

Grzegorz Bińczak Ryszard Pohorecki Władysław Moniuk Zofia Jakubowska-Mordecka

Five aliph. and heterocyclic amines were added (3% by mass) to an aq. soln. of K2CO3/KHCO3 (30% by mass) used for CO2 absorption from a process gas in a pressurized buble stirred reactor (4 bars, 90-110°C). A new amine activator was developed and tested under pilot plant conditions. The activator was implemented in 5 industrial plants in Poland and abroad. Przedstawiono wyniki badania szybkości absorpcji ditlenku węgla w wodnych roztworach węglanów potasu aktywowanych mieszaninami związków aminowych. Badania przeprowadzono w ciśnieniowym reaktorze barbotażowym z mieszadłem oraz w instalacji ćwierćtechnicznej. Przedstawiono korzyści z zastosowania opracowanego nowego promotora aminowego w przemysłowych instalacjach Benfield/Carsol. Współczesne metody usuwania składników kwaśnych, takich jak CO2, COS i H2S, z gazów naturalnych, rafineryjnych i syntezowych bazują na absorpcji chemicznej (chemisorpcji) i/lub absorpcji fizycznej1). Odwracalna absorpcja chemiczna w gorących roztworach węglanów aktywowanych związkami aminowymi jest powszechnie stosowaną metodą przemysłowego oczyszczania gazów syntezowych z ditlenku węgla. W polskich wytwórniach amoniaku stosowany jest proces Benfield, który polega na absorpcji CO2 z gazu syntezowego za pomocą wodnego roztworu węglanu potasu zawierającego dodatek aktywatora aminowego. Od pierwszego zastosowania przemysłowego proces Benfield podlegał licznym zmianom zarówno w układzie technologicznym, jak i modyfikacjom aktywatora, a ich skutkiem jest znaczne obniżenie zużycia energii w procesie2). W latach 2011-2013 Instytut Nowych Syntez Chemicznych we współpracy z Wydziałem Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej realizował projekt badawczy Nr 05 0024 10, finansowany przez NCBiR, którego celem było opracowanie nowego, efektywniejszego aktywatora, konkurencyjnego w stosunku do obecnie stosowanych promotorów aminowych (np. LRS-10 i ACT-1) rozpowszechnionych przez renomowane więcej »

Study on metal ions sorption acrylic acid-based hydrogels Badanie sorpcji jonów metali na hydrożelach opartych na kwasie akrylowym - DOI:10.15199/62.2017.3.27

Alicja Skiba Bożena Górecka Dorota Kołodyńska

Three com. acrylic acid-based hydrogels were used for sorption of complexed Cu2+, Zn2+, Mn2+ and Fe3+ nutrient ions from their aq. solns. under static conditions. The sorption took place according to the mechanism of pseudo 2nd order reaction. The optimum sorption time was 60 min. Kinetic and adsorption parameters were detd. Dokonano oceny właściwości fizykochemicznych wytypowanych materiałów superabsorbentów polimerowych. Przeprowadzono badania sorpcji Cu(II), Zn(II), Mn(II) i Fe(III) w obecności GLDA i EDDS na hydrożelach AH, ZH i THA. Określono także wpływ pH, stężenia jonów mikroskładników i czynników kompleksujących, składu mieszaniny mikroskładników, a także temperatury na stopień wiązania struktury materiału polimerowego. Określono efektywność procesu sorpcji mikroskładników w obecności czynników kompleksujących na wybranych materiałach polimerowych. Superabsorbenty polimerowe (SPA), zwane powszechnie hydrożelami, są to hydrofilowe związki wielkocząsteczkowe chłonące wodę w olbrzymich ilościach1). Istnieje wiele klasyfikacji hydrożeli związanych z pochodzeniem polimeru, właściwościami, sposobem otrzymywania lub usieciowania. Jednym z najistotniejszych jest podział na trzy podstawowe grupy: naturalne, półsyntetyczne oraz syntetyczne. Właściwości fizyczne hydrożeli również uzależnione są od wielu czynników, do których należą: rodzaj matrycy polimerowej, charakter grup funkcyjnych, stopień usieciowania, stosunek reagentów (monomer/czynnik sieciujący), ilość inicjatora procesu polimeryzacji, temperatura reakcji polimeryzacji, stopień rozdrobnienia oraz właściwości pochłanianego roztworu (skład chemiczny i temperatura)2). Podstawowym czynnikiem wpływającym w kluczowy sposób na właściwości fizyczne hydrożeli jest stopień usieciowania polimeru. Hydrożele zbudowane są z łańcuchów polimerowych połączonych ze sobą w pewnej liczbie punktów, przez co tworzą trójwymiarową usieciowaną strukturę. W wyniku istnienia wiązań chemiczn więcej »

The annular flow of gas-liquid-liquid multiphase mixture in pipes of thin layer (film) evaporators Przepływ pierścieniowy mieszaniny wielofazowej gaz-ciecz-ciecz w rurach aparatów cienkowarstewkowych - DOI:10.15199/62.2017.3.21

Agata Brandt Krystian Czernek Marcin Pietrzak* Małgorzata Płaczek Stanisław Witczak

Hydrodynamics of annular falling flow of gas and 2 immiscible liqs. in vertical pipe was studied. The new flow pattern map valid for both liq.-liq. 2-phase flow and gas-liq.-liq. 3-phase flow were developed. The effects of flow parameters and phase properties on the liq. film thicknesin the flow systems were approximated with resp. equations. Przedstawiono wyniki badań hydrodynamiki pierścieniowego, opadającego w rurze pionowej przepływu wielofazowego gazu i dwóch wzajemnie niemieszających się cieczy. W wyniku analizy danych doświadczalnych wyznaczono obszary występowania określonych struktur przepływu na nowo opracowanej mapie przepływu, słusznej zarówno dla przepływu dwufazowego ciecz-ciecz, jak i dla przepływu trójfazowego gaz-ciecz-ciecz. Opracowano także równania opisujące wpływ wybranych parametrów przepływowych oraz właściwości faz na uzyskiwanie określonych wartości grubości filmów cieczy. Przemysłowe wykorzystanie przepływów wielofazowych wymaga metod przewidywania ich zachowania się w konkretnych urządzeniach i aparatach. W wielu przypadkach do prawidłowej pracy aparatów wymagane jest także wytworzenie korzystnego rodzaju przepływu. Do takiej grupy aparatów należą wyparki cienkowarstewkowe i rurowe reaktory heterogeniczne. Głównym wymogiem w procesie projektowania aparatów cienkowarstewkowych jest uniknięcie ich zalania lub tworzenia się suchych plam, które są powodem zmniejszenia ich wydajności, a w wielu przypadkach także ich awarii. W tego typu aparatach korzystnym rodzajem przepływu jest przepływ pierścieniowy, czyli taki, w którym ciecz płynie cienką warstwą po ścianie rury, a gaz ze znaczną prędkością jej środkiem. Budowę typowego aparatu wyparnego, z hydraulicznie wytwarzanym filmem cieczy (WFH), przedstawiono na rys. 1. Fig. 1. Evaporator type WFH Rys. 1. Aparat wyparny typu WFH; a) schemat ogólny, b) układ zasilania typu dysza centralna, 1 - komora gazu, 2 - komora cieczy, 3 - rura zasilająca, 4 - rura więcej »

The effect of multiple processing on the strength of polylactide/polypropylene mixture Wpływ wielokrotnego przetwarzania na właściwości wytrzymałościowe mieszaniny polilaktyd/polipropylen - DOI:10.15199/62.2017.3.16

Mariusz Fabijański Jacek Garbarski

Polylactide/polypropylene blends were studied for mech. strength after multiple processing. Even fivefold processing did not result in any decreasing the mech. strength of the blends. Polilaktyd (PLA) jest materiałem należącym do tworzyw biodegradowalnych. Z uwagi na wyższą cenę w porównaniu z tradycyjnymi tworzywami, uzasadnione jest jego powtórne wykorzystanie (recykling). Z tego samego powodu stosuje się mieszaniny PLA z innymi tworzywami. W pracy wykonano badania mieszanin o różnych udziałach masowych PLA i polipropylenu (PP). Sprawdzono możliwość przygotowania i przetwórstwa takich mieszanin oraz wykonano badania ich właściwości wytrzymałościowych. Przeprowadzone badania wykazały, że tego typu mieszaniny są wielokrotnie przetwarzalne. Nawet pięciokrotne przetwarzanie nie powodowało obniżenia parametrów wytrzymałościowych. Wytwarzanie nowych polimerów jest coraz trudniejsze i droższe. Dlatego też mieszaniny polimerowe stanowią alternatywną grupę nowych materiałów o unikatowych właściwościach. Dąży się do tego, by tanimi metodami uzyskać materiał o pożądanych cechach wytrzymałościowych i jakościowych przy zachowaniu ceny na odpowiednim poziomie. Tworzy się kompozycje z polimerów, które teoretycznie nie stanowią stabilnej mieszaniny (są wzajemnie niemieszalne)1, 2). Tak dobiera się poszczególne ilości materiałów, aby w standardowych urządzeniach była możliwość ich przetwarzania. Wykonuje się mieszanie fizyczne polimerów, w wyniku czego jeden stanowi osnowę a drugi wypełnienie. W wyniku modyfikacji fizycznej otrzymuje się zmianę ich struktury, oddziaływań międzycząsteczkowych i zmianę stopnia zdyspergowania3, 4). Właściwości takich kompozycji będą zależały od składu mieszaniny, sposobu jej przygotowania oraz wzajemnego oddziaływania składników5, 6). W pracy do przygotowania mieszaniny polimerowej wytypowano dwa materiały: PLA i PP. PLA jest termoplastycznym poliestrem liniowym, całkowicie biodegradowalnym. Można go prz więcej »

The yield of model hydrolysis and fermentation in the technology of bioethanol production from poplar wood (Populus sp.) Wydajność procesów hydrolizy i fermentacji w technologii wytwarzania bioetanolu z drewna topoli (Populus sp.) - DOI:10.15199/62.2017.3.4

Jan Szadkowski Andrzej Radomski Andrzej Antczak Dominika Szadkowska Anna Lewandowska Monika Marchwicka Adam Kupczyk

Poplar wood (Populus sp.) was ground to chips (0.43-1.0 mm) and extd. with a CHCl3/EtOH mixt. to obtain Kürschner-Hoffer cellulose and chlorite holocellulose. All the materials were hydrolyzed with Dyadic Cellulase CP CONC (pH 5.3) and Dyadic Xylanase 2XP CONC (pH 5.4) for 24 and 60 h. Non extd. wood was also hydrolyzed for comparison. The hydrolyzates after 60 h were fermented to EtOH with a distillery yeast (Saccharomyces cerevisiae). The resulted alc. was septd. by simple distn. and analyzed by high-performance liq. chromatog. Drewno topoli (Populus sp.) rozdrobnione do postaci wiórów (frakcja 0,43-1,0 mm) poddano ekstrakcji mieszaniną chloroform-etanol. Tak przygotowane wióry posłużyły do uzyskania celulozy metodą Kürschnera i Hoffera i holocelulozy metodą z użyciem chloranu(III) sodu. Następnie celulozę i holocelulozę poddano hydrolizie enzymatycznej za pomocą handlowych enzymów Dyadic Cellulase CP CONC (pH 5,3) i Dyadic Xylanase 2XP CONC (pH 5,4). Hydrolizowano także drewno nieekstrahowane. Proces hydrolizy enzymatycznej prowadzono przez 24 h i 60 h. Hydrolizaty po 60 h poddano dodatkowo fermentacji alkoholowej przy zastosowaniu drożdży gorzelniczych (Saccharo-myces cerevisiae). Uzyskany alkohol poddano destylacji prostej i analizie HPLC. Intensywny rozwój przemysłu w XIX w. wiązał się z wykorzystaniem kopalnianych surowców energetycznych, takich jak węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny. Surowce te umożliwiały transport półproduktów energetycznych na znaczne odległości i przetwarzanie ich w miejscu docelowym na energię. Same instalacje do przetwarzania materiałów na energię nie musiały być wysokosprawne ani zaawansowane technicznie. Wraz z wyczerpywaniem się złóż1) i problemami z dostępnością surowców, związanymi z sytuacją polityczną lub klimatyczną, ceny materiałów energetycznych zaczęły wzrastać. Alternatywą dla konwencjonalnych materiałów energetycznych stała się energia atomowa, geotermal więcej »

Use of models of sorption isotherms for describing the removal of Pb2+ and Cd2+ ions from aqueous solution on organic sorbents Zastosowanie modeli izoterm sorpcji do opisu procesu usuwania jonów Pb2+ i Cd2+ z roztworów wodnych na sorbentach organicznych - DOI:10.15199/62.2017.3.18

Agnieszka Bożęcka Piotr Bożęcki Stanisława Sanak-Rydlewska

Shredded husks of sunflower, walnut shells and plum stones with particle size less than 0.5 mm were used sep. for the removal Pd2+ and Cd2+ ions from solns. at 25°C. Initial concns. of both ions were changed in the range 0.3-109.4 g/L, resp. Sorbent mass ionic strength, time of adsorption and mixing rate were const. 0.5 g, 0.02 mol/L, 1 h and 120 rpm, resp. Sorption processes were described by Langmuir, Freundlich, Dubinin and Raduszkiewicz models of sorption isotherms. The husk of sunflower showed the best sorption ability. Przedstawiono wyniki badań właściwości sorpcyjnych wybranych odpadów organicznych (łuszczyny słonecznika, łupiny orzechów włoskich i pestki śliw) w stosunku do jonów Pb2+ i Cd2+. Procesy sorpcji zostały opisane za pomocą modeli izoterm adsorpcji Langmuira, Freundlicha oraz Dubinina i Raduszkiewicza. Obliczona wartość wolnej energii przypadającej na cząsteczkę adsorbatu wskazuje, że na powierzchni badanych materiałów zachodzi adsorpcja chemiczna. Najlepszym sorbentem jonów Pb2+ i Cd2+ były łuszczyny słonecznika. Woda jest podstawą funkcjonowania wszystkich organizmów żywych. Jednak jej stan czystości w rzekach, jeziorach i oceanach jest coraz częściej niezadowalający. Do zanieczyszczeń wód, które stanowią szczególne zagrożenie dla zdrowia człowieka zalicza się ołów i kadm oraz ich związki. Metale te mają potwierdzone działanie toksyczne, kancerogenne oraz mutagenne. Nie ulegają procesom degradacji, a efekty ich działań toksycznych mogą być widoczne po wielu latach, gdyż potrafią się kumulować w narządach miąższowych, kościach i tkankach organizmów żywych1). Negatywny wpływ ołowiu na organizmy żywe ujawnia się m.in. w zaburzeniach układu krwiotwórczego, co prowadzi do niedokrwistości1). Przewlekła ekspozycja człowieka na działanie ołowiu wywołuje także niekorzystne zmiany w funkcjonowaniu układu sercowo-naczyniowego2, 3) oraz układu odpornościowego3-5). Metal ten zaburza czynność nerek, wątroby, pracę więcej »

Use of turbidymetry for assessing turbidity of ethanol-containing gasoline with a detergent additive package Wykorzystanie turbidymetrii do oceny zmętnienia benzyn silnikowych zawierających etanol i uszlachetnionych pakietami dodatków detergentowych - DOI:10.15199/62.2017.3.7

Grażyna Żak Celina Bujas Michał Wojtasik Leszek Ziemiański Jarosław Markowski

Six EtOH-contg. gasoline samples were improved by addn. of detergents, carrier oil and solvent-contg. packages and studied for turbidity. The stability of the improved gasolines was much higher then those stabilized by addn. of com. products. Wykonano badania zmętnienia próbek benzyn zawierających bioetanol w pełnym zakresie stężeń oraz wybrane pakiety dodatków. W skład pakietów wchodziły detergent, olej nośny i rozpuszczalnik. Badania wykonano techniką turbidymetryczną. W wielu krajach świata promuje się wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych, w tym również stosowanie paliw etanolowych w transporcie1, 2). Wprowadzenie na rynek paliwa etanolowego może jednak powodować wiele problemów technicznych związanych z pracą silnika, gdyż etanol różni się od benzyny silnikowej w niektórych kluczowych właściwościach. Powoduje to tworzenie osadów w komorach spalania, w układzie dolotowym i na końcówkach wtryskiwaczy, wzrost tendencji do zawieszania zaworów, utrudniony rozruch w niskich temperaturach, korozję układu paliwowego, zatykanie filtra paliwa, a także wzrost zużycia paliwa oraz zwiększenie emisji toksycznych składników spalin3). Obecność etanolu w benzynie silnikowej komplikuje również wykorzystanie tradycyjnych dodatków detergentowych stosowanych dotychczas do benzyn węglowodorowych4, 5). W przypadku zastosowania tego typu dodatków do uszlachetniania benzyn o małej zawartości etanolu (do 10% obj.) może nastąpić wzrost ilości tworzących się nagarów i osadów, ale również zmiana ich charakteru. Małe zawartości etanolu w benzynie wykazują zazwyczaj ograniczony wpływ na efektywność stosowanych dodatków przeznaczonych do benzyn węglowodorowych. W przypadku większych zawartości etanolu w benzynie silnikowej (do 85% obj.) problem związany ze zwiększeniem ilości i rodzaju osadów i nagarów może być znacznie poważniejszy. Przyczyną niskiej efektywności działania tradycyjnych dodatków detergentowych w benzynach wysokoetanolowych moż więcej »

Use of waste materials from the food industry to increase the stability of selected oil Zastosowanie surowców odpadowych przemysłu spożywczego do zwiększania stabilności wybranych olejów - DOI:10.15199/62.2017.3.28

Robert Kupczyński Kinga Śpitalniak Alicja Z. Kucharska Antoni Szumny

Apple pomace was added to linseed and fish oils stored for 12 weeks to study the antioxidant activity of polyphenols contained. The ability to blanking the 2,2-diphenyl-1-picrylhydrazyl radicals was found in case of apple pomace regardless of the oil content in the formulation. The highest ability to reduce Fe3+ ions was demonstrated in the samples containing 30% of the fish oil. The addn. of apple pomace resulted in limiting the acid and peroxide values of the samples during storage. Oceniono wpływ polifenoli zawartych w wytłokach jabłkowych na aktywność przeciwutleniającą oraz wybrane cechy jakościowe olejów lnianego i rybnego podczas ich przechowywania przez 12 tygodni. Oznaczono całkowitą zawartość polifenoli, aktywność antyoksydacyjną (DPPH, ABTS-+, FRAP) oraz liczbę kwasową (LK) i liczbę nadtlenkową (LN). Największe zmiany aktywności antyoksydacyjnej DPPH i ABTS-+ stwierdzono po upływie 7 dni, bez względu na rodzaj oleju i jego zawartość w preparatach. Istotną zdolność wygaszania rodnika DPPH stwierdzono w wytłokach z olejem lnianym oraz rybnym, bez względu na ilość oleju w preparacie. Największą zdolność redukowania jonów Fe3+ wykazano dla próbek zawierających 30% oleju rybnego. Zastosowanie wytłoków z jabłek ograniczyło wzrost LK i LN w przechowywanych próbkach. Przeprowadzone badania wskazują na możliwość wykorzystania wytłoków z jabłek w przemyśle paszowym do poprawy stabilności olejów roślinnych i zwierzęcych. W przemyśle spożywczym i paszowym powszechnie stosowane są różnego rodzaju tłuszcze i dodatki tłuszczowe. Skład oleju zależy głównie od jego rodzaju, jakości i odmiany surowca, technologii otrzymywania, a w przypadku olejów roślinnych także od warunków klimatycznych uprawy roślin1). Oleje roślinne są bogatym źródłem jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (JNKT) oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WNKT)2, 3). Kwas α-linolenowy występuje w większych ilościach w oleju lnianym (ok. 50%), a w więcej »

Usystematyzowanie podstawowych zasad bezpiecznej pracy w chemicznych laboratoriach badawczych i przemysłowych - DOI:10.15199/62.2017.3.3

Andrzej Wyciślik Bożena Gajdzik

Większość procesów produkcyjnych nie może przebiegać bez nadzoru analitycznego dotyczącego surowców wykorzystywanych w procesie wytwarzania lub kontroli gotowych materiałów. Praca w laboratoriach chemicznych jest bardzo specyficzna, gdyż wymaga stosowania wielu preparatów i odczynników chemicznych. Występuje też niebezpieczeństwo wynikające ze stosowania substancji chemicznych o właściwościach toksycznych, żrących, łatwo palnych, wybuchowych i innych. Zapewnienie bezpieczeństwa w chemicznych laboratoriach badawczych i przemysłowych wymaga stworzenia odpowiednich warunków pracy i opracowania właściwych procedur postępowania. Niezbędna jest również wiedza oraz świadomość zagrożeń występujących na poszczególnych stanowiskach pracy. Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa pracy pozwala znacznie zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzeń potencjalnie niebezpiecznych i/lub wypadków, a także ograniczyć występowanie negatywnych skutków zdrowotnych. Zwiększenie pozio96/ 3(2017) 483 mu bezpieczeństwa pracy w laboratoriach chemicznych jest ściśle związane z zastosowaniem w rutynowej praktyce coraz nowocześniejszej aparatury laboratoryjnej i sprzętu kontrolno-pomiarowego, a także urządzeń do pobierania i przygotowania próbek do badań. Również wyposażenie pomieszczeń laboratoryjnych w dygestoria i odciągi miejscowe, a także w specjalistyczne komory laminarne oraz, co bardzo ważne, wprowadzenie do bieżącej praktyki najnowszych urządzeń do sygnalizacji zagrożeń ogranicza do minimum ryzyko wystąpienia wypadków. Poza obligatoryjnymi (legislacyjnymi) wymaganiami w zakresie bezpieczeństwa pracy chemiczne laboratoria badawcze i przemysłowe stosują zasady organizacji pracy wynikające z międzynarodowych i/lub krajowych standardów oraz dobrych praktyk laboratoryjnych GLP (good laboratory practice). Celem niniejszej publikacji było usystematyzowanie zasad bezpiecznej pracy w chemicznych laboratoriach badawczych i przemysłowych po więcej »

Waste-free method for conversion of sodium sulfate to sulfuric acid and sodium hydroxide Bezodpadowa metoda przerobu siarczanu(VI) sodu na kwas siarkowy(VI) i wodorotlenek sodu - DOI:10.15199/62.2017.3.30

Bożenna Pisarska Wojciech Mikołajczak Hanna Jaroszek Rafał Dylewski Jacek Kwiecień Mariusz Nowak

The waste aq. solns. of Na2SO4 were processed by electro- -electrodialysis under constant current d. of 7.5 A/dm2. The SO4 2- ions concns. in chambers of the apparatus were detd. by conductometry on the samples. The decreasing of the SO4 2- concn. in the dialyzate down to below 20 g/dm3 resulted in an adverse large increase of the cell voltage and unit power consumption. A nanofiltration of dialyzate and its recycling was redommended. Przedstawiono wyniki badań przerobu siarczanu( VI) sodu metodą elektro-elektrodializy (EED). Określono stopień przereagowania siarczanu(VI) sodu w procesie EED (obniżenie stężenia SO4 2- do ok. 20 g/dm3), po przekroczeniu którego następuje znaczne pogorszenie wskaźników (napięcia zaciskowego, jednostkowego zużycia energii elektrycznej). Przedstawiono koncepcję kombinowanego procesu obejmującego zatężanie rozcieńczonych roztworów siarczanu(VI) sodu i ich przerób metodą EED. W tym kombinowanym procesie (NF + EED) otrzymuje się wartościowe produkty: roztwory wodorotlenku sodu i kwasu siarkowego(VI) oraz permeat o jakości wody przemysłowej, natomiast nie powstają w nim żadne odpady ciekłe. W niektórych procesach syntezy chemicznej używane są, w różnych stadiach, kwas siarkowy(VI) i wodorotlenek sodu. Umożliwiają one realizację zamierzonych stadiów procesu, ale wtedy, oprócz głównego produktu syntezy, powstają odpadowe roztwory siarczanu(VI) sodu1-3). Mają one małą wartość i zwykle odprowadzane są do ścieków. Oznacza to, z jednej strony, stratę wprowadzonych do procesu jonów Na+ i SO4 2-, z drugiej - zanieczyszczanie wód, które wywołują nie tylko te jony, ale często także domieszki, których źródłem jest główny proces syntezy. Czysty, stały siarczan(VI) sodu znajduje zastosowanie w różnych procesach, np. w produkcji szkła, w otrzymywaniu niektórych środków piorących, ale jest on tani i łatwo dostępny. Otrzymywanie takiego związku z odpadowych roztworów (np. przez oczyszczanie i odparowanie), więcej »

Wollastonite-filled and Arabic gum-modified starch films. Part 3**. Optical properties Folie skrobiowe napełniane wollastonitem i modyfikowane gumą arabską. Cz. III**. Właściwości optyczne - DOI:10.15199/62.2017.3.41

Marta Arczewska Siemowit Muszyński Anita Kwaśniewska Natalia Kowal Mariusz Gagoś Bożena Gładyszewska

Wollastonite-filled starch films were modified by addn. of arabic gum (8-16%) and studied for their optical properties by colorimetry, UV-Vis and FT-IR spectrometry. An increase in the film opacity and an increase of the intensity of O-H vibrations in the range of 3000-3600 cm-1 were obsd. Oceniono wpływ dodatku gumy arabskiej na właściwości optyczne folii ze skrobi ziemniaczanej napełnianej wollastonitem (Ca- 3Si3O9). Do badań zastosowano trzy niezależne metody pomiarowe: spektroskopię UV-Vis, spektroskopię FT-IR oraz pomiary kolorymetryczne. Stwierdzono zmniejszenie przepuszczalności oraz zmianę barwy otrzymanych filmów w zakresie nadfioletu i promieniowania widzialnego. Zastosowanie gumy arabskiej jako środka dyspergującego miało wpływ na strukturę otrzymanych folii skrobiowych. Analiza w podczerwieni folii domieszkowanych gumą wykazała większą intensywność pasm w obszarze częstotliwości przypisanych drganiom ugrupowania O-H pochodzącego od wolnych, wewnątrz- i międzycząsteczkowych wiązań wodorowych. Zmianom strukturalnymi mogły ulegać również wiązania glikozydowe skrobi. W poprzednich pracach oceniono wpływ dodatku gumy arabskiej na właściwości mechaniczne1) oraz adhezyjne folii2) wytwarzanych ze skrobi napełnianej wollastonitem. Właściwości te wynikają z wzajemnych oddziaływań składników na poziomie cząsteczkowym. Szybkimi metodami oceny i identyfikacji tych oddziaływań są optyczne metody spektroskopowe w zakresie UV-Vis i podczerwieni. Są to sposoby tanie i niedestrukcyjne, pozwalające ponadto ocenić barwę badanych materiałów oraz ich przezroczystość. Skrobia jest naturalnym węglowodanem zbudowanym z jednostek glukozowych. Nie jest ona jednak chemicznie jednorodnym materiałem, zawiera 20-25% amylozy oraz 75-80% amylopektyny, połączonych wiązaniami (1→4)-α-D-glikozydowymi oraz (1→6)-α-D-glikozydowymi3). Guma arabska jest zestalonym sokiem drzew akacjowych z gatunku Acacia. Jest to polisacharyd więcej »

WSPOMNIENIE POŚMIERTNE Mgr inż. Stanisław Milczanowski (1921-2017)

Anna Skurzewska

W dniu 4 lutego 2017 r. w wieku 96 lat, zmarł mgr inż. Stanisław Milczanowski, redaktor naczelny miesięcznika "Przemysł Chemiczny" w latach 1969-1981. Stanisław Milczanowski urodził się 4 lutego 1921 r. we Lwowie, gdzie ukończył IX Gimnazjum i VII Liceum. W kwietniu 1940 r. jego matka, Anna Milczanowska, została wywieziona wraz z ośmiorgiem dzieci na Syberię, a jego ojciec, Marian Milczanowski, został osadzony w więzieniu, z którego w 1943 r. trafił do Armii gen. Andersa. Do czasu wkroczenia wojsk niemieckich S. Milczanowski ukrywał się we Lwowie i Jaryczowie Nowym. Był żołnierzem Batalionu Lwów Armii Krajowej (pseudonim "Legionista"), a później członkiem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej (Korpus "Jodła"). Po II Wojnie Światowej ukończył studia na Politechnice Śląskiej, uzyskując stopień magistra inżyniera chemii i podjął pracę w Zakładach Chemicznych w Fosowskich (woj. opolskie) na stanowisku dyrektora. W 1951 r. został przeniesiony do Ministerstwa Przemysłu Chemicznego, gdzie pracował do 1976 r. pełniąc funkcję naczelnika wydziału oraz doradcy ministra. Z miesięcznikiem Przemysł Chemiczny rozpoczął współp więcej »

Wstępne dane społeczno-gospodarcze Polski i wybranych krajów za 2016 r.

Jerzy Paprocki

Główny Urząd Statystyczny w końcu stycznia br. ogłosił pierwsze, jeszcze niekompletne dane statystyczne dotyczące wyników jakie Polska osiągnęła w 2016 r., przede wszystkim w sytuacji demograficznej i społeczno- gospodarczej, oraz bardziej ograniczone dane dotyczące krajów UE i OECD. Z opublikowanych materiałów wybrano najważniejsze informacje dotyczące szczególnie przemysłu chemicznego i rafineryjnego. Według wstępnych danych, polska gospodarka w 2016 r. rozwijała się w tempie określonym wzrostem wartości syntetycznego wskaźnika PKB (produkt krajowy brutto), wynoszącym 2,8%. Była to jednak wielkość niższa od założonej w planie budżetowym (3,8%) oraz od uzyskanego wzrostu PKB w 2015 r. (3,9%). Wielkość populacji w Polsce w 2016 r. wynosiła 38,437 mln osób, co oznacza jej zmniejszenie o ok. 500 osób. Panująca od 6 lat tendencja zmniejszania się liczby ludności (w 2011 r. Polska liczyła 38,538 mln osób) w 2016 r. uległa więc znacznemu wyhamowaniu. I tak, gdy w 2015 r. na każde 100 tys. mieszkańców ubyło 107 osób, to w 2016 r. wskaźnik ten spadł do 1 osoby. W 2016 r. zarejestrowano 385 tys. urodzeń żywych, czyli o ok. 16 tys. więcej niż w 2015 r. Jednak w tym samym czasie liczba zgonów była o 2 tys. większa i wskaźnik przyrostu naturalnego był nadal ujemny (-0,1‰). W 2015 r. było to - 0,7‰. W końcu ub. roku w gospodarce narodowej było zatrudnionych 15,18 mln osób. Wzrost od 2015 r. wyniósł 2,4%. W sektorze przedsiębiorstw zatrudnionych było 5,76 mln osób (wzrost o 2,8%). Minimalnie zwiększyła się (o 0,3%) liczba emerytów i rencistów. W grudniu 2016 r. wyniosła ona 8,909 mln osób, co stanowiło 23,2% całej populacji ludności w Polsce. W 2010 r. wskaźnik ten wynosił 24,0%. W miarę korzystnie kształtowała się sytuacja bezrobocia. W końcu 2016 r. bez pracy było 1,335 mln osób, czyli o ok. 38% mniej niż w najgorszym po więcej »

Wybrane zgłoszenia patentowe z dziedziny chemii

Zgł. nr 412414; A01N 35/02 UNIWERSYTET PRZYRODNICZY WE WROCŁAWIU, Wrocław; UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. PIASTÓW ŚLĄSKICH WE WROCŁAWIU, Wrocław Okińczyc P., Strojny T., Szumny A., Sroka Z. Preparat do kontroli roztoczy Ujawniono preparat, który zawiera 2-undekanon w ilości 0,01-2 g oraz podłoże w ilości 98-99,99 g, składające się z nośnika węglowodanowego w postaci stałej albo syropu. Nośnik zawiera co najmniej jeden nietoksyczny i przyswajalny przez pszczoły węglowodan w ilości 95,00-100,00% oraz substancję pomocniczą w ilości 0,00-5,00%. Preparat łączy zalety chemicznych środków z naturalnymi, zwłaszcza eliminuje repelentne działanie wobec pszczół, a także nie ulega kumulacji w miodzie i wosku. (6 zastrzeżeń) Zgł. nr 417373; A01N 43/40 SUMITOMO CHEMICAL COMPANY LIMITED, Tokio, JP Hirao A., JP Sposób zabezpieczenia nasiona lub rośliny wyrastającej z nasiona przed szkodnikiem będącym stawonogiem Przedmiotem wynalazku jest sposób zapobiegania szkodnikom będącym stawonogami w celu zabezpieczenia nasion lub roślin wyrastających z nasion. Sposób zabezpieczenia nasion lub roślin wyrastających z nasion przed szkodnikiem będącym stawonogiem, obejmuje etapy, w których: a) tworzy się zagłębienie w glebie; b) umieszcza się nasiono zawierające tiaklopryd, co najmniej na powierzchni, w zagłębieniu utworzonym w poprzednim etapie i stosuje się kompozycję pestycydową zawierającą jeden lub więcej syntetycznych związków pyretroidowych wybranych z grupy I; i c) zasypuje się zagłębienie. Przy czym grupa I składa się z następujących związków: esfenwalerianian, beta-cypermetryna, teta- -cypermetryna, deltametryna, fenpropatryna, tau-fluwalinat, beta-cyflutryna, akrynatryna, alfa-cypermetryna, bifentryna, cykloprotryna i etofenproks. (9 zastrzeżeń) Zgł. nr 412771; A01N 43/50 AKADEMIA IM. JANA DŁUGOSZA W CZĘSTOCHOWIE, Częstochowa Biczak R., Ciesielski W., Drabowicz J., Pawłowska B., Miroshnychenko S., UA; Kulawik D., Pokora-Sobcz więcej »

Z półki księgarskiej - Gottfried W. Ehrenstein, Żaneta Brocka-Krzemińska MATERIAŁY POLIMEROWE. STRUKTURA, WŁAŚCIWOŚCI, ZASTOSOWANIE

Jerzy Myalski

Gottfried W. Ehrenstein, Żaneta Brocka-Krzemińska MATERIAŁY POLIMEROWE. STRUKTURA, WŁAŚCIWOŚCI, ZASTOSOWANIE Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2016, ISBN 978-83-01-18846-7, 348 stron.Wśród materiałów inżynierskich, takich jak metale, ceramika, polimery lub kompozyty, materiały polimerowe cieszą się największą dynamiką wzrostu. Jest to związane ze znaczącym postępem, jaki dokonał się w chemii polimerów zarówno w obszarze ich wytwarzania, modyfikacji, jak i ich przetwórstwa. Materiały polimerowe charakteryzują się coraz lepszymi właściwościami użytkowymi, co pozwala na ich wykorzystywanie w konstrukcjach związanych nie tyko z wysoko zawansowanymi technologicznie gałęziami przemysłu lotniczego i motoryzacyjnego, ale także w takich dziedzinach jak elektronika lub medycyna. Materiały polimerowe służą coraz częściej do wytwarzania funkcjonalnych elementów maszyn, których właściwości zdecydowanie odbiegają od tradycyjnie przypisywanym im takich cech, jak mała wytrzymałość mechaniczna, brak przewodnictwa elektrycznego lub niewystarczająca odporność termiczna. Informacje o zmianach dokonujących się w dziedzinie wykorzystania materiałów polimerowych są rozpr więcej »

Z półki księgarskiej - Jan F. Rabek WSPÓŁCZESNA WIEDZA O POLIMERACH Tom 1. BUDOWA STRUKTURALNA POLIMERÓW I METODY BADAWCZE Tom 2. POLIMERY NATURALNE I SYNTETYCZNE, OTRZYMYWANIE I ZASTOSOWANIE WYDANIE NOWE

Jerzy Polaczek

Po wielu perypetiach na polskim rynku księgarskim pojawił się wreszcie monumentalny podręcznik z zakresu polimerów, który wbrew pozorom, nie jest połączeniem dwóch wcześniejszych książek tego Autora: Współczesna wiedza o polimerach. Wybrane zagadnienia (Przem. Chem. 2009, 88, nr 10, 1103) i Polimery. Otrzymywanie, metody badawcze, zastosowanie ( Przem. Chem. 2014, 93, nr 1, 41), ale jest ich kontynuacją. Recenzowana książka stanowi dojrzałe spojrzenie na to czym są polimery, jak je otrzymywać, badać i stosować. Jej koncepcja, sposób przedstawiania tematyki, luźna forma pisania krótkimi zdaniami, podawanie definicji i wzorów pogrubianym tekstem, krótkie rozdziały, unikanie teorii i matematyki a podawanie praktycznych opisów metod pomiarowych i badawczych, to wynik ponad 50 lat pracy Autora w różnych laboratoriach, w których własnymi rękami, razem ze studentami, magistrami i doktorantami, robił pomiary i ćwiczenia, dyskutując z nimi, jak powinien, z ich punktu widzenia, wyglądać przyjazny podręcznik. Recenzowana książka jest zatem encyklopedycznym podręcznikiem akademickim, przydatnym dla studentów wszystkich kierunków studiów przyrodniczych i technicznych (także studiów medycznych!), którzy chcieliby poznać podstawowe pojęcia z chemii, fizyki i analityki polimerów, przedstawione tam w zwięzły i przystępny sposób. Cały olbrzymi materi więcej »

Z prasy zagranicznej

Badania preparatu spowalniającego proces starzenia Aging 15 lutego 2017 r. The Gardian 23 lutego 2017 r. Zespół rosyjskich i szwedzkich naukowców, z odpowiednio Moskiewskiego Uniwersytetu im. M.W. Łomonosowa oraz Uniwersytetu w Sztokholmie, opublikował wyniki badań dotyczących wpływu stosowania antyoksydantu, nazwanego SkQ1, na przebieg procesu starzenia się organizmu. Badania przeprowadzono na genetycznie zmodyfikowanych myszach, które starzały się dwukrotnie szybciej niż normalne. Średni czas życia gryzoni wynosi ok. 2 lat, a zmutowanych ok. 1 roku. Użycie modyfikowanych genetycznie myszy do eksperymentów z antyoksydantem SkQ1 miało na celu skrócenie czasu trwania badań. Po osiągnięciu przez myszy 100 dni życia zwierzęta podzielono na dwie grupy. Jednej populacji zespół naukowców podawał w wodzie pitnej małe dawki (ok. 12 μg) testowanego antyoksydantu, a drugiej czystą wodę bez żadnych dodatków (grupa kontrolna). Zwierzęta monitorowano w jednotygodniowych odstępach, określając m.in. masę ciała, aktywność ruchową oraz zmiany w funkcjonowaniu poszczególnych organów. Różnice pomiędzy obiema grupami gryzoni zaczęły być widoczne po upływie 100-150 dni od rozpoczęcia testu. W grupie myszy otrzymujących czystą wodę stopniowo nasilały się oznaki starzenia. Zmniejszeniu ulegała masa gryzoni, ich aktywność ruchowa, a także uwidaczniały się degeneracyjne zmiany układu kostnego (osteoporoza), skórnego (wypadanie sierści), rozrodczego (zakłócenia cyklu estrogenowego) oraz typowo starcze choroby wzroku (jaskra, dystrofia siatkówki). W grupie myszy, którym podawano testowany preparat c więcej »